Sprawa C‑434/09
Shirley McCarthy
przeciwko
Secretary of State for the Home Department
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supreme Court
of the United Kingdom, dawniej House of Lords)
Swobodny przepływ osób – Artykuł 21 TFUE – Dyrektywa 2004/38/WE – Pojęcie beneficjenta – Artykuł 3 ust. 1 – Obywatel, który nigdy nie skorzystał z prawa do swobodnego przemieszczania się i zawsze przebywał na terytorium państwa członkowskiego swojej przynależności państwowej – Wpływ posiadania przynależności państwowej innego państwa członkowskiego – Sytuacja o charakterze wyłącznie wewnętrznym
Streszczenie wyroku
1. Obywatelstwo Unii Europejskiej – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Dyrektywa 2004/38 – Beneficjent – Pojęcie
(dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 3 ust. 1)
2. Obywatelstwo Unii Europejskiej – Postanowienia traktatu – Brak możliwości zastosowania w odniesieniu do sytuacji o charakterze wyłącznie wewnętrznym dla danego państwa członkowskiego – Obywatel Unii, który nigdy nie skorzystał z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się, który zawsze przebywał w państwie członkowskim, którego przynależność państwową posiada, i który posiada przynależność państwową innego państwa członkowskiego
(art. 21 TFUE)
1. Wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy 2004/38 w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich należy dokonywać w ten sposób, że dyrektywa ta nie ma zastosowania do obywatela Unii, który nigdy nie skorzystał z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się, który zawsze przebywał w państwie członkowskim, którego przynależność państwową posiada, i który ponadto posiada przynależność państwową innego państwa członkowskiego.
Po pierwsze bowiem, zgodnie ze wspomnianym przepisem dyrektywy 2004/38 jej beneficjentem jest każdy obywatel Unii, który „przemieszcza się” do państwa członkowskiego innego niż to, którego przynależność państwową posiada, lub w państwie tym przebywa. Po drugie, mając na uwadze, że pobyt osoby zamieszkującej w państwie członkowskim swojej przynależności państwowej nie może zostać uzależniony od spełnienia warunków, nie sposób uznać, by dyrektywa 2004/38 dotycząca warunków wykonywania prawa do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, miała stosować się do obywatela Unii, któremu przysługuje bezwarunkowe prawo pobytu na tej podstawie, że przebywa na terytorium państwa członkowskiego swojej przynależności państwowej. Po trzecie, z całości omawianej dyrektywy wynika, że dotyczy ona pobytu związanego z wykonywaniem swobody przepływu osób.
Zatem obywatel w opisanej powyżej sytuacji wchodzi w zakres pojęcia beneficjenta w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2004/38, a zatem nie ma ona do niego zastosowania. Na takie stwierdzenie nie może mieć wpływu okoliczność, że obywatel ten posiada również przynależność państwa członkowskiego innego niż to, w którym przebywa. Posiadanie przez obywatela Unii przynależności państwowej więcej niż jednego państwa członkowskiego nie oznacza bowiem samo w sobie, że skorzystał z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się.
(por. pkt 32, 34, 35, 39-41, 57; pkt 1 sentencji)
2. Artykuł 21 TFUE nie ma zastosowania do obywatela Unii, który nigdy nie skorzystał z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się, który zawsze przebywał w państwie członkowskim, którego przynależność państwową posiada, i który ponadto posiada przynależność państwową innego państwa członkowskiego, o ile sytuacja tego obywatela nie obejmuje stosowania środków państwa członkowskiego skutkujących pozbawieniem go skutecznego korzystania z istoty praw przyznanych w związku ze statusem obywatela Unii lub stanowiących dla niego przeszkodę w wykonywaniu jego prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich.
Sytuacja obywatela Unii, który nie skorzystał z jego prawa do swobodnego przemieszczania się, nie może z tego jedynie powodu zostać zrównana z sytuacją o charakterze wyłącznie wewnętrznym. Jako obywatel przynajmniej jednego państwa członkowskiego, osoba korzysta ze statusu obywatela Unii zgodnie z art. 20 ust. 1 TFUE i w związku z tym może powoływać się, również w stosunku do swego państwa członkowskiego pochodzenia, na prawa wynikające z posiadania tego statusu, a w szczególności na prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich przyznane na mocy art. 21 TFUE.
Jednakże nieuwzględnienie przez władze państwa członkowskiego, którego przynależność państwową posiada i w którym przebywa, przynależności państwowej innego państwa członkowskiego, którą obywatel ten posiada, przy okazji decyzji w sprawie, złożonego przezeń wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt na podstawie prawa Unii, nie oznacza stosowania środków skutkujących pozbawieniem zainteresowanego skutecznego korzystania z istoty praw przyznanych mu w związku ze statusem obywatela Unii lub stanowiących dlań przeszkodę w wykonywaniu jego prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich. W związku z tym, w takim kontekście, okoliczność, że obywatel posiada poza przynależnością państwową państwa członkowskiego, w którym przebywa, przynależność państwową innego państwa członkowskiego sam w sobie nie jest wystarczający, by uznać, że sytuacja danej osoby wchodzi w zakres zastosowania art. 21 TFUE, bowiem sytuacja ta nie ma żadnego łącznika z którąkolwiek z sytuacji regulowanych przez prawo Unii i ogół istotnych elementów tej sytuacji zamyka się wewnątrz tylko jednego państwa członkowskiego.
(por. pkt 46, 48, 49, 54, 55, 57; pkt 2 sentencji)