WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(druga izba)
z dnia 29 września 2011 r.
Sprawa F‑74/10
Eugène Émile Kimman
przeciwko
Komisji Europejskiej
Służba publiczna – Urzędnicy – Artykuł 43 regulaminu pracowniczego – Artykuł 45 regulaminu pracowniczego – Postępowanie w sprawie oceny 2009 – Zakwalifikowanie do określonego przedziału w zakresie wydajności – Decyzja w sprawie przyznania punktów awansu – Sprawozdanie z oceny – Opinia grupy ad hoc – Naruszenie obowiązku uzasadnienia – Uwzględnienie zarzutu z urzędu – Ciężar dowodu
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której E.E. Kimman żąda tytułem głównym stwierdzenia nieważności swojego sprawozdania z oceny sporządzonego za okres od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 31 grudnia 2008 r.
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Komisja pokrywa oprócz własnych kosztów jedną czwartą kosztów poniesionych przez skarżącego. Skarżący pokrywa trzy czwarte własnych kosztów.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Sporządzenie – Urzędnicy wykonujący zadania związane z reprezentacją personelu – System wprowadzony przez Komisję
(regulamin pracowniczy, art. 43)
2. Urzędnicy – Skarga – Zarzuty – Niewystarczające uzasadnienie – Stwierdzenie z urzędu – Granice
3. Urzędnicy – Skarga – Uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej – Zgodność pomiędzy zażaleniem i skargą – Identyczność przedmiotu i podstawy – Zarzuty i argumenty niezawarte w zażaleniu, lecz ściśle z nim związane – Dopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
4. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Obniżenie oceny w stosunku do oceny wcześniejszej – Obowiązek uzasadnienia
(regulamin pracowniczy, art. 43)
5. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Sporządzenie – Urzędnicy wykonujący zadania związane z reprezentacją personelu – System wprowadzony przez Komisję
(regulamin pracowniczy, art. 43)
6. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Zakres uznania przysługujący oceniającym – Kontrola sądowa – Granice – Oczywisty błąd w ocenie – Pojęcie
(regulamin pracowniczy, art. 43)
7. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Obowiązek uzasadnienia – Zakres
(regulamin pracowniczy, art. 43)
8. Urzędnicy – Awans – Przyznawanie punktów awansu przez administrację – Obowiązek uzasadnienia – Zakres
(regulamin pracowniczy, art. 25 akapit drugi, art. 45)
1. Artykuł 6 ust. 8 załącznika I do ogólnych przepisów wykonawczych do art. 43 regulaminu pracowniczego przyjętych przez Komisję wymaga, by przy sporządzaniu sprawozdania z oceny urzędnika pełniącego funkcje związane z reprezentacją personelu oceniający brał pod uwagę opinię grupy ad hoc dotyczącą wydajności pracy, kompetencji i zachowania danego urzędnika przy sprawowaniu tych funkcji. Natomiast samo przytoczenie opinii grupy ad hoc nie jest wystarczające do spełnienia ciążącego na oceniających obowiązku uwzględnienia tej opinii.
(zob. pkt 37)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑71/06 Lebedef‑Caponi przeciwko Komisji, 25 kwietnia 2007 r., pkt 47
2. Brak lub niewystarczający charakter uzasadnienia stanowi bezwzględną przesłankę nieważności, którą sąd Unii powinien badać z urzędu i w każdym razie. Zatem uwzględnienie z urzędu braku lub niewystarczającego charakteru uzasadnienia wymagane jest nie tylko wówczas, gdy skarżący, który podniósł odpowiedni zarzut w zażaleniu, pominął go w skardze, lecz bez względu na argumenty, które zostały podniesione na etapie poprzedzającym wniesienie skargi. Uwzględnienie z urzędu bezwzględnej przesłanki nieważności nie ma bowiem na celu zaradzenia brakom skargi, lecz poszanowanie normy, którą z racji jej wagi strony nie mogą rozporządzać, obojętnie na którym etapie postępowania. Wynika z tego, że instytucja nie może powoływać się na niedopuszczalność takiej przesłanki bezwzględnej nieważności wyłącznie z tego powodu, że skarżący nie podniósł jej w swoim zażaleniu.
Stwierdzenia tego nie podważa argument, że uwzględnienie z urzędu naruszenia obowiązku uzasadnienia nie powinno być dopuszczalne, jeżeli skarżący pozbawił administrację możliwości zaradzenia brakowi lub niewystarczającemu charakterowi uzasadnienia zaskarżonej decyzji na etapie poprzedzającym wniesienie skargi przez to, że nie podniósł odpowiedniego zarzutu w zażaleniu, gdyż instytucja w każdym razie zawsze musi przestrzegać ciążących na niej obowiązków, do których należy obowiązek uzasadnienia.
