Sprawa T‑154/10

Republika Francuska

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Pomoc udzielona rzekomo przez Francję w postaci dorozumianej, nieograniczonej gwarancji na rzecz La Poste, wynikająca z przysługującego jej statusu przedsiębiorstwa publicznego – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem – Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Dopuszczalność – Ciężar dowodu w zakresie wykazania istnienia pomocy państwa – Korzyść

Streszczenie – wyrok Sądu (szósta izba) z dnia 20 września 2012 r.

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Skarga państw członkowskich – Skarga na decyzję Komisji stwierdzającą niezgodność pomocy ze wspólnym rynkiem – Dopuszczalność nieuzależniona od wykazania interesu prawnego

(art. 263 TFUE)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Pojęcie – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność pomocy ze wspólnym rynkiem – Akt zaskarżalny – Zniesienie przez państwo członkowskie środka uznanego w decyzji Komisji za istniejącą pomoc kilka miesięcy przed wydaniem tego aktu – Brak wpływu

(art. 263 TFUE)

3.      Postępowanie sądowe – Podnoszenie nowych zarzutów w toku postępowania – Warunki

(regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1, art. 48 § 2)

4.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Charakter prawny – Interpretacja w oparciu o elementy obiektywne – Kontrola sądowa – Zakres

(art. 107 ust. 1 TFUE)

5.      Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisji – Ocena zgodności z prawem w oparciu o informacje dostępne w momencie wydania decyzji

6.      Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisji – Kontrola sądowa – Swobodna ocena okoliczności faktycznych i dowodów

7.      Prawo krajowe – Prawo francuskie – Nieograniczona gwarancja państwa za zobowiązania przedsiębiorstw publicznych

8.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Pomoc udzielona w formie gwarancji – Powołanie się na opinię agencji ratingowej w celu wykazania korzyści finansowej

(art. 107 ust. 1 TFUE)

9.      Pomoc przyznawana przez państwa – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Konieczność zapewnienia, że zgromadzone informacje dostarczają wystarczającej podstawy do stwierdzenia istnienia korzyści stanowiącej pomoc państwa

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 36, 37)

2.      Decyzja Komisji, w której stwierdzono istnienie pomocy państwa na rzecz danego przedsiębiorstwa w postaci nieograniczonej gwarancji i uznano tę pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem, zmierza niechybnie do wywarcia wiążących skutków prawnych, wobec czego jest ona aktem zaskarżalnym w rozumieniu art. 263 TFUE

W tym względzie należy zauważyć, że chociaż prawdą jest, iż państwo członkowskie samo z siebie i bez jakiejkolwiek presji ze strony Komisji postanowiło znieść środek uznany w decyzji Komisji za istniejącą pomoc kilka miesięcy przed wydaniem tego aktu, to jednak owo państwo członkowskie było prawnie zobowiązane do wykonania zaskarżonej decyzji. Okoliczność, że przy wykonywaniu zaskarżonej decyzji mogła zachodzić zbieżność interesów Komisji z interesami tego państwa członkowskiego, nie może stać na przeszkodzie wniesieniu przez to państwo skargi o stwierdzenie nieważności rzeczonej decyzji. W istocie taka przeszkoda prowadziłaby do uzależnienia karania państw członkowskich od tego, czy mogły one mieć własny interes w wykonaniu decyzji Komisji, czy też nie, i miałaby silnie subiektywny charakter. Tymczasem analiza kwestii, czy dany akt może być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności ze względu na to, że wywiera on bądź ma wywierać wiążące skutki prawne mogące wpłynąć na interesy skarżącego, powinna opierać się na obiektywnej ocenie treści tego aktu.

