Sprawa C‑341/05

Laval un Partneri Ltd

przeciwko

Svenska Byggnadsarbetareförbundet, Svenska Byggnadsarbetareförbundets avdelning 1, Byggettan

i

Svenska Elektrikerförbundet.

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Arbetsdomstolen (Szwecja)]

Swobodne świadczenie usług – Dyrektywa 96/71/WE – Delegowanie pracowników w obszarze budownictwa – Krajowe przepisy prawne ustalające warunki pracy i zatrudnienia dotyczące kwestii, o których mowa w art. 3 ust. 1 akapit pierwszy lit. a)–g), z wyjątkiem minimalnej stawki płacy – Układ zbiorowy w sektorze budownictwa, którego postanowienia ustalają korzystniejsze warunki lub dotyczą innych kwestii – Próba zmuszenia przez organizacje związkowe za pomocą akcji protestacyjnych przedsiębiorstw mających siedzibę w innych państwach członkowskich do podjęcia negocjacji w każdym konkretnym przypadku w celu ustalenia wysokości stawki wynagrodzenia, jaka powinna być wypłacana pracownikom, oraz do przystąpienia do układu zbiorowego w sektorze budownictwa.

Streszczenie wyroku

1.        Swoboda świadczenia usług – Delegowanie pracowników w ramach świadczenia usług – Dyrektywa 96/71

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 96/71, art. 3 ust. 1, art. 3 ust. 8)

2.        Swoboda świadczenia usług – Delegowanie pracowników w ramach świadczenia usług – Dyrektywa 96/71

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 96/71, art. 3)

3.        Prawo wspólnotowe – Zasady – Prawa podstawowe – Prawo do prowadzenia działania zbiorowego

(art. 49 WE)

4.        Swoboda świadczenia usług – Ograniczenia

(art. 49 WE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 96/71, art. 3 ust. 1)

5.        Swoboda świadczenia usług – Ograniczenia

(art. 49 WE, 50 WE)

1.        Państwo członkowskie, w którym stawka płacy minimalnej nie jest określona w jeden ze sposobów wymienionych w art. 3 ust. 1 i 8 dyrektywy 96/71 dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, nie może na podstawie tej dyrektywy nałożyć na przedsiębiorstwa mające siedzibę w innych państwach członkowskich, w ramach transgranicznego świadczenia usług, obowiązku przeprowadzania negocjacji w każdym konkretnym przypadku w miejscu pracy, biorąc pod uwagę kwalifikacje i zadania pracowników, w celu zapoznania się z wynagrodzeniem, jakie powinny wypłacić swoim pracownikom delegowanym.

(por. pkt 71)

2.        Wykładni art. 3 ust. 7 dyrektywy 96/71 dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług nie można dokonywać w ten sposób, że zezwala on przyjmującemu państwu członkowskiemu na poddanie świadczenia usług na swoim terytorium obowiązkowi przestrzegania warunków pracy i zatrudnienia wykraczających poza bezwzględnie obowiązujące normy minimalnej ochrony.

W istocie, jeśli chodzi o kwestie wymienione w art. 3 ust. 1 akapit pierwszy lit. a)–g), to dyrektywa 96/71 wyraźnie przewiduje stopień ochrony, jakiego przyjmujące państwo członkowskie ma prawo wymagać od przedsiębiorstw mających siedzibę w innych państwach członkowskich na rzecz pracowników delegowanych na terytorium tego przyjmującego państwa członkowskiego. Tym samym z zastrzeżeniem prawa przedsiębiorstw, mających siedzibę w innych państwach członkowskich, do przystąpienia – z własnej woli w przyjmującym państwie członkowskim, w szczególności w ramach zobowiązania podjętego wobec własnego personelu delegowanego – do potencjalnie korzystniejszego układu zbiorowego pracy, poziom ochrony, jaki powinien być gwarantowany pracownikom delegowanym na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego, jest ograniczony co do zasady do poziomu określonego w art. 3 ust. 1 akapit pierwszy lit. a)–g) dyrektywy 96/71, chyba że pracownicy ci już korzystają na podstawie przepisów prawa lub układów zbiorowych w państwie członkowskim pochodzenia z korzystniejszych warunków pracy i zatrudnienia, jeśli chodzi o zagadnienia wymienione w tym przepisie.

(por. pkt 80, 81)

3.        Chociaż prawo do prowadzenia działania zbiorowego powinno być uznane za prawo podstawowe stanowiące integralną część ogólnych zasad prawa wspólnotowego, których przestrzeganie zapewnia Trybunał, to jednak wykonywanie tego prawa może podlegać pewnym ograniczeniom. W istocie, jak potwierdza art. 28 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, jest ono chronione na gruncie prawa wspólnotowego, jak również na gruncie przepisów prawnych i zwyczajów krajowych.

Mimo iż ochrona praw podstawowych stanowi słuszny interes mogący uzasadnić co do zasady ograniczenia zobowiązań nałożonych przez prawo wspólnotowe, nawet w ramach podstawowej swobody gwarantowanej przez traktat, takiej jak swobodny przepływ towarów, korzystanie z tych praw nie jest wyłączone z zakresu stosowania przepisów traktatu i powinno być zgodne z wymogami dotyczącymi praw chronionych na mocy tego traktatu i zgodne z zasadą proporcjonalności.

