WYROK SĄDU (druga izba)
z dnia 26 lutego 2016 r.(*)
Odpowiedzialność pozaumowna – Przystąpienie Chorwacji do Unii – Uchylenie ustawodawstwa krajowego przewidującego utworzenie zawodu komornika publicznego przed przystąpieniem do Unii – Szkoda poniesiona przez osoby, które uprzednio mianowano komornikami publicznymi – Nieprzyjęcie przez Komisję środków mających na celu przestrzeganie zobowiązań związanych z przystąpieniem – Wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom – Artykuł 36 aktu o przystąpieniu
W sprawach połączonych T‑546/13, T‑108/14 i T‑109/14
Ante Šumelj, zamieszkały w Zagrzebiu (Chorwacja), oraz inni skarżący, których nazwiska wskazano w załączniku, reprezentowani przez adwokata M. Krmeka,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez K. Ćutuk, G. Wilsa oraz, w sprawach T‑546/13 i T‑108/14, przez S. Ječmenicę, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mających za przedmiot skargę o odszkodowanie celem naprawienia szkody rzekomo poniesionej przez skarżących ze względu na zawinione zachowanie Komisji podczas monitorowania przez nią przestrzegania zobowiązań związanych z przystąpieniem Republiki Chorwacji do Unii Europejskiej,
SĄD (druga izba),
w składzie: M.E. Martins Ribeiro, prezes, S. Gervasoni (sprawozdawca) i L. Madise, sędziowie,
sekretarz: S. Bukšek Tomac, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 15 września 2015 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Ramy prawne
1 Artykuł 36 aktu dotyczącego warunków przystąpienia Republiki Chorwacji oraz dostosowań w Traktacie o Unii Europejskiej, Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Dz.U. 2012, L 112, s. 21, zwanego dalej „aktem o przystąpieniu”), załączonego do traktatu między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Republiką Chorwacji dotyczącego przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii Europejskiej (Dz.U. 2012, L 112, s. 10, zwanego dalej „traktatem dotyczącym przystąpienia”), stanowi:
„1. Komisja dokładnie monitoruje wszystkie zobowiązania podjęte przez Chorwację podczas negocjacji akcesyjnych, w tym również zobowiązania, które muszą zostać zrealizowane przed dniem przystąpienia lub z dniem przystąpienia. Działania monitorujące Komisji polegają na regularnym sporządzaniu aktualizowanych tabel monitorowania, prowadzeniu dialogu w ramach układu o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi z jednej strony a Republiką Chorwacji z drugiej strony […], prowadzeniu misji wzajemnej oceny, realizacji przedakcesyjnego programu gospodarczego, sporządzaniu notyfikacji fiskalnych, a w razie potrzeby – kierowaniu do chorwackich władz pism zawierających wczesne ostrzeżenie. Jesienią 2011 roku Komisja przedstawi Radzie i Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z postępów. Jesienią 2012 roku Komisja przedstawi Radzie i Parlamentowi Europejskiemu kompleksowe sprawozdanie z monitorowania. W trakcie monitorowania Komisja, w stosownych przypadkach, uwzględnia także uwagi państw członkowskich i organizacji międzynarodowych oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
W swoich działaniach monitorujących Komisja skupia się w szczególności na zobowiązaniach podjętych przez Chorwację w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych (załącznik VII), w tym również na monitorowaniu stałego osiągania postępów w zakresie reformy i skuteczności sądownictwa, bezstronnego rozpatrywania spraw dotyczących zbrodni wojennych oraz zwalczania korupcji.
[…]
Aż do momentu przystąpienia Chorwacji Komisja będzie przygotowywać co sześć miesięcy oceny zobowiązań podjętych przez Chorwację w tych dziedzinach; oceny te będą stanowić integralną część jej regularnych tabeli monitorowania i sprawozdań.
2. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji, może przyjąć wszystkie odpowiednie środki, jeśli w procesie monitorowania wskazane zostaną kwestie problematyczne. Środki te utrzymuje się nie dłużej niż jest to absolutnie niezbędne, a w każdym przypadku w momencie efektywnego rozstrzygnięcia tych kwestii Rada uchyla te środki, stanowiąc zgodnie z tą samą procedurą”.
2 Załącznik VII do aktu o przystąpieniu, zatytułowany „Szczególne zobowiązania podjęte przez Republikę Chorwacji podczas negocjacji akcesyjnych (o których mowa w artykule 36 ustęp 1 akapit drugi aktu przystąpienia)”, stanowi:
„1. Dalsza skuteczna realizacja strategii i planu działania dotyczących reformy sądownictwa.
2. Dalsze zwiększanie niezależności, odpowiedzialności, bezstronności i profesjonalizmu wymiaru sprawiedliwości.
3. Dalsze zwiększanie skuteczności wymiaru sprawiedliwości.
[…]
6. Dalsze zwiększanie osiągnięć w zakresie wzmacniania środków zapobiegawczych stosowanych w walce z korupcją i zapobieganiu konfliktom interesów.
[…]
9. Dalsza poprawa ochrony praw człowieka.
[…]”.
3 Zgodnie z art. 3 ust. 5 traktatu dotyczącego przystąpienia art. 36 aktu o przystąpieniu ma zastosowanie od momentu podpisania wspomnianego traktatu, czyli od dnia 9 grudnia 2011 r.
Okoliczności powstania sporu
4 W celu przystąpienia do Unii Europejskiej Republika Chorwacji podpisała w dniu 29 października 2001 r. układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi z jednej strony a Republiką Chorwacji z drugiej strony (Dz.U. 2005, L 26, s. 3), w którym zobowiązała się w szczególności do przestrzegania zasad demokracji, praw człowieka, a także zasad prawa międzynarodowego i państwa prawa.
5 Po wydaniu przez Komisję Europejską pozytywnej opinii w przedmiocie przestrzegania kryteriów, których spełnienie jest wymagane w celu otwarcia negocjacji akcesyjnych, w dniu 30 czerwca 2010 r. na konferencji międzyrządowej otwarto negocjacje odnoszące się do rozdziału 23 negocjacji akcesyjnych, zatytułowanego „Wymiar sprawiedliwości i prawa podstawowe”.
