Sprawa C‑126/15

Komisja Europejska

przeciwko

Republice Portugalskiej

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Akcyza na papierosy – Dyrektywa 2008/118/WE – Wymagalność – Miejsce i moment powstania obowiązku podatkowego – Znaki akcyzy – Swobodny przepływ wyrobów akcyzowych – Ograniczenie w czasie wprowadzania do obrotu i sprzedaży opakowań jednostkowych – Zasada proporcjonalności

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 29 czerwca 2017 r.

Postanowienia podatkowe – Harmonizacja ustawodawstw – Podatki akcyzowe – Dyrektywa 2008/118 – Wymagalność podatku akcyzowego – Przesłanki wymagalności – Środek krajowy, którego celem jest zapobieżenie dopuszczaniu do konsumpcji nadmiernych ilości paczek papierosów w okresie poprzedzającym koniec roku ze względu na oczekiwaną podwyżkę podatku akcyzowego – Ograniczenie w czasie wprowadzania do obrotu i sprzedaży opakowań jednostkowych – Dopuszczalność – Środek mający zastosowanie w braku podwyżki stawki akcyzy – Naruszenie zasady proporcjonalności

(dyrektywa Rady 2008/118, motyw 31, art. 9 akapit pierwszy, art. 11, art. 39 ust. 3 akapit pierwszy)

Obejmując opakowania jednostkowe papierosów, które zostały już opodatkowane i dopuszczone do konsumpcji w danym roku, zakazem wprowadzania do obrotu i publicznej sprzedaży po upływie trzeciego miesiąca roku następnego, w sytuacji, gdy nie ma miejsce podwyższenie stawki podatku akcyzowego na te wyroby wchodzące w życie w następnym roku, państwo członkowskie uchybia zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy art. art. 9 akapit pierwszy dyrektywy Rady 2008/11/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylającej dyrektywę 92/12, oraz zasadzie proporcjonalności.

W istocie zwalczanie oszustw podatkowych, unikania opodatkowania i ewentualnych nadużyć jest celem realizowanym przez dyrektywę 2008/118, co wynika z jej motywu 31 oraz jej art. 11 i art. 39 ust. 3 akapit pierwszy. Tymczasem dopuszczanie do konsumpcji nadmiernych ilości paczek papierosów w okresie poprzedzającym koniec roku, w oczekiwaniu na przyszłą podwyżkę stawki podatku akcyzowego stanowi rodzaj nadużycia, któremu państwa członkowskie mogą przeciwdziałać przyjmując odpowiednie rozwiązania. W zakresie, w jakim art. 9 akapit pierwszy dyrektywy 2008/118 odsyła do prawa krajowego mającego zastosowanie w czasie powstania obowiązku podatkowego z tytułu akcyzy w celu określenia warunków regulujących powstanie tego obowiązku oraz stawek akcyzy, uprawnienie przyznane w ten sposób państwom członkowskim w sposób konieczny zakłada możliwość przyjęcia takich środków.

Niemniej jednak, wykonując uprawnienia przekazane im przez prawo Unii, państwa członkowskie zobowiązane są przestrzegać ogólnych zasad prawa, do których zalicza się w szczególności zasadę proporcjonalności. Zasada ta nakłada na państwa członkowskie obowiązek stosowania rozwiązań, które, umożliwiając efektywne osiągnięcie realizowanego przez prawo wewnętrzne celu, nie wykraczają poza to co konieczne i w jak najmniejszym stopniu godzą w cele i zasady ustanowione w odpowiednich przepisach Unii. Środek, którego celem jest zapobieżenie dopuszczaniu do konsumpcji nadmiernych ilości paczek papierosów w okresie poprzedzającym koniec roku ze względu na oczekiwaną podwyżkę podatku akcyzowego, jest odpowiedni dla osiągnięcia zgodnych z prawem celów, jakimi są zwalczanie oszustw podatkowych i unikanie opodatkowania oraz ochrona zdrowia publicznego. Przyczynia się on również do zapewnienia zdrowej konkurencji. Tymczasem, w zakresie w jakim taki środek ma zastosowanie w każdym wypadku, również wtedy, gdy stawka podatku akcyzowego ulega obniżeniu lub pozostaje niezmieniona, nie wydaje się on konieczny dla osiągnięcia zamierzonych celów. Zamierzone cele mogłyby być bowiem osiągnięte w sposób mniej dotkliwy, a równie skutecznie, gdyby dany środek miał zastosowanie jedynie w przypadku podwyżki stawki podatku akcyzowego.

(zob. pkt 59–62, 64, 67, 68, 78, 79, 99; sentencja)