KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
KOKOTT
ippreżentati fl-4 ta’ Settembru 2008 1(1)
Kawża C‑185/07
Allianz SpA, li qabel kienet Riunione Adriatica di Sicurta SpA et
vs
West Tankers Inc.
[talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-House of Lords (ir-Renju Unit)]
“Regolament (KE) Nru 44/2001 – Kamp ta’ applikazzjoni – Arbitraġġ – Ordni li tipprojbixxi lill-parti avversarja milli tibda jew tkompli proċeduri quddiem il-qrati nazzjonali ta’ Stat Membru ieħor minflok quddiem tribunal ta’ arbitraġġ (‘anti-suit injunction’)”
I – Introduzzjoni
1. Il-House of Lords (ir-Renju Unit) tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja, preliminarjament, jekk l-ordnijiet li permezz tagħhom il-qrati jipprojbixxu l-partijiet milli jippreżentaw jew ikomplu l-kawża (“anti-suit injunctions”) sabiex jiġi osservat il-ftehim ta’ arbitraġġ humiex kompatibbli mar-Regolament (KE) Nru 44/2001 tat-22 ta’ Diċembru 2000 dwar ġurisdizzjoni u r-rikonoxximent u eżekuzzjoni ta’ sentenzi f’materji ċivili u kummerċjali (2).
2. Fis-sentenza tagħha Turner (3), il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet f’kuntest ieħor, li l-Konvenzjoni ta’ Brussell (4) tipprekludi ordnijiet tali li jżommu l-kawżi. F’dik il-kawża, parti fi proċeduri ġudizzjarji pendenti quddiem qorti nazzjonali tar-Renju Unit ġiet miżmuma milli tibda jew tkompli kawża quddiem qorti ta’ Stat kontraenti ieħor. Issa l-Qorti tal-Ġustizzja hija msejħa tiddeċiedi fuq il-punt dwar jekk ordnijiet tali humiex ukoll illegali meta dawn isiru insostenn ta’ proċeduri ta’ arbitraġġ.
3. Fil-fatt, fir-Renju Unit, il-qrati baqgħu joħorġu ordnijiet tali, anki wara s-sentenza Turner, iċċitata iktar ’il fuq, meta fil-fehma tagħhom, parti li tkun qed tressaq proċeduri ġudizzjarji quddiem qorti fi Stat Membru ieħor, tikser ftehim ta’ arbitraġġ li bih is-sede tal-arbitraġġ tkun fir-Renju Unit (5). Huma jikkunsidraw li s-sentenza Turner hija kompatibbli ma’ din il-prattika, peress li r-Regolament Nru 44/2001 ma japplikax għall-arbitraġġ.
II – Il-kuntest Legali
A – Il-Konvenzjoni ta’ New York
4. L-Istati Membri kollha tal-Komunità Ewropea huma partijiet fil- Konvenzjoni dwar ir-Rikonoxximent u l-Eżekuzzjoni ta’ Deċiżjonijiet ta’ Arbitraġġ Barranin, tal-10 ta’ Ġunju 1958 (il-“Konvenzjoni ta’ New York”) (6).
5. L-Artikolu I(1) tal-Konvenzjoni ta’ New York jistipula l-iskop tal-applikazzjoni tagħha:
“Din il-Konvenzjoni għandha tapplika għar-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ deċiżjonijiet ta’ arbitraġġ mogħtija fuq it-territorju ta’ Stat li ma jkunx l-Istat fejn ir-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ sentenzi jkunu qed jiġu mitluba, u li jinqalgħu minn differenzi bejn persuni fiżiċi jew legali. […]”
6. L-Artikolu II tal-Konvenzjoni ta’ New York jistipula:
“1. Kull Stat Kontraenti għandu jirrikonoxxi ftehim bil-miktub li permezz tiegħu l-partijiet jimpenjaw irwieħom li jissottomettu għal arbitraġġ kull jew kwalunkwe differenza li tinqala’ jew li tista’ tinqala’ bejniethom fir-rigward ta’ relazzjoni legali definita, kemm jekk kontrattwali jew le, li tikkonċerna kwistjoni li tista’ tiġi deċiża permezz ta’ arbitraġġ.
(2) […]
(3) Il-qorti tal-Istat kontraenti, meta tiġi quddiemha kawża dwar kwistjoni li fuqha l-partijiet għamlu ftehim fl-ambitu tat-tifsira ta’ dan l-artikolu, għandha, fuq talba ta’ wieħed mill-partijiet, tirrinvija l-partijiet għall-arbitraġġ, sakemm ma ssibx li l-imsemmi ftehim huwa bla effett, mhux operattiv jew li ma jistax jiġi mwettaq.”
7. L-Artikolu V tal-Konvenzjoni ta’ New York jirregola r-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni tas-sentenzi tal-arbitraġġ u, b’mod partikolari, il-kundizzjonijiet skont liema r-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ sentenza jistgħu, eċċezzjonalment, jiġu rrifjutati. Dawn il-kundizzjonijiet jinkludu, inter alia, l-inkapaċità ta’ waħda mill-partijiet li tagħmel ftehim tal-arbitraġġ skont il-liġi applikabbli għaliha, l-invalidità tas-sentenza skont il-liġi propja tal-kuntratt jew skont il-liġi tal-pajjiż fejn ingħatat is-sentenza, il-ksur tal-prinċipju bażiku tal-proċess ġust skont il-liġi tal-pajjiż li fih ikunu saru l-proċeduri tal-arbitraġġ u l-fatt li d-deċiżjoni tal-arbitraġġ tmur lil hinn mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-ftehim tal-arbitraġġ. Barra dan ir-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni jistgħu jiġu rrifjutati jekk, skont il-liġi tal-pajjiż li fih id-deċiżjoni tal-arbitraġġ għandha tiġi rikonoxxuta jew eżegwita, is-suġġett tat-tilwima ma jistax tiġi riżolt permezz ta’ arbitraġġ jew ir-rikonoxximent jew l-eżekuzzjoni jkunu jmorru kontra l-politika pubblika ta’ dak il-pajjiż.
B – Ir-Regolament Nru 44/2001
8. Il-premessi 14, 15, 16 u 25 fil-preambolu tar-Regolament Nru 44/2001 jaqraw kif ġej:
“(14) L-awtonomija tal-partijiet f’kuntratt, apparti minn kuntratti ta’ l- assigurazzjoni, tal-konsumatur jew ta’ l-impieg, fejn tkun permessa biss awtonomija limitata sabiex jiġu stabbiliti l-qrati li għandhom ġurisdizzjoni, għandha tiġi rispettata dejjem soġġetta għall-klawżoli dwar ġurisdizzjoni esklussiva stipulati f’dan ir-Regolament.
(15) Fl-interess ta’ l-amministrazzjoni armoniżżata tal-ġustizzja huwa meħtieġ li titnaqqas il-possibbiltà ta’ proċeduri legali simultanji u sabiex jiġi assigurat li ma jiġux mogħtija sentenzi rrikonċiljabbli f’żewġ Stati Membri. Għandu jkun hemm mekkaniżmu ċar u effettiv sabiex jiġu riżolti każijiet ta’ lis pendens u azzjonijiet relatati. […]
(16) Il-fiduċja reċiproka fl-amministrazzjoni tal-ġustizzja fil-Komunità tiġġustifika li sentenzi mogħtija fi Stat Membru jiġu awtomatikament rikonoxxuti mingħajr il-ħtieġa ta’ xi proċedura ħlief f’każijiet ta’ tilwim.