6 W wykonaniu zmienionego planu działania z dnia 20 maja 2010 r. dotyczącego reformy sądownictwa (zwanego dalej „planem działania 2010”), przewidującego w szczególności ustanowienie zawodu komornika publicznego, w dniu 23 listopada 2010 r. chorwacki parlament przyjął Ovršni zakon (ustawę o postępowaniu egzekucyjnym) (NN 139/10, zwaną dalej „ustawą o postępowaniu egzekucyjnym”) oraz Zakon o javnim ovršiteljima (ustawę o komornikach publicznych) (NN 139/10, zwaną dalej „ustawą o komornikach publicznych”), w których to ustawach ustanowiono nowy system wykonywania orzeczeń sądowych. Zgodnie z art. 122 ustawy o komornikach publicznych niektóre przepisy tej ustawy powinny były wejść w życie w dniu 1 stycznia 2012 r., a inne przepisy powinny były wejść w życie w dniu przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii. W dniu 15 grudnia 2010 r. chorwacki parlament przyjął także strategię reformy wymiaru sprawiedliwości na okres 2011–2015 (zwaną dalej „strategią reformy sądownictwa 2011–2015”), uściślając, że chorwackie władze postanowiły rozwiązać problem braku skuteczności systemu wykonywania orzeczeń sądowych poprzez radykalną reformę systemu opartą na przeniesieniu egzekucji z sądów na rzecz komorników publicznych.
7 Negocjacje dotyczące rozdziału 23 zostały zamknięte w dniu 30 czerwca 2011 r. podczas konferencji międzyrządowej w następstwie przekazania Komisji przez chorwackie władze sprawozdania z dnia 12 maja 2011 r. dotyczącego przestrzegania obowiązków określonych we wspomnianym rozdziale.
8 W następstwie publikacji przez chorwackie ministerstwo sprawiedliwości w dniu 19 sierpnia 2011 r. ogłoszenia publicznego dotyczącego składania kandydatur na stanowiska komorników publicznych Ante Šumelj i inni skarżący, których nazwiska wskazano w załączniku i którzy zostali zakwalifikowani we wspomnianym konkursie, zostali mianowani komornikami publicznymi na mocy rješenjima ministra (decyzji ministra) z dnia 24 października 2011 r., złożyli przysięgę w dniu 12 grudnia 2011 r. i uzyskali zezwolenie na rozpoczęcie działalności.
9 W tabeli monitorowania postępów osiągniętych w zakresie realizacji zobowiązań przyjętych na podstawie rozdziału 23 w okresie od 30 czerwca do 1 września 2011 r., a także w sprawozdaniach i opinii z dnia 12 października 2011 r. Komisja wskazała między innymi, że Republika Chorwacji zrobiła postępy w zakresie przestrzegania ciążących na niej zobowiązań oraz że reforma sądownictwa nadal trwa i wymaga stałej uwagi, w szczególności w odniesieniu do skuteczności sądownictwa.
10 W dniu 9 grudnia 2011 r. państwa członkowskie Unii i Republika Chorwacji podpisały traktat dotyczący przystąpienia. Traktat dotyczący przystąpienia został ratyfikowany przez Republikę Chorwacji w styczniu 2012 r. i w dniu 24 kwietnia 2012 r. został opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. W art. 36 aktu o przystąpieniu, załączonego do traktatu dotyczącego przystąpienia, przewidziano monitorowanie przez Komisję zobowiązań przyjętych przez Republikę Chorwacji w toku negocjacji akcesyjnych (zob. pkt 1–3 powyżej).
11 W dniu 22 grudnia 2011 r., podczas posiedzenia inauguracyjnego w następstwie wyborów z dnia 4 grudnia 2011 r., chorwacki parlament postanowił odroczyć do dnia 1 lipca 2012 r. stosowanie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym i ustawy o komornikach publicznych.
12 Podczas spotkania między przedstawicielem delegatury Unii w Republice Chorwacji a chorwackimi władzami w dniu 25 stycznia 2012 r. chorwacki minister sprawiedliwości wyjaśnił wspomniane odroczenie i zobowiązał się do konsultacji z Komisją w przedmiocie nowych inicjatyw prawodawczych oraz w przedmiocie analizy i wizji systemu egzekucji. W piśmie z dnia 30 stycznia 2012 r. przesłanym niektórym komornikom publicznym szef wspomnianej delegatury Unii wskazał, że Komisja w ramach powierzonej jej misji ścisłego monitorowania realizacji zobowiązań przyjętych przez Republikę Chorwacji nadzoruje reformę systemu wykonywania orzeczeń sądowych i że w ramach tego monitorowania w razie potrzeby powiadomi chorwackie władze o swojej opinii.
13 W tabeli monitorowania za okres od 1 września 2011 r. do 29 lutego 2012 r., jak również w istocie w sprawozdaniu z dnia 24 kwietnia 2012 r. Komisja podkreśliła, że reforma systemu wykonywania orzeczeń sądowych powinna zostać zrealizowana w pierwszej kolejności, mając w szczególności na względzie odroczenie wejścia w życie ustawy o komornikach publicznych.
14 Podczas dwóch spotkań w dniu 9 marca 2012 r. i w piśmie z dnia 16 maja 2012 r. Komisja zażądała wyjaśnień dotyczących tego odroczenia. Wyraziła także swoje niezadowolenie z powodu braku konsultacji z organami Unii przed wspomnianym odroczeniem oraz podkreśliła konieczność określenia przez chorwackie władze w jak najkrótszym terminie jasnego stanowiska w kwestii systemu wykonywania orzeczeń sądowych, przy uwzględnieniu wymogów skuteczności.
15 Pismami z dnia 21 i 22 maja 2012 r. chorwackie władze przekazały Komisji wyjaśnienia odnoszące się do reformy systemu wykonywania orzeczeń sądowych oraz do projektów odpowiednich ustaw.
16 Podczas spotkania w dniu 5 czerwca 2012 r. Komisja wskazała chorwackim władzom, że zmiany środków uzgodnionych w trakcie negocjacji akcesyjnych powinny być uzasadnione istotnymi względami i powinny pozwalać na osiągnięcie równoważnych rezultatów, i zażądała przekazywania informacji odnoszących się do takich rezultatów.
17 W dniu 21 czerwca 2012 r. przyjęto ustawę zmieniającą ustawę o komornikach publicznych poprzez odroczenie jej wejścia w życie do dnia 15 października 2012 r.
18 W skierowanym do chorwackich władz piśmie z dnia 27 czerwca 2012 r. Komisja uściśliła kryteria, w świetle których powinna być oceniana reforma systemu wykonywania orzeczeń sądowych, zażądała przekazania danych statystycznych odnoszących się do postępowań egzekucyjnych i zaproponowała pomoc swoich służb.
