Edizzjoni Provviżorja
SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tielet Awla)
25 ta’ April 2024 (*)
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Approssimazzjoni tal-leġiżlazzjonijiet – Regolament (KE) Nru 1107/2009 – Awtorizzazzjoni tat-tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti – Eżami għall-awtorizzazzjoni – Artikolu 4 – Artikolu 29 – Kundizzjonijiet – Assenza ta’ effett dannuż – Kriterji – Proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali – Regolament (UE) 2018/605 – Prinċipju ta’ prekawzjoni – Stat attwali tat-tagħrif xjentifiku u tekniku”
Fil-Kawżi magħquda C‑309/22 u C‑310/22,
li għandhom bħala suġġett talbiet għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-College van Beroep voor het bedrijfsleven (il-Qorti tal-Appell għall-Kwistjonijiet Amministrattivi fil-Qasam Ekonomiku, il-Pajjiżi l-Baxxi), permezz ta’ deċiżjonijiet tat‑3 ta’ Mejju 2022, li waslu fil-Qorti tal-Ġustizzja fil‑11 ta’ Mejju 2022, fil-proċeduri
Pesticide Action Network Europe (PAN Europe)
vs
College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden,
fil-preżenza ta’:
Adama Registrations BV (Adama) (C‑309/22),
BASF Nederland BV (C‑310/22),
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tielet Awla),
komposta minn K. Jürimäe, Presidenta tal-Awla, N. Piçarra u M. Gavalec (Relatur), Imħallfin,
Avukat Ġenerali: L. Medina,
Reġistratur: A. Calot Escobar,
wara li rat il-proċedura bil-miktub,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– għal Pesticide Action Network Europe (PAN Europe), minn H. Muilerman u G. Simon, esperti, u minn R. J. Baneke, avukat,
– għal Adama Registrations BV (Adama), minn E. Broeren u A. Freriks, avukati,
– għal BASF Nederland BV, minn E. Broeren u A. Freriks, avukati,
– għall-Gvern tal-Pajjiżi l-Baxxi, minn M. K. Bulterman u J. M. Hoogveld, bħala aġenti,
– għall-Gvern Ċek, minn S. Šindelková, M. Smolek u J. Vláčil, bħala aġenti,
– għall-Gvern Elleniku, minn K. Konsta, E.-E. Krompa, E. Leftheriotou u M. Tassopoulou, bħala aġenti,
– għall-Kummissjoni Ewropea, minn A. C. Becker u M. ter Haar, bħala aġenti,
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tat‑28 ta’ Settembru 2023,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 It-talbiet għal deċiżjoni preliminari jirrigwardaw l-interpretazzjoni tal-Artikolu 4(1) u (3) kif ukoll tal-Artikolu 29(1)(a) u (e) tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑21 ta’ Ottubru 2009 dwar it-tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti u li jħassar id-Direttivi tal-Kunsill 79/117/KEE u 91/414/KEE (ĠU 2009, L 309, p. 1), kif emendat bir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2018/605 tad‑19 ta' April 2018 li jemenda l-Anness II tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 billi jistabbilixxi l-kriterji xjentifiċi biex jiġu ddeterminati l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali (ĠU 2018, L 101, p. 33 u rettifika fil-ĠU 2018, L 111, p. 10) (iktar ’il quddiem ir-“Regolament Nru 1107/2009”), moqrija flimkien mal-punt 3.6.5 tal-Anness II ta’ dan ir-regolament, kif ukoll tal-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea u tal-Artikolu 2 tar-Regolament 2018/605.
2 Dawn it-talbiet tressqu fil-kuntest ta’ żewġ kawżi bejn Pesticide Action Network Europe (PAN Europe) (iktar ’il quddiem “PAN Europe”) u l-College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (il-Kunsill għall-Awtorizzazzjoni tal-Prodotti għall-Protezzjoni tal-Pjanti u tal-Prodotti Bijoċidali, il-Pajjiżi l-Baxxi) (iktar ’il quddiem iċ-“CTGB”), dwar iċ-ċaħda, minn dan tal-aħħar, rispettivament, minn naħa, tal-ilment ta’ PAN Europe kontra d-deċiżjoni tiegħu li jawtorizza t-tqegħid fis-suq tal-Pajjiżi l-Baxxi tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti Pitcher li fih is-sustanza attiva fludioxonil u, min-naħa l-oħra, tal-ilment ta’ PAN Europe kontra d-deċiżjoni taċ-CTGB li tawtorizza t-tqegħid fis-suq tal-Pajjiżi l-Baxxi tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti Dagonis li fih is-sustanza attiva difenokonażol.