[…]
(25) Ir-rispett għall-impennji internazzjonali li kienu daħlu għalihom l-Istati Membri jfisser li dan ir-Regolament m’għandux jaffettwa konvenzjonijiet li għandhom x’jaqsmu ma’ materji speċifiċi li għalihom huma partijiet l-Istati Membri.”
9. L-Artikolu 1 tar-Regolament jirregola l-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu kif ġej:
“1. Dan ir-Regolament għandu japplika f’materji ċivili u kummerċjali independentament min-natura tal-qorti jew tat-tribunal. M’għandux jestendi b’mod partikolari, għal introjtu minn taxxi, dwana jew materji amministrattivi.
2. Dan ir-Regolament ma japplikax għal:
[…]
(d) arbitraġġ.”
[…]’
10. L-Artikolu 5 tar-Regolament jispeċifika l-qrati li għandhom ġurisdizzjoni fir-rigward ta’ tort:
“Persuna domiċiljata fi Stat Membru tista’, fi Stat Membru ieħor, tkun imfittxijja:
[…]
3. dwar materji li għandhom x’jaqsmu ma’ tort, delitt jew kwasi delitt, fil-qrati tal-post fejn l-att li għamel ħsara jkun twettaq jew jista’ jitwettaq;
[…]”
11. Għandha ssir ukoll referenza għar-regoli tar-Regolament li huma mmirati li jżommu milli jkun hemm deċiżjonijiet konfliġġenti. L-Artikolu 27 tar-Regolament jirregola każijiet ta’ lis pendens:
“Meta proċedimenti jinvolvu l-istess kawża ta’ azzjoni u bejn l-istess partijiet ikunu miġjuba quddiem qrati ta' Stati Membri differenti, xi qorti apparti mil-ewwel qorti li jkollha quddiema l-każ għandha bl-inizjattiva tagħha stess tissosspendi l-proċedimenti ta' quddiemha sa dak iż-żmien li fih tiġi stabbilita l-ġurisdizzjoni ta' l-ewwel qorti invokata.”
12. Barra dan, l-Artikolu 28 tar-Regolament jipprovdi għall-prevenzjoni ta’ sentenzi irrikonċiljabbli fir-rigward ta’ azzjonijiet relatati:
“1. Meta azzjonijiet relatati jkunu pendenti fi qrati ta' Stati Membri differenti, xi qorti apparti mill-qorti li tkun l-ewwel invokata għandha tissosspendi l-proċedimenti ta' quddiemha.
2. Meta dawn l-azzjonijiet ikunu pendenti quddiem il-qorti tal-ewwel istanza, xi qorti ieħor apparti mill-ewwel qorti invokata tista' wkoll, fuq applikazzjoni ta' wieħed mill-partijiet, tiċħad il-ġurisdizzjoni jekk il-qorti l-ewwel invokat ikollha ġurisdizzjoni fuq l-azzjonijiet f'dak il-każ u li l-liġi tagħha tippermetti l-konsolidazzjoni ta' dan.
3. Għall-iskopijiet ta' dan l-Artikolu, azzjonijiet huma meqjusa li jkunu relatati meta jkunu konnessi hekk mill-qrib illi jkun aktar konvenjenti illi jinstemgħu u jiġu determinati flimkien sabiex ikun evitat ir-riskju ta' ġudizzji irrikonċiljabbli li jirriżultaw minn proċedimenti separati.”
C – Id-dritt nazzjonali
13. Fil-liġi Ingliża, il-bażi legali għal ordnijiet li jżommu l-kawżi hija l-Artikolu 37(1) tal-Att dwar il-Qorti Suprema 1981, li jaqra: “ Il-High Court tista’, permezz ta’ digriet interlokutorju jew finali toħroġ ordni […] fil-każijiet kollha fejn jidher għall-qorti li huwa ġust u xieraq li jsir hekk.”. Fir-rigward tal-‘anti-suit injunctions’ biex jinżammu kawżi insostenn ta’ ftehim ta’ arbitraġġ, joħroġ ċar mill-Artikolu 44(1) u (2)(e) tal-Att dwar l-Arbitraġġ 1996 li l-qrati nazzjonali għandhom l-istess setgħa li jagħmlu mandati kif għandhom fi proċedimenti ġudizzjarji.
14. L-“anti-suit injunctions” huma indirizzati lejn atturi attwali jew potenzjali fi proċedimenti barra l-pajjiż. In-nuqqas ta’ konformità ma’ ordnijiet li jżommu kawżi jammonta għal disprezz tal-qorti, li għalih jistgħu jiġu imposti sanzjonijiet serji, inkluża l-priġunerija jew is-sekwestru tal-assi li jinsabu fir-Renju Unit. Barra minn hekk, hemm ir-riskju li l-qrati tar-Renju Unit ma jirrikonoxxux u ma jeżegwux sentenzi mogħtija barra bi ksur ta’ ordni għaż-żamma ta’ kawżi (7).
III – Fatti, id-digriet tar-rinviju għal deċiżjoni preliminari u l-proċeduri quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
15. F’Awwissu 2000 il-Front Comor, bastiment li huwa proprjetà ta’ West Tankers Inc li nkera lil Erg Petroli SpA, ħabat ma’ moll ta’ proprjetà ta’ Erg Petroli ġewwa Siracusa (l-Italja) u kkaġuna ħsarat. Il-kuntratt ta’ kera kien jinkludi klawżola ta’ arbitraġġ li kien jipprovdi li kull tilwima li tqum mill-kuntratt kellha tiġi ttrattata minn tribunal tal-arbitraġġ ġewwa Londra. Barra dan ġie wkoll mifthiem li l-liġi Ingliża kellha tkun applikabbli għall-kuntratt.
16. Riunione Adriatica di Sicurtà SpA (mill-1 ta’ Ottubru 2007 ‘il quddiem Allianz SpA) u Generali Assicurazioni Generali SpA (iktar ’il quddiem, kollettivament, ‘Allianz et’) kienu assiguraw lil Erg Petroli u ħallsu kumpens għall-ħsarat li saru mill-ħabta sal-limitu tal-kopertura tal-assigurazzjoni. Erg Petroli talbet il-ħlas tad-danni kontra West Tankers għat-telf tagħha mhux assigurat fi proċeduri ta’ arbitraġġ ġewwa Londra.
17. Fit-30 ta’ Lulju 2003 Allianz et bdew proċeduri kontra West Tankers quddiem qorti f’Siracusa biex jirkupraw l-ammonti li huma ħallsu lil Erg Petroli taħt il-poloz tal-assigurazzjoni. L-argumenti dwar responsabbiltà fil-proċeduri ġudizzjarji fl-Italja kienu essenzjalment l-istess bħal dawk fil-proċeduri tal-arbitraġġ. L-argument ewlieni fiż-żewġ każijiet kien jekk West Tankers setgħux joqogħdu fuq l-esklużjoni mir-responsabbiltà minħabba żbalji tan-navigazzjoni fi klawżola 19 tal-kuntratt ta’ kiri jew taħt l-hekk imsejħin Regoli ta’ Aja (8).
