Sprawa T‑548/12
Deutsche Rockwool Mineralwoll GmbH & Co. OHG
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM)
Wspólnotowy znak towarowy – Postępowanie w sprawie unieważnienia prawa do znaku – Graficzny wspólnotowy znak towarowy REDROCK – Wcześniejsze słowne krajowe znaki towarowe ROCK, KEPROCK, FLEXIROCK, FORMROCK, FLOOR‑ROCK, TERMAROCK, KLIMAROCK, SPEEDROCK, DUROCK, SPLITROCK, PLANAROCK, TOPROCK, KLEMMROCK, FIXROCK, SONOROCK PLUS, VARIROCK, SONOROCK i MASTERROCK – Względna podstawa odmowy rejestracji – Artykuł 8 ust. 1 lit. b) i art. 53 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 207/2009
Streszczenie – wyrok Sądu (dziewiąta izba) z dnia 8 lipca 2015 r.
1. Wspólnotowy znak towarowy – Definicja i uzyskanie wspólnotowego znaku towarowego – Względne podstawy odmowy rejestracji – Sprzeciw właściciela wcześniejszego identycznego lub podobnego znaku towarowego zarejestrowanego dla identycznych lub podobnych towarów lub usług – Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd w odniesieniu do wcześniejszego znaku towarowego – Kryteria oceny
[rozporządzenie Rady nr 207/2009, art. 8 ust. 1 lit. b)]
2. Wspólnotowy znak towarowy – Definicja i uzyskanie wspólnotowego znaku towarowego – Względne podstawy odmowy rejestracji – Sprzeciw właściciela wcześniejszego identycznego lub podobnego znaku towarowego zarejestrowanego dla identycznych lub podobnych towarów lub usług – Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd w odniesieniu do wcześniejszego znaku towarowego
[rozporządzenie Rady nr 207/2009, art. 8 ust. 1 lit. b)]
3. Wspólnotowy znak towarowy – Zrzeczenie się, wygaśnięcie i unieważnienie – Względne podstawy unieważnienia – Istnienie wcześniejszego identycznego lub podobnego znaku towarowego zarejestrowanego dla identycznych lub podobnych towarów lub usług – Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd w odniesieniu do wcześniejszego znaku towarowego – Graficzny znak towarowy REDROCK i słowne znaki towarowe ROCK, KEPROCK, FLEXIROCK, FORMROCK, FLOOR‑ROCK, TERMAROCK, KLIMAROCK, SPEEDROCK, DUROCK, SPLITROCK, PLANAROCK, TOPROCK, KLEMMROCK, FIXROCK, SONOROCK PLUS, VARIROCK, SONOROCK i MASTERROCK
[rozporządzenie Rady nr 207/2009, art. 8 ust. 1 lit. b), art. 53 ust. 1 lit. a)]
4. Wspólnotowy znak towarowy – Definicja i uzyskanie wspólnotowego znaku towarowego – Względne podstawy odmowy rejestracji – Sprzeciw właściciela wcześniejszego identycznego lub podobnego znaku towarowego zarejestrowanego dla identycznych lub podobnych towarów lub usług – Podobieństwo rozpatrywanych znaków towarowych
[rozporządzenie Rady nr 207/2009, art. 8 ust. 1 lit. b)]
5. Wspólnotowy znak towarowy – Definicja i uzyskanie wspólnotowego znaku towarowego – Względne podstawy odmowy rejestracji – Sprzeciw właściciela wcześniejszego identycznego lub podobnego znaku towarowego zarejestrowanego dla identycznych lub podobnych towarów lub usług – Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd w odniesieniu do wcześniejszego znaku towarowego
[rozporządzenie Rady nr 207/2009, art. 8 ust. 1 lit. b)]
6. Wspólnotowy znak towarowy – Definicja i uzyskanie wspólnotowego znaku towarowego – Względne podstawy odmowy rejestracji – Sprzeciw właściciela wcześniejszego identycznego lub podobnego znaku towarowego zarejestrowanego dla identycznych lub podobnych towarów lub usług – Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd w odniesieniu do wcześniejszego znaku towarowego
[rozporządzenie Rady nr 207/2009, art. 8 ust. 1 lit. b)]
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 15)
2. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 18)
3. W odczuciu właściwego kręgu odbiorców składającego się z profesjonalistów z branży budowlanej i okazjonalnie z przeciętnych konsumentów dobrze znających się na budownictwie, którzy nabywają oznaczone towary w marketach budowlanych, na terytorium niemieckim nie istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd w rozumieniu art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego w przypadku z jednej strony oznaczenia graficznego REDROCK, o którego rejestrację jako wspólnotowego znaku towarowego wniesiono dla towarów należących do klas 1, 2, 17, 19 i 37 w rozumieniu porozumienia nicejskiego, i z drugiej strony w przypadku słownego znaku towarowego KEPROCK, zarejestrowanego wcześniej w Niemczech dla towarów lub usług należących do klas 17, 19 i 37, oraz słownych znaków towarowych REDROCK, FLEXIROCK, FORMROCK, FLOOR‑ROCK, TERMAROCK, KLIMAROCK, SPEEDROCK, DUROCK, SPLITROCK, PLANAROCK, TOPROCK, KLEMMROCK, FIXROCK, SONOROCK PLUS, VARIROCK, SONOROCK i MASTERROCK, zarejestrowanych wcześniej w Niemczech dla towarów lub usług należących do klas 17, 19 lub 37.
