Υπόθεση T‑2/11

Πορτογαλική Δημοκρατία

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«ΕΓΤΠΕ — Τμήμα Εγγυήσεων — ΕΓΤΕ και ΕΓΤΑΑ — Δαπάνες που αποκλείονται από τη χρηματοδότηση — Δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του μέτρου POSEI (δημοσιονομικά έτη 2005, 2006 και 2007)»

Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (όγδοο τμήμα)
της 7ης Ιουνίου 2013

1.      Γεωργία — ΕΓΤΠΕ — Εκκαθάριση των λογαριασμών — Οριστική άρνηση καλύψεως ορισμένων δαπανών — Ανάγκη προηγούμενης διεξαγωγής διαδικασίας με δυνατότητα εκατέρωθεν προβολής απόψεων

2.      Γεωργία — ΕΓΤΠΕ — Εκκαθάριση των λογαριασμών — Τρόπος εκδόσεως αποφάσεων — Έγγραφη ανακοίνωση της Επιτροπής προς τα κράτη περί των αποτελεσμάτων των ελέγχων της — Περιεχόμενο — Αποτελέσματα σε περίπτωση μη τηρήσεως

(Κανονισμοί του Συμβουλίου 1258/1999, άρθρο 7 § 4, εδ. 5, και 1290/2005, άρθρο 31· κανονισμοί της Επιτροπής 1663/95, άρθρο 8 § 1, εδ. 1, και 885/2006, άρθρο 11 § 1, εδ. 1)

3.      Γεωργία — ΕΓΤΠΕ — Εκκαθάριση των λογαριασμών — Περίοδος που μπορεί να αποτελέσει το αντικείμενο δημοσιονομικής διορθώσεως — Περίοδος προγενέστερη της ημερομηνίας εγγράφου ανακοινώσεως των αποτελεσμάτων των ελέγχων — Επιτρέπεται — Προϋποθέσεις — Δυνατότητα του οικείου κράτους μέλους να διορθώσει τις διαπιστωθείσες παρατυπίες — Δικαίωμα της Επιτροπής να λάβει υπόψη χρονικές περιόδους σχετικές με περατωθείσες περιόδους εμπορίας τις οποίες δεν κάλυπταν οι αποστολές ελέγχου και οι οποίες δεν μπορούν να διορθωθούν — Δεν υφίσταται

(Κανονισμοί της Επιτροπής 1663/95, άρθρο 8, και 885/2006, άρθρο 11)

4.      Γεωργία — ΕΓΤΠΕ — Εκκαθάριση των λογαριασμών — Άρνηση καλύψεως δαπανών που απορρέουν από παρατυπίες κατά την εφαρμογή της κανονιστικής ρυθμίσεως της Ένωσης — Αμφισβήτηση από το οικείο κράτος μέλος — Βάρος αποδείξεως — Κατανομή μεταξύ της Επιτροπής και του κράτους μέλους

(Κανονισμός 1258/1999 του Συμβουλίου)

5.      Γεωργία — Κοινή γεωργική πολιτική — Χρηματοδότηση από το ΕΓΤΠΕ — Αρχές — Συμφωνία των δαπανών προς τους κοινοτικούς κανόνες — Υποχρέωση των κρατών μελών να οργανώνουν ένα αποτελεσματικό σύστημα διοικητικών και επιτόπιων ελέγχων — Περιεχόμενο — Έλεγχοι μη αξιόπιστοι — Άρνηση καλύψεως από το Ταμείο

(Άρθρο 4 ΣΕΕ· κανονισμός 1258/1999 του Συμβουλίου, άρθρο 8· κανονισμός 43/2003 της Επιτροπής, άρθρο 58 § 1)

6.      Γεωργία — ΕΓΤΠΕ — Εκκαθάριση των λογαριασμών — Χορήγηση ενισχύσεων και πριμοδοτήσεων — Υποχρέωση των κρατών μελών να οργανώνουν ένα αποτελεσματικό σύστημα διοικητικών και επιτόπιων ελέγχων — Άρνηση πληρωμής, κατόπιν ενός τέτοιου ελέγχου, όσον αφορά ορισμένες δαπάνες των εθνικών αρχών λόγω διαπιστώσεως παρατυπιών — Έλλειψη δυνατότητας διορθώσεως των παρατυπιών ώστε να εξασφαλίζεται η χρηματοδότηση από το ΕΓΤΠΕ αιτήσεων σύμφωνων προς την κανονιστική ρύθμιση της Ένωσης

