Language of document : ECLI:EU:T:2021:335

WYROK SĄDU (ósma izba)

z dnia 9 czerwca 2021 r.(*)

Klauzula arbitrażowa – Siódmy program ramowy w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007–2013) – Koszty kwalifikowalne – Zwrot wypłaconych kwot

W sprawie T‑137/16 RENV,

Uniwersytet Wrocławski, z siedzibą we Wrocławiu (Polska), który reprezentowały A. Krawczyk-Giehsmann i K. Szarek, adwokatki,

strona skarżąca,

przeciwko

Agencji Wykonawczej ds. Badań Naukowych (REA), którą reprezentowały S. Payan‑Lagrou i V. Canetti, w charakterze pełnomocników, wspierane przez M. Le Berre’a, adwokata, i G. Maternę, radcę prawnego,

strona pozwana,

mającej za przedmiot żądanie przedstawione na podstawie art. 272 TFUE, zmierzające, po pierwsze, do stwierdzenia nieważności decyzji REA, działającej na podstawie umocowania Komisji Europejskiej, o wypowiedzeniu umowy w sprawie grantu dla projektu Cossar (nr 252908) i o zobowiązaniu strony skarżącej do zwrotu kwot 36 508,37 EUR, 58 031,38 EUR i 6286,68 EUR oraz do zapłaty kary umownej w kwocie 5803,14 EUR, a po drugie, do zobowiązania REA do zwrotu odpowiednich kwot wraz z należnymi odsetkami, liczonymi od dnia dokonania płatności do dnia jej zwrotu,

SĄD (ósma izba),

w składzie: J. Svenningsen, prezes, R. Barents (sprawozdawca) i C. Mac Eochaidh, sędziowie,

sekretarz: E. Coulon,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

1        W sierpniu 2009 r. strona skarżąca, Uniwersytet Wrocławski (Polska), złożyła do Unii Europejskiej wniosek o finansowanie na podstawie zaproszenia do składania wniosków FP7‑PEOPLE‑2009‑IEF na rzecz A (zwanego dalej „badaczem”). Z wniosku tego wynika, że jako miejsce zamieszkania badacza określono Trente (Włochy) i że pracował on we Włoszech od dnia 31 marca 2008 r. do dnia 18 sierpnia 2009 r.

2        W dniu 26 lipca 2010 r. w ramach siódmego programu ramowego Unii w zakresie badań i rozwoju technologicznego, projektu badawczo‑szkoleniowego Marie Curie, między stroną skarżącą a Agencją Wykonawczą ds. Badań Naukowych (REA), działającą na podstawie umocowania Komisji Europejskiej, została zawarta umowa w sprawie grantu dla projektu Cossar (Cooperative Spectrum Sensing Algorithms for Cognitive Radio Networks, zwana dalej „umową o grant”), zarejestrowana pod sygnaturą PIEF‑GA‑2009‑252908. Maksymalna kwota wkładu Unii, zgodnie z art. 4.1 umowy o grant, została ustalona na 125 733,60 EUR. Projekt, którego dotyczyła ta umowa (zwany dalej „projektem Cossar”), miał być realizowany przez okres 24 miesięcy, od dnia 1 sierpnia 2010 r. do dnia 31 lipca 2012 r. Strona skarżąca otrzymała następnie, zgodnie z art. 5 umowy o grant, kwotę 100 586,88 EUR tytułem wstępnego finansowania.

3        Z preambuły umowy o grant wynika, że umawiające się strony porozumiały się co do treści tej umowy, a także co do treści szeregu załączników, a mianowicie załączników I, II, III, VI i VII, które stanowią integralną część owej umowy.

4        Artykuł II.14 ust. 4 załącznika II do umowy o grant, zatytułowanego „Ogólne warunki”, przewiduje, że co do zasady wyznaczony badacz powinien być zaangażowany w pracę nad projektem w pełnym wymiarze czasu pracy i w sposób ciągły, aby móc ubiegać się o przypadający mu wkład finansowy, jak wskazano w załączniku III do rzeczonej umowy.

5        Zgodnie z art. III.3 ust. 1 załącznika III do umowy o grant, zatytułowanego „Postanowienia szczególne”, umowa określa, zgodnie z ogólnym porozumieniem, warunki wykonywania działalności badawczo‑szkoleniowej oraz odpowiednie prawa i obowiązki badacza i strony skarżącej w ramach objętego umową projektu.

6        Artykuł III.3 ust. 1 lit. e) załącznika III do umowy o grant przewiduje zasadniczo, że z tytułu działalności badawczo‑szkoleniowej badacz nie powinien otrzymywać żadnych dochodów innych niż te, które uzyskuje od strony skarżącej zgodnie z postanowieniami art. III.3 ust. 1 lit. b) i c) tego załącznika.

7        Artykuł III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant przewiduje, że badacz musi angażować się w wykonywanie działalności badawczo‑szkoleniowej w pełnym wymiarze czasu pracy, chyba że stoją temu na przeszkodzie należycie uzasadnione względy osobiste lub rodzinne, przy czym w takim wypadku powinien on uzyskać uprzednią zgodę REA na odstąpienie od pracy.

8        Projekt Cossar był realizowany w okresie od dnia 1 sierpnia 2010 r. do dnia 31 lipca 2012 r. Zgodnie z umową o grant strona skarżąca była zobowiązana do zawarcia z badaczem dwuletniej umowy w celu zrealizowania, wraz z pracującym dla niej zespołem naukowców, serii siedmiu zadań w dziedzinie wykorzystywania widma radiowego i zarządzania nim, obejmujących prace praktyczne i teoretyczne.

9        W dniu 13 sierpnia 2010 r. badacz zawarł ze stroną skarżącą umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w odniesieniu do tego samego okresu, co rozpoczęty już okres realizacji projektu Cossar, to jest od dnia 1 sierpnia 2010 r. do dnia 31 lipca 2012 r. W umowie tej wskazano, że „[p]onadto […] prawa i obowiązki [badacza] wynikają z umowy […] [o grant] PIEF‑GA‑2009‑252908 dotycząc[ej] projektu […] Cossar [i załączników I, II, III, VI i VII do tej umowy]”, zawartej między REA, działającą na podstawie umocowania Komisji, a stroną skarżącą. Zgodnie z tą umową o pracę badacz miał informować stronę skarżącą w odpowiednim czasie o wszelkich zdarzeniach lub zmianach okoliczności mogących mieć wpływ na wykonanie umowy o grant, w szczególności o wszelkich względach osobistych mających wpływ na realizację objętego umową projektu.

10      Pismem z dnia 9 lipca 2012 r. REA powiadomiła stronę skarżącą o tym, że – w świetle informacji przekazanych jej przez osobę trzecią w dniu 2 lipca 2012 r. – w okresie, w którym badacz prowadził działalność badawczą w ramach projektu Cossar, uzyskiwał on wynagrodzenie za pracę z kilku źródeł. Agencja ta zwróciła się zatem do strony skarżącej o przedstawienie wyjaśnień dotyczących innych rodzajów działalności, jakie badacz prowadził równolegle z działalnością wykonywaną w ramach tego projektu, a w szczególności:

–        jego zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze dyrektora ds. badań i rozwoju w dziedzinie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK) we Wrocławskim Centrum Badań EIT+;

–        jego zatrudnienia we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ w związku z różnymi podobnymi projektami w dziedzinie kognitywnych technologii komunikacji radiowej, a mianowicie projektami FP7‑ICT Strep ONEFIT (nr 257385), FP7‑ICT Strep C2POWER (nr 248577), FP7‑ICT Strep SAPHYRE (nr 248001), FP7‑ICP NoE ACROPOLIS (nr 257626), FP7‑ICT EUWB+ (project extension – Extended Europe), FP7‑ICP Strep FIVER (nr 249142);

–        jego zatrudnienia przez DATAX na stanowisku dyrektora ds. badań i rozwoju tej spółki w związku z realizacją podobnych projektów, a mianowicie projektów FP‑SECURITY HELP (nr 261659) i FP7‑SME GREENNETS (nr 286822).

