WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(druga izba)
z dnia 13 stycznia 2011 r.
Sprawa F‑77/09
Bart Nijs
przeciwko
Trybunałowi Obrachunkowemu Unii Europejskiej
Służba publiczna – Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Artykuły 22a i 22b regulaminu pracowniczego – Bezstronność – Rozsądny termin
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której B. Nijs żąda, tytułem głównym, stwierdzenia nieważności, po pierwsze, decyzji z dnia 15 stycznia 2009 r. w sprawie odwołania go ze stanowiska, po drugie, decyzji nr 81‑2007 Trybunału Obrachunkowego z dnia 20 września 2007 r. przyznającej uprawnienia organu powołującego komitetowi ad hoc, po trzecie, wszystkich decyzji przygotowawczych wydanych przez organ powołujący ad hoc; pomocniczo, skarżący wnosi do Sądu o to, by ten „zajął stanowisko”, że kara w postaci odwołania jest nieproporcjonalna.
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Skarżący pokrywa własne koszty oraz koszty poniesione przez Trybunał Obrachunkowy.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga – Właściwość Sądu do spraw Służby Publicznej – Granice
(art. 266 TFUE, 270 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, załącznik I, art. 1)
2. Urzędnicy – Prawa i obowiązki – Swoboda wyrażania opinii – Ujawnienie faktów mogących wzbudzać podejrzenia co do istnienia nielegalnej działalności lub poważnego uchybienia – Ochrona przed postępowaniem dyscyplinarnym – Przesłanki
(regulamin pracowniczy, art. 22a ust. 1, art. 22b ust. 1)
3. Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Skorzystanie z organu powołującego ad hoc złożonego z członków instytucji, w tym przypadku Trybunału Obrachunkowego – Dopuszczalność
(art. 247 ust. 2 WE)
4. Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Spoczywający na administracji obowiązek korzystania z uprawnień dyscyplinarnych ze starannością i bezstronnością
5. Urzędnicy – Skarga – Uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej – Zgodność pomiędzy zażaleniem i skargą – Identyczność przedmiotu i podstawy – Zarzuty i argumenty niezawarte w zażaleniu, lecz ściśle z nim związane – Dopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
6. Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Sankcja – Uznanie przysługujące organowi powołującemu – Kontrola sądowa – Zakres – Granice
(regulamin pracowniczy, art. 17, 17a, 86–89)
7. Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Termin – Obowiązek działania administracji w rozsądnym terminie – Ocena
(regulamin pracowniczy, załącznik IX)
1. Sąd do spraw Służby Publicznej nie jest właściwy do zmiany kary dyscyplinarnej ani do stwierdzenia, że taka kara jest nieproporcjonalna, i do nakazania organowi administracji wymierzenia innej. Właśnie do podmiotu, który wymierzył karę, należy bowiem, gdy zajdzie taka potrzeba, podjęcie działań w celu wykonania ewentualnego wyroku stwierdzającego nieważność na podstawie art. 266 TFUE.
(zob. pkt 55)
2. Artykuł 22b ust. 1 regulaminu pracowniczego odsyła do art. 22a ust. 1 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego w zakresie definicji informacji, których ujawnienie nie może doprowadzić do zastosowania kar dyscyplinarnych: oba te przepisy dotyczą wyłącznie przekazania konkretnych faktów, których pierwsza ocena mogła spowodować wzbudzenie racjonalnych podejrzeń u urzędnika, który je przekazuje, co do istnienia nielegalnej działalności lub poważnego zaniedbania.
Ujawnienie, o którym mowa w tych przepisach, jest objęte ochroną przed postępowaniem dyscyplinarnym tylko, jeśli zostaje spełniona omawiana przesłanka i jeśli dokonywane jest z powściągliwością, którą nakazują obowiązki obiektywizmu i bezstronności, poszanowanie powagi stanowiska, poszanowanie czci innych osób oraz domniemanie niewinności.
Ochrona z art. 22b ust. 1 regulaminu pracowniczego nie może znajdować zastosowania względem urzędników odpowiedzialnych za naruszenia, takie jak naruszenie obowiązku zachowania największej ostrożności i powściągliwości w odniesieniu do nagłaśniania twierdzeń wchodzących w zakres właściwości Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).
(zob. pkt 65, 66, 70, 80)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑23/05 Giraudy przeciwko Komisji, 2 maja 2007 r., pkt 162
3. Organ powołujący ad hoc, składający się z członków Trybunału Obrachunkowego, zapewnia wszelkie gwarancje równego traktowania w ramach postępowania dyscyplinarnego, ponieważ od wspomnianych członków wymaga się, by dawali oni wszelkie gwarancje niezależności i bezstronności oraz zastosowania się do tego wymogu podczas sprawowania mandatu. Kodeks postępowania członków Trybunału Obrachunkowego wymaga również, by unikali oni sytuacji mogących powodować konflikt interesów.
Ponadto każdy organ administracyjny ma obowiązek, znajdujący zastosowanie w szczególności w obszarze postępowania dyscyplinarnego, przestrzegania zasady bezstronności.