(Κανονισμός 43/2003 της Επιτροπής, άρθρο 58)

7.      Γεωργία — ΕΓΤΠΕ — Εκκαθάριση των λογαριασμών — Σύνταξη των αποφάσεων — Αρχή της ίσης μεταχειρίσεως — Περιεχόμενο — Συγκρίσιμες περιπτώσεις των οποίων γίνεται επίκληση λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των χαρακτηριστικών τους στοιχείων

8.      Γεωργία — ΕΓΤΠΕ — Εκκαθάριση των λογαριασμών — Άρνηση καλύψεως δαπανών που απορρέουν από παρατυπίες κατά την εφαρμογή της κανονιστικής ρυθμίσεως της Ένωσης — Εκτίμηση των οικονομικών συνεπειών — Αμφισβήτηση από το οικείο κράτος μέλος — Βάρος αποδείξεως

9.      Γεωργία — ΕΓΤΠΕ — Εκκαθάριση των λογαριασμών — Άρνηση καλύψεως δαπανών που απορρέουν από παρατυπίες κατά την εφαρμογή της κανονιστικής ρυθμίσεως της Ένωσης — Αμφισβήτηση από το οικείο κράτος μέλος — Βάρος αποδείξεως — Τήρηση της αρχής της αναλογικότητας — Περιεχόμενο

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 54)

2.      Στο πλαίσιο της διαδικασίας εκκαθαρίσεως των λογαριασμών του ΕΓΤΠΕ, η πρώτη έγγραφη ανακοίνωση της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη κατόπιν των ελέγχων που διενεργεί πρέπει να διευκρινίζει, σύμφωνα με το άρθρο 11, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 885/2006, για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού 1290/2005 σχετικά με τη διαπίστευση των οργανισμών πληρωμών και άλλων οργανισμών και την εκκαθάριση των λογαριασμών του ΕΓΤΕ και του ΕΓΤΑΑ, τα αποτελέσματα των ελέγχων αυτών της Επιτροπής όσον αφορά τις δαπάνες που δεν πραγματοποιήθηκαν από το ενδιαφερόμενο κράτος σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανόνες και να προσδιορίζει τα διορθωτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν προς εξασφάλιση της τηρήσεως στο μέλλον των εφαρμοστέων κανόνων.

Συναφώς, η ανακοίνωση αυτή πρέπει να παρέχει στο κράτος μέλος τη δυνατότητα να λάβει πλήρη γνώση των επιφυλάξεων της Επιτροπής, έτσι ώστε να ικανοποιεί την προειδοποιητική λειτουργία που προβλέπει συναφώς το άρθρο 8, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 1663/95, για τη θέσπιση λεπτομερειών εφαρμογής του κανονισμού 729/70 όσον αφορά τη διαδικασία για την εκκαθάριση των λογαριασμών του ΕΓΤΠΕ, τμήμα Εγγυήσεων, και το άρθρο 7, παράγραφος 4, του κανονισμού 1258/1999, περί χρηματοδοτήσεως της κοινής γεωργικής πολιτικής. Επομένως, με την πρώτη ανακοίνωση την οποία αφορά το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 1663/95, η Επιτροπή πρέπει να εκθέτει, με επαρκή σαφήνεια, το αντικείμενο της έρευνας που διενήργησαν οι υπηρεσίες της και τις διαπιστωθείσες κατά την έρευνα αυτή ελλείψεις, καθόσον είναι δυνατή η επίκλησή τους αργότερα ως αποδεικτικού στοιχείου περί της σοβαρής και εύλογης αμφιβολίας της έναντι των ελέγχων των εθνικών αρχών ή έναντι αριθμητικών στοιχείων που αυτές διαβίβασαν, προς δικαιολόγηση με τον τρόπο αυτό των δημοσιονομικών διορθώσεων που αποφασίζει με την τελική της απόφαση περί αποκλεισμού από την κοινοτική χρηματοδότηση ορισμένων δαπανών στις οποίες προβαίνει το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος στο πλαίσιο του ΕΓΤΠΕ.