19 W tabeli monitorowania za okres od 1 marca do 1 września 2012 r. Komisja powtórzyła w istocie swoją opinię wyrażoną w poprzedniej tabeli monitorowania i wskazała, że mając na względzie przestrzeganie przez Republikę Chorwacji wszystkich zobowiązań, Republika Chorwacji będzie mogła wdrożyć acquis communautaire Unii od chwili przystąpienia.
20 Pismem z dnia 16 września 2012 r. jeden ze skarżących skierował skargę do Komisji, zwracając jej uwagę na nieprzestrzeganie przez Republikę Chorwacji zobowiązań związanych z przystąpieniem i zarzucając jej brak działań mających zapewnić to przestrzeganie.
21 W dniu 25 września 2012 r., podczas spotkania między Komisją a chorwackimi władzami, omawiano rozwiązania przewidziane w nowej ustawie o postępowaniu egzekucyjnym, której jeszcze nie przyjęto, a także możliwość dokonania w niej dodatkowych ulepszeń.
22 Na mocy ustawy z dnia 28 września 2012 r. ustawa o komornikach publicznych została uchylona, a zawód ten został zlikwidowany z dniem 15 października 2012 r.
23 W sprawozdaniu z dnia 10 października 2012 r. Komisja wyraziła swoje zaniepokojenie ze względu na wzrost liczby spraw związanych z niezakończonym wykonaniem orzeczeń sądowych i wskazała, że jednym z działań, któremu chorwackie władze powinny poświęcić szczególną uwagę w nadchodzących miesiącach, jest przyjęcie nowego ustawodawstwa w dziedzinie wykonywania orzeczeń sądowych, aby zapewnić stosowanie orzeczeń i zmniejszyć zaległości w zakresie spraw związanych z wykonywaniem wyroków.
24 Pismami z dnia 8 i 19 października 2012 r. Komisja udzieliła kilku komornikom publicznym odpowiedzi, że zapewni monitorowanie wdrożenia nowego ustawodawstwa w dziedzinie wykonywania orzeczeń sądowych, sporządzając sprawozdania i nadzorując między innymi przyczynianie się nowego systemu do zmniejszania zaległości w zakresie spraw sądowych.
25 Pismem z dnia 3 grudnia 2012 r. Komisja, udzielając odpowiedzi na pismo chorwackich władz z dnia 10 października 2012 r. informujące ją o przyjęciu nowego ustawodawstwa w dziedzinie wykonywania orzeczeń sądowych, przypomniała kryteria umożliwiające zmierzenie rezultatów tego nowego ustawodawstwa i podkreśliła konieczność przyjęcia pilnych środków, aby wspomniane ustawodawstwo wywołało decydujące skutki przed dniem 1 lipca 2013 r.
26 Decyzją z dnia 23 stycznia 2013 r. Ustavni sud (trybunał konstytucyjny, Chorwacja) oddalił żądanie wszczęcia postępowania w sprawie kontroli konstytucyjności ustawy o odroczeniu stosowania ustawy o komornikach publicznych. Stwierdził on jednak istnienie naruszenia uzasadnionych oczekiwań komorników publicznych mianowanych, aby rozpocząć wykonywanie działalności od dnia 1 stycznia 2012 r., i z tego względu nakazał – tytułem naprawienia szkody – zapłatę ryczałtowej kwoty tym komornikom, bez uszczerbku dla ich prawa do żądania naprawienia szkody na ogólnych zasadach prawa zobowiązań.
27 W tabeli monitorowania za okres od 1 września 2012 r. do 28 lutego 2013 r. Komisja podkreśliła postępy osiągnięte przez Republikę Chorwacji, stwierdzając zmniejszenie liczby niezakończonych spraw cywilnych w dziedzinie wykonywania orzeczeń sądowych w okresie między wrześniem a grudniem 2012 r. (zmniejszenie zawarte w przedziale od 4,28% do 28,85%).
28 W sprawozdaniu z dnia 26 marca 2013 r. Komisja wskazała, że Republika Chorwacji prawidłowo przeprowadziła priorytetowe działania związane z przyjęciem nowego ustawodawstwa w dziedzinie egzekucji wyroków w celu zapewnienia stosowania orzeczeń sądowych i zmniejszenia zaległości w zakresie spraw związanych z wykonywaniem wyroków.
29 W dniu 22 kwietnia 2013 r. Rada Unii Europejskiej przyjęła z zadowoleniem wspomniane sprawozdanie Komisji z monitorowania Republiki Chorwacji oraz załączone do niego tabele monitorowania i uwzględniła wniosek, że zasadniczo Republika Chorwacji przestrzega swoich zobowiązań i spełnia wymogi wynikające z negocjacji akcesyjnych. Wskazała także, że przystąpienie Republiki Chorwacji stanowi zwieńczenie prowadzonego ze starannością procesu negocjacji i uważnego monitorowania przygotowań przedakcesyjnych.
30 W odpowiedzi z dnia 23 kwietnia 2013 r. udzielonej prezesowi stowarzyszenia utworzonego w celu reprezentowania komorników publicznych Komisja podkreśliła, że ściśle monitorowała reformę systemu egzekucji wyroków, i uściśliła, że pozostawia państwu kandydującemu możliwość wyboru własnego modelu systemu egzekucji, pod warunkiem że model ten przyniesie wymagane rezultaty i będzie zgodny ze standardami Unii oraz z najlepszymi praktykami.
31 Decyzją z dnia 23 kwietnia 2013 r. Ustavni sud oddalił żądanie wszczęcia postępowania w sprawie kontroli konstytucyjności ustawy uchylającej ustawę o komornikach publicznych. Wskazał on w szczególności, iż nie rozpatruje twierdzeń stowarzyszenia chorwackich komorników publicznych odnoszących się do braku przestrzegania traktatu dotyczącego przystąpienia ze względu na to, że w sprawozdaniu z dnia 26 marca 2013 r. Komisja stwierdziła przestrzeganie przez Republikę Chorwacji zobowiązań związanych z przystąpieniem.
32 Republika Chorwacji została członkiem Unii w dniu 1 lipca 2013 r.
Przebieg postępowania i żądania stron
33 Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniu 20 września 2013 r. (sprawa T‑546/13) i w dniu 17 lutego 2014 r. (sprawy T‑108/14 i T‑109/14) skarżący wnieśli niniejsze skargi.
