Υπόθεση T‑397/13

(δημοσίευση αποσπασμάτων)

Tilly-Sabco

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«Γεωργία — Επιστροφές κατά την εξαγωγή — Κρέας πουλερικών — Εκτελεστικός κανονισμός περί καθορισμού μηδενικών επιστροφών — Προσφυγή ακυρώσεως — Κανονιστική πράξη η οποία δεν επάγεται εκτελεστικά μέτρα — Άμεσος επηρεασμός — Παραδεκτό — Άρθρο 3, παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΕ) 182/2011 — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Άρθρο 164, παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΚ) 1234/2007 — Δικαιολογημένη εμπιστοσύνη»

Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα)
της 14ης Ιανουαρίου 2016

1.      Προσφυγή ακυρώσεως — Φυσικά ή νομικά πρόσωπα — Έννοια της κανονιστικής πράξεως — Κάθε πράξη γενικής ισχύος πλην των νομοθετικών πράξεων — Κανονισμός της Επιτροπής για τον καθορισμό των επιστροφών κατά την εξαγωγή στον τομέα του κρέατος πουλερικών — Εμπίπτει

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμός 689/2013 της Επιτροπής)

2.      Προσφυγή ακυρώσεως — Φυσικά ή νομικά πρόσωπα — Κανονιστικές πράξεις — Πράξεις που δεν περιλαμβάνουν εκτελεστικά μέτρα και αφορούν άμεσα τον προσφεύγοντα — Έννοια του άμεσου επηρεασμού — Κριτήρια — Κανονισμός της Επιτροπής για τον καθορισμό των επιστροφών κατά την εξαγωγή στον τομέα του κρέατος πουλερικών — Προσφυγή εταιρίας που δραστηριοποιείται στην εξαγωγή κατεψυγμένων κοτόπουλων — Παραδεκτό

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμός 689/2013 της Επιτροπής)

3.      Προσφυγή ακυρώσεως — Φυσικά ή νομικά πρόσωπα — Κανονιστικές πράξεις — Πράξεις που δεν περιλαμβάνουν εκτελεστικά μέτρα και αφορούν άμεσα τον προσφεύγοντα — Έννοια των εκτελεστικών μέτρων — Διαθέσιμα ένδικα βοηθήματα κατά των οικείων πράξεων

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ)

4.      Προσφυγή ακυρώσεως — Φυσικά ή νομικά πρόσωπα — Κανονιστικές πράξεις — Πράξεις που δεν περιλαμβάνουν εκτελεστικά μέτρα και αφορούν άμεσα τον προσφεύγοντα — Έννοια των εκτελεστικών μέτρων — Κριτήρια — Κανονισμός της Επιτροπής περί καθορισμού μηδενικού ποσού επιστροφών κατά την εξαγωγή στον τομέα του κρέατος πουλερικών — Πράξη η οποία δεν επάγεται εκτελεστικά μέτρα

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμός 689/2013 της Επιτροπής)

5.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Άσκηση των αρμοδιοτήτων — Απονομή εκτελεστικής εξουσίας στην Επιτροπή προς έκδοση εκτελεστικών πράξεων — Έλεγχος εκ μέρους επιτροπής συγκροτούμενης από εκπροσώπους των κρατών μελών — Διαδικασία διαβουλεύσεως — Προθεσμία υποβολής σχεδίου εκτελεστικής πράξεως — Δυνατότητα παρεκκλίσεως — Υποβολή σχεδίου κατά τη διάρκεια συνεδριάσεως της εν λόγω επιτροπής — Επιτρέπεται — Προϋποθέσεις

(Κανονισμός 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 3, εδ. 2·κανονισμός 1234/2007 του Συμβουλίου, άρθρο 195)

6.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Άσκηση των αρμοδιοτήτων — Απονομή εκτελεστικής εξουσίας στην Επιτροπή προς έκδοση εκτελεστικών πράξεων — Έλεγχος εκ μέρους επιτροπής συγκροτούμενης από εκπροσώπους των κρατών μελών — Διαδικασία διαβουλεύσεως — Προθεσμία για τη σύγκληση — Επείγον — Δικαστικός έλεγχος — Όρια

