Sprawa C‑105/14
Postępowanie karne
przeciwko
Ivowi Taricco i in.
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez Tribunale di Cuneo)
Odesłanie prejudycjalne – Postępowanie karne dotyczące przestępstw w dziedzinie podatku od wartości dodanej (VAT) – Artykuł 325 TFUE – Prawo krajowe przewidujące bezwzględne terminy przedawnienia mogące skutkować bezkarnością przestępstw – Potencjalne naruszenie interesów finansowych Unii Europejskiej – Obowiązek sądu krajowego powstrzymania się od stosowania każdego przepisu prawa krajowego mogącego naruszać obowiązki nałożone na państwa członkowskie przez prawo Unii
Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 8 września 2015 r.
1. Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Granice – Pytania pozbawione w sposób oczywisty znaczenia dla sprawy, pytania hipotetyczne zadane w kontekście wykluczającym użyteczną odpowiedź i pytania pozbawione związku z przedmiotem sporu przed sądem krajowym
(art. 267 TFUE)
2. Środki własne Unii Europejskiej – Ochrona interesów finansowych Unii – Zwalczanie oszustw i wszelkich innych bezprawnych działań – Obowiązek wprowadzenia przez państwa członkowskie systemów zarządzania i kontroli – Zakres – Naruszenia podatkowe dotyczące podatku od wartości dodanej – Uregulowanie krajowe przewidujące ograniczenie całkowitego czasu trwania przedawnienia w sprawach karnych w wypadku przerwania i mogące prowadzić w licznych wypadkach do bezkarności – Niedopuszczalność – Ustalenie spoczywające na sądzie krajowym
(art. 4 ust. 3 TUE, art. 325 ust. 1, 2 TFUE; dyrektywa Rady 2006/112)
3. Środki własne Unii Europejskiej – Ochrona interesów finansowych Unii – Zwalczanie oszustw i wszelkich innych bezprawnych działań – Obowiązek wprowadzenia przez państwa członkowskie systemów zarządzania i kontroli – Zakres – Naruszenia podatkowe dotyczące podatku od wartości dodanej – Ocena przez sąd krajowy zgodności systemu przedawnienia zawierającego ograniczenie w kwestii przedłużenia w następstwie przerwania biegu – Wpływ art. 101 TFUE, art. 107 TFUE i art. 119 TFUE – Brak
(art. 4 ust. 3 TUE; art. 1013 TFUE, 1073 TFUE, 1193 TFUE, 325 TFUE)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 29, 30)
2. Uregulowanie krajowe w dziedzinie przedawnienia przestępstw karnych, które przewiduje, że zdarzenie przerywające bieg przedawnienia, zaistniałe w trakcie postępowania karnego dotyczącego poważnych oszustw w dziedzinie podatku od wartości dodanej, skutkuje przedłużeniem terminu przedawnienia jedynie o jedną czwartą jego pierwotnego czasu trwania, może stanowić zagrożenie dla obowiązków nałożonych na państwa członkowskie przez art. 325 ust. 1 i 2 TFUE w sytuacji, w której owo uregulowanie krajowe uniemożliwia nałożenie skutecznych i odstraszających sankcji karnych w znacznej liczbie przypadków poważnych oszustw stanowiących zagrożenie dla interesów finansowych Unii Europejskiej lub przewiduje dłuższe terminy przedawnienia w przypadku oszustw stanowiących zagrożenie dla interesów finansowych danego państwa członkowskiego, niż w przypadku oszustw stanowiących zagrożenie dla interesów finansowych Unii Europejskiej, czego sprawdzenie należy do sądu krajowego. Do sądu krajowego należy nadanie pełnej skuteczności art. 325 ust. 1 i 2 TFUE, poprzez powstrzymanie się w razie potrzeby od stosowania przepisów prawa krajowego, które skutkują uniemożliwieniem danemu państwu członkowskiemu przestrzegania obowiązków nałożonych na niego przez art. 325 ust. 1 i 2 TFUE.
W istocie w dziedzinie podatku od wartości dodanej z dyrektywy 2006/112 w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, w związku z art. 4 ust. 3 TUE wynika, że państwa członkowskie mają nie tylko ogólny obowiązek przyjęcia wszelkich środków ustawodawczych i administracyjnych właściwych dla zagwarantowania pełnego poboru podatku od wartości dodanej należnego na ich odpowiednich terytoriach, lecz ponadto powinny one zwalczać oszustwa. O ile zatem państwom członkowskim przysługuje oczywiście swoboda w wyborze mających zastosowanie sankcji, które mogą przybrać formę sankcji administracyjnych, karnych, lub obydwu rodzajów tych sankcji łącznie, w celu zagwarantowania pełnego poboru wpływów pochodzących z podatku od wartości dodanej, a przez to w celu zagwarantowania ochrony interesów finansowych Unii zgodnie z przepisami dyrektywy 2006/112 i art. 325 TFUE, to jednak sankcje karne mogą okazać się nieodzowne w celu zwalczania w skuteczny i odstraszający sposób niektórych poważnych przypadków oszustw w podatku od wartości dodanej.
(por. pkt 36, 39, 58; pkt 1 sentencji)
3. System przedawnienia mający zastosowanie do przestępstw karnych popełnionych w dziedzinie podatku od wartości dodanej, który przewiduje całkowite terminy przedawnienia, które w razie przerwania biegu, nie mogą być przedłożone o więcej niż jedna czwarta pierwotnego czasu trwania, nie może być oceniany w świetle art. 101 TFUE, 107 TFUE i art. 119 TFUE.
W istocie po pierwsze, ewentualne nieskuteczne zastosowanie krajowych przepisów karnych w dziedzinie podatku od wartości dodanej niekoniecznie ma wpływ na zachowania polegające na zmowie pomiędzy przedsiębiorstwami sprzeczne z art. 101 TFUE w związku z art. 4 ust. 3 TUE. Po drugie, o ile nieskuteczny lub nieodstraszający charakter sankcji przewidzianych w dziedzinie podatku od wartości dodanej może ewentualnie przynosić korzyść podatkową odnośnym przedsiębiorstwom, to jednak nie powinna pojawiać się kwestia zastosowania art. 107 TFUE, ponieważ wszystkie transakcje podlegają systemowi podatku od wartości dodanej i każde przestępstwo popełnione w tej dziedzinie jest karane sankcją karną, niezależnie od szczególnych przypadków, w których system przedawnienia może pozbawiać skutków karnych niektóre przestępstwa. Po trzecie, kwestia, czy przepisy prawa krajowego mogące prowadzić do bezkarności niektórych przestępstw w dziedzinie podatku od wartości dodanej są zgodne ze wspomnianą zasadą zdrowych finansów publicznych, nie jest objęta zakresem zastosowania art. 119 TFUE, ponieważ jest ona w sposób bardzo pośredni związana z tym obowiązkiem ciążącym na państwach członkowskich.
(por. pkt 60, 62, 64, 65; pkt 2 sentencji)