34 Postanowieniem z dnia 5 maja 2014 r. prezes drugiej izby Sądu połączył sprawy T‑546/13, T‑108/14 i T‑109/14 do celów pisemnego etapu postępowania, ewentualnego ustnego etapu postępowania i wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.
35 Postanowieniem z dnia 18 lipca 2014 r. Sąd połączył do łącznego rozpoznania trzy zarzuty niedopuszczalności podniesione w trzech rozpatrywanych co do istoty sprawach.
36 Skarżący wnoszą do Sądu o:
– oddalenie zarzutów niedopuszczalności i obciążenie Komisji kosztami postępowania związanymi z tymi zarzutami;
– stwierdzenie w drodze wyroku wstępnego, że Unia ponosi odpowiedzialność za szkody, które ponieśli skarżący, oraz zawieszenie postępowania dotyczącego ustalenia kwoty wspomnianych szkód do chwili uprawomocnienia się wyroku wstępnego;
– rozstrzygnięcie o kosztach w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, a na wypadek gdyby Sąd nie wydał wyroku wstępnego, obciążenie Komisji kosztami postępowania.
37 Komisja wnosi do Sądu o:
– tytułem żądania głównego – odrzucenie skarg jako niedopuszczalnych;
– tytułem żądania ewentualnego – oddalenie skarg jako bezzasadnych;
– obciążenie skarżących kosztami postępowania.
38 W odpowiedzi na pytania zadane na rozprawie przez Sąd Komisja cofnęła zarzuty niedopuszczalności, co odnotowano w protokole rozprawy.
Co do prawa
39 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem powstanie odpowiedzialności pozaumownej Unii, w rozumieniu art. 340 akapit drugi TFUE, z powodu niezgodnego z prawem zachowania jej organów jest uzależnione od łącznego spełnienia określonych przesłanek, a mianowicie: zawinionego charakteru zachowania zarzucanego instytucjom, rzeczywistego charakteru szkody oraz istnienia związku przyczynowego między zarzucanym instytucjom zachowaniem a poniesioną szkodą (zob. wyroki: z dnia 19 kwietnia 2012 r., Artegodan/Komisja, C‑221/10 P, Zb.Orz., EU:C:2012:216, pkt 80 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 16 maja 2013 r., Gap granen & producten/Komisja, T‑437/10, EU:T:2013:248, pkt 16 i przytoczone tam orzecznictwo).
40 Jeśli chodzi o przesłankę dotyczącą zawinionego charakteru zarzucanego instytucjom zachowania – także zgodnie z utrwalonym orzecznictwem – wyłącznie wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom pozwala na powstanie odpowiedzialności pozaumownej Unii (zob. wyroki: z dnia 4 lipca 2000 r., Bergaderm i Goupil/Komisja, C‑352/98 P, Rec, EU:C:2000:361, pkt 42, 43 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 2 marca 2010 r., Arcelor/Parlament i Rada, T‑16/04, Zb.Orz., EU:T:2010:54, pkt 141 i przytoczone tam orzecznictwo).
41 Na wstępie należy uściślić, że zarzucane w niniejszym wypadku Komisji rzekomo niezgodne z prawem zachowanie polega wyłącznie na zawinionym zaniechaniu, poprzez nieprzyjęcie środków, które pozwoliłyby zapobiec uchyleniu ustawy o komornikach publicznych. Wbrew bowiem temu, co na rozprawie twierdzili skarżący, fakt wydania korzystnej opinii w ostatnim sprawozdaniu z monitorowania przygotowań Republiki Chorwacji do przystąpienia (zob. pkt 28 powyżej) wpisuje się w ogół zaniechań Komisji, które rzekomo uczyniły wadliwym monitorowanie przez tę instytucję procesu przystąpienia. Komisja nie wstrzymała ani nie zawiesiła tego procesu poprzez wydanie negatywnej opinii. Opinia, którą wydała ona w wyżej wspomnianym sprawozdaniu, nie może zatem zostać uznana za odrębne zawinione działanie, i to tym bardziej, że skarżący sami podkreślili w replice, iż zarzucają Komisji zawinione zaniechanie.
42 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zaniechania instytucji mogą skutkować powstaniem odpowiedzialności Unii wyłącznie w zakresie, w jakim wspomniane instytucje naruszyły prawny obowiązek działania wynikający z przepisu prawa Unii (wyroki: z dnia 15 września 1994 r., KYDEP/Rada i Komisja, C‑146/91, Rec, EU:C:1994:329, pkt 58; z dnia 13 listopada 2008 r., SPM/Rada i Komisja, T‑128/05, EU:T:2008:494, pkt 128). Ponadto z orzecznictwa wynika, że wymóg naruszenia normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom ma zastosowanie także w wypadku zawinionego zaniechania (zob. wyrok z dnia 29 stycznia 1998 r., Dubois i Fils/Rada i Komisja, T‑113/96, Rec, EU:T:1998:11, pkt 60 i przytoczone tam orzecznictwo).
43 W niniejszym wypadku skarżący podnoszą w istocie, że obowiązek działania Komisji wynika z art. 36 aktu o przystąpieniu. Wskazują oni także na art. 13 TUE i 17 TUE oraz na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań.
W przedmiocie naruszenia art. 36 aktu o przystąpieniu
44 Należy ustalić, czy w okolicznościach niniejszej sprawy Komisja miała obowiązek stwierdzenia w tabelach monitorowania i w sprawozdaniach, że chorwackie władze nie przestrzegają swoich zobowiązań ze względu na odroczenie – a następnie uchylenie – ustawy o komornikach publicznych, oraz przesłania im, zgodnie z art. 36 ust. 1 aktu o przystąpieniu, pism zawierających wczesne ostrzeżenie o tym nieprzestrzeganiu, a także zaproponowania Radzie odpowiednich środków, zgodnie z art. 36 ust. 2 tego aktu.
45 Po pierwsze, skarżący opierają istnienie takiego obowiązku na podnoszonym przez nich obowiązku chorwackich władz odnoszącym się do ustanowienia urzędu komornika publicznego, który to obowiązek wynika ich zdaniem z traktatu dotyczącego przystąpienia.
