Sprawa T‑456/14

Association des fonctionnaires indépendants pour la défense de la fonction publique européenne (TAO-AFI)

i

Syndicat des fonctionnaires internationaux et européens – Section du Parlement européen (SFIE-PE)

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

i

Radzie Unii Europejskiej

Wynagrodzenia i emerytury urzędników i innych pracowników Unii – Coroczne dostosowanie – Rozporządzenia (WE) nr 422/2014 i 423/2014 – Nieprawidłowości w toku procedury wydania aktów – Niezasięgnięcie opinii organizacji związkowych

Streszczenie – wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 15 września 2016 r.

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Rozporządzenie dostosowujące wynagrodzenia i emerytury urzędników i innych pracowników Unii – Skarga organizacji związkowych lub zawodowych korzystających z uprawnień procesowych w ramach procedury wydania rozporządzenia – Dopuszczalność

(art. 263 akapit czwarty TFUE, art. 336 TFUE; regulamin pracowniczy, art. 9 ust. 3, art. 10b, 10c, 24b, 55, załączniki: II, art. 1, XI, art. 3, 10; rozporządzenia Parlamentu i Rady: nr 422/2014, nr 423/2014)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Skarga stowarzyszenia zawodowego, którego celem jest ochrona i reprezentowanie interesów swoich członków – Dopuszczalność – Przesłanki

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

3.      Akty instytucji – Dyrektywy – Dyrektywa 2002/14 ustanawiająca ogólne ramowe warunki informowania pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji – Bezpośrednie nałożenie obowiązków na instytucje Unii w ich stosunkach z personelem – Wyłączenie – Możliwość powołania się na daną podstawę prawną – Zakres

(art. 288 TFUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/14)

4.      Postępowanie sądowe – Podnoszenie nowych zarzutów w toku postępowania – Zarzut podniesiony po raz pierwszy na etapie repliki – Niedopuszczalność

[regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1 lit. c), art. 48 § 2]

5.      Postępowanie sądowe – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów – Abstrakcyjne sformułowanie – Niedopuszczalność

[statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21 akapit pierwszy, art. 53 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1 lit. c)]

6.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych – Badanie z urzędu przez sąd

(art. 263 TFUE)

1.      Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady dostosowujące wynagrodzenia i emerytury urzędników i innych pracowników Unii Europejskiej, a także współczynniki korygujące stosowane w odniesieniu do tych wynagrodzeń i emerytur, przyjęte na podstawie art. 336 TFUE, zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, należy do aktów o charakterze generalnym oraz ustawowym, w odniesieniu do których art. 263 akapit czwarty TFUE uzależnia dopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej przez osobę fizyczną lub prawną od spełnienia przesłanek wymagających, by akt dotyczył skarżącego bezpośrednio i indywidualnie.

Jeżeli chodzi o skargę wniesioną przez organizacje związkowe lub zawodowe, okoliczność, że przysługuje im prawo do informacji i konsultacji dotyczące przedłożonego przez Komisję Parlamentowi i Radzie projektu dostosowania wynagrodzeń i emerytur, który został ostatecznie przyjęty w postaci tego rozporządzenia, nie wykazuje, że to rozporządzenie dotyczą ich bezpośrednio. Fakt bowiem, że dana osoba w taki czy inny sposób uczestniczy w procesie prowadzącym do przyjęcia aktu Unii może indywidualizować tę osobę w stosunku do danego aktu tylko jeśli obowiązujące uregulowania Unii przyznają jej pewne gwarancje proceduralne. O ile nie istnieje przepis, który wyraźnie stanowi inaczej, to ani proces przygotowywania aktów o charakterze generalnym, ani sam charakter tych aktów nie wymagają, zgodnie z zasadami ogólnymi prawa Unii, takimi jak prawo do konsultacji i informacji, udziału zainteresowanych osób, gdyż przyjmuje się, że ich interesy reprezentują organy polityczne właściwe do przyjmowania tych aktów.

