Υπόθεση T‑470/11

Total SA

και

Elf Aquitaine SA

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«Ανταγωνισμός — Αγορά μεθακρυλικών ενώσεων — Πρόστιμα — Αλληλέγγυα ευθύνη των μητρικών εταιριών και της θυγατρικής τους για την παραβατική συμπεριφορά αυτής — Άμεση και πλήρης καταβολή του προστίμου από τη θυγατρική — Μείωση του ποσού του προστίμου της θυγατρικής κατόπιν αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου — Έγγραφα της Επιτροπής με τα οποία απαιτεί από τις μητρικές εταιρίες την πληρωμή του ποσού που κατέβαλε η ίδια στη θυγατρική, πλέον τόκων υπερημερίας — Προσφυγή ακυρώσεως — Πράξη δεκτική προσφυγής — Παραδεκτό — Τόκοι υπερημερίας»

Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα)
της 29ης Απριλίου 2015

1.      Προσφυγή ακυρώσεως — Πράξεις δεκτικές προσφυγής — Έννοια — Πράξεις παράγουσες δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα — Πράξεις μεταβάλλουσες τη νομική κατάσταση του προσφεύγοντος — Επιστολή της Επιτροπής με την οποία απαιτείται η καταβολή αλληλεγγύως επιβληθέντος προστίμου σε πολλές εταιρίες, αυξημένου κατά τους τόκους υπερημερίας, κατόπιν της επιστροφής μέρους του προστίμου σε μία από τις αλληλεγγύως υπόχρεες εταιρίες, η οποία κατέβαλε πλήρως το αρχικό ποσό του προστίμου — Απαράδεκτο της προσφυγής όσον αφορά το αρχικό ποσό του προστίμου και παραδεκτό αυτής όσον αφορά την υποχρέωση καταβολής τόκων υπερημερίας

(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ)

2.      Ένδικη διαδικασία — Προβολή νέων ισχυρισμών ή λόγων κατά τη διάρκεια της διαδικασίας — Λόγος ακυρώσεως προβληθείς για πρώτη φορά με τις παρατηρήσεις επί της εξετάσεως απαραδέκτου — Απαράδεκτος

(Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρα 21 και 53, εδ. 1· Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 44 § 1, στοιχείο γ΄)

3.      Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Εξουσία εκτιμήσεως της Επιτροπής — Περιεχόμενο — Εξουσία καθορισμού του τρόπου καταβολής των προστίμων — Επιβολή τόκων υπερημερίας — Περιεχόμενο — Πρόστιμο επιβληθέν αλληλεγγύως σε περισσότερες εταιρίες και πλήρως καταβληθέν από μία εξ αυτών για λογαριασμό όλων — Επιβολή τόκων υπερημερίας έναντι των άλλων εταιριών αλληλεγγύως ευθυνομένων, κατόπιν της μειώσεως και της μερικής επιστροφής του προστίμου έναντι της εταιρίας που το κατέβαλε πλήρως — Δεν περιλαμβάνεται

(Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2)

1.      Μόνον τα μέτρα που παράγουν δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα ικανά να θίξουν τα συμφέροντα του προσφεύγοντος, μεταβάλλοντας ουσιωδώς τη νομική του κατάσταση συνιστούν πράξεις δυνάμενες να αποτελέσουν αντικείμενο προσφυγής ακυρώσεως κατά την έννοια του άρθρου 263 ΣΛΕΕ, αποκλειομένων των ενδιάμεσων μέτρων των οποίων σκοπός είναι να προετοιμάσουν την τελική απόφαση. Για να καθοριστεί αν ένα μέτρο είναι δεκτικό προσφυγής ακυρώσεως, είναι αναγκαία η εξέταση της ουσίας του μέτρου του οποίου ζητείται η ακύρωση, ενώ η μορφή υπό την οποία ελήφθη κατ’ αρχήν δεν ασκεί συναφώς επιρροή.

Συναφώς, επιστολές της Επιτροπής με τις οποίες ζητείται από μητρικές εταιρίες να καταβάλουν πρόστιμα που τους είχαν επιβληθεί αλληλεγγύως με τις θυγατρικές τους λόγω παραβάσεως των κανόνων του ανταγωνισμού, κατόπιν της μειώσεως και της μερικής επιστροφής των προστίμων αυτών έναντι θυγατρικής η οποία τις είχε αρχικώς καταβάλει, παράγουν δεσμευτικές έννομες συνέπειες, καθόσον καθορίζουν οριστικώς τη θέση της Επιτροπής και δύνανται να αποτελέσουν αντικείμενο αναγκαστικής εκτελέσεως.