46 Jest bezsporne, że charakter wiążący dla chorwackich władz mają zasady ustanowione w rozdziale 23 negocjacji akcesyjnych, odnoszącym się do ustanowienia niezależnego i skutecznego systemu sądownictwa oraz do przestrzegania praw podstawowych. Zasady te zostały wyrażone w załączniku VII do aktu o przystąpieniu w formie dziesięciu szczególnych zobowiązań przyjętych przez Republikę Chorwacji. Poza zobowiązaniem odnoszącym się do „skutecznej realizacji strategii i planu działania dotyczących reformy sądownictwa” (zobowiązanie nr 1) Republika Chorwacji zobowiązała się także do „dalszego zwiększania niezależności, odpowiedzialności, bezstronności i profesjonalizmu wymiaru sprawiedliwości” (zobowiązanie nr 2), do „dalszego zwiększania skuteczności wymiaru sprawiedliwości” (zobowiązanie nr 3), do „dalszego zwiększania osiągnięć w zakresie wzmacniania środków zapobiegawczych stosowanych w walce z korupcją i zapobiegania konfliktom interesów” (zobowiązanie nr 6) oraz do „dalszej poprawy ochrony praw człowieka” (zobowiązanie nr 9) (zob. pkt 2 powyżej). A zatem w niniejszym wypadku wyłącznie nieprzestrzeganie tych zobowiązań może uzasadnić obowiązek działania Komisji.
47 Jeśli chodzi o zobowiązanie nr 1, można wskazać, że z jego brzmienia wynika, iż nie ma ono na celu określonej strategii reformy sądownictwa ani określonego planu działania. Jak słusznie wskazuje Komisja, zobowiązanie to odnosi się bowiem w sposób ogólny do „strategii reformy sądownictwa” i do „planu działania” chorwackich władz, bez dalszego uściślenia, mimo że strategia i rozpatrywany plan działania mogły zostać określone poprzez wymienienie strategii i planu obowiązujących w dniu podpisania traktatu dotyczącego przystąpienia, a mianowicie strategii reformy sądownictwa 2011–2015 i planu działania 2010, które przewidywały ustanowienie urzędu komornika publicznego (zob. pkt 6 powyżej).
48 Takie ogólne wzmianki wyjaśnia fakt, że okres między datą podpisania aktu o przystąpieniu a rzeczywistą datą przystąpienia – a w szczególności monitorowanie zobowiązań związanych z przystąpieniem mające miejsce w tym okresie – charakteryzuje się regularną wymianą informacji między organami Unii a organami przystępującego państwa, jak potwierdzają to okoliczności powstania niniejszego sporu. Otóż ta wymiana informacji – jako że nie może zostać zakwalifikowana jako wymiana informacji w ramach negocjacji w ścisłym rozumieniu, ponieważ negocjacje były zasadniczo zamknięte w dacie podpisania aktu o przystąpieniu określającego rozpatrywane zobowiązania – koniecznie wyraża się, jak podkreśla Komisja, w dostosowaniach z jednej i z drugiej strony w zależności od rezultatów uzyskanych przez przystępujące państwo oraz ocen organu monitorującego. W okresie monitorowania zobowiązań związanych z przystąpieniem często przyjmowane są zatem przez przystępujące państwo środki uzupełniające lub naprawcze, w szczególności w wypadku stwierdzenia przez Komisję niezadowalających rezultatów.
49 Z powyższego wynika, że wskazane w załączniku VII do aktu o przystąpieniu strategia reformy i plan działania nie odnoszą się wyłącznie do strategii reformy sądownictwa 2011–2015 i do planu działania 2010, obowiązujących w dacie aktu o przystąpieniu, i to tym bardziej, że w planie działania 2010 zasadniczo określono cele krótkookresowe, które powinny zostać zrealizowane w 2010 r., co oznacza, że plan ten koniecznie powinien zostać zastąpiony szeregiem nowych planów aż do dnia faktycznego przystąpienia. Ponadto w samej strategii reformy sądownictwa 2011–2015 określono, że przepisy wykonawcze zostaną opracowane w ramach wielu rocznych planów działania. Podobnie na rozprawie Komisja uściśliła – i skarżący nie kwestionowali tego – że w grudniu 2012 r. chorwackie władze przyjęły nową strategię reformy sądownictwa, do której załączono odpowiedni nowy plan działania.
50 Podkreślany przez skarżących fakt, że strategię reformy sądownictwa 2011–2015 i plan działania 2010 wymieniono w wielu aktach przyjętych w związku ze wszczęciem i z zamknięciem negocjacji odnoszących się do rozdziału 23, w tym w szczególności w sprawozdaniu chorwackich władz z dnia 12 maja 2011 r. (zob. pkt 7 powyżej), a także w sprawozdaniach i tabelach monitorowania Komisji, nie pozwala na podanie powyższej analizy w wątpliwość. Te wzmianki o strategii reformy sądownictwa 2011–2015 i o planie działania 2010 wyjaśnia fakt, że chodziło o strategię reformy i plan działania obowiązujące w dacie sporządzenia rozpatrywanych dokumentów, co potwierdza wymienienie w wielu dalszych dokumentach Komisji innej strategii reformy i innego planu działania (zob. w szczególności tabela monitorowania za okres od 1 września 2012 r. do 28 lutego 2013 r. wymieniająca strategię przyjętą w grudniu 2012 r. oraz plan działania, którego przyjęcie przewidziano na marzec 2013 r.).
51 Ze zobowiązania nr 1 nie wynika zatem dla chorwackich władz żaden obowiązek ustanowienia urzędu komornika publicznego.
52 Z powyższego nie można jednak wnioskować, że chorwackie władze – w tym władze składające się z nowej większości politycznej, tak jak w wypadku władz, które postanowiły o odroczeniu, a następnie o uchyleniu ustawy o komornikach publicznych – miały pełną swobodę zmiany strategii reformy sądownictwa 2011–2015 i planu działania 2010. Mając na względzie przepisy aktu o przystąpieniu, a w szczególności jego art. 36 i załącznik VII do tego aktu, na władzach tych ciążył obowiązek przestrzegania nie tylko zobowiązania nr 1, lecz także wszystkich innych zobowiązań określonych we wspomnianym załączniku, a w szczególności zobowiązań nr 2, 3, 6 i 9, na które powołują się skarżący.