(Κανονισμός 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 3, εδ. 2·κανονισμός 1234/2007 του Συμβουλίου, άρθρο 195)

7.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Άσκηση των αρμοδιοτήτων — Mεταβίβαση αρμοδιοτήτων — Εξουσιοδότηση ή υπεξουσιοδότηση χορηγούμενη σε πρόσωπο που ασκεί συγκεκριμένα καθήκοντα στα θεσμικά όργανα — Αλλαγή του προσώπου που ασκεί τα καθήκοντα αυτά — Δεν επηρεάζει το κύρος της εξουσιοδοτήσεως ή της υπεξουσιοδοτήσεως

(Εσωτερικός κανονισμός της Επιτροπής, άρθρα 13 και 14)

8.      Γεωργία — Κοινή οργάνωση των αγορών — Επιστροφές κατά την εξαγωγή — Καθορισμός των ποσών — Καθορισμός για πρώτη φορά μηδενικού ποσού για τα οικεία προϊόντα — Επιτρέπεται

(Κανονισμός 1234/2007 του Συμβουλίου, άρθρο 164 § 3· κανονισμός 689/2013 της Επιτροπής)

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 30-32)

2.      Δεν συντρέχει κανένας λόγος να ερμηνευθεί η έννοια του άμεσου επηρεασμού, όπως απαιτείται όταν πρόκειται για κανονιστικές πράξεις στο πλαίσιο της τρίτης περιπτώσεως του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, κατά τρόπο διαφορετικό από εκείνον κατά τον οποίο ερμηνεύεται στο πλαίσιο της δεύτερης περιπτώσεως του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, ήτοι όσον αφορά πράξεις που αφορούν «άμεσα και ατομικά» φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Συναφώς, η προϋπόθεση του άμεσου επηρεασμού απαιτεί, πρώτον, το αμφισβητούμενο μέτρο να παράγει άμεσα αποτελέσματα στην έννομη κατάσταση του ιδιώτη και, δεύτερον, να μην καταλείπει καμία εξουσία εκτιμήσεως στους αποδέκτες του μέτρου αυτού, οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την εφαρμογή του, καθόσον αυτή έχει καθαρά αυτόματο χαρακτήρα και απορρέει αποκλειστικώς από την αμφισβητούμενη ρύθμιση χωρίς εφαρμογή άλλων παρεμβαλλόμενων κανόνων.

Όσον αφορά προσφυγή στρεφόμενη κατά του κανονισμού 689/2013 περί καθορισμού μηδενικού ποσού επιστροφών κατά την εξαγωγή στον τομέα του κρέατος πουλερικών, ο κανονισμός αυτός παράγει άμεσο έννομο αποτέλεσμα επί της καταστάσεως εταιρίας που δραστηριοποιείται στην εξαγωγή κατεψυγμένων κοτόπουλων, υπό την έννοια ότι η εν λόγω εταιρία δεν δικαιούται πλέον επιστροφών κατά την εξαγωγή σε ποσό άνω του μηδενός. Εφόσον με τον προσβαλλόμενο κανονισμό καθορίστηκε μηδενικό ποσό επιστροφών κατά την εξαγωγή, ο κανονισμός αυτός δεν καταλείπει συναφώς κανένα περιθώριο εκτιμήσεως στις επιφορτισμένες με τη χορήγηση των επιστροφών εθνικές αρχές. Ακόμα και αν εθνική αρχή χορηγήσει επιστροφή κατά την εξαγωγή, η επιστροφή αυτή θα καθοριστεί αυτομάτως σε μηδενικό ποσό, καθόσον ο προσβαλλόμενος κανονισμός δεν καταλείπει κανένα περιθώριο εκτιμήσεως στις εθνικές αρχές περί καθορισμού επιστροφής κατά την εξαγωγή σε ποσό άνω του μηδενός. Επομένως, η εν λόγω εταιρία θίγεται άμεσα από τον προσβαλλόμενο κανονισμό.