(por. pkt 38,40)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 54–56)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 58)

5.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 59)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 65)

7.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 66, 76, 78, 83, 84, 87, 90, 91, 94, 96, 98)

8.      Przyznanie gwarancji na warunkach, które nie odpowiadają warunkom rynkowym, takiej jak nieograniczona gwarancja przyznana bez świadczenia wzajemnego, może generalnie oznaczać przyznanie korzyści osobie będącej jej beneficjentem, w tym sensie, że skutkuje ono poprawą sytuacji finansowej beneficjenta poprzez złagodzenie obciążeń, jakim podlega zazwyczaj jego budżet. W tym zakresie pojęcie pomocy jest szersze aniżeli pojęcie subwencji, ponieważ nie tylko obejmuje rzeczywiste świadczenia, takie jak same subwencje, ale również interwencje państwa, które w różnej formie zmniejszają obciążenia, na które zwykle narażony jest budżet przedsiębiorstwa, i które w ten sposób, nie będąc subwencjami w ścisłym tego słowa znaczeniu, mają ten sam charakter i identyczne skutki. Aby ocenić, czy działanie państwa stanowi pomoc, należy więc ustalić, czy przedsiębiorstwo będące beneficjentem uzyskało korzyść ekonomiczną, jakiej by nie osiągnęło w normalnych warunkach rynkowych.

Nieograniczona gwarancja państwa umożliwia jej beneficjentowi w szczególności uzyskanie warunków finansowania korzystniejszych niż te, które uzyskałby on wyłącznie na podstawie swych wyników, a tym samym pozwala na zmniejszenie presji wywieranej na jego budżet. Aby wykazać, że przedsiębiorstwo publiczne uzyskało korzystniejsze warunki finansowania, a w konsekwencji – korzyść finansową, Komisja może powołać się na opinie agencji ratingowych, a zwłaszcza na opinie najważniejszych spośród nich. W zakresie bowiem, w jakim wiadomo, że przy badaniu zdolności kredytowej danego przedsiębiorstwa rynki biorą pod uwagę oceny przyznawane przez najważniejsze agencje ratingowe, ocena tych agencji lepsza niż ocena, która zostałaby przyznana w braku gwarancji, może przysporzyć takiemu przedsiębiorstwu publicznemu korzyści, której nie uzyskałoby ono w normalnych warunkach rynkowych.

(por. pkt 106–109)

9.      Komisja nie może twierdzić, że przedsiębiorstwo odniosło korzyść stanowiącą pomoc państwa, opierając się po prostu na negatywnym przypuszczeniu, opartym na braku informacji pozwalających na dojście do przeciwnego wniosku, gdy brak jest innych informacji umożliwiających stwierdzenie odniesienia takiej korzyści. . W tym kontekście Komisja jest zobowiązana do zapewnienia co najmniej, że informacje, którymi dysponuje, nawet jeśli są niepełne i fragmentaryczne, stanowią wystarczającą podstawę do stwierdzenia, że przedsiębiorstwo odniosło korzyść stanowiącą pomoc państwa.

W tym względzie charakter dowodów, jakie powinna dostarczyć Komisja, jest w znacznej mierze uzależniony od charakteru przewidywanego środka państwowego. Co się tyczy w szczególności dowodu istnienia gwarancji państwa o charakterze dorozumianym, można go wyprowadzić z szeregu współistniejących okoliczności, wystarczająco wiarygodnych i spójnych, wynikających między innymi z interpretacji właściwych przepisów prawa krajowego, a w szczególności ze skutków prawnych, jakie niesie ze sobą status prawny przedsiębiorstwa beneficjenta. W tym względzie dla wykazania, że państwo przyznało dorozumianą gwarancję finansową, która z definicji nie jest wyraźnie usankcjonowana w prawie krajowym, na rzecz przedsiębiorstwa posiadającego szczególny status, znaczenie mogą mieć pisma i okólniki wyjaśniające.

Co się tyczy wykazania rzeczywistych skutków spornego środka, Komisja nie jest do tego zobowiązana w odniesieniu do pomocy, która została już przyznana. Nie zachodzi w tym względzie potrzeba dokonywania jakiegokolwiek rozróżnienia między pomocą istniejącą a pomocą niezgodną z prawem. Ponadto rzeczywisty skutek korzyści, jakiej przysparza gwarancja państwa, może być domniemywany. Gwarancja taka umożliwia kredytobiorcy uzyskanie niższych stóp oprocentowania kredytu czy też zaoferowanie niższego zabezpieczenia. Nawet korzyść przyznana za pośrednictwem potencjalnego dodatkowego obciążenia dla państwa może stanowić pomoc państwa. Tak dzieje się najczęściej w przypadku gwarancji, które związane są zazwyczaj z kredytem lub z innym zobowiązaniem finansowym zaciąganym przez kredytobiorcę u kredytodawcy.

(por. pkt 119, 120, 123, 124)