Εντούτοις, προσφυγή ακυρώσεως κατά τέτοιων επιστολών είναι απαράδεκτη καθόσον βάλλει κατά του κύριου ποσού των προστίμων, δεδομένου ότι η νομική κατάσταση των μητρικών εταιριών δεν άλλαξε ως προς το ζήτημα αυτό. Κατά το μέτρο όμως, που με τέτοιες επιστολές απαιτείται η καταβολή τόκων υπερημερίας, αυτές τροποποιούν τη νομική κατάσταση των μητρικών εταιριών, στις οποίες δεν είχαν προηγουμένως επιβληθεί τέτοιοι τόκοι, καθόσον η θυγατρική τους είχε πάραυτα καταβάλει το αρχικό ποσό του αλληλεγγύως οφειλόμενου προστίμου. Ως προς το ζήτημα αυτό, τέτοιες επιστολές είναι, επομένως, δεκτικές προσφυγής ακυρώσεως.

(βλ. σκέψεις 73, 74, 82, 83, 95, 96, 99, 101)

2.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 107)

3.      Η εξουσία της Επιτροπής να επιβάλλει πρόστιμα λόγω παραβάσεως των κανόνων του ανταγωνισμού περιλαμβάνει τη δυνατότητα καθορισμού της ημερομηνίας κατά την οποία καθίσταται απαιτητό το πρόστιμο, καθώς και την ημερομηνία κατά την οποία οφείλονται τόκοι υπερημερίας, καθορισμού του σχετικού επιτοκίου και των σχετικών με την εκτέλεση της αποφάσεώς της λεπτομερειών, ενδεχομένως, της συστάσεως τραπεζικής εγγυήσεως καλύπτουσας το κεφάλαιο και τους τόκους του επιβληθέντος προστίμου, δεδομένου ότι, ελλείψει τέτοιας εξουσίας, το πλεονέκτημα που θα ήταν δυνατόν να αντλούν οι επιχειρήσεις από την εκπρόθεσμη πληρωμή προστίμων θα είχε ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των κυρώσεων που επιβάλλονται από την Επιτροπή στο πλαίσιο του καθήκοντος που υπέχει να μεριμνά για την εφαρμογή των κανόνων του ανταγωνισμού.

Η επιβολή τόκων υπερημερίας λόγω μη έγκαιρης καταβολής των προστίμων δικαιολογείται προς αποφυγή της υπονομεύσεως της πρακτικής αποτελεσματικότητας της Συνθήκης από τις πρακτικές που ακολουθούν μονομερώς οι επιχειρήσεις που καθυστερούν την καταβολή των επιβληθέντων σε αυτές προστίμων. Γενικά, οι τόκοι υπερημερίας έχουν ως μία και μόνη λειτουργία να επανορθώνουν την καθυστέρηση που υπέστη ο δανειστής στην καταβολή της χρηματικής ενοχής, καθότι η στέρηση χρηματικού ποσού είναι πάντα βλαπτική.

Λαμβανομένης υπόψη αυτής της λειτουργίας, η Επιτροπή δεν μπορεί, νομίμως, να απαιτεί τόκους υπερημερίας βάσει του αλληλεγγύως επιβληθέντος σε περισσότερες της μιας εταιρίας προστίμου, στην περίπτωση κατά την οποία το πρόστιμο καταβλήθηκε πάραυτα και πλήρως από μία εκ των υπευθύνων εταιριών για λογαριασμό όλων, αλλά πρέπει μερικώς να επιστραφεί κατόπιν της μειώσεως του προστίμου έναντι της εταιρίας που το κατέβαλε. Υπό αυτές τις περιστάσεις δεν υφίσταται καθυστέρηση πληρωμής εκ μέρους των ευθυνόμενων εταιριών.

Αρκεί, σχετικώς, η εταιρία που κατέβαλε το αρχικό πρόστιμο να έχει δηλώσει σαφώς ότι το καταβάλλει επίσης για λογαριασμό των λοιπών αλληλεγγύως ευθυνόμενων εταιριών, χωρίς να απαιτείται δήλωση από κοινού καταβολής όπως ζήτησε η Επιτροπή.

(βλ. σκέψεις 109-113, 115, 116)