18. Fl-10 ta’ Settembru 2004 West Tankers fetħet kawża quddiem il-High Court tar-Renju Unit kontra Allianz et, fejn talbet dikjarazzjoni li t-tilwima li kienet is-suġġett inkwistjoni fil-proċeduri f’Siracusa qamet mill-kuntratt ta’ kera tal-vapur u li Allianz et, li għamlu t-talba abbażi ta’ surroga, għalhekk kienu marbutin bil-ftehim ta’ arbitraġġ. West Tankers ukoll għamlu rikors għal ordni biex iżommu lil Allianz et milli jieħdu passi ulterjuri fir-rigward tat-tilwima jekk mhux permezz ta’ arbitraġġ u, b’mod partikolari, kienu qed jinsistu li dawn iwaqqfu l-proċeduri legali f’Siracusa.
19. Il-High Court irreferiet għall-fatt li, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Appell (9) is-sentenza Turner ma eskludietx l-“anti-suit injunctions” insostenn tal-ftehim ta’ arbitraġġ, u laqgħet ir-rikorsi.
20. B’digriet tal-21 ta’ Frar 2007, il-House of Lords, li quddiemha tressaq appell mid-deċiżjoni, irrinvjat id-domanda li ġejja lill-Qorti tal-Ġustizzja għal deċiżjoni preliminari:
“Il-fatt, għal qorti ta’ Stat Membru, li tadotta deċiżjoni li tipprojbixxi lil persuna milli tibda jew tkompli proċedura legali fi Stat Membru ieħor għar-raġuni li din il proċedura tikser ftehim ta’ arbitraġġ, huwa kompatibbli mar-Regolament (KE) Nru 44/2001?”
21. Fil-kuntest tal-proċeduri quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, il-partijiet fil-kawża prinċipali, il-Gvern tar-Renju Unit u l-Gvern Franċiż, kif ukoll il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej, ippreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom.
IV – Fuq id-domanda preliminari
22. Bid-domanda li rrinvjat għal deċiżjoni preliminari, il-House of Lords trid tikkjarifika, bħala estensjoni tas-sentenza Turner, jekk l-“anti-suit injunctions” humiex inkompatibbli wkoll mar-Regolament Nru 44/2001 jekk jingħataw fi kwistjoni li l-partijiet ikunu ssuġġettaw għal arbitraġġ.
A – Is-sentenza Turner
23. F’Turner, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Konvenzjoni ta’ Brussell teskludi l-impożizzjoni ta’ ordni inkonnessjoni ma’ proċeduri legali quddiem il-qorti ta’ Stat Membru ieħor, anki fejn il-proċeduri legali fil-pajjiż barrani jkunu tressqu b’mala fede bl-iskop li jiġu ffrustrati proċedimenti eżistenti.
24. Il-Qorti tal-Ġustizzja tiġġustifika, essenzjalment, ir-rimedju tagħha fuq il-prinċipju tal-fiduċja reċiproka, li fuqu hija bbażata s-sistema tal-Konvenzjoni (10). Hija tistqarr:
‘“Mill-bidu, wieħed għandu jżomm f’moħħu li l-Konvenzjoni hija bbażata neċessarjament fuq il-fiduċja li l-Istati Kontraenti jakkordaw b’mod reċiproku lis-sistemi ġuridiċi u lill-istituzzjonijiet ġudizzjarji tagħhom. Hija din il-fiduċja reċiproka li għamlitha possibbli li tiġi stabbilita sistema obbligatorja ta’ ġurisdizzjoni, li l-qrati kollha li jaqgħu fl-ambitu ta’ l-iskop tal-Konvenzjoni huma obbligati li jirrispettaw, u bħala korollarju r-rinunzja minn dawk l-Istati għad-dritt li japplikaw ir-regoli interni tagħhom dwar rikonoxximent u eżekuzzjoni ta’ sentenzi barranin favur mekkaniżmu simplifikat għar-rikonoxximent u eżekuzzjoni ta’ sentenzi.” (11)
25. F’dan ir-rigward il-Qorti tal-Ġustizzja ċċitat is-sentenza Gasser (12) fejn kellha twieġeb għad-domanda jekk it-tieni qorti li ġiet invokata għandhiex tissoprassjedi minħabba lis pendens fi Stat Kontraenti ieħor skont l-Artikolu 21 tal-Konvenzjoni ta’ Brussell (li tikkorrispondi mal-Artikolu 27 tar-Regolament Nru 44/2001) anki fejn, fil-fehma tal-qorti li tiġi invokata sussegwentement, il-qorti li ġiet invokata l-ewwel evidentement m’għandha l-ebda ġurisdizzjoni minħabba ftehim li jikkonferixxi ġurisdizzjoni. Anki jekk il-proċeduri biex tiġi stabbilita l-ġurisdizzjoni quddiem il-qorti li ġiet invokata l-ewwel idumu ħafna iktar mis-soltu u setgħu saru hemmhekk sabiex itawlu l-proċeduri biss, il-Qorti tal-Ġustizzja rrifjutat li tagħmel eċċezzjonijiet għar-regola tal-lis pendens. Il-qorti li tiġi invokata l-ewwel trid teżamina hija stess il-ġurisdizzjoni tagħha. Huwa biss jekk dik il-qorti ma taċċettax li għandha ġurisdizzjoni li l-qorti li ġiet invokata sussegwentement tista’ tkompli bil-proċeduri pendenti quddiemha (13).
26. Fis-sentenza Turner, il-Qorti tal-Ġustizzja tirrileva wkoll li l-Konvenzjoni ma tippermettix – apparti l-eċċezzjonijiet imsemmija fl-ewwel paragrafu tal-Artikolu 28 – li qorti tistħarreġ il-ġurisdizzjoni ta’ qorti ta’ Stat Kontraenti ieħor (14). Jekk parti tiġi miżmuma milli tagħti bidu jew milli tkompli kawża quddiem qorti ta’ Stat Kontraenti ieħor permezz ta’ ordni biex tinżamm kawża, dan jikkostitwixxi ndħil fil-ġurisdizzjoni ta’ dik il-qorti, li huwa inkompatibbli mas-sistema tal-Konvenzjoni u jostakola l-effettività tagħha (15). Il-fatt li l-ordni hija indirizzata lill-konvenut u mhux direttament lill-qorti barranija huwa irrilevanti. (16)
B – Kompatibbiltà mar-Regolament Nru 44/2001 tal-“anti-suit injunctions” biex jingħata effett lil ftehim ta’ arbitraġġ
27. Il-kwistjoni kruċjali fil-każ preżenti hija jekk il-prinċipji stabbiliti f’Turner jistgħux jiġu applikati għall-“anti-suit injunctions” biex jinżammu kawżi insostenn tal-proċeduri ta’ arbitraġġ.
