Sprawa T‑104/14 P
Komisja Europejska
przeciwko
Marcowi Verilemu
i
Andueli Gjergji
Odwołanie – Odwołanie wzajemne – Służba publiczna – Urzędnicy – Emerytury i renty – Przeniesienie krajowych uprawnień emerytalnych – Propozycje dotyczące liczby dodatkowych lat służby uprawniających do emerytury – Akt niewywołujący niekorzystnych skutków – Niedopuszczalność skargi w pierwszej instancji – Artykuł 11 ust. 2 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego – Pewność prawa – Uzasadnione oczekiwania – Równość traktowania
Streszczenie – wyrok Sądu (izba ds. odwołań) z dnia 13 października 2015 r.
1. Skargi urzędników – Akt niekorzystny – Pojęcie – Propozycja dotycząca liczby dodatkowych lat służby uprawniających do emerytury w kontekście przeniesienia do systemu Unii uprawnień emerytalnych nabytych w krajowym systemie emerytalnym przed podjęciem służby w Unii – Wyłączenie – Decyzja w sprawie zaliczenia lat uprawniających do emerytury, która zostaje wydana po dokonaniu przeniesienia wartości kapitałowej nabytych uprawnień emerytalnych – Włączenie
(regulamin pracowniczy, art. 91 ust. 1, załącznik VIII, art. 11 ust. 2)
2. Urzędnicy – Emerytury i renty – Uprawnienia emerytalne nabyte przed podjęciem służby w Unii – Przeniesienie do systemu Unii – Prawo do poznania przez zainteresowanego ostatecznie, przed przeniesieniem, zaliczonej liczby lat uprawniających do emerytury – Prawo do uprzedniego zwrócenia się do sądu Unii o zajęcie stanowiska – Brak
(regulamin pracowniczy, załącznik VIII, art. 11 ust. 2)
3. Skargi urzędników – Właściwość sądu Unii – Opinia doradcza – Wyłączenie
(art. 270 TFUE; regulamin postępowania przed Sądem, art. 91 § 1)
4. Urzędnicy – Więź prawna między urzędnikiem a instytucją mająca charakter wynikający ze stosunku powołania – System emerytalny – Charakter wynikający z regulaminu pracowniczego, a nie z umowy
(regulamin pracowniczy, załącznik VIII, art. 11 ust. 2)
5. Akty instytucji – Stosowanie w czasie – Natychmiastowe stosowanie nowej zasady do przyszłych skutków sytuacji powstałej pod rządami dawnej zasady – Wydanie nowych ogólnych przepisów wykonawczych do art. 11 i 12 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego – Zastosowanie do przeniesienia nabytych uprawnień emerytalnych, o które wnioskowano przed przyjęciem nowego przepisu, lecz które zrealizowano po jego wejściu w życie – Naruszenie praw nabytych i zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań – Brak
(regulamin pracowniczy, załącznik VIII, art. 11 ust. 2)
6. Urzędnicy – Emerytury i renty – Uprawnienia emerytalne nabyte przed podjęciem służby w Unii – Przeniesienie do systemu Unii – Wydanie nowych ogólnych przepisów wykonawczych do art. 11 i 12 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego – Odmienne traktowanie urzędników, którym wartość kapitałową uprawnień emerytalnych przeniesiono do systemu Unii, odpowiednio, przed wejściem w życie tych przepisów i po ich wejściu w życie – Naruszenie zasady równego traktowania – Brak
(regulamin pracowniczy, załącznik VIII, art. 11 ust. 2)
1. Propozycja doliczenia lat uprawniających do emerytury, przedstawiona urzędnikowi w kontekście przeniesienia do systemu emerytalnego Unii Europejskiej uprawnień emerytalnych nabytych w ramach innego systemu, nie wywiera wiążących skutków prawnych mających bezpośredni i natychmiastowy wpływ na sytuację prawną jej adresata, zmieniając w istotny sposób jego sytuację prawną. Co za tym idzie, nie stanowi ona aktu niekorzystnego w rozumieniu art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego.