Stopień podobieństwa fonetycznego między dwoma znakami ma ograniczone znaczenie w przypadku towarów, które są sprzedawane w taki sposób, że przy ich zakupie właściwy krąg odbiorców postrzega zwykle znak towarowy, którym są one oznaczone, także w sposób wizualny. Jest tak w przypadku oznaczonych kolidującymi ze sobą oznaczeniami materiałów budowlanych, które są sprzedawane w sposób pozwalający przeciętnemu konsumentowi na wizualne zapoznanie się z umieszczonymi na nich znakami towarowymi. Jednocześnie należy podkreślić, że wybór omawianych towarów przez właściwy krąg odbiorców jest w sposób konieczny poprzedzony analizą właściwości tych towarów, w sklepach lub w Internecie, ponieważ wspomniani odbiorcy pragną upewnić się, że użyte materiały będą spełniały w budynkach, w których zostaną zamontowane, swoją funkcję w długiej perspektywie. Okoliczności te oznaczają także, że właściwy krąg odbiorców, zanim dokona wyboru, zostanie wizualnie skonfrontowany z wizerunkiem znaku towarowego.
W tym kontekście w przypadku znaków towarowych REDROCK i KEPROCK rozpatrywanych odrębnie nie istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd, nawet w przypadku oznaczonych tymi znakami towarów, które są identyczne. Przeciętny konsument, który przy dokonywaniu zakupu wykazuje szczególnie wysoki poziom uwagi, dostrzeże bowiem istniejące między tymi znakami różnice i nie uzna, że opatrzone kolidującymi ze sobą oznaczeniami towary mają to samo źródło handlowe.
Powyższe odnosi się także do usług oznaczonych znakami REDROCK i KEPROCK. Kolidujące ze sobą oznaczenia nie zostaną pomylone przez właściwy krąg odbiorców z powodu przeciętnie odróżniającego charakteru znaku towarowego KEPROCK, szczególnie wysokiego poziomu uwagi właściwego kręgu odbiorców, wykazywanego przez właściwy krąg odbiorców pragnienia poznania tożsamości źródła handlowego towarów i usług oraz z tego względu, że między kolidującymi ze sobą oznaczeniami występuje niewielkie podobieństwo na płaszczyźnie wizualnej, średnie podobieństwo na płaszczyźnie fonetycznej, a ich porównanie na płaszczyźnie konceptualnej ma charakter neutralny.
Mając na uwadze szczególnie wysoki poziom uwagi wykazywanej przez właściwy krąg odbiorców, różnice dzielące sporny znak towarowy od wcześniejszych znaków towarowych FLEXIROCK, FORMROCK, FLOOR‑ROCK, TERMAROCK, KLIMAROCK, SPEEDROCK, DUROCK, SPLITROCK, PLANAROCK, TOPROCK, KLEMMROCK, FIXROCK, SONOROCK PLUS, VARIROCK, SONOROCK i MASTERROCK wystarczą, aby wykluczyć wszelkie prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd.
Element „rock” jest w znacznej mierze opisowy i zachwalający względem towarów i usług oznaczonych wcześniejszymi znakami towarowymi. W konsekwencji nie jest on zdolny do tego, żeby stanowić wspólny element rodziny znaków towarowych. Uznanie istnienia rodziny znaków towarowych mających seryjny element „rock” prowadziłoby właśnie do monopolizacji elementu „rock”, który jest w znacznej mierze opisowy i zachwalający względem towarów i usług oznaczonych wcześniejszymi znakami towarowymi. Rozszerzona ochrona wynikająca z uznania obecności rodziny znaków towarowych oznaczałaby, że w praktyce żaden inny uczestnik obrotu handlowego nie mógłby zarejestrować znaku towarowego zawierającego element „rock” i w danym wypadku można by mu było nawet zabronić używania tego elementu w sloganach i materiałach reklamowych. Takie ograniczenie swobodnej konkurencji, które wynikałoby z zastrzeżenia podstawowego terminu w języku angielskim dla jednego tylko uczestnika obrotu handlowego nie może znaleźć uzasadnienia w pragnieniu zrekompensowania wysiłków twórczych lub reklamowych właściciela wcześniejszych znaków towarowych. W przypadku gdy nie można stwierdzić charakteru odróżniającego wzmocnionego używaniem, handlowa wartość, jaką przedstawia wspomniane zastrzeżenie, nie stanowi bowiem rezultatu takich wysiłków właściciela, a wynika wyłącznie ze znaczenia słowa, z góry ustalonego przez dany język, które nawiązuje do właściwości danych towarów i usług.