Il‑kuntest ġuridiku
Ir‑Regolament Nru 1107/2009
3 Il-premessi 8, 24 u 29 tar-Regolament Nru 1107/2009 jipprovdu:
“(8) L-għan ta’ dan ir-Regolament huwa li jassigura livell għoli ta’ protezzjoni kemm tas-saħħa tal-bniedem kif ukoll dik tal-annimali u tal-ambjent u fl-istess ħin li jissalvagwardja l-kompetittività tal-agrikoltura Komunitarja. Għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-protezzjoni ta’ gruppi vulnerabbli tal-popolazzjoni, inklużi nisa’ tqal, trabi u tfal. Għandu jkun applikat il-prinċipju ta’ prekawzjoni u dan ir-Regolament għandu jassigura li l-industrija turi li s-sustanzi jew il-prodotti maħduma jew imqiegħda fis-suq ma jkollhomx effett negattiv fuq is-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali jew kwalunkwe effett inaċċettabbli fuq l-ambjent.
[...]
(24) Id-dispożizzjonijiet li jirregolaw l-awtorizzazzjoni għandhom jiżguraw standard għoli ta’ protezzjoni. B’mod partikolari, meta jingħataw l-awtorizzazzjonijiet għall-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, l-objettiv tal-protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem u tal-annimali u tal-ambjent għandu jieħu prijorità fuq l-objettiv li titjieb il-produzzjoni tal-pjanti. Għalhekk, għandu jintwera, qabel ma l-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti jitqiegħdu fis-suq, li dawn joffru benefiċċju ċar għall-produzzjoni tal-pjanti u li m’għandhom ebda effett ta’ ħsara fuq is-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali, inkluż dik ta’ gruppi vulnerabbli, jew xi effetti inaċċettabbli fuq l-ambjent.
[...]
(29) Il-prinċipju ta’ rikonoxximent reċiproku huwa wieħed mill-mezzi li bih jiġi żgurat il-moviment liberu tal-merkanzija fil-Komunità. Sabiex tiġi evitata kwalunkwe duplikazzjoni tax-xogħol, biex jitnaqqas il-piż amministrattiv għall-industrija u għall-Istati Membri u biex tiġi prevista disponibbiltà iktar armonizzata tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, l-awtorizzazzjonijiet mogħtija minn Stat Membru wieħed għandhom ikunu aċċettati mill-Istati Membri l-oħra fejn il-kondizzjonijiet agrikoli, tas-saħħa tal-pjanti u ambjentali (inkluż dawk klimatiċi) ikunu komparabbli. Għalhekk, il-Komunità għandha tiġi maqsuma f’żoni b’tali kondizzjonijiet komparabbli sabiex ikun iffaċilitat tali rikonoxximent reċiproku. Madankollu, iċ-ċirkostanzi ambjentali jew agrikoli speċifiċi għat-territorju ta’ Stat Membru wieħed jew iżjed jistgħu jirrekjedu li, mal-applikazzjoni, l-Istati Membri jirrikonoxxu jew jemendaw awtorizzazzjoni maħruġa minn Stat Membru ieħor, jew jirrifjutaw li jawtorizzaw il-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti fit-territorju tagħhom, fejn dan ikun ġustifikat bħala riżultat taċ-ċirkostanzi ambjentali jew agrikoli speċifiċi jew fejn ma jkunx jista’ jinkiseb il-livell għoli ta’ protezzjoni kemm tas-saħħa tal-bniedem u tal-annimali kif ukoll tal-ambjent meħtieġ minn dan ir-Regolament. Għandu jkun possibbli wkoll li jiġu imposti kondizzjonijiet adatti b’kont meħud tal-objettivi stabbiliti fil-pjan ta’ azzjoni nazzjonali adottat skont id-Direttiva 2009/28/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-21 ta’ Ottubru 2009 li tistabbilixxi qafas għal azzjoni Komunitarja biex jinkiseb użu sostenibbli tal-pestiċidi [(ĠU 2009, L 309, p. 71)].”
4 L-Artikolu 1 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Suġġett u għan”, jipprovdi, fil-paragrafi 3 u 4 tiegħu:
“3. L-għan ta’ dan ir-Regolament huwa li jiżgura livell għoli ta’ protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem u tal-annimali u tal-ambjent u li jtejjeb it-tħaddim tas-suq intern permezz tal-armonizzazzjoni tar-regoli fuq it-tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, filwaqt li jtejjeb il-produzzjoni agrikola.