Μόνο μια τέτοια ανακοίνωση μπορεί να διασφαλίσει την πλήρη γνώση των επιφυλάξεων της Επιτροπής και μπορεί να αποτελέσει το σημείο αναφοράς για τον υπολογισμό της προθεσμίας των 24 μηνών που προβλέπουν τα άρθρα 7, παράγραφος 4, πέμπτο εδάφιο, του κανονισμού 1258/1999 και το άρθρο 31 του κανονισμού 1290/2005. Πράγματι, κατά το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 1663/95 και το άρθρο 11 του κανονισμού 885/2006, σε συνδυασμό με το άρθρο 7, παράγραφος 4, πέμπτο εδάφιο, του κανονισμού 1258/1999, η Επιτροπή δεν μπορεί να αποκλείει δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν σε χρόνο προγενέστερο των 24 μηνών προ της εγγράφου κοινοποιήσεως στο οικείο κράτος μέλος των αποτελεσμάτων των ελέγχων της. Η μη τήρηση όμως της προϋποθέσεως του άρθρου 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 1663/95 και του άρθρου 11 του κανονισμού 885/2006 θα καθιστούσε άνευ αντικειμένου τη διαδικαστική εγγύηση την οποία προβλέπει υπέρ των κρατών μελών το άρθρο 7, παράγραφος 4, πέμπτο εδάφιο, του κανονισμού 1258/1999, που περιορίζει χρονικά τις δαπάνες τις οποίες μπορεί να αφορά η άρνηση χρηματοδοτήσεως εκ μέρους του ΕΓΤΠΕ.

(βλ. σκέψεις 57-62, 79)

3.      Στο πλαίσιο της διαδικασίας εκκαθαρίσεως των λογαριασμών του ΕΓΤΠΕ, τα αποτελέσματα των ελέγχων της Επιτροπής, που αποτελούν τη βάση κάθε δημοσιονομικής διορθώσεως, πρέπει να ανακοινώνονται στο οικείο κράτος μέλος το νωρίτερο δυνατόν, προκειμένου αυτό να μπορεί να διορθώσει τις διαπιστωθείσες ελλείψεις το ταχύτερο και, κατά συνέπεια, να αποφύγει νέες διορθώσεις στο μέλλον. Επιπλέον, τόσο από το άρθρο 8 του κανονισμού 1663/95, για τη θέσπιση λεπτομερειών εφαρμογής του κανονισμού 729/70 όσον αφορά τη διαδικασία για την εκκαθάριση των λογαριασμών του ΕΓΤΠΕ, τμήμα Εγγυήσεων, όσο και από το άρθρο 11 του κανονισμού 885/2006, προκύπτει ότι, ελλείψει διορθώσεως εκ μέρους του οικείου κράτους μέλους των διαπιστωθεισών από την Επιτροπή παρατυπιών, η τελευταία μπορεί να αποκλείει τις δαπάνες τις οποίες αφορά η μη τήρηση των κοινοτικών κανόνων μέχρι την πραγματική ημερομηνία λήψεως των διορθωτικών μέτρων που η ίδια επιβάλλει.

Συναφώς, όταν τα αποτελέσματα δεν ανακοινώνονται εγκαίρως και οι παρατυπίες που δικαιολογούν την εφαρμογή δημοσιονομικής διορθώσεως εξακολουθούν να υφίστανται και μετά την ημερομηνία της έγγραφης ανακοινώσεως, η Επιτροπή δικαιούται και μάλιστα υποχρεούται να λαμβάνει υπόψη την κατάσταση αυτή οσάκις καθορίζει το διάστημα το οποίο πρέπει να αφορά η εν λόγω δημοσιονομική διόρθωση. Εντούτοις, η υποχρέωση της Επιτροπής να προβεί σε τέτοιες δημοσιονομικές διορθώσεις δεν μπορεί να επεκταθεί σε χρονικό διάστημα μη καλυπτόμενο από τον έλεγχο και προγενέστερο της ημερομηνίας της πρώτης ανακοινώσεως των αποτελεσμάτων του ελέγχου, καθόσον το κράτος μέλος, αφού είχε ενημερωθεί για τις διαπιστωθείσες παρατυπίες μόλις μετά το πέρας των σχετικών περιόδων εμπορίας, δεν μπορούσε να λάβει εγκαίρως κανένα διορθωτικό μέτρο. Κάθε άλλη ερμηνεία θα είχε ως αποτέλεσμα να επιτρέπει στην Επιτροπή να προβαίνει σε δημοσιονομική διόρθωση για χρονικό διάστημα προγενέστερο της ημερομηνίας της πρώτης ανακοινώσεως των ελέγχων της, χωρίς το κράτος μέλος να έχει προηγουμένως ενημερωθεί και να έχει κληθεί να διορθώσει τις σχετικές παρατυπίες.