28. Il-fatt li l-bażi tas-sentenza Turner kienet il-Konvenzjoni ta’ Brussell, filwaqt li r-Regolament Nru 44/2001 huwa applikabbli, ratione temporis, għall-każ preżenti, mhuwa tal-ebda ostakolu. Ir-regolament għandu l-ħsieb li jaġġorna l-Konvenzjoni, filwaqt li jaderixxi għall-istruttura u l-prinċipji bażiċi tagħha (17) u jiżgura l-kontinwità tagħha (18). Għalhekk, id-dispożizzjonijiet li jikkaratterizzaw l-arranġamenti tas-sistema u l-prinċipju tal-fiduċja reċiproka li fuqha hija bbażata s-sistema għalhekk jibqgħu essenzjalment l-istess (19).
29. B’mod partikolari, madankollu, ma nbidel xejn rigward l-esklużjoni tal-arbitraġġ mill-iskop tal-applikazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ Brussell jew tar-Regolament (20). Biex jiġi ddefinit “arbitraġġ”, għalhekk jista’ jsir riferiment għat-travaux préparatoires tal-Konvenzjoni, kif ukoll għall-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja f’dan ir-rigward.
30. Huwa speċifikament minħabba l-esklużjoni tal-arbitraġġ mill-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 44/2001 fl-Artikolu 1(2)(d) li l-House of Lords tieħu l-pożizzjoni li l-ġurisprudenza ta’ Turner ma tistax tiġi applikata għall-kawża preżenti. Fil-fatt, f’din il-kawża l-Qorti tal-Ġustizzja espressament irrelatat il-prinċipju tal-fiduċja reċiproka ma’ proċeduri li jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Konvenzjoni. Arbitraġġ jinkludi mhux biss il-proċeduri ta’ arbitraġġ infushom u r-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ deċiżjonijiet tal-arbitraġġ imma anki kull proċediment tal-qrati nazzjonali fejn is-suġġett inkwistjoni jkun arbitraġġ. Peress li l-“anti-suit injunctions” huma ta’ sostenn għal mod kif jitmexxew proċeduri ta’ arbitraġġ, il-proċeduri intiżi għall-adozzjoni tagħhom jaqgħu taħt l-eċċezzjoni fl-Artikolu 1(2)(d) ta’ Regolament Nru 44/2001.
1. Dwar l-esklużjoni tal-arbitraġġ mill-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 44/2001
31. Qabel ma jiġi ddefinit it-terminu ‘arbitraġġ’ fl-Artikolu 1(2)(d) tar-Regolament Nru 44/2001, jeħtieġ li jiġi ppreċiżat fir-rigward ta’ liema proċeduri l-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament għandu jiġi stabbilit.
32. Il-House of Lords, West Tankers u l-Gvern tar-Renju Unit jagħmlu enfażi fuq il-proċeduri pendenti fl-Ingilterra, li hija intiża għall-adozzjoni ta’ “anti-suit injunction”. Huma jassumu li dawk il-proċeduri ma jistgħux ikunu inkompatibbli mar-Regolament, peress li jaqgħu fl-ambitu tal-eċċezzjoni tal-arbitraġġ (21). Mill-banda l-oħra, il-qorti nazzjonali tidher li tqis li l-effetti tal-ordni fuq il-proċeduri pendenti quddiem il-qorti ta’ Siracusa huma irrilevanti.
33. Din il-pożizzjoni hija sorprendenti, peress li f’Turner il-Qorti tal-Ġustizzja qalet li l-effett tal-“anti-suit injunction” fuq proċeduri barranin kien jikser il-Konvenzjoni ta’ Brussell, anki jekk wieħed kellu jassumi li l-ordni għaż-żamma ta’ kawżi, bħala miżura ta’ natura proċedurali, kienet kwistjoni tal-liġi nazzjonali biss (22). Għalhekk, il-kwistjoni deċiżiva mhijiex jekk ir-rikors għall-ordni għaż-żamma ta’ kawżi – f’dan il-każ il-proċeduri legali quddiem il-qrati Ingliżi – jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament, imma jekk il-proċeduri legali li kontra tagħhom l-ordni hija diretta – f’dan il-każ, il-proċeduri quddiem il-qorti ta’ Siracusa – jagħmlux dan.
34. Lanqas mhuwa prerekwiżit tal-ksur tal-prinċipju tal-fiduċja reċiproka li fuqu s-sentenza Turner kienet ibbażata fis-sustanza, li kemm ir-rikors għal ordni għaż-żamma ta’ kawżi u l-proċedimenti li jkunu miżmuma b’dik l-ordni għandhom jaqgħu fi ħdan l-iskop tar-regolament. Pjuttost, il-prinċipju tal-fiduċja reċiproka jista’ jinkiser ukoll b’deċiżjoni tal-qorti ta’ Stat Membru li ma taqax fi ħdan l-iskop tar-regolament li tostakola l-qorti ta’ Stat Membru ieħor milli teżerċita l-ġurisdizzjoni tagħha taħt ir-Regolament.
35. L-awtoritajiet nazzjonali ta’ Stat Membru ma jistgħux jotakolaw l-effettività prattika tad-dritt Komunitarju meta jeżerċitaw kompetenza li, min-naħa tagħha, mhijiex regolata bid-dritt Komunitarju (23). Dan jikkorrispondi pereżempju ma’ linja konsistenti ta’ kawżi fejn ġie deċiż li l-leġiżlazzjoni tat-taxxa nazzjonali taqa’ fl-ambitu tal-kompetenza tal-Istati Membri (24).
36. Fir-rigward tal-Konvenzjoni ta’ Brussell, il-Qorti tal-Ġustizzja kienet diġà kkonfermat, fis-sentenza tagħha f’Hagen, li l-applikazzjoni ta’ regoli proċedurali nazzjonali – b’mod speċifiku l-kundizzjonijiet li jirregolaw l-ammissibbiltà ta’ kawża – ma tistax tostakola l-effettività tal-Konvenzjoni (25). F’dan ir-rigward huwa irrilevanti li d-dispożizzjonijiet inkwistjoni f’Hagen kienu ta’ oriġini nazzjonali u ċertament mill-bidu nett ma kinux jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ Brussell, filwaqt li l-arbitraġġ huwa sempliċement eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament.
37. Huwa iktar importanti jekk ir-Regolament Nru 44/2001 japplikax għall-kawża li kontra tagħha hija mmirata l-ordni – jiġifieri, f’dan il-każ, il-kawża pendenti f’Siracusa. Jekk dan ma kienx il-każ, l-effettività tar-Regolament ma setgħetx tiġi ostakolata permezz tal-ordni.
38. Il-House of Lords, West Tankers u l-Gvern tar-Renju Unit iqisu li jekk il-partijiet ftehmu b’mod kuntrattwali li jissottomettu esklużivament il-kontroversji li jirriżultaw mill-kuntratt lil qorti ta’ arbitraġġ, din ir-relazzjoni legali teskludi mill-bidu nett il-qrati nazzjonali – bl-eċċezzjoni tal-qrati tal-post fejn isir l-arbitraġġ. Jekk din il-fehma hija korretta, ordni għaż-żamma ta’ kawżi li għandha impatt fuq proċedimenti ta’ qrati nazzjonali ma tistax tiġi evalwata skont il-kriterji tar-Regolament Nru 44/2001.