53 Jeśli chodzi o zobowiązanie nr 3, należy wskazać, że dotyczy ono jedynie skuteczności sądownictwa i nie nakłada wcale obowiązku przyznania właściwości do wykonywania orzeczeń sądowych szczególnemu organowi zgodnie z uprzednio ustalonymi procedurami. Jak słusznie podkreśla Komisja, system wykonywania orzeczeń sądowych w państwach członkowskich nie jest bowiem regulowany prawem Unii i nie jest zatem objęty acquis Unii, które powinno przyjąć przystępujące państwo, czego nie kwestionują zresztą skarżący. W traktatach oraz w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej określono wprawdzie pewne zasady, które powinny regulować wymiar sprawiedliwości w państwach członkowskich, takie jak bezstronność sądów lub domniemanie niewinności, a także pewne reguły mające na celu zapewnienie współpracy sądowej między państwami członkowskimi, w razie potrzeby poprzez zbliżanie krajowych ustawodawstw. Komisja miała zatem możliwość interweniowania u chorwackich władz – jak wskazali zresztą skarżący, powołując się na sprawę zwaną „Lex Perković” – ze względu na problemy związane z transpozycją niektórych zharmonizowanych przepisów w dziedzinie współpracy sądowej. Natomiast w żadnym przepisie prawa pierwotnego ani prawa wtórnego nie określono zharmonizowanego systemu wykonywania orzeczeń sądowych. Skarżący podkreślili zresztą, że liczne państwa członkowskie Unii wybrały system wykonywania orzeczeń sądowych równoważny z systemem związanym z komornikami publicznymi, przyznając tym samym, że taki system nie jest wspólny dla wszystkich państw członkowskich.
54 Ze zobowiązania nr 3 nie można zatem wywodzić obowiązku powierzenia postępowań egzekucyjnych komornikom publicznym. Jedynym nałożonym na chorwackie władze obowiązkiem jest obowiązek zapewnienia skuteczności postępowań egzekucyjnych, niezależnie od sposobów przyjętych, aby to uczynić.
55 Jeśli chodzi o zobowiązanie nr 9, odnoszące się do ochrony praw człowieka, o ile skarżący powołują się na naruszenie praw podstawowych określonych w prawie Unii i twierdzą nawet, że informowali Komisję o ich naruszeniu przez chorwackie władze, o tyle nie przedstawili oni żadnej konkretnej okoliczności – innej niż naruszenie zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań (w celu zapoznania się z rozpatrzeniem tego twierdzenia zob. pkt 72–77 poniżej) – mogącej wykazać, że likwidacja zawodu komornika publicznego narusza te prawa.
56 Wreszcie, jeśli chodzi o zobowiązania nr 2 i 6, odnoszące się, odpowiednio, do bezstronności i profesjonalizmu wymiaru sprawiedliwości oraz do zwalczania korupcji i konfliktów interesów – także wymienionych przez skarżących – nie można, wobec braku wyjaśnień w tym względzie, wywodzić z tego żadnego oczywistego powiązania z zawodem komornika publicznego.
57 W konsekwencji z żadnego ze zobowiązań określonych w załączniku VII do aktu o przystąpieniu, na który powołują się skarżący, nie wynika obowiązek ustanowienia przez Republikę Chorwacji zawodu komornika publicznego ani tym bardziej obowiązek podjęcia na tej podstawie przez Komisję określonych w art. 36 aktu o przystąpieniu działań w celu zapobieżenia uchyleniu ustawy o komornikach publicznych. Z powyższego wynika także, że nie można zarzucać Komisji, iż – bez podjęcia tych działań – zatwierdziła zmianę zobowiązań związanych z przystąpieniem, naruszając traktat dotyczący przystąpienia i art. 26 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z dnia 23 maja 1969 r., zatytułowany „Pacta sunt servanda”.
58 Po drugie, skarżący opierają istnienie obowiązku Komisji, aby działać w niniejszym wypadku w celu zapobieżenia uchyleniu ustawy o komornikach publicznych, na fakcie, że ostatecznie przyjęty po tym uchyleniu system wykonywania orzeczeń sądowych nie zapewnia takich samych gwarancji skuteczności. W tym względzie twierdzą oni, iż zwracali uwagę Komisji na problemy wynikające z odroczenia i uchylenia ustawy o komornikach publicznych.
59 Na wstępie należy wskazać, że na poparcie tego twierdzenia skarżący przedstawili jeden dokument, a mianowicie skargę skierowaną przez jednego ze skarżących do Komisji w piśmie z dnia 16 września 2012 r. (zob. pkt 20 powyżej).
60 Następnie należy stwierdzić, że wskazana w tej skardze i przejęta do repliki kampania zniesławiania komorników publicznych – jakkolwiek godna pożałowania mogłaby ona być – nie jest istotna dla celów oceny skuteczności systemu wykonywania orzeczeń sądowych w Chorwacji. Skuteczność taką mierzy się bowiem zasadniczo w świetle liczby spraw będących w toku w dziedzinie egzekucji orzeczeń, czasu trwania i kosztów postępowań egzekucyjnych, a także wskaźnika ściągalności wierzytelności, jak wskazała Komisja w pismach z dnia 27 czerwca i 3 grudnia 2012 r. (zob. pkt 18 i 25 powyżej), i czego nie kwestionowano. Kampania zniesławiania komorników publicznych w mediach pozostaje zaś wyraźnie bez związku z powyższymi kryteriami oceny.
61 Jeśli chodzi o podnoszoną sytuację konfliktu interesów, w której zdaniem skarżących znalazł się chorwacki minister sprawiedliwości, także powoływaną zarówno w skardze, jak i w replice, sama w sobie nie wystarcza ona, aby wykazać brak skuteczności systemu wykonywania orzeczeń sądowych w Chorwacji w świetle wyżej wskazanych kryteriów. Co najwyżej mogłaby ona bowiem wyjaśniać przyjętą opcję egzekucji przez sądy z obowiązkiem reprezentacji stron – zamiast egzekucji przez komorników publicznych bez pośrednictwa adwokata – i sugerować zatem, że koszty postępowań egzekucyjnych byłyby wyższe w ramach nowego systemu egzekucji od kosztów wynikających z systemu egzekucji opartego na komornikach publicznych ze względu na udział adwokatów. Otóż koszty postępowań egzekucyjnych są wyłącznie jednym z kryteriów oceny skuteczności systemu egzekucji i nie są koniecznie zasadniczym kryterium w ramach tej oceny. Komisja stwierdziła bowiem – wynosząc w sprawozdaniu z dnia 10 października 2012 r. zmniejszenie zaległości w zakresie spraw związanych z wykonywaniem wyroków do rangi priorytetowego działania, które powinny prowadzić chorwackie władze (zob. pkt 23 powyżej) – że liczba spraw zawisłych w dziedzinie egzekucji orzeczeń stanowi rozstrzygające kryterium oceny skuteczności systemu egzekucji w Chorwacji. Koszty postępowań egzekucyjnych nie mogą zatem same w sobie pozwolić na wykazanie braku przestrzegania zobowiązania nr 3 określonego w załączniku VII do aktu o przystąpieniu, jeśli chodzi o skuteczność tych postępowań.