(βλ. σκέψεις 63, 79, 80, 82-85)

4.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 99-102, 131-133)

5.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 108, 109, 112, 149)

6.      Σε περίπτωση διαπιστώσεως παρατυπίας από εθνική αρχή κατά τη διάρκεια δειγματοληπτικού επιτόπιου ελέγχου των αιτήσεων ενισχύσεως, που διενεργείται δυνάμει του άρθρου 58 του κανονισμού 43/2003, σχετικά με τη θέσπιση των λεπτομερειών εφαρμογής των κανονισμών 1452/2001, 1453/2001 και 1454/2001 όσον αφορά τις ενισχύσεις για την τοπική παραγωγή φυτικών προϊόντων στις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες της Ένωσης, η μη καταβολή ενισχύσεως από την ως άνω αρχή μόνο σχετικά με τις αιτήσεις τις οποίες αφορά η διαπιστωθείσα παρατυπία δεν μπορεί να λογίζεται ότι διορθώνει τη διαπίστωση της σχετικής πλημμέλειας και ότι είναι ικανή με τον τρόπο αυτό να εξασφαλίσει την εκ μέρους του ΕΓΤΠΕ χρηματοδότηση μόνον των σύμφωνων προς τους κανόνες της Ένωσης αιτήσεων. Πράγματι, η εθνική αρχή όφειλε να λάβει υπόψη το διαπιστωθέν ποσοστό σφαλμάτων όσον αφορά το δείγμα ελέγχου και να το προβάλει στο σύνολο των σχετικών περιπτώσεων, ώστε να εκτιμηθεί στατιστικώς η ζημία σε βάρος του ΕΓΤΠΕ.

(βλ. σκέψεις 128, 129)

7.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 138-140)

8.      Στον τομέα της εκκαθαρίσεως των λογαριασμών του ΕΓΤΠΕ, όταν η Επιτροπή, αντί να απορρίψει το σύνολο των δαπανών τις οποίες αφορά η παράβαση, κατέβαλε προσπάθεια να θεσπίσει κανόνες που διαφοροποιούν την αντιμετώπιση των περιπτώσεων παρατυπιών, ανάλογα με τον βαθμό ανεπαρκείας των ελέγχων και το μέγεθος του κινδύνου που διέτρεξε το ΕΓΤΠΕ, το κράτος μέλος οφείλει να αποδείξει ότι τα εν λόγω κριτήρια είναι αυθαίρετα και άδικα.

(βλ. σκέψη 147)

9.      Το ΕΓΤΠΕ χρηματοδοτεί μόνον τις παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις κοινοτικές διατάξεις στο πλαίσιο της κοινής οργανώσεως των γεωργικών αγορών, ενώ δεν είναι δυνατό να επιβαρύνει το ΕΓΤΠΕ ενίσχυση που χορηγείται χωρίς να τηρείται η προϋπόθεση ότι έχουν τηρηθεί ορισμένες τυπικές διαδικασίες αποδείξεως ή ελέγχου. Επομένως, το γεγονός ότι η μέση έκταση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων είναι πολύ μικρή και ότι κάθε αμελητέο σφάλμα μετρήσεως της εκτάσεως αγροτεμαχίων συνεπάγεται ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό σχετικών σφαλμάτων, με αποτέλεσμα να είναι επίσης υψηλές οι διορθώσεις που επιβάλλει η Επιτροπή με κατά προσέγγιση υπολογισμό βάσει γενικότερων στοιχείων, δεν αποκλείει τον κίνδυνο ζημίας για το ΕΓΤΠΕ. Υπό τις συνθήκες αυτές, η Επιτροπή δικαιούται να αποκλείει από την κοινοτική χρηματοδότηση τις δαπάνες που αντιστοιχούν σε ποσότητες που χρεώθηκαν στο ΕΓΤΠΕ.

(βλ. σκέψεις 149, 150)