39. L-iskejjel legali Anglo-Sassoni u dawk kontinentali Ewropej jiddifferenzjaw madankollu minn dejjem fuq il-punt dwar jekk l-eċċezzjoni tal-arbitraġġ għandhiex tinftihem f’dan is-sens wiesgħa, kif ġie diġà sostnut fir-rapport ippreparat mill-Professur Schlosser fl-okkażjoni tal-adeżjoni tar-Renju tad-Danimarka, tal-Irlanda u tar-Renju Unit tal-Gran Britannja u tal-Irlanda ta’ Fuq:
“Matul id-diskussjonijiet dwar l-interpretazzjoni tad-dispożizzjonijiet tal-punt (4) tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 1 [tal-Konvenzjoni ta’ Brussell] l-eżami ta’ din il-kwistjoni tat lok għat-teħid ta’ żewġ pożizzjonijiet differenti u irrikonċiljabbli. Il-fehma li ġiet espressa primarjament f’isem ir-Renju Unit kienet li din id-dispożizzjoni tkopri t-tilwim kollu li l-partijiet kienu effettivament qablu li għandu jiġi riżolt b’arbitraġġ, inklużi tilwim sekondarju konness mal-arbitraġġ mifthiem. Il-fehma l-oħra li ġiet sostnuta mill-Istati Membri oriġinali tal-KEE, tqis proċeduri quddiem qrati nazzjonali bħala parti minn ‘arbitraġġ’ biss fejn dawn jirreferu għal proċeduri ta’ arbitraġġ, jekk konklużi, għadhom għaddejjin jew għandhom jiġu mibdija.” (26)
40. Dawn il-fehmiet diverġenti jista’ jkollhom effett fuq ir-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ sentenzi li, fil-fehma tal-qorti tal-Istat Membru fejn qed jintalab ir-rikonoxximent, inggħataw mingħajr ma ngħata qies tal-klawżola ta’ arbitraġġ (27). Barra minn hwkk, dawn jaffettwaw kollox ma’ kollox il-kwistjoni ta’ min għandu ġurisdizzjoni biex jeżamina l-effettività u l-iskop tal-klawżola ta’ arbitraġġ.
41. Skont il-fehma approvata mill-House of Lords, huma biss it-tribunal tal-arbitraġġ u l-qrati nazzjonali tal-post fejn isir l-arbitraġġ, li jagħtu sostenn għall-attivitajiet tiegħu, li għandhom ġurisdizzjoni biex jagħtu tweġiba għal dik id-domanda. Għalhekk il-High Court mhux biss ħarġet l-ordni għaż-żamma ta’ kawżi dwar it-tilwima fil-proċeduri prinċipali t’hawnhekk, imma kkonstatat ukoll li t-tilwima nqalgħet minn kuntratt ta’ kiri ta’ vapur. Barra dan, hija affermat li l-kumpanniji tal-assigurazzjoni, li ma kinux huma nfushom partijiet għall-kuntratt imma li kienu qed jagħmlu t-talbiet tagħhom abbażi ta’ dritt ta’ surroga taħt il-kuntratt, kienu marbuta bil-klawżola ta’ arbitraġġ.
42. Madankollu skont il-fehma kontinentali Ewropea, dan jiddependi fuq jekk ir-rikors għad-danni jaqax, fil-prinċipju, taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 44/2001 u jekk il-qorti ta’ Siracusa – bħa ħsara għall-eċċezzjoni tal-arbitraġġ – għandhiex ġurisdizzjoni bħala l-post fejn seħħ l-effett tal-ħsara skont l-Artikolu 5(3). Jekk il-konvenut jinvoka b’mod leġittimu l-klawżola ta’ arbitraġġ f’dawn il-proċedimenti, il-qorti tkun obbligata fil-prinċipju, taħt l-Artikolu II(3) tal-Konvenzjoni ta’ New York, tirrinvija t-tilwima quddiem it-tribunal tal-arbitraġġ.
43. Id-differenza kruċjali bejn iż-żewġ opinjonijiet għalhekk hija li skont l-ewwel opinjoni l-eċċezzjoni tal-arbitraġġ tiġi interpretata b’mod wiesgħa: hekk kif jiġi affermat li hemm ftehim ta’ arbitraġġ, it-tilwim kollu li nqala’ mir-relazzjoni legali huwa suġġett esklużivament għall-arbitraġġ, irrispettivament mis-suġġett inkwistjoni. Huwa biss it-tribunal tal-arbitraġġ u l-qrati tal-post fejn isir l-arbitraġġ li huma intitolati jeżaminaw il-ġurisdizzjoni.
44. Il-fehma kuntrarja tieħu inkunsiderazzjoni l-ewwel u qabel kollox is-suġġett sostantiv. Jekk is-suġġett inkwistjoni jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 44/2001, qorti li fil-prinċipju għandha ġurisdizzjoni skont ir-Regolament hija intitolata teżamina jekk tapplikax l-eċċezzjoni skont l-Artikolu 1(2)(d) u, abbażi tal-evalwazzjoni tagħha tal-effettività u l-applikabbiltà tal-klawżola ta’ arbitraġġ, tirrinvija l-kawża quddiem it-tribunal tal-arbitraġġ jew li tiddeċiedi hija stess dwar is-suġġett inkwistjoni.
45. Il-formulazzjoni tal-Artikolu 1(2)(d) tar-Regolament Nru 44/2001 ma tagħti l-ebda indikazzjoni ċara dwar liema interpretazzjoni kellha tiġi ppreferuta. Madankollu jista’ jiġi konkluż mill-użu tal-kelma “arbitraġġ”, li dan ifisser mhux biss il-proċeduri attwali tal-arbitraġġ imma anki proċeduri relatati quddiem il-qrati nazzjonali jistgħu jiġu esklużi mill-iskop tar-regolament.
46. Jekk wieħed jirrikorri għat-travaux préparatoires tal-verżjoni preċedenti tad-dispożizzjoni fil-Konvenzjoni ta’ Brussell, jikkonferma dik il-pożizzjoni. Ir-Rapport Jenard (28) u r-Rapport Evrigenis u Kerameus (29) jispjegaw ir-raġunijiet għall-esklużjoni tal-arbitraġġ mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ Brussell, għalkemm it-Trattat KE kien jagħmel riferiment għall-arbitraġġ fl-Artikolu 220 (issa t-tieni subinċiż tal-Artikolu 65(a)). Għalhekk, l-eċċezzjoni tal-arbitraġġ ġiet inkluża fl-Artikolu 1(2)(4) tal-Konvenzjoni ta’ Brussell sabiex din tikkonforma mal-ftehim internazzjonali li diġà kien jeżisti f’dan il-qasam – b’mod partikolari l-Konvenzjoni ta’ New York.