62 Wreszcie, zawarte w skardze i powtórzone w replice twierdzenie, zgodnie z którym nowy system egzekucji mający zastąpić system oparty na komornikach publicznych prowadzi w istocie do zwiększenia liczby postępowań egzekucyjnych i spraw zawisłych w dziedzinie egzekucji orzeczeń, nie zostało w żaden sposób wykazane.
63 W konsekwencji z podnoszonych w skardze z dnia 16 września 2012 r. okoliczności nie można wywodzić braku przestrzegania zobowiązania nr 3, określonego w załączniku VII do aktu o przystąpieniu, ani w konsekwencji obowiązku działania Komisji w celu zapobieżenia uchyleniu ustawy o komornikach publicznych. Komisja nie dopuściła się zatem zawinionego zaniechania, powstrzymując się w tym względzie od podjęcia działań określonych w art. 36 aktu o przystąpieniu.
64 W tym względzie należy dodać, że nie można również zarzucać Komisji braku staranności w ramach monitorowania przestrzegania przez chorwackie władze zobowiązania nr 3 w odniesieniu do skuteczności postępowań egzekucyjnych.
65 Wbrew temu, co twierdzą skarżący, Komisja nie ograniczyła się bowiem – między innymi podczas spotkania w dniu 5 czerwca 2012 r. (zob. pkt 16 powyżej) – do wymagania od chorwackich władz, aby ich nowy system egzekucji osiągnął rezultaty równoważne z tymi, jakie osiągnąłby system oparty na komornikach publicznych. Po pierwsze, w trakcie całego procesu przystąpienia, a w szczególności począwszy od drugiego odroczenia wejścia w życie ustawy o komornikach publicznych, Komisja regularnie żądała od chorwackich władz uściśleń w przedmiocie stanu zaawansowania reformy systemu wykonywania orzeczeń sądowych wobec braku komorników publicznych, w szczególności poprzez żądanie przekazania danych statystycznych, a także nalegała na konieczne uzyskanie ostatecznych rezultatów przed datą przystąpienia (zob. pisma z dnia 27 czerwca i 3 grudnia 2012 r. oraz sprawozdanie z dnia 10 października 2012 r., wspomniane w pkt 18, 25 i 23 powyżej). Po drugie, Komisji przekazano wspomniane dane statystyczne – dotyczące między innymi rozstrzygającego kryterium skuteczności w odniesieniu do liczby zawisłych spraw (zob. pkt 61 powyżej) – a ona rozpatrzyła je prawidłowo, aby w sprawozdaniu z dnia 26 marca 2013 r. stwierdzić zmniejszenie liczby niezakończonych spraw w dziedzinie egzekucji (zob. pkt 28 powyżej). Komisji nie można zatem zarzucać braku przeprowadzenia starannej analizy skuteczności systemu wykonywania orzeczeń sądowych w Chorwacji.
66 Z powyższego wynika, że ani obowiązek staranności Komisji w ramach monitorowania przez nią na podstawie art. 36 aktu o przystąpieniu zobowiązań związanych z przystąpieniem, ani sam art. 36 aktu o przystąpieniu – przy założeniu, że postanowienie to ma na celu przyznanie praw jednostkom – nie zostały w niniejszym wypadku naruszone.
W przedmiocie naruszenia art. 13 TUE i 17 TUE
67 Zgodnie z art. 13 TUE Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi – obejmującymi w szczególności Parlament Europejski, Radę i Komisję – które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań.
68 Ponieważ skarżący zarzucają wyłącznie Komisji brak przestrzegania nałożonych na nią w traktatach obowiązków, należy stwierdzić, że przepis ten, w którym zdefiniowano ramy instytucjonalne Unii, nie jest istotny w niniejszym wypadku, i to tym bardziej, że skarżący powołali się także na naruszenie art. 17 TUE, ściśle dotyczącego roli i uprawnień Komisji.
69 Artykuł 17 TUE stanowi bowiem, że Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy oraz pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w traktatach.
70 Zgodnie z orzecznictwem z art. 17 ust. 1 TUE wynika, że Komisja – jako strażniczka traktatów i umów zawartych na ich podstawie – jest zobowiązana do upewnienia się, że państwo trzecie prawidłowo wykonuje obowiązki, które przyjęło na siebie na podstawie umowy przewidzianej w traktatach, za pomocą środków określonych w tej umowie (zob. postanowienie z dnia 12 lipca 2012 r., Mugraby/Rada i Komisja, C‑581/11 P, EU:C:2012:466, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo).
71 Z powyższego wynika, że skoro art. 36 aktu o przystąpieniu ma na celu uściślenie określonych w art. 17 TUE obowiązków Komisji w kontekście przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii i skoro art. 36 aktu o przystąpieniu nie został naruszony w niniejszym wypadku (zob. pkt 66 powyżej), tym bardziej nie można stwierdzić, że naruszony został art. 17 TUE.
W przedmiocie naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań
72 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań jest ogólną zasadą prawa Unii, która przyznaje uprawnienia jednostkom (wyroki: z dnia 19 maja 1992 r., Mulder i in./Rada i Komisja, C‑104/89 i C‑37/90, Rec, EU:C:1992:217, pkt 15; z dnia 6 grudnia 2001 r., Emesa Sugar/Rada, T‑43/98, Rec, EU:T:2001:279, pkt 64). Naruszenie tej zasady może w konsekwencji skutkować powstaniem odpowiedzialności Unii (zob. ww. w pkt 42 wyrok SPM/Rada i Komisja, EU:T:2008:494, pkt 146 i przytoczone tam orzecznictwo).