11      REA przypomniała stronie skarżącej, że zgodnie z art. III.3 ust. 1 lit. e) i j) załącznika III do umowy o grant badacz nie może otrzymywać dochodów innych niż te uzyskiwane od beneficjenta. Agencja ta zwróciła się również do strony skarżącej o dostarczenie dowodów dotyczących sytuacji badacza.

12      Pismem z dnia 14 sierpnia 2012 r. strona skarżąca poinformowała REA, że badacz nie uzyskał żadnego innego dochodu poza dochodem uzyskanym przez beneficjenta z tytułu jego działalności badawczo-szkoleniowej. Strona skarżąca wyjaśniła również, że badacz:

–        był zatrudniony jako dyrektor ds. badań i rozwoju w dziedzinie TIK we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 1 lipca 2009 r. do dnia 31 stycznia 2010 r. oraz w 25% pełnego wymiaru czasu pracy od dnia 1 lutego 2010 r. do dnia 30 czerwca 2012 r., przy czym strona skarżąca podkreśla w tym względzie, po pierwsze, że polskie prawo pracy zezwala na bycie zatrudnionym na kilku podobnych stanowiskach u różnych pracodawców, a po drugie, że działalność badacza we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ w trakcie realizacji projektu Cossar służyła realizacji celów tego samego projektu;

–        nigdy nie był zatrudniony w ramach projektów FP7‑ICP Strep ONEFIT (nr 257385) i FP7‑ICT Strep SAPHYRE (nr 248001), a działalność w ramach projektu FP7‑ICT Strep FIVER (nr 249142) wykonywał wyłącznie przed okresem realizacji projektu Cossar;

–        „uczestniczył” w projekcie FP7‑ICP IP EUWB+ (rozszerzenie projektu – Extended Europe), a po zakończeniu tego projektu – w projektach FP7‑ICT NoE ACROPOLIS (nr 257626) i FP7‑ICP Strep C2POWER (nr 248577);

–        był współwłaścicielem DATAX, spółki z siedzibą we Wrocławiu, w której pracował jako doradca naukowy, a „od czerwca 2012 r. (po odejściu z EIT+) […] podjął zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy w [tej] spółce […] jako dyrektor ds. badań i rozwoju”, przy czym powierzono mu „obowiązki na wyższym szczeblu w zakresie zarządzania procesem badawczo‑rozwojowym”.

13      Pismem z dnia 31 października 2012 r. REA zwróciła się do strony skarżącej o przekazanie bardziej szczegółowych informacji dotyczących „wymiaru czasu pracy i zakresu zadań” badacza w spółce DATAX.

14      Pismem z dnia 4 grudnia 2012 r. strona skarżąca przekazała REA kopię otrzymanego od spółki DATAX pisma, w którym wskazano, że badacz stał się wspólnikiem tej spółki w dniu 25 stycznia 2010 r. oraz że jako wspólnik jest on członkiem rady doradczej rzeczonej spółki. Ponadto uściślono, że badacz rozpoczął pracę w spółce DATAX w dniu 1 listopada 2011 r. w niepełnym wymiarze czasu pracy (50% pełnego czasu pracy) i że od dnia 1 stycznia 2012 r. jego wymiar czasu pracy uległ zwiększeniu do 75% pełnego czasu pracy. Spółka DATAX wyjaśniła także, że w dniu 1 czerwca 2012 r. zatrudniła badacza w pełnym wymiarze czasu pracy, po zrezygnowaniu przez niego z pracy we Wrocławskim Centrum Badań EIT+. Strona skarżąca dodała, że główną i jedyną działalnością badacza w spółce DATAX było złożenie dwóch wniosków o przyznanie grantu, przy czym jeden z nich, zatytułowany „GreenNets”, został przygotowany wspólnie przez nią oraz spółkę DATAX, jak też przez inne małe i średnie przedsiębiorstwa i partnerów badań, oraz był prowadzony wraz ze wszystkimi tymi uczestnikami. Strona skarżąca przedstawiła również kopię świadectwa pracy wystawionego przez Wrocławskie Centrum Badań EIT+, potwierdzającego zatrudnienie w wymiarze 25% pełnego czasu pracy od dnia 1 lutego 2010 r. do dnia 30 czerwca 2012 r. (bez wskazania wynagrodzenia), oraz odpis z rejestru przedsiębiorców dotyczący spółki DATAX.

15      W piśmie z dnia 4 marca 2013 r. na podstawie przedstawionych przez stronę skarżącą informacji REA sformułowała wniosek, że w okresie realizacji projektu Cossar badacz wykonywał szereg innych rodzajów działalności zarobkowej, w szczególności jako dyrektor ds. badań i rozwoju w dziedzinie TIK we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ (w wymiarze 25% pełnego czasu pracy od dnia 1 sierpnia 2010 r. do dnia 30 czerwca 2012 r.) oraz jako dyrektor ds. badań i rozwoju w spółce DATAX (w wymiarze 50% pełnego czasu pracy od dnia 1 listopada do dnia 31 grudnia 2011 r., w wymiarze 75% pełnego czasu pracy od dnia 1 stycznia do dnia 31 maja 2012 r. i w pełnym wymiarze czasu pracy począwszy od dnia 1 czerwca 2012 r.).

16      W piśmie z dnia 4 marca 2013 r. REA wyjaśniła również, że nie otrzymała wcześniej od strony skarżącej żadnej informacji na temat tego zatrudnienia, w związku z czym nie miało miejsca jakiekolwiek udzielenie zgody na jego podjęcie, a tym samym naruszone zostały wymogi wynikające z art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant. W efekcie REA wskazała, że żąda zwrotu części wkładu finansowego Unii, która zostanie obliczona proporcjonalnie do okresów zatrudnienia oraz wymiaru czasu pracy przewidzianych w innych zawartych z badaczem umowach o pracę. W związku z tym REA zwróciła się do strony skarżącej o wypełnienie deklaracji finansowej dotyczącej projektu (Form C), z uwzględnieniem przewidzianych w umowie o grant obliczeń i redukcji finansowania Unii.

17      W dniu 18 marca 2013 r. REA przekazała Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) informacje uzyskane od strony skarżącej.

18      Pismem z dnia 19 kwietnia 2013 r. strona skarżąca chciała przekazać REA dalsze informacje dotyczące zobowiązań badacza w zakresie jego dodatkowej działalności w okresie realizacji projektu Cossar i zakwestionowała wnioski REA, twierdząc, że badacz mógł pełnić dodatkowe funkcje dyrektora ds. badań i rozwoju w dziedzinie TIK we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ i że zadania te „nie obejmowały prac, które […] miał [on] prowadzić w ramach projektu Cossar, ani nie kolidowały z tymi pracami, ponieważ we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ nie prowadził on żadnych badań”.