Jednakże takie uwzględnienie z urzędu dotyczy jedynie oczywistego braku lub oczywiście niewystarczającego charakteru uzasadnienia, nie zaś naruszenia szczególnego obowiązku uzasadnienia. W związku z tym, jeżeli sprawozdanie z oceny zawiera wystarczające uzasadnienie w świetle ogólnego obowiązku uzasadnienia, sąd Unii nie jest obowiązany w ramach uwzględnienia z urzędu do badania, czy oceny zawarte w omawianym sprawozdaniu zostały obniżone w stosunku do tych z poprzedniego sprawozdania, i upewnienia się w takim przypadku, że administracja dopełniła szczególnego obowiązku uzasadnienia.
(zob. pkt 44, 45, 49)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑508/93 Mancini przeciwko Komisji, 27 października 1994 r., pkt 36; sprawa T‑171/05 Nijs przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, 3 października 2006 r., pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑46/06 Skareby przeciwko Komisji, 6 marca 2008 r., pkt 96
3. Zasada zgodności pomiędzy uprzednim zażaleniem administracyjnym a skargą działa jedynie w sytuacji, gdy skarga zmienia podstawę zażalenia, przy czym należy dokonywać szerokiej wykładni samego pojęcia „podstawy”. W przypadku żądania stwierdzenia nieważności za „podstawę sporu” należy uważać kwestionowanie przez skarżącego zgodności zaskarżonego aktu z prawem materialnym albo podważanie jego zgodności z prawem formalnym.
(zob. pkt 46)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑45/07 Mandt przeciwko Parlamentowi, 1 lipca 2010 r., pkt 119; sprawa F‑50/08 Bartha przeciwko Komisji, 23 listopada 2010 r., pkt 34; sprawa F‑14/09 Almeida Campos i in. przeciwko Radzie, 15 grudnia 2010 r., pkt 28; sprawa F‑77/09 Nijs przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, 13 stycznia 2011 r., pkt 129
4. Administracja ma obowiązek uzasadniać wszystkie sprawozdania z oceny w sposób dostateczny i szczegółowy, aby umożliwić zainteresowanemu przedstawienie uwag w przedmiocie tego uzasadnienia, przy czym przestrzeganie tego wymogu jest tym bardziej istotne wówczas, gdy ocena zostaje obniżona w stosunku do wcześniejszej oceny.
(zob. pkt 48)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑187/01 Mellone przeciwko Komisji, 12 czerwca 2002 r., pkt 27; sprawa T‑50/04 Micha przeciwko Komisji, 25 października 2005 r., pkt 36
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑93/08 N przeciwko Parlamentowi, 10 listopada 2009 r., pkt 86
5. W systemie oceny wprowadzonym przez Komisję brak lub niewystarczający charakter uzasadnienia opinii wydanej przez grupę ad hoc w ramach procedury sporządzania sprawozdań z oceny, o których mowa w art. 43 regulaminu pracowniczego, która to opinia ze swej natury jest jedynie aktem przygotowawczym, stanowi uchybienie proceduralne. Jednakże aby uchybienie proceduralne mogło pociągać za sobą stwierdzenie nieważności decyzji, w braku takiej nieprawidłowości postępowanie musiałoby móc zakończyć się innym rozstrzygnięciem.
Brak lub niewystarczający charakter uzasadnienia takiej opinii mógłby wywoływać skutki w zakresie ostatecznej treści sprawozdania tylko wtedy, gdyby odbiegała ona od oceny wyrażonej przez oceniającego. Natomiast jeżeli w ramach postępowania odwoławczego opinia potwierdza sprawozdanie z oceny, należy uznać, że autorzy tej opinii podzielają w sposób dorozumiany oceny zawarte w sprawozdaniu, a więc że nie ma żadnego powodu, by sądzić, że gdyby omawiana opinia miała uzasadnienie, oceniający zmieniłby swoje sprawozdanie.
(zob. pkt 76, 77)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑142/87 Belgia przeciwko Komisji, 21 marca 1990 r., pkt 48; sprawa C‑241/00 P Kish Glass przeciwko Komisji, 18 października 2001 r., pkt 36
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑372/00 Campolargo przeciwko Komisji, 23 kwietnia 2002 r., pkt 39
6. Oceniającym przysługuje szeroki zakres uznania w odniesieniu do wyrażanych przez nich sądów na temat pracy urzędników podlegających ich ocenie. Tym samym kontrola sądowa sprawowana przez sąd Unii w przedmiocie treści sprawozdań z oceny ogranicza się do kontroli ich prawidłowości pod względem proceduralnym, prawidłowości ustaleń faktycznych, a także braku oczywistych błędów w ocenie lub nadużycia władzy. Zatem zadaniem Sądu do spraw Służby Publicznej nie jest kontrola zasadności dokonanej przez administrację oceny umiejętności zawodowych urzędnika, ponieważ zawiera ona złożone oceny wartościujące, które przez sam swój charakter nie mogą podlegać obiektywnemu sprawdzeniu.
W tym względzie błąd w ocenie można uznać za oczywisty jedynie wówczas, gdy jest on łatwo zauważalny w świetle kryteriów, od których zamiar prawodawcy uzależnił wykonywanie władzy decyzyjnej administracji.