47. Il-Konvenzjoni ta’ New York tistipula r-regoli li għandhom jiġu rrispettati mhux mill-arbitri nfushom imma mill-qrati tal-Istati inkwistjoni, pereżempju regoli li għandhom x’jaqsmu ma’ ftehim li permezz tagħhom il-partijiet jirreferu tilwima għall-arbitraġġ jew dwar ir-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ deċiżjonijiet ta’ arbitraġġ mill-qrati ta’ Stat Kontraenti. Kif huwa suġġerit ukoll mill-formulazzjoni, il-partijiet għall-Konvenzjoni ta’ Brussell għalhekk xtaqu jeskludu kompletament l-arbitraġġ, apparti l-proċeduri ta’ arbitraġġ infushom, inklużi l-proċeduri li jitressqu quddiem il-qrati nazzjonali li huma relatati mal-arbitraġġ (30).
48. Fir-Rapport Schlosser (31) jingħataw bħala eżempji l-każijiet li ġejjin: il-ħatra jew tneħħija ta’ arbitri, l-iffissar tal-post fejn isir l-arbitraġġ jew l-estensjoni tal-perijodu ta’ żmien għall-għoti tad-deċiżjoni tal-arbitraġġ. Bl-istess mod, sentenza li tistabbilixxi jekk ftehim ta’ arbitraġġ huwiex validu jew le, jew għax dan ikun invalidu, il-partijiet jiġu ordnati li ma jkomplux bil-proċeduri tal-arbitraġġ, mhijiex koperta bil-Konvenzjoni ta’ Brussell. Il-Konvenzjoni ta’ Brussell lanqas tkopri proċeduri u deċiżjonijiet li jikkonċernaw rikorsi għar-revoka, emendi, rikonoxximent jew eżekuzzjoni ta’ deċiżjonijiet ta’ arbitraġġ (32).
49. B’kuntrast ma’ dan, ir-Rapport Evrigenis u Kerameus (33) fir-rigward ta’ proċedimenti li jittrattaw l-arbitraġġ jgħid:
“Madankollu, il-verifika bħala kwistjoni inċidentali, tal-validità ta’ ftehim ta’ arbitraġġ li jiġi ċitat minn litigant sabiex jikkontesta l-ġurisdizzjoni tal-qorti li quddiemha qed jiġi mfittex, għandha titqies konformi mal-Konvenzjoni, li taqa’ fl-ambitu tal-iskop tagħha.”
50. Il-Qorti tal-Ġustizzja adottat din id-distinzjoni bejn is-suġġett tal-proċeduri u d-domandi preliminari fis-sentenza Rich (34):
“Sabiex jiġi stabbilit jekk tilwima taqax fl-ambitu tal-iskop tal-Konvenzjoni, irid isir riferiment biss għas-suġġett tat-tilwima. Jekk, permezz tas-suġġett tagħha, bħall-ħatra ta’ arbitru, tilwima taqa’ barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-Konvenzjoni, l-eżistenza ta’ kwistjoni preliminari li l-qorti jkollha tirriżolvi sabiex tiddetermina t-tilwima ma tistax, tkun xi tkun it-tilwima, tiġġustifika l-applikazzjoni tal-Konvenzjoni”.[traduzzjoni mhux uffiċjali]
51. F’dik il-kawża speċifika, il-konvenut ikkontenda li fil-fatt l-kwistjoni preliminari dwar jekk jeżistix ftehim ta’ arbitraġġ validu kienet waħda deċiżiva. Fil-fehma tal-Qorti tal-Ġustizzja, madankollu, imur kontra l-prinċipju taċ-ċertezza legali li l-applikabbiltà tal-esklużjoni tvarja skont jekk teżistix jew le kwistjoni preliminari, li tista’ tiġi rrilevata f’kull ħin mill-partijiet (35).
52. Kif ġie kkonfermat mill-Qorti tal-Ġustizzja f’Van Uden, jekk il-proċeduri jaqgħux jew le fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Konvenzjoni jew tar-Regolament Nru 44/2001 irid għalhekk jiġi ddeterminat mis-suġġett sostantiv tat-tilwima (36).
53. Fit-tilwima quddiem il-qorti f’Siracusa, Allianz et qed jitolbu l-ħlas tad-danni bi dritt ta’ surroga għal telf ikkawżat lill-parti assigurata, Erg Petroli, wara ħabta bejn Front Comor u l-moll. Is-suġġett inkwistjoni għalhekk huwa talba għad-danni bbażata fuq tort (possibbilment anki fuq kuntratt) li taqa’ fl-ambitu tal-iskop tar-Regolament Nru 44/2001, u mhux arbitraġġ.
54. L-eżistenza u l-applikabbiltà tal-klawżola ta’ arbitraġġ sempliċement tikkostitwixxi kwistjoni preliminari li l-qorti invokata trid tindirizza meta teżamina għandhiex ġurisdizzjoni. Anki jekk kellha tittieħed il-pożizzjoni li l-kwistjoni kienet taqa’ fl-ambitu tal-arbitraġġ (37), bħala kwistjoni preliminari din ma setgħetx tbiddel il-klassifikazzjoni tal-proċeduri legali, li s-suġġett inkwistjoni tagħhom jaqa’ barra mill-iskop tar-Regolament (38). Hawnhekk jista’ jitħalla mhux deċiż il-punt dwar kif proċeduri li jikkonċernaw riżultanzi bħal dawn għandhom jiġu evalwati fil-kawża prinċipali (39).
55. Inċidentalment, huwa konsistenti mal-Konvenzjoni ta’ New York li qorti li għandha ġurisdizzjoni fuq is-suġġett inkwistjoni fil-proċeduri skont ir-Regolament Nru 44/2001 li din teżamina l-kwistjoni preliminari dwar l-eżistenza u l-iskop tal-klawżola ta’ arbitraġġ innifisha. L-Artikolu II(3) tal-Konvenzjoni ta’ New York jobbliga lil qrati nazzjonali jirreferu lill-partijiet għal arbitraġġ biss taħt tliet kundizzjonijet:
– is-suġġett tat-tilwima attwalment jista’ jiġi riżolt b’arbitraġġ. Jekk dan ma jkunx il-każ, l-Istat Kontraenti (u l-qrati tiegħu) taħt l-Artikolu II(1) tal-Konvenzjoni ta’ New York mhumiex obbligati li jirrikonoxxu l-ftehim ta’ arbitraġġ;
– il-qorti ta’ Stat Kontraenti tiġi invokata permezz ta’ kawża dwar suġġett li fuqu l-partijiet għamlu ftehim fl-ambitu tat-tifsira ta’ dak l-artikolu;
– il-qorti invokata ma ssibx li dak il-ftehim huwa null u bla effett, li mhux operattiv jew li ma jistax jitwettaq.
56. Kull qorti invokata għalhekk għandha dritt, skont il-Konvenzjoni ta’ New York, qabel ma tirrinvija l-partijiet għall-arbitraġġ li teżamina dawn it-tliet kundizzjonijiet. Ma jistax jiġi dedott mill-Konvenzjoni li dan id-dritt huwa rriżervat biss għat-tribunal tal-arbitraġġ jew għall-qrati nazzjonali tal-post fejn isir l-arbitraġġ. Peress li l-esklużjoni tal-arbitraġġ mill-iskop tar-Regolament Nru 44/2001 għandu l-għan li ma tiġix ostakolata l-applikazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ New York, il-limitazzjoni tal-iskop tar-Regolament ukoll m’għandhiex tmur lil hinn minn dak li huwa stipulat fil-Konvenzjoni.