19      W dniu 6 maja 2013 r. strona skarżąca przekazała REA swą deklarację finansową dotyczącą projektu (Form C), wypełnioną z uwzględnieniem redukcji finansowania na podstawie siódmego programu ramowego w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007–2013) (zwanego dalej „siódmym programem ramowym”).

20      W dniu 15 maja 2013 r. OLAF wszczął dochodzenie dotyczące realizacji niektórych projektów badawczych finansowanych przez Unię, a w szczególności projektu Cossar.

21      Pismem z dnia 24 lipca 2013 r. REA skierowała do strony skarżącej wezwanie do zapłaty, w którym ponownie przypomniała, iż podstawowe zobowiązanie wynikające z umowy o grant polega na tym, że badacz powinien poświęcić 100% swojego czasu na działalność badawczo‑szkoleniową i że zobowiązania tego nie można uznać za spełnione, w sytuacji gdy ów badacz, bez uzyskania uprzedniej zgody REA, podjął inne zobowiązania zawodowe, które nakładały się na zobowiązania podjęte w ramach projektu Cossar. REA dodała, że okoliczność, iż ustawodawstwo krajowe zezwala na prowadzenie równoległej działalności, nie oznacza wcale przyzwolenia na naruszanie zobowiązań wynikających z umowy o grant.

22      Ponadto REA poinformowała stronę skarżącą o tym, że uważa ona za pozbawioną znaczenia okoliczność, iż zadania wykonywane przez badacza we wrocławskim centrum badań oraz w spółce DATAX miały charakter działalności menedżerskiej, ponieważ każde dodatkowe zatrudnienie wiązało się z podjęciem zobowiązania dotyczącego czasu pracy. W tym kontekście REA poinformowała stronę skarżącą, że zamierza przystąpić do odzyskania kwoty 36 508,37 EUR i że kwota 6286,68 EUR zostanie pobrana bezpośrednio z Funduszu Gwarancyjnego.

23      Pismem z dnia 30 lipca 2013 r. strona skarżąca poinformowała REA, że badacz angażował się w projekt Cossar w pełnym wymiarze czasu pracy, że jego wkład w realizację tego projektu był bardzo duży, że działalność badacza została uwieńczona sukcesem i że nie łączyła się ona z inną działalnością w ramach Wrocławskiego Centrum Badań EIT+ i spółki DATAX, wobec czego nie miało miejsca żadne naruszenie art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant.

24      Pismem z dnia 26 sierpnia 2013 r. REA potwierdziła swą decyzję o przystąpieniu do odzyskania kwoty 36 508,37 EUR, gdyż stwierdziła, że w piśmie z dnia 30 lipca 2013 r. strona skarżąca nie dostarczyła żadnych nowych informacji.

25      W dniu 8 października 2013 r. strona skarżąca zrealizowała przelew kwoty 36 508,37 EUR na rzecz REA.

26      W piśmie z dnia 22 stycznia 2015 r. OLAF wskazał, że został poinformowany o ustaleniach wynikających z korespondencji wymienionej między stroną skarżącą a REA, i przedstawił podejrzenia dotyczące następujących kwestii:

–        w dniu przedstawienia kandydatury w sierpniu 2009 r. strona skarżąca wprowadziła REA w błąd w odniesieniu do zobowiązań zawodowych badacza, nie wskazując, że w owym czasie był on już zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy przez Wrocławskie Centrum Badań EIT+, mimo że informacja ta była istotna, gdyż taki stan rzeczy był sprzeczny ze zobowiązaniami związanymi ze stypendium Marie Curie, które wymagało, aby badacz był zaangażowany w objęty finansowaniem projekt w pełnym wymiarze czasu pracy;

–        w okresie wdrażania projektu Cossar (od sierpnia 2010 r. do lipca 2012 r.) strona skarżąca przedstawiła wprowadzające w błąd informacje dotyczące sytuacji zawodowej badacza, który prowadził inną działalność zawodową, co jest sprzeczne z art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant i o czym strona skarżąca wiedziała;

–        w piśmie z dnia 14 sierpnia 2012 r. strona skarżąca wprowadziła REA w błąd, przekazując jej jedynie część posiadanych przez siebie informacji dotyczących działalności zawodowej badacza we Wrocławskim Centrum Badań EIT+, co skutkowało tym, że odzyskano jedynie część środków Unii przeznaczonych na projekt Cossar.

27      Pismem z dnia 3 lutego 2015 r. strona skarżąca poinformowała OLAF, że w chwili złożenia wniosku o przyznanie stypendium badacz mógł być zatrudniony w jej innej jednostce, że w czasie prowadzenia korespondencji z REA w 2012 r. nie była ona świadoma faktu zatrudnienia badacza w wymiarze 25% czasu pracy we Wrocławskim Centrum Badań EIT+, że pozostała działalność badacza była prowadzona jedynie w ograniczonym czasie dodatkowym oraz że polskie prawo zezwala na podejmowanie działalności dodatkowej przy jednoczesnym zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy, o czym REA uzyskała wiedzę w ramach późniejszej korespondencji.

28      W dniu 14 kwietnia 2015 r. OLAF sporządził raport końcowy, w którym stwierdził, że wystąpiły nieprawidłowości i podejmowane były działania noszące znamiona oszustwa, oraz zalecił REA, aby agencja ta odzyskała w całości pozostałą kwotę grantu, czyli kwotę 58 031 EUR. Ze streszczenia tego raportu wynika, co następuje:

„Dochodzenie wykazało, że w rozpatrywanym okresie badacz rzeczywiście prowadził równolegle działalność jako pracownik Wrocławskiego Centrum Badań EIT+, a także jako członek rady doradczej, a później jako pracownik prywatnej spółki o nazwie DATAX. Ta równoległa działalność była częściowo związana z jego pracą w zakresie projektów finansowanych przez Unię. Dochodzenie wykazało, że działalności tej nie tylko nie da się pogodzić z zatrudnieniem w pełnym wymiarze czasu pracy w ramach projektu Cossar, ale także że ta działalność na rzecz kilku podmiotów, którą [badacz] miał wykonywać na podstawie wiążących go umów o pracę, gdyby była ona w pełni realizowana, wymagałaby poświęcenia jej nieracjonalnie długiego czasu, co podałoby w wątpliwość godziny, które badacz zadeklarował jako pracownik uczestniczący w projektach finansowanych przez Unię”.

29      Listem poleconym z dnia 1 czerwca 2015 r. OLAF poinformował stronę skarżącą, iż zakończył dochodzenie, w którym ustalił, że miało miejsce celowe wprowadzanie w błąd i że w ramach finansowanych przez Unię projektów badawczych wielokrotnie deklarowany był ten sam czas pracy. OLAF wskazał, po pierwsze, że przekazał sprawę polskiej prokuraturze, a po drugie, że zalecił REA odzyskanie kwoty 58 031 EUR stanowiącej pozostałą część unijnego finansowania projektu Cossar.

30      Pismem z dnia 11 czerwca 2015 r. strona skarżąca wystosowała do OLAF‑u pismo, w którym wskazała, że ubolewa z jednej strony nad brakiem odpowiedzi na jej pismo z dnia 3 lutego 2015 r., a z drugiej strony nad faktem, że o sprawie została poinformowana polska prokuratura, co stanowi dodatkową karę.