(βλ. σκέψεις 34-37)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 39-41)

4.      Λαμβανομένου υπόψη του γράμματος της τρίτης περιπτώσεως του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, εκτελεστικά μέτρα κατά την έννοια της διατάξεως αυτής μπορούν να αποτελέσουν μόνον μέτρα τα οποία λαμβάνουν τα όργανα ή οι οργανισμοί της Ένωσης ή οι εθνικές αρχές κατά τη συνήθη πρακτική. Αν, κατά τη συνήθη πρακτική, τα όργανα ή οι οργανισμοί της Ένωσης και οι εθνικές αρχές δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο για την εφαρμογή της κανονιστικής πράξεως και για την εξειδίκευση των συνεπειών της για έκαστο των οικείων επιχειρηματιών, η εν λόγω κανονιστική πράξη δεν [απαιτεί τη λήψη] εκτελεστικών μέτρων. Συναφώς, κατά το γράμμα της τρίτης περιπτώσεως του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, δεν αρκεί η κανονιστική πράξη να ενδέχεται να [απαιτεί τη λήψη] εκτελεστικών μέτρων, αλλά πρέπει να την [απαιτεί]. Συγκεκριμένα, δεν αρκεί ένας επιχειρηματίας να έχει τη δυνατότητα να υποχρεώσει, τεχνηέντως, τη διοίκηση να λάβει μέτρο δυνάμενο να προσβληθεί με προσφυγή, διότι το μέτρο αυτό δεν συνιστά μέτρο του οποίου τη λήψη απαιτεί η κανονιστική πράξη.

Όσον αφορά προσφυγή στρεφόμενη κατά του κανονισμού 689/2013, για τον καθορισμό των επιστροφών κατά την εξαγωγή στον τομέα του κρέατος πουλερικών, το κρίσιμο ερώτημα για να καθορισθεί αν ο κανονισμός αυτός απαιτεί τη λήψη εκτελεστικών μέτρων δεν είναι κατά πόσον οι οικείοι επιχειρηματίες κωλύονται να ζητήσουν πιστοποιητικό εξαγωγής με προκαθορισμό των επιστροφών κατά την εξαγωγή, αλλά κατά πόσον, κατά τη συνήθη πρακτική, οι επιχειρηματίες υποβάλλουν τέτοιες αιτήσεις. Συναφώς, δεδομένου ότι δεν είναι υποχρεωτική η λήψη πιστοποιητικού εξαγωγής και οι δυνάμενες να καθορισθούν επιστροφές κατά την εξαγωγή είναι εν πάση περιπτώσει μηδενικές, κατά τη συνήθη πρακτική, οι οικείοι επιχειρηματίες δεν υποβάλλουν ενώπιον των εθνικών αρχών αιτήσεις χορηγήσεως πιστοποιητικού εξαγωγής με προκαθορισμό των επιστροφών κατά την εξαγωγή. Ελλείψει τέτοιων αιτήσεων, οι εθνικές αρχές δεν θα λάβουν κανένα μέτρο για τη θέση σε εφαρμογή του κανονισμού 689/2013. Επομένως, οι αρχές αυτές, κατά τη συνήθη πρακτική, δεν θα λάβουν τέτοια μέτρα. Συνεπώς, δεν θα υπάρξει κανένα μέτρο εξειδικεύσεως των συνεπειών που έχει ο προσβαλλόμενος κανονισμός για τους διαφόρους εμπλεκόμενους επιχειρηματίες. Συναφώς, το γεγονός υποβολής αιτήσεως χορηγήσεως πιστοποιητικού εξαγωγής ενώπιον εθνικής αρχής με μοναδικό σκοπό την πρόσβαση στη δικαιοσύνη επάγεται ότι η αίτηση αυτή δεν θα υποβληθεί κατά τη συνήθη πρακτική. Δεδομένου ότι η εθνική αρχή δεν έχει άλλη επιλογή παρά να καθορίσει μηδενικές επιστροφές, ο εξαγωγέας δεν μπορεί να έχει κανένα συμφέρον, υπό τις συνθήκες αυτές, για καθορισμό των επιστροφών από την εθνική αρχή, εκτός της περιπτώσεως κατά την οποία θα επιτύχει, τεχνηέντως, την έκδοση πράξεως δυνάμενης να προσβληθεί με προσφυγή. Επομένως, ο κανονισμός 689/2013 δεν [απαιτεί τη λήψη] εκτελεστικών μέτρων.