Zgodnie z art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego faktyczne ustalenie liczby lat służby uprawniających do emerytury zaliczanych urzędnikowi, który wystąpił o przeniesienie do systemu emerytalno-rentowego Unii swoich uprawnień emerytalnych nabytych uprzednio w innym systemie, następuje siłą rzeczy po dokonaniu konkretnego przeniesienia, „w oparciu o przekazany kapitał”. Nie można więc uznać, że propozycja ustalenia liczby lat uprawniających do emerytury, która ze swej natury zostaje przekazana przed tym przeniesieniem, może dokonać takiego ustalenia.
Liczba lat podlegających zaliczeniu wynika z zastosowania metody przeliczania na lata uprawniające do emerytury wartości kapitałowej wcześniejszych uprawnień, określonej w ogólnych przepisach wykonawczych przyjętych przez daną instytucję na podstawie art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego.
W istocie to decyzja, która zostanie wydana po dokonaniu przeniesienia wartości kapitałowej uprawnień emerytalnych nabytych przez zainteresowanego przed podjęciem służby stanowi akt niekorzystny, który może stanowić przedmiot skargi o stwierdzenie nieważności zgodnie z art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego
(por. pkt 56, 58, 62, 74)
2. Artykuł 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego nie wymaga zapewnienia zainteresowanemu możliwości poznania – zanim zdecyduje się on na wykonanie swego prawa do przeniesienia do systemu emerytalno-rentowego Unii uprawnień emerytalnych nabytych w innym systemie – ostatecznej liczby lat uprawniających do emerytury, które zostaną mu zaliczone w wyniku takiego przeniesienia.
Przepis ten nie wymaga również, by ewentualny spór między zainteresowanym a jego instytucją, dotyczący wykładni i stosowania właściwych przepisów, był rozstrzygany przez sąd Unii, zanim jeszcze nawet zainteresowany zdecyduje, czy życzy sobie, by jego uprawnienia emerytalne nabyte w innym systemie zostały przeniesione do systemu emerytalno-rentowego Unii.
(por. pkt 79)
3. Artykuł 270 TFUE nie przyznaje sądowi Unii właściwości do udzielania opinii doradczych, lecz przyznaje mu tylko właściwość do orzekania w sporach między Unią i jej urzędnikami w określonych w regulaminie pracowniczym granicach i na wskazanych w nim warunkach.
Tymczasem to właśnie regulamin pracowniczy stanowi w art. 91 ust. 1, że skarga o stwierdzenie nieważności może dotyczyć wyłącznie aktu niekorzystnego. Jeżeli zaskarżony akt nie wywołuje wobec skarżącego niekorzystnych skutków, skarga jest niedopuszczalna. Ewentualny interes skarżącego w uzyskaniu rozstrzygnięcia co do istoty kwestii poruszonej w jego skardze nie ma w tym względzie znaczenia.
(por. pkt 81, 82)
4. Więź prawna między urzędnikami i administracją ma charakter wynikający ze stosunku powołania, a nie ze stosunku umownego. Z tego wynika, że stosunki prawne podlegające bezpośrednio przepisom regulaminu pracowniczego, takie jak w niniejszym przypadku przepisy dotyczące systemu emerytalno-rentowego Unii, nie mają charakteru umownego. Zatem pojęcia prawa prywatnego państw członkowskich właściwego w sprawach umów, takie jak propozycja przypominająca „ofertę”, nie mają znaczenia dla stosowania art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego
(por. pkt 94)
5. Ustawy zmieniające dany przepis prawny mają zastosowanie do przyszłych skutków sytuacji zaistniałych w okresie obowiązywania poprzednich przepisów. Nie dotyczy to jedynie sytuacji powstałych i ostatecznie zrealizowanych pod rządami dawnej normy, kreującej prawa nabyte. Prawo jest uważane za nabyte, gdy okoliczność powodująca jego powstanie zaistnieje przed zmianą przepisów. Nie jest tak jednak w przypadku prawa, którego przesłanka powstania nie zrealizowała się w pełni pod rządami przepisu, który został zmieniony.