31      Pismem z dnia 24 lipca 2015 r. OLAF zasadniczo poinformował stronę skarżącą, po pierwsze, że jej pismo z dnia 3 lutego 2015 r. zostało wzięte pod uwagę, a po drugie, że przeprowadzone dochodzenie potwierdziło, iż w rozpatrywanym okresie badacz prowadził inną działalność zawodową, poświęcając temu znaczną część swego czasu pracy, co stanowi naruszenie zobowiązań określonych w umowie o grant. OLAF dodał, że odzyskanie nienależnie pobranych od Unii kwot nie stanowi sankcji.

32      W nawiązaniu do przeprowadzonego przez OLAF dochodzenia pismem z dnia 13 listopada 2015 r. REA skierowała do strony skarżącej wezwanie do zapłaty, w którym podkreśliła, że oprócz zajmowania innych stanowisk badacz uczestniczył również w innych projektach realizowanych w ramach siódmego programu ramowego równocześnie z projektem Cossar, w związku z czym REA doszła do wniosku, że strona skarżąca otrzymała od Unii nienależny wkład. REA obliczyła wysokość wkładu finansowego Unii na kwotę 58 031,38 EUR, a karę umowną na kwotę 5803,14 EUR.

33      W dniu 22 stycznia 2016 r. REA wystawiła dwie noty obciążeniowe, pierwszą, oznaczoną numerem 3241601660, na kwotę 58 031,38 EUR, a drugą, oznaczoną numerem 3241601661, na kwotę 5803,14 EUR.

34      W wiadomości elektronicznej z dnia 5 lutego 2016 r. strona skarżąca zwróciła się do REA o przedstawienie jej wyjaśnień dotyczących różnych stanowisk zajmowanych w związku z realizacją projektów w ramach siódmego programu ramowego, w których uczestniczył badacz, a także o podanie nazw tych projektów.

35      W wiadomości elektronicznej z dnia 18 lutego 2016 r. REA wskazała, że „poza udziałem [badacza] w projekcie Cossar (od dnia 1 sierpnia 2010 r. do dnia 31 lipca 2012 r.) o zwrot kosztów personelu w odniesieniu do [badacza] zawnioskowały także Wrocławskie Centrum Badań EIT+ (projekty FP7 ACROPOLIS, EUWB, C2POWER, FIVER, ACROPOLIS) oraz spółka DATAX (projekty FP7 HELP i GREENNETS)”.

36      Pismem z dnia 2 marca 2016 r. strona skarżąca poinformowała REA, że wpłaci kwoty z tytułu not obciążeniowych z dnia 22 stycznia 2016 r., oświadczając jednocześnie, że „zastrzega sobie prawo do uzyskania zwrotu tych kwot, jeżeli [REA] uchyli bądź zmieni decyzję w przedmiotowej sprawie”.

37      W dniu 3 marca 2016 r. strona skarżąca dokonała dwóch przelewów bankowych odpowiadających kwotom wskazanym w notach obciążeniowych sporządzonych przez REA w dniu 22 stycznia 2016 r.

 Postępowanie i żądania stron

38      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 25 marca 2016 r. strona skarżąca wniosła niniejszą skargę.

39      W dniu 11 lipca 2016 r. REA złożyła w sekretariacie Sądu pismo zawierające zarzut niedopuszczalności oraz, alternatywnie, odpowiedź na skargę. W dniu 1 września 2016 r. strona skarżąca złożyła w sekretariacie Sądu replikę. W dniu 25 października 2016 r. REA złożyła w sekretariacie Sądu duplikę.

40      Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2017 r., Uniwersytet Wrocławski/REA (T‑137/16, niepublikowanym, zwanym dalej „pierwotnym postanowieniem”, EU:T:2017:407) Sąd stwierdził, że skarga jest oczywiście niedopuszczalna na podstawie art. 19 akapity trzeci i czwarty statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz art. 51 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem ze względu na to, że przedstawiciel strony skarżącej nie był od niej niezależny, ponieważ był z nią związany umową cywilnoprawną zawartą na gruncie prawa polskiego.

41      Wyrokiem z dnia 4 lutego 2020 r., Uniwersytet Wrocławski i Polska/REA (C‑515/17 P i C‑561/17 P, zwanym dalej „wyrokiem wydanym w postępowaniu odwoławczym”, EU:C:2020:73) Trybunał uchylił pierwotne postanowienie, orzekając w pkt 67 tego wyroku, że powiązanie istniejące między stroną skarżącą a jej przedstawicielem nie jest wystarczające, aby można było uznać, że ów przedstawiciel znajduje się w sytuacji, która wyraźnie osłabia jego zdolność do obrony interesów klienta w możliwie najlepszy sposób i z zachowaniem pełnej niezależności.

42      Trybunał uchylił zatem pierwotne postanowienie, przekazał sprawę Sądowi do ponownego rozpoznania i orzekł, że rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

43      W dniu 9 kwietnia 2020 r., po uzyskaniu zgody Sądu, REA złożyła, zgodnie z art. 217 § 3 regulaminu postępowania, uzupełniające uwagi na piśmie w nawiązaniu do wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym.

44      Strona skarżąca nie ustosunkowała się do tych uwag w wyznaczonym terminie.

45      Postanowieniem z dnia 16 czerwca 2020 r., Uniwersytet Wrocławski/REA (T‑137/16 RENV, niepublikowanym, EU:T:2020:275) Sąd uznał, że pisma nr 932311, 932310 i 932312, które zostały skierowane przez sekretariat Sądu w dniu 11 lutego 2020 r. do Republiki Czeskiej, Rzeczypospolitej Polskiej i Krajowej Izby Radców Prawnych i w których podmioty te zostały wezwane do przedstawienia, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym, ewentualnych uwag na piśmie w przedmiocie wniosków, jakie wynikają z tego orzeczenia Trybunału dla rozstrzygnięcia sporu w pierwszej instancji, są nieważne.

46      Mając na względzie powyższe stwierdzenie, Sąd orzekł, że Republika Czeska, Rzeczpospolita Polska i Krajowa Izba Radców Prawnych nie posiadają w ramach postępowania wszczętego w efekcie przekazania do ponownego rozpoznania sprawy zarejestrowanej pod numerem T‑137/16 RENV ani statusu interwenienta w rozumieniu art. 144 regulaminu postępowania, ani, w związku z tym i w każdym wypadku, strony postępowania przed Sądem w rozumieniu art. 217 § 1 rzeczonego regulaminu.

47      Na podstawie art. 106 § 3 regulaminu postępowania Sąd (ósma izba) postanowił orzec bez przeprowadzenia ustnego etapu postępowania.

48      Strona skarżąca wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności decyzji REA, działającej na podstawie umocowania Komisji, o wypowiedzeniu umowy o grant i o zobowiązaniu strony skarżącej do zwrotu części wypłaconego jej grantu, czyli 36 508,37 EUR i 58 031,38 EUR, do zwrotu kaucji z Funduszu Gwarancyjnego w kwocie 6286,68 EUR oraz do zapłaty kary umownej w kwocie 5803,14 EUR;

–        zobowiązanie REA do dokonania zwrotu na rzecz strony skarżącej kwot 36 508,37 EUR i 58 031,38 EUR, kaucji z Funduszu Gwarancyjnego w kwocie 6286,68 EUR oraz kwoty odpowiadającej karze umownej przewidzianej w umowie o grant, czyli 5803,14 EUR, wraz z odsetkami, liczonymi od dnia dokonania płatności do dnia jej zwrotu;

–        obciążenie REA kosztami postępowania.