57. Fis-sentenza tagħha Gasser, il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet li qorti li tkun it-tieni waħda li ġiet invokata m’għandhiex tantiċipa l-eżami dwar il-ġurisdizzjoni mill-qorti li ġiet invokata l-ewwel fir-rigward tal-istess suġġett inkwistjoni, anki jekk jiġi affermat li hemm ftehim li jikkonferixxi ġurisdizzjoni fuq it-tieni qorti li ġiet invokata (40). Kif tispjega ġustament il-Kummissjoni, minn dan jista’ jiġi dedott il-prinċipju ġenerali li kull qorti hija intitolata teżamina l-ġurisdizzjoni tagħha stess (id-duttrina ta’ Kompetenz-Kompetenz). L-affermazzjoni li hemm ftehim ta’ deroga bejn il-partijiet – f’dan il-każ ftehim li jikkonferixxi ġurisdizzjoni, f’dan il-każ ftehim ta’ arbitraġġ – ma jistax ineħħi dan id-dritt mill-qorti invokata.
58. Dan jinkludi d-dritt li jiġu eżaminati l-validità u l-iskop tal-ftehim li tressaq bħala kwistjoni preliminari. Jekk il-qorti tiġi impedita milli tiddeċiedi dwar kwistjonijiet preliminari bħal dawn, wieħed mill-partijiet jista’ jevita l-proċeduri billi sempliċement jafferma li kien hemm ftehim ta’ arbitraġġ. Fl-istess ħin rikorrent li ressaq il-kwistjoni quddiem il-qorti għax jikkunsidra li l-ftehim huwa invalidu jew inapplikabbli jiġi mċaħħad mill-aċċess għall-qorti nazzjonali. Dan imur kontra l-prinċipju tal-protezzjoni ġudizzjarja effettiva li, skont ġurisprudenza stabbilita, hija prinċipju ġenerali tad-dritt Komunitarju u wieħed mid-drittijiet fundamentali protetti fil-Komunità (41).
59. M’hemm ebda indikazzjoni mod ieħor f’Van Uden. F’dan il-każ il-Qorti tal-Ġustizzja kellha tagħti deċiżjoni dwar ġurisdizzjoni rigward miżuri temporanji f’każ li kien ġie referut għal arbitraġġ fil-proċeduri prinċipali. F’dan il-kuntest il-Qorti tal-Ġustizzja stqarret li, fejn il-partijiet eskludew il-ġurisdizzjoni tal-qrati f’tilwima li tkun tqajmet minn kuntratt u kienu rreferew dik it-tilwima għall-arbitraġġ, m’hemm l-ebda qrati ta’ xi Stat li għandhom ġurisdizzjoni rigward is-sustanza tal-każ għall-iskopijiet tal-Konvenzjoni ta’ Brussell (42).
60. Din l-istqarrija hija ċertament korretta. Il-ġustifikazzjoni għall-ġurisdizzjoni esklużiva tat-tribunal tal-arbitraġġ speċifikament teżiġi, madankollu, ftehim ta’ arbitraġġ effettiv li jkopri s-suġġett inkwistjoni. Ma jistax jiġi dedott mis-sentenza Van Uden li l-eżami ta’ kwisjonijiet preliminari relatati ma’ dan jitneħħa mill-qrati nazzjonali.
61. Huwa wkoll mhux ovvju għalfejn eżami bħal dan għandu jiġi rriżervat biss għat-tribunal tal-arbitraġġ, għax il-ġurisdizzjoni tiegħu tiddependi fuq l-effettività u l-iskop tal-ftehim tal-arbitraġġ bl-istess mod bħal mhija l-ġurisdizzjoni tal-qorti fl-Istat Membru l-ieħor. Il-fatt li l-liġi tal-post fejn isir l-arbitraġġ ġiet magħżula bħala l-liġi applikabbli għall-kuntratt ma jistax jikkonferixxi fuq it-tribunal tal-arbitraġġ dritt esklużiv biex tiġi eżaminata l-klawżola ta’ arbitraġġ. Il-qorti fl-Istat Membru l-ieħor – f’dan il-każ il-qorti f’Siracusa – fil-prinċipju hija f’pożizzjoni li tapplika l-liġi barranija, kif tabilħaqq ħafna drabi huwa l-każ skont id-dritt internazzjonali privat.
62. Fl-aħħar nett għandu jiġi enfasizzat li relazzjoni legali ma taqax barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 44/2001 sempliċement għax il-partijiet ikunu daħlu fi ftehim ta’ arbitraġġ. Għall-kuntrarju, dan ir-Regolament huwa applikabbli meta l-għan sostantiv tal-proċedura jaqa’ taħt dan tal-aħħar. Dan l-aspett huwa indipendenti mill-kwistjoni preliminari mressqa mill-qorti li ġiet invokata, li tirrigwarda l-kwistjon dwar jekk hija m’għandhiex ġurisdizzjoni minħabba klawżola ta’ arbitraġġ u jekk għandhiex tirrinvija t-tilwima għall-arbitraġġ skont id-dispożizzjonijiet flimkien tal-Konvenzjoni ta’ New York u tal-Artikolu 71 tar-Regolament. Ordni għaż-żamma ta’ kawżi li jżomm parti f’dik is-sitwazzjoni milli jibda jew ikompli proċeduri quddiem il-qorti nazzjonali ta’ Stat Membru tostakola proċeduri legali li jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 44/2001.
2. Jistgħu kunsiderazzjonijiet relatati mar-realtà prattika ta’ proċeduri ta’ arbitraġġ jikkostitwixxu ġustifikazzjoni?
63. Fil-fehma tal-House of Lords, fuq kollox ir-realtà prattika ta’ proċeduri ta’ arbitraġġ bħala metodu biex jiġu riżolti tilwimiet kummerċjali titlob li l-qrati Ingliżi jkunu f’pożizzjoni li joħorġu “anti-suit injunctions” insostenn tal-arbitraġġ.
64. Barra dan il-House of Lords issostni f’dan ir-rigward li l-qrati nazzjonali għandhom jirrispettaw l-awtonomija tal-partijiet li ddeċidew li jirreferu t-tilwim tagħhom għal arbitraġġ privat. Il-partijiet xtaqu jevitaw li jkunu involuti fi proċeduri li jieħdu fit-tul quddiem il-qrati nazzjonali. Fl-għażla tagħhom tal-post tal-arbitraġġ persuni ingaġġati fil-kummerċ se jagħtu qies ta’ jekk il-qrati hemmhekk għandhomx għad-dispożizzjoni tagħhom rimedji effettivi b’sostenn għall-arbitraġġ. L-Istati Membri l-oħrajn huma fil-libertà li jagħtu lill-qrati tagħhom għodod simili biex isaħħu l-attrazzjoni tagħhom bħala sede tal-arbitraġġ.
65. Fl-aħħar nett il-House of Lords tirreferi għall-iżvantaġġ kompetittiv li bih tiġi mhedda Londra, komparata ma’ sedi internazzjonali ta’ arbitraġġ oħrajn bħal New York, Bermuda u Singapore, jekk il-qrati Ingliżi ma jkunux jistgħu joħorġu iktar “anti-suit injunctions”, mhux bħal qrati f’dawn il-postijiet.