(zob. pkt 102)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑125/07 Hau przeciwko Parlamentowi, 29 września 2009 r., pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo
4. Administracja winna korzystać ze swych uprawnień dyscyplinarnych z należytą starannością i bezstronnością.
Zadanie urzędnika odpowiedzialnego za dochodzenie administracyjne polega bezwzględnie na tym, by przystąpił on do ustalenia faktów i istotnych okoliczności, a następnie do ich oceny w celu określenia ich znaczenia, jak również do oceny mocy dowodowej środków dowodowych, jakie mogą być użyte w ramach postępowań dyscyplinarnych. To uznanie różni się w zależności od charakteru uchybień dyscyplinarnych, które mogą podlegać karze, i od dochodzeń, jakich wymagają. Weryfikacje dokonywane przez urzędnika odpowiedzialnego za dochodzenie wymagają, by dokonywał on oceny okoliczności mogących naruszać poszanowanie powagi stanowiska – które stanowi ważny obowiązek każdego urzędnika – w celu wydedukowania z nich, w razie potrzeby, istotnych okoliczności. Zakazanie mu dokonania oceny uniemożliwiałoby jakiekolwiek dochodzenie administracyjne w odniesieniu do takich faktów.
(zob. pkt 110, 115, 118)
5. Zgodnie z orzecznictwem, aby zachować cel postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, polegający na umożliwieniu administracji ponownego rozpatrzenia swej decyzji i uzyskania w ten sposób pozasądowego rozwiązania sporu, do naruszenia zasady zgodności między zażaleniem i skargą dochodzi wyłącznie w przypadku, gdy skarga zmienia przedmiot zażalenia lub jego podstawę, przy czym należy dokonywać szerokiej wykładni pojęcia „podstawy” w znaczeniu podważania zgodności zaskarżonego aktu z prawem materialnym albo podważanie jego zgodności z prawem formalnym. Wobec powyższego i z zastrzeżeniem zarzutów niezgodności z prawem oraz bezwzględnych przeszkód procesowych zmiana podstawy sporu i tym samym niedopuszczalność z powodu nieprzestrzegania zasady zgodności miałaby miejsce wyłącznie w przypadku, gdyby skarżący, kwestionując w zażaleniu wyłącznie formalną ważność aktu powodującego niekorzystne dla niego skutki, włącznie z jego aspektami proceduralnymi, podnosił w skardze zarzuty co do istoty sprawy, lub odwrotnie – gdyby skarżący, po podniesieniu w zażaleniu wyłącznie zarzutów dotyczących zgodności z prawem istoty aktu powodującego niekorzystne dla niego skutki, wnosił skargę zawierającą zarzuty dotyczące ważności formalnej tego aktu, włącznie z jego aspektami proceduralnymi.
(zob. pkt 129)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑45/07 Mandt przeciwko Parlamentowi, 1 lipca 2010 r., pkt 110, 119, 120
6. System środków dyscyplinarnych wprowadzony mocą regulaminu pracowniczego nie ustanawia stałego związku pomiędzy karą a popełnionym uchybieniem. W sytuacji, gdy ustalono, że fakty obciążające urzędnika rzeczywiście wystąpiły, wybór właściwej kary należy do organu powołującego, a sąd Unii nie może zastąpić swoją oceną oceny dokonanej przez ten organ, z wyjątkiem oczywistego błędu lub nadużycia władzy.
Instytucje mają prawo oczekiwać, by urzędnicy określonego szczebla zaszeregowania działali z rozeznaniem i ostrożnością. Tym samym urzędnik, który dopuścił się pisemnych zniewag, rozpowszechnianych w sposób przesadny, jest winny dwóch widocznych naruszeń art. 17 i 17a regulaminu pracowniczego. Odwołanie omawianego urzędnika ze stanowiska nie posiada zatem nieproporcjonalnego charakteru.
(zob. pkt 131, 132, 135)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑12/94 Daffix przeciwko Komisji, 18 grudnia 1997 r., pkt 63, 89; sprawa T‑259/97 Teixeira Neves przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 12 września 2000 r., pkt 108
7. Z zasady dobrej administracji wynika, że organy dyscyplinarne mają obowiązek starannie prowadzić postępowanie dyscyplinarne i działać tak, aby każda czynność dochodzeniowa następowała w racjonalnym terminie w stosunku do poprzedniej czynności. Na kwestię, czy wszczęte postępowanie dyscyplinarne było prowadzone z wymaganą starannością, będzie miała wpływ okoliczność, że między wystąpieniem domniemanego uchybienia dyscyplinarnego a decyzją o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego upłynął dłuższy czy krótszy czas.
Jednakże naruszenie zasady przestrzegania rozsądnego terminu nie uzasadnia co do zasady stwierdzenia nieważności decyzji wydanej na koniec postępowania administracyjnego. Tylko bowiem właśnie w sytuacji, gdy przewlekłość może mieć wpływ na samą treść decyzji wydanej na koniec postępowania administracyjnego, nieprzestrzeganie zasady rozsądnego terminu wpływa na ważność postępowania administracyjnego. Może to mieć właśnie miejsce przy wymierzaniu kar, gdy przewlekłość wpływa na zdolność zainteresowanych do skutecznej obrony.
(zob. pkt 141, 146)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑39/00 P SGA przeciwko Komisji, 13 grudnia 2000 r., pkt 44
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑67/01 JCB Service przeciwko Komisji, 13 stycznia 2004 r., pkt 36, 40 i przytoczone tam orzecznictwo
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawy połączone F‑124/05 i F‑96/06 A i G przeciwko Komisji, 13 stycznia 2001 r., pkt 390, 392