49      REA wnosi do Sądu o:

–        odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;

–        na wypadek uznania skargi za dopuszczalną – oddalenie skargi jako bezzasadnej;

–        obciążenie strony skarżącej kosztami postępowania.

 Co do prawa

 W przedmiocie dopuszczalności skargi

50      Należy zaznaczyć, że na poparcie żądania zmierzającego do stwierdzenia niedopuszczalności skargi REA powołuje się na pięć bezwzględnych przeszkód procesowych, w tym przeszkodę opartą na braku niezależności przedstawiciela strony skarżącej, która była przedmiotem pierwotnego postanowienia i wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym.

51      W tym względzie należy stwierdzić, że w przedmiocie tej ostatniej bezwzględnej przeszkody procesowej wydano ostateczne rozstrzygnięcie, gdyż w pkt 67 wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym Trybunał orzekł, że powiązanie między stroną skarżącą a jej przedstawicielem nie jest wystarczające, aby można było uznać, że ów radca prawny znajduje się w sytuacji, która wyraźnie osłabiałaby jego zdolność do obrony interesów klienta w możliwie najlepszy sposób i z zachowaniem pełnej niezależności. Trybunał przekazał zatem sprawę Sądowi do ponownego rozpoznania co do istoty.

52      W uzupełniających uwagach na piśmie REA powołuje się jednak na poparcie tej bezwzględnej przeszkody procesowej na nowe dowody dotyczące braku niezależności od strony skarżącej jej przedstawiciela, domagając się, aby Sąd stwierdził niedopuszczalność skargi z uwagi na to zastrzeżenie.

53      W tym względzie wystarczy przypomnieć, że zgodnie z art. 61 akapit drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w przypadku skierowania sprawy do ponownego rozpoznania Sąd jest związany orzeczeniem Trybunału co do kwestii prawnych. Tymczasem kwestia braku niezależności przedstawiciela strony skarżącej została ostatecznie rozstrzygnięta przez Trybunał na podstawie informacji dostarczonych przez strony w toku postępowania przed Sądem. REA nie może zatem, na etapie postępowania przed Sądem po przekazaniu mu przez Trybunał sprawy do ponownego rozpoznania, powoływać się na nowe okoliczności faktyczne ani podważyć danych dostarczonych w pierwszej instancji (zob. podobnie wyrok z dnia 24 listopada 2015 r., riha WeserGold Getränke/OHIM, T‑278/10 RENV, EU:T:2015:876, pkt 43).

54      Z powyższego wynika, że argument dotyczący bezwzględnej przeszkody procesowej wynikającej z braku niezależności przedstawiciela strony skarżącej należy oddalić.

55      Oprócz tej bezwzględnej przeszkody procesowej REA powołuje się na inne podstawy niedopuszczalności skargi, oparte, po pierwsze, na twierdzeniu, że art. 263 TFUE nie stanowi ważnej podstawy prawnej, ponieważ pisma i noty obciążeniowe, których stwierdzenia nieważności żąda strona skarżąca, wpisują się w ramy umowne wyznaczone przez umowę o grant, po drugie, na okoliczności, że roszczenia odnoszące się do pisma z dnia 4 marca 2013 r., jak też pisma i noty obciążeniowej z dnia 26 sierpnia 2013 r., uległy przedawnieniu, jako że wszelkie skargi mogą być wnoszone w terminie dwóch miesięcy od daty notyfikacji zaskarżonych dokumentów, po trzecie, na okoliczności, że strona skarżąca z jednej strony zaakceptowała już wypowiedzenie umowy o grant, a z drugiej strony zaspokoiła już roszczenia finansowe REA, nie wnosząc w sposób należyty zastrzeżenia, a po czwarte, na twierdzeniu, że skarga nie zawiera spójnego przedstawienia zarzutów prawnych i argumentów stanowiących jej podstawę, czego wymaga art. 21 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i art. 76 lit. d) regulaminu postępowania.

56      Na wstępie należy wyjaśnić, że choć w pkt 71 wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym Trybunał stwierdził, że Sąd nie orzekł co do istoty sprawy, wobec czego przekazał sprawę temu ostatniemu do ponownego rozpoznania, nie wspominając o pozostałych bezwzględnych przeszkodach procesowych, na które powołała się REA, to jednak należy stwierdzić, że zadaniem Sądu jest nie tyko rozstrzygnięcie sprawy co do istoty, lecz również wypowiedzenie się w przedmiocie bezwzględnych przeszkód procesowych, które nie zostały przezeń zbadane w ramach pierwotnego postanowienia i które nie były w konsekwencji przedmiotem odwołania przed Trybunałem.

57      W odniesieniu do bezwzględnej przeszkody procesowej opartej na twierdzeniu, że art. 263 TFUE nie stanowi ważnej podstawy prawnej, ponieważ pisma i noty obciążeniowe, których stwierdzenia nieważności żąda strona skarżąca, wpisują się w ramy umowne wyznaczone przez umowę o grant, należy przypomnieć, że to do skarżącego należy wybór podstawy prawnej jego skargi, a zadaniem sądu Unii nie jest samodzielne dokonanie wyboru najwłaściwszej podstawy prawnej (zob. wyroki: z dnia 24 października 2014 r., Technische Universität Dresden/Komisja, T‑29/11, EU:T:2014:912, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 10 października 2019 r., Help – Hilfe zur Selbsthilfe/Komisja, T‑335/17, niepublikowany, EU:T:2019:736, pkt 66).

58      W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że – jak wynika z informacji na pierwszej stronie skargi – strona skarżąca wyraźnie oparła swoją skargę na art. 263 TFUE.

59      Jednakże w niniejszej sprawie należy stwierdzić, że w replice strona skarżąca oparła się posiłkowo na art. 272 TFUE, w związku z czym należy zbadać, czy klauzula przyznająca jurysdykcję sądom Unii jest zawarta w postanowieniach umownych.

60      Należy bowiem przypomnieć, że Sąd jest właściwy do rozpoznawania w pierwszej instancji sporów z zakresu umów, które zostały mu przedstawione do rozpoznania przez osobę fizyczną lub prawną, wyłącznie na podstawie klauzuli arbitrażowej. Wobec braku takiej klauzuli Sąd rozszerzyłby swoją właściwość poza zakres spraw, których rozpoznawanie dlań wyczerpująco zastrzeżono (zob. wyrok z dnia 24 października 2014 r., Technische Universität Dresden/Komisja, T‑29/11, EU:T:2014:912, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo).

61      Właściwość sądów Unii do rozpoznawania na podstawie klauzuli arbitrażowej sporu dotyczącego umowy ocenia się w myśl orzecznictwa wyłącznie w świetle postanowień art. 272 TFUE oraz postanowień samej klauzuli. Właściwość ta stanowi odstępstwo od prawa powszechnego, a zatem należy ją interpretować zawężająco. Sąd może zatem orzec w przedmiocie sporu dotyczącego umowy wyłącznie w wypadku wyrażenia przez strony woli przyznania mu tej kompetencji (zob. wyrok z dnia 24 października 2014 r., Technische Universität Dresden/Komisja, T‑29/11, EU:T:2014:912, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).

62      Sąd może zatem rozpoznać niniejszą skargę tylko w sytuacji, jeśli umowa o grant zawiera klauzulę arbitrażową przyznającą mu właściwość w tym zakresie. Należy zatem zbadać, czy rzeczona umowa zawiera taką klauzulę.