66. L-ewwel nett għandu jitfakkar li l-motivi ta’ natura purament ekonomika ma jistgħux jiġġustifikaw ksur tad-dritt Komunitarju (43). Mill-banda l-oħra, l-osservanza tal-prinċipju tal-awtonomija tal-partijiet tista’ tingħata kunsiderazzjoni għall-interpretazzjoni tar-Regolament Nru 44/2001, kif ġie affermat mill-Qorti tal-Ġustizzja inkonnessjoni ma’ ftehim li jinkonferixxu ġurisdizzjoni (44) u kif jiġi enfasizzat f’dan il-kuntest fil-premessa 14 tal-preambolu tar-Regolament. Anki jekk l-arbitraġġ – għad-differenza tal-ftehim li jattribwixxi ġurisdizzjoni – ma jaqgħax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament, jirriżulta mix-xogħlijiet preparatorji ta’ dan ir-Regolament li r-Regolament Nru 44/2001 m’għandux jippreġudika r-regoli internazzjonali dwar l-arbitraġġ (45).
67. Madankollu l-interpretazzjoni li ġiet avvanzata hawnhekk tirrispetta l-awtonomija individwali, kif ukoll ma tpoġġix fid-dubju l-operat tal-arbitraġġ. Ikun hemm proċedimenti quddiem qorti nazzjonali barra mill-post tal-arbitraġġ fil-każ biss jekk l-partijiet ma jaqblux dwar jekk il-klawżola ta’ arbitraġġ hijiex valida u applikabbli għat-tilwima inkwistjoni. F’din is-sitwazzjoni fil-fatt mhuwiex ċar jekk hemmx kunsens ġenerali bejn il-partijiet biex jissottomettu tilwima speċifika għall-arbitraġġ.
68. Jekk mill-eżami tal-qorti nazzjonali jirriżulta li l-klawżola ta’ arbitraġġ hija valida u applikabbli għat-tilwima, il-Konvenzjoni ta’ New York teżiġi li jsir rinviju għall-arbitraġġ. Għalhekk m’hemm l-ebda riskju li dak li jkun jevita l-arbitraġġ. Huwa veru li l-invokazzjoni tal-qorti nazzjonali huwa stadju addizzjonali fil-proċeduri. Għar-raġunijiet imsemmija hawn fuq, parti li tieħu l-pożizzjoni li mhix marbuta b’klawżola ta’ arbitraġġ, ma tistax tiġi impeduta milli jkollha aċċess għall-qrati li jkollhom ġurisdizzjoni skont ir-Regolament Nru 44/2001.
69. Jekk il-qrati li jista’ jkollhom ġurisdizzjoni ma jiġux invokati, minħabba ordni għaż-żamma ta’ kawżi, hemm ukoll ir-riskju li dawn il-qrati jistgħu iktar tard jirrifjutaw li jirrikonoxxu u jeżegwixxu d-deċiżjoni tal-arbitraġġ konformi mal-Artikolu V tal-Konvenzjoni ta’ New York. Anki mill-persepettiva ta’ ekonomija proċedurali, ordni għaż-żamma ta’ kawżi tista’ għalhekk twassal għal riżultati mhux sodisfaċenti.
70. Huwa veru li tribunal tal-arbitraġġ jew il-qrati nazzjonali tal-post fejn isir l-arbitraġġ, minn banda, u l-qrati fi Stat Membru ieħor li għandhom ġurisdizzjoni skont ir-Regolament fir-rigward tas-suġġett inkwistjoni fil-proċeduri, mill-banda l-oħra, jistgħu jaslu għal deċiżjonijiet diverġenti dwar l-iskop tal-klawżola ta’ arbitraġġ. Jekk kemm it-tribunal tal-arbitraġġ u anki l-qorti nazzjonali jiddikjaraw li għandhom ġurisdizzjoni, dan jista’ jwassal għal deċiżjonijiet konfliġġenti fuq il-mertu, kif ġie rrilevat mill-House of Lords.
71. Fl-ambitu tal-kamp tal-applikazzjoni tar-Regolament Nru 44/2001, għandhom, sa fejn huwa possibbli jiġu evitati deċiżjonijiet irrikonċiljabbli f’żewġ Stati Membri. F’każijiet ta’ konflitt ta’ ġurisdizzjoni bejn il-qrati nazzjonali ta’ żewġ Stati Membri, l-Artikoli 27 u 28 tar-Regolament Nru 44/2001 jiżguraw li jkun hemm koordinazzjoni, kif ġie nnotat b’mod partikolari mill-Gvern Franċiż. Madankollu, peress li l-arbitraġġ ma jaqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 44/2001, fil-preżent m’hemm l-ebda mekkaniżmu sabiex tiġi kkoordinata l-ġurisdizzjoni tiegħu mal-ġurisdizzjoni tal-qrati nazzjonali.
72. Ordni unilaterali għaż-żamma ta’ kawżi madankollu mhijiex miżura adatta biex tiġi rretifikata dik is-sitwazzjoni. B’mod partikolari, jekk Stati Membri oħra kellhom isegwu l-eżempju Ingliż u jintroduċu wkoll “anti-suit injunctions”, dan iwassal biex ikun hemm ordnijiet reċiproċi. Fl-aħħar mill-aħħar tipprevali l-ġurisdizzjoni li tista’ timponi sanzjonijiet iktar għoljin għan-nuqqas ta’ konformità mal-ordni.
73. Minflok soluzzjoni permezz ta’ miżuri ta’ koerċizzjoni, hija meħtieġa soluzzjoni permezz tal-liġi. F’dan ir-rigward hija biss l-inklużjoni tal-arbitraġġ fl-iskema ta’ Regolament Nru 44/2001 li tista’ tirrimedja s-sitwazzjoni. Sadanittant, jekk ikun meħtieġ, iridu jiġu aċċettati deċiżjonijiet diverġenti. Madankollu għal darb’oħra jrid jerġa’ jiġi affermat li dawn il-każijiet huma l-eċċezzjonijiet. Jekk klawżola ta’ arbitraġġ hija fformulata b’mod ċar u m’hemm l-ebda dubju dwar il-validità tagħha, il-qrati nazzjonali m’għandhom ebda raġuni għalfejn ma jirreferux il-partijiet għat-tribunal ta’ arbitraġġ maħtur konformi mal-Konvenzjoni ta’ New York.
V – Konklużjoni
74. Fuq il-bażi tal-kunsiderazzjonijiet magħmula iktar ’il fuq, nipproponi li d-domandi preliminari rrinvjati mill-House of Lords għandhom tingħatalhom risposta kif ġej:
Ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 44/2001 tat-22 ta’ Diċembru 2000 dwar ġurisdizzjoni u rikonoxximent u eżekuzzjoni ta’ sentenzi f’materji ċivili u kummerċjali jipprekludi qorti ta’ Stat Membru milli tagħti ordni li żżomm persuna milli tibda jew tkompli proċeduri quddiem il-qrati ta’ Stat Membru ieħor minħabba li, fl-opinjoni tal-qorti, proċeduri bħal dawn isiru bi ksur ta’ ftehim ta’ arbitraġġ.