Zatem aby wykazać, że administracja popełniła oczywisty błąd w ocenie stanu faktycznego, dający podstawę do stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, dowody, które obowiązany jest przedstawić skarżący, muszą wystarczyć do pozbawienia wiarygodności dokonanej przez administrację w tej decyzji oceny stanu faktycznego. Innymi słowy, jeżeli mimo przedstawionych przez skarżącego dowodów ocenę stanu faktycznego dokonaną przez administrację można jednak uznać za wiarygodną, zarzut oczywistego błędu w ocenie należy oddalić.
Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy sporna decyzja obarczona jest błędami w ocenie, które rozpatrywane jako całość mają mało istotny charakter, który nie mógł przesądzić o decyzji administracji.
Konkretnie w odniesieniu do kontroli sądowej ocen zawartych w sprawozdaniach z oceny ograniczenie jej tylko do oczywistych błędów jest uzasadnione, tym bardziej że Sądowi do spraw Służby Publicznej nie jest znana bezpośrednio sytuacja ocenianych urzędników, a postępowanie w sprawie oceny obwarowane jest na płaszczyźnie administracyjnej gwarancjami, polegającymi na uczestnictwie w niej ocenianego urzędnika, jego przełożonych i organu wspólnego.
(zob. pkt 89–94)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑380/94 AIUFFASS i AKT przeciwko Komisji, 12 grudnia 1996 r., pkt 59; sprawa T‑139/99 AICS przeciwko Parlamentowi, 6 lipca 2000 r., pkt 39; sprawa T‑289/03 BUPA i in. przeciwko Komisji, 12 lutego 2008 r., pkt 221; sprawa T‑495/04 Belfass przeciwko Radzie, 21 maja 2008 r., pkt 63
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑114/07 Wenning przeciwko Europolowi, 29 września 2009 r., pkt 111 i przytoczone tam orzecznictwo; sprawa F‑7/09 Faria przeciwko OHIM, 23 lutego 2010 r., pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo; sprawa F‑104/09 Canga Fano przeciwko Radzie, 24 marca 2011 r., pkt 35, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑281/11 P
7. Przy sporządzaniu sprawozdania z oceny, z zastrzeżeniem przestrzegania obowiązku uzasadnienia i pod warunkiem, że ocena jest w jasny sposób indywidualna, a nie bezosobowa, szeroki zakres swobodnej oceny przysługujący oceniającym oznacza, że nie mają oni obowiązku zawrzeć w sporządzanych przez siebie sprawozdaniach wszystkich istotnych okoliczności faktycznych i prawnych na poparcie swojej oceny lub podawać na nie konkretnych przykładów, ani też rozpatrywać wszystkich zastrzeżeń danego urzędnika i odpowiadać na nie. Celem sprawozdania z oceny jest bowiem to, by stanowiło ono formalny dowód na piśmie na jakość wykonanej przez urzędnika pracy. Taka ocena nie polega więc wyłącznie na opisaniu zadań wykonanych podczas danego okresu, lecz obejmuje także ocenę przymiotów w stosunkach międzyludzkich, jakimi podlegający ocenie urzędnik wykazał się przy wykonywaniu swej działalności zawodowej. Sprawozdanie z oceny nie ma na celu sporządzenia wyczerpującego zestawienia prac, które musieli wykonać poszczególni urzędnicy w ramach realizacji zadań przypisanych do ich stanowiska, lecz wyeksponowanie, w oparciu o decydujące o tym czynniki, ich kwalifikacji, wydajności i zachowania w ramach służby. Zatem aby sprawozdanie z oceny było zgodne przepisami, wystarczy w zasadzie, by wskazywało ono na cechy wyróżniające pracę urzędnika w aspekcie wydajności, kwalifikacji i zachowania w ramach służby.
(zob. pkt 95)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑198/07 P Gordon przeciwko Komisji, 22 grudnia 2008 r., pkt 44
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑249/04 Combescot przeciwko Komisji, 12 września 2007 r., pkt 86
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑139/07 van Arum przeciwko Parlamentowi, 10 września 2009 r., pkt 88, 101; ww. sprawa N przeciwko Parlamentowi, pkt 46
8. W decyzji w sprawie przyznania punktów awansu organ administracji nie ma obowiązku wskazania urzędnikowi, w jaki sposób ocenił poszczególne kryteria stanowiące podstawę jego decyzji, jeśli rzeczona decyzja jest wystarczająco uzasadniona jako całość, a także dlatego, że akt administracyjny korzysta z domniemania zgodności z prawem. Zatem skarżący nie może ograniczyć się do stwierdzenia, że administracja nie wskazała, w jaki sposób uwzględniła jakieś kryterium przyznawania punktów awansu, aby wykazać istnienie błędu w ocenie lub naruszenia prawa.
(zob. pkt 115)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑47/07 Behmer przeciwko Parlamentowi, 10 września 2009 r., pkt 97