73 Uprawnienie do żądania ochrony uzasadnionych oczekiwań dotyczy każdej jednostki znajdującej się w sytuacji, z której wynika, że administracja Unii – udzielając tej jednostce określonych zapewnień – spowodowała powstanie uzasadnionych oczekiwań tej jednostki (zob. wyroki: z dnia 13 lipca 1995 r., O’Dwyer i in./Rada, T‑466/93, T‑469/93, T‑473/93, T‑474/93 i T‑477/93, Rec, EU:T:1995:136, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 16 października 1996 r., Efisol/Komisja, T‑336/94, Rec, EU:T:1996:148, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo). Natomiast osoba nie może powoływać się na naruszenie zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań, gdy brak jest dokładnych zapewnień, które zostałyby jej przekazane przez organy administracji. Zapewnienia takie stanowią informacje dokładne, bezwarunkowe, spójne oraz pochodzące z oficjalnych i wiarygodnych źródeł (zob. ww. w pkt 42 wyrok SPM/Rada i Komisja, EU:T:2008:494, pkt 149 i przytoczone tam orzecznictwo).
74 W niniejszym wypadku skarżący w istocie przedstawili jedynie dokładne zapewnienia, które przekazały im krajowe organy, mianując skarżących komornikami publicznymi. Jak podkreślili skarżący, w orzeczeniu z dnia 23 stycznia 2013 r. Ustavni sud uznał zresztą istnienie „naruszenia uzasadnionych oczekiwań [mianowanych komorników publicznych] opartych na ważnych aktach prawodawczych przyjętych przez państwo, a także zaufania jednostek do instytucji państwa i prawa, które te instytucje przyjmują” (zob. pkt 26 powyżej).
75 Natomiast skarżący nie powołali żadnego dowodu wykazującego lub pozwalającego przypuszczać, że instytucje Unii, w tym w szczególności Komisja, spowodowały powstanie uzasadnionych oczekiwań skarżących, iż będą czuwały nad utrzymaniem zawodu komornika publicznego. Okoliczność, zresztą niewykazana, że Komisja uczestniczyła w opracowaniu ustawy o komornikach publicznych, finansowała tę ustawę, a nawet była jej inicjatorem, nie może sama w sobie stanowić udzielonego przez Komisję dokładnego zapewnienia, iż uznaje ona instytucję komorników publicznych za jedyną, która będzie mogła zapewnić przestrzeganie zobowiązań związanych z przystąpieniem. Aby wykazać takie zapewnienia, owe pierwotne akty wsparcia ustawy o komornikach publicznych powinny – z uwagi na brak obowiązku utworzenia przez Republikę Chorwacji zawodu komornika publicznego – zostać uzupełnione dalszymi, spójnymi i wyraźnymi aktami o takim znaczeniu.
76 Żaden zaś z przedstawionych przez skarżących dowodów nie może zostać w ten sposób zakwalifikowany. Powołane przez skarżących sprawozdanie z dnia 24 kwietnia 2012 r. ogranicza się bowiem do stwierdzenia odroczenia ustawy o komornikach publicznych (zob. pkt 13 powyżej), bez jakiegokolwiek kwestionowania tego odroczenia ani a fortiori wymagania wdrożenia spornej ustawy. Przeciwnie, Komisja stwierdziła nawet – po przyjęciu wspomnianego odroczenia do wiadomości – wdrożenie przez chorwackie władze różnych środków mających na celu poprawę skuteczności sądownictwa oraz wykonywania orzeczeń sądowych. Podobnie, podczas powołanego na rozprawie przez skarżących spotkania w dniu 5 czerwca 2012 r. Komisja ograniczyła się do zażądania od chorwackich władz przekazania danych odnoszących się do systemu egzekucji, który ma zastąpić system oparty na komornikach publicznych, aby rozpatrzyć, czy ten nowy system będzie prowadził do uzyskania równoważnych rezultatów (zob. pkt 16 powyżej). Ustawa o komornikach publicznych została zatem wymieniona podczas wspomnianego spotkania wyłącznie jako jeden spośród wielu środków pozwalających na osiągnięcie zamierzonego przez Komisję celu w postaci skuteczności systemu egzekucji, a nie jako cel, którego realizacji Komisja wymaga od Republiki Chorwacji.
77 Skarżący nie wykazali zatem, że Komisja spowodowała powstanie ich uzasadnionego oczekiwania i w ten sposób poprzez swoją bezczynność naruszyła zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań.
78 Z wszystkich powyższych rozważań wynika, że Komisji nie można zarzucać żadnego zawinionego zaniechania.
79 Z powyższego wynika, że jedna z trzech kumulatywnych przesłanek powstania odpowiedzialności Unii nie jest spełniona i że niniejsze skargi muszą w konsekwencji zostać oddalone, bez konieczności rozpatrywania pozostałych przesłanek niezbędnych do powstania tej odpowiedzialności.
W przedmiocie kosztów
80 Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżący przegrali sprawę, należy – zgodnie z żądaniem Komisji – obciążyć ich kosztami postępowania.
Z powyższych względów
SĄD (druga izba)
orzeka, co następuje:
1) Skargi zostają oddalone.
2) Ante Šumelj i inni skarżący, których nazwiska wskazano w załączniku, zostają obciążeni kosztami postępowania.
Martins Ribeiro | Gervasoni | Madise |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 26 lutego 2016 r.
Podpisy
Załącznik
Dubravka Bašljan, zamieszkała w Zagrzebiu (Chorwacja),
Đurđica Crnčević, zamieszkała w Sveti Ivan Zelina (Chorwacja),
Miroslav Lovreković, zamieszkały w Križevci (Chorwacja),
strona skarżąca w sprawie T‑546/13,
Drago Burazer, zamieszkały w Zagrzebiu,
Nikolina Nežić, zamieszkała w Zagrzebiu,
Blaženka Bošnjak, zamieszkała w Sveti Ivan (Chorwacja),
Bosiljka Grbašić, zamieszkała w Križevci,
Tea Tončić, zamieszkała w Puli (Chorwacja),
Milica Bjelić, zamieszkała w Dubrowniku (Chorwacja),
Marijana Kruhoberec, zamieszkała w Varaždin (Chorwacja),
strona skarżąca w sprawie T‑108/14,
Davor Škugor, zamieszkały w Sisaku (Chorwacja),
Ivan Gerometa, zamieszkały w Vrsar (Chorwacja),
Kristina Samardžić, zamieszkała w Splicie (Chorwacja),
Sandra Cindrić, zamieszkała w Karlovacu (Chorwacja),
Sunčica Gložinić, zamieszkała w Varaždin,
Tomislav Polić, zamieszkały w Kaštel Novi (Chorwacja),
Vlatka Pižeta, zamieszkała w Varaždin,
strona skarżąca w sprawie T‑109/14.