Zastosowanie nowych ogólnych przepisów wykonawczych do art. 11 i 12 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego dotyczące przeniesienia uprawnień emerytalnych nabytych w innym systemie emerytalnym, o które wnioskowano przed przyjęciem tych przepisów, lecz które zrealizowano po ich wejściu w życie, nie jest niezgodne z art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego.
W tym względzie zainteresowany nabywa prawo do zaliczenia mu dodatkowych lat uprawniających do emerytury dopiero po przeniesieniu do systemu emerytalno-rentowego Unii wartości kapitałowej jego uprawnień nabytych w innym systemie. Zatem, ponieważ ani propozycja doliczenia lat uprawniających do emerytury, przekazana urzędnikowi lub pracownikowi przez jego instytucję w następstwie wniosku o przeniesienie do systemu emerytalno-rentowego Unii uprawnień emerytalnych, które nabył on w ramach innego systemu, ani tym bardziej samo złożenie takiego wniosku nie wywołują wiążących skutków prawnych, dopóki przeniesienie nie dojdzie do skutku, mamy w takim wypadku do czynienia z „mającą powstać sytuacją” lub najwyżej z „sytuacją, która już powstała, lecz nie ukonstytuowała się w pełni”. W każdym razie nie może być mowy o sytuacji zaistniałej i ostatecznie zrealizowanej pod rządami poprzedniej normy.
Ponadto, nawet w obliczu dokładnych zapewnień, mogących wzbudzić u ich adresatów uzasadnione oczekiwania, jednostki nie mogą powoływać się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań, aby sprzeciwić się zastosowaniu nowego przepisu regulaminu pracowniczego, w szczególności w dziedzinie, w której prawodawcy przysługuje szeroki zakres uznania.
(por. pkt 152–154, 170)
6. Instytucja, przyjmując nowe ogólne przepisy wykonawcze do art. 11 i 12 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego, z których wynika odmienne traktowanie urzędników, którym wartość kapitałową uprawnień emerytalnych nabytych przez nich w innym systemie przeniesiono do systemu emerytalno-rentowego Unii, odpowiednio, przed wejściem w życie tych przepisów i po ich wejściu w życie, nie narusza zasady równego traktowania, ponieważ odmienne traktowanie dotyczy urzędników, którzy nie należą do jednej i tej samej kategorii.
Urzędnicy, dla których wartość kapitałowa ich uprawnień emerytalnych nabytych w innym systemie nie została przeniesiona do systemu emerytalno-rentowego Unii w chwili wejścia w życie nowych przepisów, nie znajdują się bowiem w tej samej sytuacji prawnej co urzędnicy, których uprawnienia emerytalne nabyte przed podjęciem służby były już wówczas przedmiotem przeniesienia, w postaci kapitału, do systemu emerytalno-rentowego Unii i wobec których wydano decyzję o zaliczeniu w tym ostatnim systemie dodatkowych lat uprawniających do emerytury. Pierwsi posiadali jeszcze uprawnienia emerytalne w innym systemie, natomiast dla drugich dokonano już przeniesienia kapitału, z takim skutkiem, że tego rodzaju prawa wygasły i nastąpiło odpowiednie zaliczenie dodatkowych lat uprawniających do emerytury w systemie emerytalno-rentowym Unii.
Takie odmienne traktowanie opiera się ponadto na obiektywnym i niezależnym od woli danej instytucji elemencie, czyli tempie rozpatrywania przez dany zewnętrzny system emerytalny wniosku o przeniesienie kapitału zainteresowanego.
(por. pkt 177–179)