63      W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem traktat nie wyznacza żadnych szczególnych sformułowań, jakich należy używać w klauzuli arbitrażowej, w związku z czym wszelkie sformułowania, które wskazują, że strony mają zamiar wyłączyć ich ewentualne spory spod właściwości sądów krajowych i poddać je właściwości sądów Unii, muszą zostać uznane za wystarczające do przyjęcia, na mocy art. 272 TFUE, właściwości tych ostatnich (zob. wyrok z dnia 24 października 2014 r., Technische Universität Dresden/Komisja, T‑29/11, EU:T:2014:912, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo).

64      Umowa o grant, o której mowa w niniejszej sprawie, zawiera art. 8, zgodnie z którym „[b]ez uszczerbku dla prawa Komisji do wydawania bezpośrednio decyzji o odzyskaniu wsparcia, o których mowa w poprzednim akapicie, Sąd lub – w wypadku odwołania – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest wyłącznie właściwy do zbadania każdego sporu między Unią a beneficjentem dotyczącego wykładni, stosowania lub ważności tej umowy oraz ważności decyzji wspomnianej w akapicie drugim”.

65      Wynika z tego, że klauzula zawarta w art. 8 umowy o grant wskazuje Sąd jako sąd właściwy do rozpoznania w pierwszej instancji wszelkich skarg wniesionych przez stronę skarżącą.

66      Mając na względzie wszystkie powyższe rozważania, powinno się dojść do wniosku, po pierwsze, że należy zmienić kwalifikację niniejszej skargi na skargę wniesioną na podstawie art. 272 TFUE, a po drugie, że Sąd jest właściwy do orzekania w przedmiocie tej skargi zgodnie z art. 272 TFUE oraz klauzulą arbitrażową zawartą w art. 8 umowy o grant.

67      Z powyższego wynika, że argument dotyczący bezwzględnej przeszkody procesowej, na którą powołała się REA, należy oddalić.

68      Co się tyczy bezwzględnej przeszkody procesowej opartej na okoliczności, że strona skarżąca z jednej strony zaakceptowała już wypowiedzenie umowy o grant, a z drugiej strony zaspokoiła już roszczenia finansowe REA, nie wnosząc w sposób należyty zastrzeżenia, wystarczy zaznaczyć, że z różnych pism wynika w sposób wystarczający, iż strona skarżąca wielokrotnie kwestionowała wypowiedzenie umowy o grant i będące konsekwencją tego wypowiedzenia żądanie zwrotu przyznanych kwot. W szczególności z pisma strony skarżącej z dnia 2 marca 2016 r. wynika, że przypomniała ona, iż dokonuje płatności kwot wskazanych w odpowiednich notach obciążeniowych z dnia 22 stycznia 2016 r., wyjaśniając jednocześnie, że zastrzega sobie prawo żądania zwrotu tych kwot, gdyby REA wycofała lub zmieniła swą decyzję.

69      Należy zatem stwierdzić, że w szczególności w tym ostatnim piśmie strona skarżąca nie zaakceptowała – wbrew temu, co twierdzi REA – wypowiedzenia umowy o grant.

70      W związku z powyższym również ten argument dotyczący bezwzględnej przeszkody procesowej należy oddalić.

71      Co się tyczy bezwzględnej przeszkody procesowej opartej na twierdzeniu, że skarga nie zawiera spójnego przedstawienia zarzutów prawnych i argumentów stanowiących jej podstawę, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 76 lit. d) regulaminu postępowania skarga powinna określać przedmiot sporu, podnoszone zarzuty i argumenty, a także zawierać zwięzłe omówienie tych zarzutów. Zgodnie z orzecznictwem informacje te powinny być wystarczająco jasne i precyzyjne, aby pozwalały stronie pozwanej na przygotowanie obrony, a Trybunałowi na wydanie rozstrzygnięcia w przedmiocie skargi, jeśli zajdzie taka potrzeba, bez dodatkowych informacji. W celu zagwarantowania pewności prawa i prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości, aby skarga była dopuszczalna, konieczne jest, by istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których została oparta, wynikały w sposób spójny i zrozumiały z samej treści skargi (zob. postanowienie z dnia 19 maja 2008 r., TF1/Komisja, T‑144/04, EU:T:2008:155, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo; wyrok z dnia 20 września 2019 r., Port autonome du centre et de l’Ouest i in./Komisja, T‑673/17, niepublikowany, EU:T:2019:643, pkt 38).

72      Tymczasem należy stwierdzić, podobnie jak czyni to REA, że choć skarga zawiera nagłówek „Zarzuty prawne”, to nie jest ona formalnie oparta na żadnym zarzucie, lecz polega na kwestionowaniu wynikającego z zaskarżonej decyzji stanowiska Komisji w formie swobodnej dyskusji (zob. analogicznie wyrok z dnia 20 września 2019 r., Port autonome du centre et de l’Ouest i in./Komisja, T‑673/17, niepublikowany, EU:T:2019:643, pkt 39).

73      Chociaż wywody te nie wpisują się formalnie w ramy zarzutów, to należy jednak stwierdzić, że – wbrew temu, co twierdzi REA – przedstawienie przez stronę skarżącą szczegółowych zarzutów skierowanych przeciwko REA pozwoliło tej ostatniej zrozumieć podniesione w skardze zastrzeżenia, a Sądowi – ustosunkować się do nich. Strona skarżąca podnosi zasadniczo, że nie naruszyła zobowiązań ciążących na niej na mocy art. III.3 ust. 1 załącznika III do umowy o grant, ponieważ badacz zaangażował się w pełnym wymiarze czasu w pracę na projektem, który miał zostać zrealizowany.

74      Z powyższych rozważań wynika, że należy oddalić wszystkie bezwzględne przeszkody procesowe, na które powołała się REA, w związku z czym skargę należy uznać za dopuszczalną.

 Co do istoty

75      Strona skarżąca podnosi w istocie jeden zarzut, oparty na naruszeniu art. III.3 ust. 1 załącznika III do umowy o grant, ze względu na to, że jej zdaniem umowa ta nie uniemożliwia badaczowi wykonywania dodatkowej działalności zawodowej oprócz działalności wykonywanej przez niego w ramach projektu Cossar.

76      Według strony skarżącej sformułowanie zawarte w art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant, zgodnie z którym badacz powinien zaangażować się w swą działalność w pełnym wymiarze czasu pracy, nie jest jasne. Jej zdaniem chociaż badacz ma obowiązek zaangażować się w realizowane badania w pełnym wymiarze czasu pracy, to jednak w pozostałym wolnym czasie może wykonywać również inne czynności, w tym w ramach stosunków pracy z innymi podmiotami. Co więcej, postanowienia art. III.3 ust. 1 lit. e) wskazanego załącznika przewidują, że badacz nie może uzyskiwać dochodu innego niż pochodzący od beneficjenta za swoją pracę naukowo‑badawczą, co oznacza, że dopuszczone jest uzyskiwanie przez badacza innych dochodów, o ile nie pochodzą one z działań wykonywanych w ramach projektu objętego umową o grant. Tym samym umowa ta w żadnym miejscu nie zawiera wyraźnego zakazu podejmowania przez badacza innego zatrudnienia.