Το συμπέρασμα αυτό δεν αναιρείται από επιχείρημα ότι είναι παράδοξο να εξαρτάται το παραδεκτό προσφυγής από το επίπεδο των επιστροφών και να θεωρείται ότι, σε περίπτωση καθορισμού μηδενικών επιστροφών, ο κανονισμός δεν επάγεται εκτελεστικά μέτρα ενώ, σε περίπτωση καθορισμού επιστροφών σε ποσό άνω του μηδενός, πράξη δυνάμενη να προσβληθεί είναι η εκτελεστική σε εθνικό επίπεδο πράξη. Πράγματι, το ζήτημα κατά πόσον κανονιστική πράξη επάγεται εκτελεστικά μέτρα πρέπει να εξετάζεται λαμβανομένων υπόψη όλων των περιστάσεων της συγκεκριμένης υποθέσεως. Συναφώς, για να εκτιμηθεί κατά πόσον κανονιστική πράξη επάγεται εκτελεστικά μέτρα, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη θέση του προσώπου που επικαλείται το δικαίωμα προσφυγής. Επομένως, είναι δυνατό ο ίδιος κανονισμός να μπορεί να προσβληθεί ενώπιον του δικαστή της Ένωσης από ορισμένους επιχειρηματίες, διότι τους αφορά άμεσα και δεν επάγεται εκτελεστικά μέτρα έναντι αυτών, ενώ την απαιτεί έναντι άλλων επιχειρηματιών. Κατά μείζονα λόγο, δεν αποκλείεται κανονισμός περί καθορισμού μηδενικών επιστροφών να μην επάγεται εκτελεστικά μέτρα, ενώ την απαιτεί παρεμφερής κανονισμός περί καθορισμού επιστροφών σε ποσό άνω του μηδενός.

(βλ. σκέψεις 43-45, 53, 54, 58, 62-65)

5.      Το άρθρο 3, παράγραφος 3, του κανονισμού 182/2011, για τη θέσπιση κανόνων και γενικών αρχών σχετικά με τους τρόπους ελέγχου από τα κράτη μέλη της άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων από την Επιτροπή, δεν απαγορεύει, καταρχήν, υποβολή σχεδίου κανονισμού κατά τη διάρκεια συνεδριάσεως της επιτροπής διαχειρίσεως που προβλέπει το άρθρο 195 του κανονισμού 1234/2007, για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των γεωργικών αγορών και ειδικών διατάξεων για ορισμένα γεωργικά προϊόντα. Το άρθρο 3, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, πρώτη περίοδος, του κανονισμού 182/2011 προβλέπει προθεσμία τουλάχιστον δεκατεσσάρων ημερών, μεταξύ της ημερομηνίας υποβολής του σχεδίου εκτελεστικής πράξεως και της ημερομηνίας συνεδριάσεως της επιτροπής διαχειρίσεως, η οποία πρέπει να τηρείται εκτός από δεόντως δικαιολογημένες περιπτώσεις. Επομένως, είναι δυνατόν να υπάρξει παρέκκλιση από τον κανόνα υποβολής των σχεδίων κανονισμού δεκατέσσερις ημέρες πριν από την ημερομηνία συνεδριάσεως της επιτροπής διαχειρίσεως, χωρίς ο κανονισμός 182/2011 να προβλέπει μια ελάχιστη προθεσμία η οποία πρέπει να τηρηθεί. Βάσει της διατυπώσεως «[ε]κτός από δεόντως δικαιολογημένες περιπτώσεις», η οποία περιλαμβάνεται στην αρχή της πρώτης περιόδου του άρθρου 3, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 182/2011, η πρώτη αυτή περίοδος δεν απαγορεύει την υποβολή σχεδίου κανονισμού κατά τη διάρκεια συνεδριάσεως.

Εξάλλου, η διατύπωση του άρθρου 3, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 182/2011 σύμφωνα με την οποία τα μέλη της επιτροπής διαχειρίσεως πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξετάσουν το σχέδιο έγκαιρα πρέπει να νοηθεί με γνώμονα ότι η προθεσμία πρέπει, κατά την ίδια διάταξη, να είναι αναλογική. Η διατύπωση «έγκαιρα» δεν σημαίνει οπωσδήποτε ότι το σχέδιο κανονισμού πρέπει να υποβάλλεται στην επιτροπή διαχειρίσεως πριν από την ημερομηνία της συνεδριάσεως. Όταν, υπό το πρίσμα των περιστάσεων, η προθεσμία λίγων λεπτών ή, ανά περίπτωση, λίγης ώρας θεωρείται αναλογική, η εν λόγω υποβολή του σχεδίου πρέπει να θεωρηθεί ως πραγματοποιηθείσα έγκαιρα κατά την έννοια της τρίτης περιόδου του άρθρου 3, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 182/2011.