(por. pkt 19, 24, 74–76, 78–81, 88, 93, 95)
4. Całościową ocenę prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd w zakresie, w jakim dotyczy ona wizualnego, fonetycznego lub koncepcyjnego podobieństwa kolidujących ze sobą oznaczeń, należy oprzeć na wywieranym przez nie całościowym wrażeniu, ze szczególnym uwzględnieniem ich elementów odróżniających i dominujących. Sposób postrzegania znaków towarowych przez przeciętnych konsumentów danych towarów lub usług odgrywa w całościowej ocenie wspomnianego prawdopodobieństwa decydującą rolę. W tym względzie przeciętny konsument postrzega zwykle znak towarowy jako całość i nie dokonuje analizy jego poszczególnych detali.
Ocena podobieństwa dwóch znaków towarowych nie może ograniczyć się do zbadania tylko jednego z elementów tworzących dany złożony znak towarowy i porównania go z innym znakiem towarowym. Przeciwnie, porównania należy dokonać poprzez analizę danych znaków towarowych postrzeganych każdy jako całość, co nie oznacza, że całościowe wrażenie pozostawione przez złożony znak towarowy w pamięci właściwego kręgu odbiorców nie może w niektórych przypadkach zostać zdominowane przez jeden lub kilka z jego składników. Dopiero wtedy, gdy wszystkie pozostałe składniki znaku towarowego są nieistotne, ocena podobieństwa może zależeć wyłącznie od składnika dominującego. Ma to miejsce na przykład, gdy taki składnik jest w stanie samodzielnie zdominować wizerunek tego znaku, który właściwy krąg odbiorców zachował w pamięci, skutkiem czego wszystkie pozostałe składniki tego znaku towarowego będą bez znaczenia w wywieranym przez niego całościowym wrażeniu.
Nawet jeżeli przeciętny konsument postrzega zwykle znak towarowy jako całość i nie dokonuje analizy jego poszczególnych detali, to jednak w przypadku oznaczenia słownego określi on elementy słowne, które mogą mieć dla niego konkretne znaczenie lub przypominają znane mu słowa. Wskazanie elementów słownych zrozumiałych dla konsumenta jest istotne z punktu widzenia oceny podobieństwa fonetycznego, wizualnego i konceptualnego kolidujących ze sobą oznaczeń.
Nie ma przeciwwskazań, by izba odwoławcza ustaliła na wstępie zrozumiałe elementy kolidujących ze sobą oznaczeń, dokonała oceny ich charakteru odróżniającego i porównała następnie wspomniane oznaczenia w całości. Takie podejście jest całkowicie zgodne z przywołanym orzecznictwem. Ponadto wskazanie elementów „odróżniających” i „dominujących” może wymagać oceny względnej zdolności odróżniającej wszystkich części tworzących znak towarowy i w rezultacie ustalenia elementów mniej odróżniających. Takie działanie nie uniemożliwia wzięcia pod uwagę wywieranego przez znaki towarowe całościowego wrażenia na dalszym etapie badania.
(por. pkt 32, 33, 37, 43)
5. Aby ustalić charakter odróżniający danego elementu składowego znaku towarowego, należy ocenić większą lub mniejszą zdolność tego elementu do wskazywania, że towary lub usługi, dla których znak został zarejestrowany, pochodzą od określonego przedsiębiorstwa, a zatem do umożliwienia odróżnienia tych towarów lub usług od towarów lub usług pochodzących od innych przedsiębiorstw. Przy dokonywaniu tej oceny należy wziąć pod uwagę w szczególności samoistne cechy danego elementu, z uwzględnieniem tego, czy ma on jakiekolwiek cechy opisu względem towarów lub usług, dla których znak został zarejestrowany.
(por. pkt 34)
6. Prawdopodobieństwo skojarzenia jest szczególnym przypadkiem prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd charakteryzującym się tym, że dane znaki towarowe, jakkolwiek nie mogą bezpośrednio zostać pomylone ze sobą przez docelowy krąg odbiorców, mogą być postrzegane jako należące do tego samego właściciela. Aby kryterium to mogło zostać uwzględnione, wniosek o unieważnienie prawa do znaku musi opierać się na istnieniu kilku znaków towarowych o wspólnych cechach, które sprawiają, że można je uznać za część tej samej serii lub rodziny. Jednakże czynnik związany z istnieniem serii lub rodziny znaków towarowych ma znaczenie tylko wówczas, gdy element wspólny jest odróżniający. Jeżeli bowiem element ten ma charakter opisowy, nie jest on zdolny do wywołania prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd.
Na rozszerzoną ochronę przysługującą rodzinie znaków towarowych nie można się skutecznie powoływać w przypadku, gdy wspólny element wcześniejszych znaków towarowych jest w znacznej mierze opisowy względem oznaczonych towarów i usług. Określenie, które nawiązuje do charakteru wspomnianych towarów i usług, nie może bowiem stanowić wspólnego odróżniającego rdzenia rodziny znaków towarowych.
(por. pkt 91, 92)