W tym względzie art. 10 załącznika XI do regulaminu pracowniczego, który dopuszcza odstępstwo pod pewnymi warunkami od zwykłej metody corocznego dostosowania wynagrodzeń i emerytur określonej w art. 3 tego załącznika, nie znajduje zastosowania w ramach postępowania, które doprowadziło do wydania rozpatrywanego rozporządzenia. Zatem skarżący nie mogą powołać się na prawa proceduralne, które wywodzą z tego przepisu, w celu wykazania swojej legitymacji czynnej. To samo dotyczy art. 10a regulaminu pracowniczego, art. 9 ust. 3 regulaminu pracowniczego, art. 1 załącznika II do regulaminu pracowniczego, art. 24b regulaminu pracowniczego i art. 55 regulaminu pracowniczego. Jednak okoliczność, iż organizacjom związkowym lub zawodowym nie przysługują prawa proceduralne na podstawie tych przepisów nie wyklucza tego, że te prawa mogą im przysługiwać na podstawie innych przepisów prawa Unii, włącznie z regulaminem pracowniczym. Tym samym art. 10b i 10c regulaminu pracowniczego dają, odpowiednio, Komisji możliwość zasięgnięcia opinii tych reprezentatywnych organizacji na temat projektów przeglądu regulaminu pracowniczego, a wszystkim instytucjom prawo do zawarcia z istniejącymi w nich tymi reprezentatywnymi organizacjami porozumień dotyczących ich personelu. Fakt, iż takie porozumienia nie mogą pociągać za sobą zmiany regulaminu pracowniczego lub wszelkiego rodzaju zobowiązań budżetowych, nie mogą również wpływać na funkcjonowanie danej instytucji i że będące stroną organizacje związkowe lub zawodowe powinny działać w każdej z instytucji w poszanowaniu uprawnień statutowych komitetu pracowniczego, sam w sobie nie stanowi przeszkody dla tego, by te porozumienia miały na celu przyznanie gwarancji proceduralnych tym organizacjom.

(por. pkt 52–54, 69, 89, 95, 97–99, 101)

2.      Dopuszczalność skarg o stwierdzenie nieważności wnoszonych przez stowarzyszenia, czy to organizacji związkowych lub zawodowych, czy zrzeszenia takich organizacji, może zaistnieć w trzech rodzajach sytuacji. Po pierwsze, gdy przepis prawa wyraźnie przyznaje stowarzyszeniom zawodowym szereg uprawnień proceduralnych, po drugie, gdy stowarzyszenie reprezentuje interesy członków, którzy sami by mieli legitymację do wniesienia skargi, i po trzecie, gdy stowarzyszenie jest zindywidualizowane przez oddziaływanie na jego własne interesy jako stowarzyszenia, w szczególności ponieważ akt, którego stwierdzenia nieważności dotyczy skarga, bezpośrednio oddziałuje na jego pozycję partnera rokowań.

Jeżeli chodzi o oddziaływanie na własne interesy takiego stowarzyszenia, to organizacji utworzonej dla obrony zbiorowych interesów kategorii podmiotów prawa bezpośrednio i indywidualnie dotyczy akt dotyczący ogólnych interesów tej kategorii. W tym względzie sam fakt, iż organizacje reprezentujące personel brały udział w rokowaniach, które doprowadziły do wydania zaskarżonego aktu, nie wystarczy, by zmienić charakter uprawnienia do wniesienia skargi, które w ramach art. 263 TFUE mogą posiadać względem tych uregulowań.

(por. pkt 55, 57, 58)

3.      Skoro dyrektywy są adresowane do państw członkowskich, a nie do instytucji lub organów Unii, nie można w konsekwencji uznać by przepisy dyrektywy 2002/14 ustanawiającej ogólne ramowe warunki informowania pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji nakładały jako takie obowiązki na instytucje w stosunkach z zatrudnionym przez nie personelem.

Niemniej okoliczność, że dyrektywa nie jest sama z siebie wiążąca dla instytucji nie wyklucza tego, żeby na przepisy lub zasady ustanowione w takiej dyrektywie można było się powoływać wobec instytucji, jeżeli one same stanowią jedynie szczególny wyraz podstawowych zasad traktatu i zasad ogólnych prawa, które bezpośrednio obowiązują instytucje. Dyrektywa mogłaby również wiązać instytucję wówczas, gdyby w ramach swojej niezależności organizacyjnej oraz w ramach regulaminu pracowniczego instytucja ta dążyła do wykonania szczególnych zobowiązań określonych w dyrektywie lub gdyby w danym wypadku akt o charakterze generalnym mający zastosowanie wewnętrzne sam wyraźnie odsyłał do przepisów przyjętych przez prawodawcę Unii na podstawie traktatów. Wreszcie, zgodnie ze spoczywającym na nich obowiązkiem lojalności, działające jako pracodawcy instytucje powinny uwzględniać przepisy prawa wydane na szczeblu Unii.

(por. pkt 72–74)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 148)

5.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 149)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 151)