Wynika z tego, że fundamentalny charakter prawa do prowadzenia działania zbiorowego nie może sprawiać, by takie działanie zbiorowe prowadzone przeciwko przedsiębiorstwu mającemu siedzibę w innym państwie członkowskim, które deleguje pracowników w ramach transgranicznego świadczenia usług, było wyłączone z zakresu stosowania prawa wspólnotowego.

(por. pkt 91, 93–95)

4.        Wykładni art. 49 WE i art. 3 dyrektywy 96/71 dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług trzeba dokonywać w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, by w państwie członkowskim, w którym warunki pracy i zatrudnienia dotyczące kwestii wymienionych w art. 3 ust. 1 akapit pierwszy lit. a)–g) tej dyrektywy są zawarte, z wyjątkiem stawki płacy minimalnej, w przepisach ustawowych organizacja związkowa mogła próbować zmusić w drodze akcji protestacyjnej przyjmującej formę blokady budowy usługodawcę mającego siedzibę w innym państwie członkowskim do podjęcia z nią negocjacji w sprawie stawki płac, jaka powinna być wypłacana pracownikom delegowanym, jak również do przystąpienia do układu zbiorowego, którego postanowienia ustalają w zakresie pewnych omawianych kwestii korzystniejsze warunki niż warunki wynikające z odpowiednich przepisów ustawowych, podczas gdy inne postanowienia dotyczą kwestii niewymienionych w art. 3 tej dyrektywy.

W istocie prawo organizacji związkowych z jednego państwa członkowskiego do prowadzenia takich działań zbiorowych może sprawiać, że świadczenie usług przez przedsiębiorstwa na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego stanie się mniej atrakcyjne, a nawet trudniejsze, i z tego względu stanowić ograniczenie swobodnego świadczenia usług w rozumieniu art. 49 WE. Takiej przeszkody nie można uzasadnić w świetle celu ochrony pracowników, w której zakres wchodzi zasadniczo blokada rozpoczęta przez organizacje związkowe przyjmującego państwa członkowskiego, mająca na celu zagwarantowanie pracownikom delegowanym w ramach transgranicznego świadczenia usług warunków pracy i zatrudnienia ustalonych na pewnym poziomie, ponieważ pracodawca takich pracowników jest, w związku z koordynacją realizowaną na podstawie dyrektywy 96/71, zobowiązany przestrzegać najważniejsze bezwzględnie wiążące normy ochrony minimalnej w przyjmującym państwie członkowskim. Podobnie celu tego nie można uzasadnić obowiązkiem negocjacji w zakresie wynagrodzeń, jaki organizacje związkowe zamierzają nałożyć na przedsiębiorstwa mające siedzibę w innym państwie członkowskim i delegujące tymczasowo pracowników na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego, z uwagi na to, iż tego typu obowiązek negocjacji wpisuje się w kontekst krajowy, którego cechą jest brak przepisów jakiegokolwiek rodzaju, które byłyby wystarczająco precyzyjne i dostępne, tak aby w praktyce nie uniemożliwić lub nadmiernie utrudnić ustalenia, jakie obowiązki powinno przestrzegać takie przedsiębiorstwo w zakresie płacy minimalnej.

(por. pkt 99, 107–111; pkt 1 sentencji)

5.        Artykuły 49 WE i 50 WE sprzeciwiają się temu, by w danym państwie członkowskim zakaz podejmowania przez organizacje związkowe działań zbiorowych w celu uchylenia lub zmiany układu zbiorowego zawartego przez osoby trzecie był uzależniony od tego, czy działania zbiorowe dotyczą warunków pracy i zatrudnienia, do których prawo krajowe ma bezpośrednie zastosowanie. W istocie tego typu zakaz tworzy dyskryminację względem przedsiębiorstw, które delegują pracowników do przyjmującego państwa członkowskiego, dlatego że nie uwzględnia, bez względu na ich treść, układów zbiorowych, którymi te przedsiębiorstwa są już związane w państwie członkowskim, w którym mają siedzibę, i stosuje do nich takie samo traktowanie jak zastrzeżone dla przedsiębiorstw krajowych, które nie zawarły układu zbiorowego. Dyskryminacji tej nie można uzasadnić celem, jakim jest umożliwienie organizacjom związkowym podejmowania działania dla zapewnienia, by wszyscy pracodawcy obecni na krajowym rynku pracy stosowali wynagrodzenia i inne warunki zatrudnienia odpowiadające warunkom zwyczajowo praktykowanym w tym państwie członkowskim, ani też celem stworzenia warunków uczciwej konkurencji na równych warunkach pomiędzy pracodawcami krajowymi a przedsiębiorcami z innych państw członkowskich. Względy te nie wchodzą zatem w zakres względów porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego oraz zdrowia publicznego w rozumieniu art. 46 WE w związku z art. 55 WE.

(por. pkt 116, 118–120; sentencja)