77      Strona skarżąca oponuje także zarówno przeciwko twierdzeniu, że badacz nie realizował projektu Cossar w pełnym wymiarze czasu pracy, jak i przeciwko twierdzeniu, że spoczywał na niej obowiązek poinformowania REA o innych stosunkach zatrudnienia badacza, skoro ich istnienie nie miało wpływu na realizację rzeczonego projektu i nie wymagało od badacza złożenia wniosku o ograniczenie czasu pracy przeznaczonego na wykonanie umowy o grant. Według strony skarżącej badacz był bowiem zatrudniony przez nią w pełnym wymiarze czasu pracy, a jedynie dodatkowo, poza wykonywaniem powierzonych mu przez nią zadań i niezależnie od nich, podjął się kolejnego zatrudnienia.

78      Ponadto umowa o grant nie wymaga od badacza prowadzenia ewidencji czasu pracy i nie przewiduje dokonywania rozliczeń grantu na podstawie wypracowanych przez badacza godzin.

79      Poza tym, opierając się na mającym zastosowanie w niniejszej sprawie belgijskim prawie umów, strona skarżąca twierdzi, że na podstawie art. 1157 belgijskiego kodeksu cywilnego, zgodnie z którym należy przyjąć wykładnię umożliwiającą zagwarantowanie skutecznego wykonania wzajemnych zobowiązań umownych, umowa o grant nie nakładała na badaczy bezwzględnego zakazu wykonywania zatrudnienia w ramach innych stosunków pracy.

80      Strona skarżąca twierdzi, że REA myli sytuację, w której pewne okoliczności mogą utrudniać realizację danego projektu w oczekiwanym terminie, z sytuacją, w której wykonywanie innej działalności zawodowej nie koliduje z wykonywaniem umowy o grant. Obowiązek poinformowania REA dotyczy tym samym jedynie pierwszego z tych stanów faktycznych, odpowiadającego sytuacji, w której zaistniały okoliczności mogące mieć negatywny wpływ na realizację danego projektu, a nie drugiego z tych stanów faktycznych.

81      Strona skarżąca podkreśla, że to REA jest autorem treści art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant. Jeżeli intencją REA było sformułowanie zupełnego zakazu podejmowania dodatkowego zatrudnienia przez badacza, to winna to była uczynić w sposób jednoznaczny. W świetle art. 1162 belgijskiego kodeksu cywilnego, zgodnie z którym w razie wątpliwości umowę należy interpretować na niekorzyść osoby, która zredagowała dane zobowiązanie, i na korzyść osoby, która zobowiązanie to zaciągnęła, umowę o grant należy zatem interpretować w sposób korzystny dla strony skarżącej.

82      Wynika z tego, że nie tylko dosłowne brzmienie art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant, lecz również jego wykładnia potwierdzają, iż postanowienie to należy interpretować w ten sposób, że badacz był uprawniony do podejmowania zatrudnienia także poza realizowanym w ramach rzeczonej umowy projektem, pod warunkiem że zadania związane z projektem wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy.

83      Strona skarżąca przypomina wreszcie, że zgodnie z prawem polskim – zarówno prawem pracy w ogólności, jak i przepisami regulującymi zatrudnienie pracowników naukowych – wykonywanie pracy na rzecz kilku podmiotów w łącznym wymiarze czasu pracy przekraczającym pełen etat jest dopuszczalne.

84      REA kwestionuje argumenty strony skarżącej i wskazuje, iż ta wydaje się sugerować, że poinformowała agencję o sytuacji zawodowej badacza (choć nie jest jasne, na jakim etapie miało się to stać, gdyż nie zostało to poparte żadnym dowodem), zaś agencja nie kwestionowała zatrudnienia badacza w pełnym wymiarze czasu pracy. Zdaniem REA było wprost przeciwnie, to znaczy strona skarżąca wprowadziła ją w błąd, stwierdzając we wniosku dotyczącym projektu Cossar, że badacz był zatrudniony przez instytucję we Włoszech, podczas gdy w rzeczywistości już miesiąc wcześniej podpisał on umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku dyrektora ds. badań i rozwoju w dziedzinie TIK we Wrocławskim Centrum Badań EIT+, które było kontrolowane z jednej strony przez gminę miasto Wrocław, a z drugiej strony przez skarżącą i podlegające jej podmioty.

85      Na wstępie należy zauważyć, że zgodnie z art. 8 umowy o grant, zatytułowanym „Właściwe prawo i sąd”, będący jej przedmiotem grant podlega postanowieniom tej umowy, a także aktom prawa Unii dotyczącym siódmego programu ramowego, rozporządzeniu finansowemu mającemu zastosowanie do budżetu ogólnego i przepisom wykonawczym do tego rozporządzenia oraz wszelkim innym przepisom prawa Unii, jak też, posiłkowo, przepisom prawa belgijskiego.

86      Już na tym etapie należy stwierdzić, że – jak wynika zresztą z pism stron – szczególnie znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej spawy mają dwa postanowienia, a mianowicie, po pierwsze, art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant, który przewiduje, że badacz powinien angażować się w wykonywanie działalności badawczo‑szkoleniowej w pełnym wymiarze czasu pracy, chyba że stoją temu na przeszkodzie należycie uzasadnione względy osobiste lub rodzinne, przy czym w takim wypadku powinien on uzyskać uprzednią zgodę REA na odstąpienie od pracy, a po drugie, art. III.3 ust. 1 lit. e) tego załącznika, który stanowi, że z tytułu działalności badawczo‑szkoleniowej badacz nie może otrzymywać żadnych dochodów innych niż te, które uzyskuje od strony skarżącej zgodnie z postanowieniami wskazanego artykułu.

87      Jak podnosi REA, postanowienia art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant wykluczają wyraźnie możliwość wykonywania przez badacza działalności zawodowej innej niż ta, którą wykonuje on w związku z realizacją projektu finansowanego przez Unię. „Działalność badawczo‑szkoleniowa”, o której mowa w tym postanowieniu, jest to bowiem ta sama działalność, o której mowa w art. II.14 ust. 4 załącznika II do umowy o grant, który przewiduje, że wyznaczony badacz powinien być zaangażowany w pracę nad projektem w pełnym wymiarze czasu pracy i w sposób ciągły, aby móc ubiegać się o przypadający mu wkład finansowy, jak wskazano w załączniku III do tej umowy.

88      W tym względzie art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant nie zawiera żadnego odstępstwa, które miałoby na celu umożliwienie badaczowi, nawet po uzyskaniu uprzedniej zgody REA, realizowania przedsięwzięć zawodowych innych niż projekt, o którym mowa w niniejszej sprawie.

89      Jedynymi dopuszczonymi na mocy postanowień art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant odstępstwami uzasadniającymi odstąpienie przez badacza od angażowania się w prace nad finansowanym przez Unię projektem są, z zastrzeżeniem uprzedniej akceptacji przez REA, okoliczności osobiste lub rodzinne.

90      Ponadto nie można zgodzić się z zaproponowaną przez stronę skarżącą wykładnią art. III.3 ust. 1 lit. e) załącznika III do umowy o grant, zgodnie z którą badacz może otrzymywać inne dochody, pod warunkiem że nie są one związane z projektem objętym tą umową.

91      Jako że w załączniku tym wskazano, iż badacz nie może otrzymywać dochodów innych niż te, które uzyskuje on od beneficjenta z tytułu pracy w zakresie badań naukowych, siłą rzeczy całkowicie wykluczono w nim możliwość uzyskiwania przez badacza innych dochodów jakiegokolwiek rodzaju.