(βλ. σκέψεις 85, 86, 90, 91)

6.      Από το γράμμα της δεύτερης περιόδου του άρθρου 3, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 182/2011, για τη θέσπιση κανόνων και γενικών αρχών σχετικά με τους τρόπους ελέγχου από τα κράτη μέλη της άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων από την Επιτροπή, προκύπτει ότι εναπόκειται στον πρόεδρο της επιτροπής διαχειρίσεως που προβλέπει το άρθρο 195 του κανονισμού 1234/2007, για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των γεωργικών αγορών και ειδικών διατάξεων για ορισμένα γεωργικά προϊόντα, και, επομένως, στον εκπρόσωπο της Επιτροπής, να κρίνει το επείγον του ζητήματος που πρέπει να εξετασθεί από την εν λόγω επιτροπή. Η εξέταση του δικαστή της Ένωσης περιορίζεται στον έλεγχο της υπάρξεως πρόδηλης πλάνης εκτιμήσεως ή καταχρήσεως εξουσίας.

(βλ. σκέψη 114)

7.      Εξουσιοδότηση ή υπεξουσιοδότηση δεν χορηγείται σε φυσικό πρόσωπο, αλλά σε πρόσωπο που ασκεί ορισμένα καθήκοντα, ήτοι σε μέλος της Επιτροπής στο οποίο έχει ανατεθεί ένας συγκεκριμένος τομέας ή στον γενικό διευθυντή μιας δεδομένης γενικής διευθύνσεως. Επομένως, εξακολουθεί να ισχύει σε περίπτωση αλλαγής των προσώπων που ασκούν τα καθήκοντα αυτά. Συνεπώς, δεν απαιτείται να προβλέπει ρητώς ο εσωτερικός κανονισμός της Επιτροπής ότι μια συγκεκριμένη υπεξουσιοδότηση εξακολουθεί να ισχύει μετά την αλλαγή των προσώπων που είχαν την ιδιότητα του εξουσιοδοτούμενου ή του εξουσιοδοτούντος.. Συγκεκριμένα, η δυνατότητα εξουσιοδοτήσεως ή υπεξουσιοδοτήσεως αποσκοπεί στην απαλλαγή του σώματος των Επιτρόπων ή του οικείου μέλους της Επιτροπής από τη λήψη αποφάσεων οι οποίες δεν απαιτούν τη μεσολάβηση του σώματος ή του εν λόγω επιτρόπου. Η απόφαση εξουσιοδοτήσεως ή υπεξουσιοδοτήσεως αποσκοπεί στην κατανομή των αρμοδιοτήτων εντός της Επιτροπής και δεν πρόκειται για έκφραση εμπιστοσύνης όσον αφορά ένα συγκεκριμένο φυσικό πρόσωπο. Εκτός από συγκεκριμένη αντίθετη απόφαση, καμία αρμοδιότητα δεν ανατίθεται ad personam.

(βλ. σκέψεις 202, 203)

8.      Στο πλαίσιο καθορισμού εκ μέρους της Επιτροπής του ποσού των επιστροφών κατά την εξαγωγή, το γεγονός και μόνον ότι καθορίστηκε για πρώτη φορά μηδενικό ποσό επιστροφών για τα επίμαχα προϊόντα δεν σημαίνει αυτομάτως ότι η Επιτροπή δεν ακολούθησε τη συνήθη πρακτική της. Συναφώς, η μεταβολή του ποσού επιστροφών κατά την εξαγωγή είναι εγγενής του συστήματος περιοδικού καθορισμού του ποσού των επιστροφών αυτών, και επομένως η ίδια αιτιολογία μπορεί να καλύπτει πολύ διαφορετικά ποσά επιστροφών.

(βλ. σκέψη 245)