92      Należy zatem stwierdzić, że w świetle art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant art. III.3 ust. 1 lit. e) tego załącznika można interpretować jedynie w ten sposób, że wyklucza on możliwość uzyskiwania przez badacza wszelkich innych dochodów, ponieważ jedynymi dochodami, które może on uzyskiwać, są dochody z tytułu pracy nad projektem objętym umową, zaś wyłączenie dodatkowego dochodu jest uzasadnione okolicznością, że badacz powinien poświęcić na realizację tego projektu cały swój czas pracy. Skoro badacz musi zaangażować się w rzeczony projekt w pełnym wymiarze czasu i może uzyskiwać wyłącznie dochody, których źródłem jest ten projekt, to nie może on prowadzić innej działalności zawodowej niż ta, którą wykonuje on w ramach wskazanego projektu.

93      Jak słusznie podnosi REA, gdyby postanowienie to należało rozumieć w ten sposób, że działalność dotycząca projektu objętego umową nie wyklucza podejmowania innych rodzajów działalności zawodowej, przewidziany w tym postanowieniu wyjątek, którego zastosowanie wymaga uzyskania uprzedniej zgody REA, byłby całkowicie pozbawiony sensu.

94      Zgodnie z art. III.3 ust. 1 lit. j) załącznika III do umowy o grant w związku z art. III.4 ust. 1 tego załącznika wyjątek od zasady angażowania się w projekt objęty umową w pełnym wymiarze czasu pracy został przewidziany jedynie w odniesieniu do względów osobistych lub rodzinnych, podczas gdy w odniesieniu do okoliczności zawodowych, takich jak wykonywanie innych rodzajów działalności zawodowej, w grę wchodzi jedynie udzielenie zezwolenia na zawieszenie realizacji tego projektu.

95      Artykuł III.4 ust. 1 załącznika III do umowy o grant przewiduje bowiem, że „beneficjent może zaproponować zawieszenie całości lub części projektu [objętego umową] z dotyczących badacza przyczyn osobistych, rodzinnych (w tym urlop rodzicielski) lub zawodowych niewymienionych w załączniku I”.

96      Z treści całej umowy o grant wynika zatem, że w wypadku podjęcia dodatkowej działalności zawodowej kontynuacja realizacji objętego tą umową projektu nie była możliwa. W tym kontekście zbędne było więc bardziej szczegółowe definiowanie pojęcia „pełnego wymiaru czasu pracy”, ponieważ po zaangażowaniu się w rzeczony projekt badacz nie mógł podejmować działalności zawodowej inna niż ta, którą był on zobowiązany prowadzić w celu realizacji tego projektu.

97      Nie można także utrzymywać – jak czyni to strona skarżąca – że zakaz uzyskiwania przez badacza dochodu innego niż ten, który uzyskuje on od beneficjenta za swoją pracę naukowo‑badawczą, oznacza, że ów badacz może uzyskiwać inne dochody, pod warunkiem że ich źródłem nie jest działalność wykonywana w ramach projektu objętego umową o grant.

98      Ten nałożony na badacza zakaz uzyskiwania innych dochodów z działalności zawodowej może być bowiem interpretowany wyłącznie w ten sposób, że ów badacz nie może w żaden sposób uzyskiwać dochodów innych niż dochody, które uzyskuje on od beneficjenta projektu finansowanego przez Unię. Jest to jedyna wykładnia, która pozwala nadać znaczenie również warunkowi zawartemu w umowie o grant, zgodnie z którym badacz jest zobowiązany do zaangażowania się w pełnym wymiarze czasu pracy w realizację projektu Cossar.

99      Poza tym nawet jeśli obowiązek angażowania się w pełnym wymiarze czasu pracy w realizację projektu Cossar nie stoi na przeszkodzie wykonywaniu działalności zawodowej innego rodzaju, to nie można jednak zgodzić się na to, by działalność badacza związana z realizacją tego projektu miała charakter dodatkowy w stosunku do tej innej działalności zawodowej.

100    Tymczasem, po pierwsze – jak wynika z przedłożonych Sądowi akt sprawy – w okresie realizacji projektu Cossar badacz wykonywał szereg innych rodzajów działalności zarobkowej, w szczególności jako dyrektor ds. badań i rozwoju w dziedzinie TIK we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ (w wymiarze 25% pełnego czasu pracy od dnia 1 sierpnia 2010 r. do dnia 30 czerwca 2012 r.) oraz jako dyrektor ds. badań i rozwoju w spółce DATAX (w wymiarze 50% pełnego czasu pracy od dnia 1 listopada do dnia 31 grudnia 2011 r., w wymiarze 75% pełnego czasu pracy od dnia 1 stycznia do dnia 31 maja 2012 r. i w pełnym wymiarze czasu pracy począwszy od dnia 1 czerwca 2012 r.). Powyższe informacje świadczą o tym, że wbrew treści postanowień zawartych w umowie o grant badacz nie angażował się w pełnym wymiarze czasu pracy w realizację projektu finansowanego przez Unię.

101    Po drugie, jak wynika z oświadczeń samego badacza, które nie zostały zakwestionowane przez stronę skarżącą w ramach dochodzenia i które zamieszczono w raporcie OLAF‑u, swą działalność związaną z realizacją projektu Cossar wykonywał on „głównie w weekendy z domu”.

102    Z powyższego wynika, że twierdzenie strony skarżącej, iż badacz angażował się w pełnym wymiarze czasu pracy w realizację projektu finansowanego przez Unię, jest co najmniej nierealistyczne.

103    Z całości powyższych rozważań wynika, że postanowienia umowy o grant były wystarczająco jasne co do tego, że wykluczały one wykonywanie działalności innej niż ta, która służyła realizacji projektu finansowanego przez Unię, wobec czego nie ma potrzeby odwoływania się do przepisów prawa belgijskiego, które mają ponadto zastosowanie jedynie posiłkowo, czego zresztą strona skarżąca nie kwestionuje.

104    Nie ma też potrzeby odwoływania się do unijnych zasad prawa umów, do których zresztą umowa o grant w żadnym miejscu nie odsyła.

105    Z całości powyższych rozważań wynika, że skargę należy oddalić.

 W przedmiocie kosztów

106    W wyroku wydanym w postępowaniu odwoławczym, o którym mowa w pkt 41 powyżej, Trybunał orzekł, że rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Do Sądu należy zatem rozstrzygnięcie w niniejszym wyroku o kosztach dotyczących, po pierwsze, postępowań wszczętych przed Sądem, a po drugie, postępowania odwoławczego przed Trybunałem, zgodnie z art. 219 regulaminu postępowania.

107    Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. W tym wypadku strona skarżąca przegrała sprawę w postępowaniu w pierwszej instancji, a REA przegrała sprawę w postępowaniu odwoławczym. Jednakże ponieważ strona skarżąca ostatecznie przegrała sprawę przed Sądem w postępowaniu przeprowadzonym po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, należy obciążyć ją kosztami dotyczącymi, po pierwsze, postępowań wszczętych przed Sądem, a po drugie, postępowania odwoławczego przed Trybunałem, zgodnie z żądaniami REA.

Z powyższych względów

SĄD (ósma izba)

orzeka, co następuje:

1)      Skarga zostaje oddalona.

2)      Uniwersytet Wrocławski zostaje obciążony kosztami dotyczącymi, po pierwsze, postępowań przed Sądem, a po drugie, postępowania odwoławczego przed Trybunałem.

Svenningsen

Barents

Mac Eochaidh

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 9 czerwca 2021 r.

Sekretarz

 

      Prezes

E. Coulon

 

      S. Papasavvas


*      Język postępowania: polski.