4. Id-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-Regolament huma msejsa fuq il-prinċipju tal-prekawzjoni sabiex ikun żgurat li s-sustanzi attivi jew il-prodotti mqiegħda fis-suq ma jagħmlux ħsara lis-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali jew lill-ambjent. B’mod partikolari, l-Istati Membri m’għandhomx jitwaqqfu milli japplikaw il-prinċipju tal-prekawzjoni fejn ikun hemm inċertezza xjentifika fir-rigward tar-riskji għas-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali jew għall-ambjent li jkunu ppreżentati mill-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti li jkunu ser jiġu awtorizzati fit-territorju tagħhom.”
5 Fil-Kapitolu II tal-imsemmi regolament, intitolat “Sustanzi attivi, aġenti protettivi, sinerġisti u ko-formulanti”, l-Artikolu 4 tiegħu, intitolat “Kriterji għall-approvazzjoni tas-sustanzi attivi”, jipprevedi, fil-paragrafi 1 u 3 tiegħu:
“1. Sustanza attiva għandha tkun approvata skont l-Anness II jekk jista’ jkun mistenni, fid-dawl tat-tagħrif xjentifiku u tekniku attwali, li, meta jitqiesu l-kriterji għall-approvazzjoni li ġew stabbiliti fil-punti 2 u 3 ta’ dak l-Anness, il-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti li fihom dik is-sustanza attiva jissodisfaw ir-rekwiżiti previsti fil-paragrafi 2 u 3.
Il-valutazzjoni tas-sustanza attiva għandha l-ewwel tistabbilixxi jekk il-kriterji ta’ approvazzjoni mniżżla fil-punti 3.6.2 sa 3.6.4 u 3.7 tal-Anness II humiex sodisfatti. Jekk dawn il-kriterji huma sodisfatti l-valutazzjoni għandha tkompli tistabbilixxi jekk il-kriterji l-oħra ta’ approvazzjoni mniżżla fil-punti 2 u 3 tal-Anness II humiex sodisfatti.
[...]
3. Prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, b’konsegwenza għall-applikazzjoni li hija konsistenti ma’ prattika tal-protezzjoni tal-pjanti tajba u meta jitqiesu l-kondizzjonijiet realistiċi għall-użu, għandu jissodisfa r-rekwiżiti li ġejjin:
(a) għandu jkun effettiv b’mod suffiċjenti;
(b) m’għandu jkollu l-ebda effett ta’ ħsara immedjata jew ittardjata fuq is-saħħa tal-bniedem, inklużi dawk fuq is-saħħa tal-gruppi vulnerabbli, jew fuq is-saħħa tal-annimali, b’mod dirett jew permezz tal-ilma tax-xorb (meta jitqiesu s-sustanzi li jirriżultaw mit-trattament tal-ilma tax-xorb), l-ikel, l-għalf jew l-arja, jew konsegwenzi fil-post tax-xogħol jew permezz ta’ effetti indiretti oħra, meta jitqiesu l-effetti kumulattivi u sinerġistiċi magħrufa fejn il-metodi xjentifiċi aċċettati mill-Awtorità [Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel (EFSA)] biex issir valutazzjoni ta’ effetti bħal dawn ikunu disponibbli; jew fuq ilma li jkun hemm taħt l-art;
(c) m’għandu jkollu l-ebda effetti inaċċettabbli fuq pjanti jew prodotti tal-pjanti;
(d) m’għandu jikkawża l-ebda tbatija u uġigħ bla bżonn lill-vertebrati li jridu jiġu kkontrollati;
(e) m’għandu jkollu l-ebda effett inaċċettabbli fuq l-ambjent, meta jitqiesu b’mod partikolari l-konsiderazzjonijiet li ġejjin fejn il-metodi xjentifiċi aċċettati mill-[EFSA] biex issir valutazzjoni ta’ effetti bħal dawn ikunu disponibbli:
[...]”
6 Fil-Kapitolu III tar-Regolament Nru 1107/2009, intitolat “Prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti”, hemm it-Taqsima 1, dwar l-awtorizzazzjoni, li s-subtaqsima 1 tagħha, intitolata “Rekwiżiti u kontenut”, tinkludi fiha l-Artikoli 28 sa 32 ta’ dan ir-regolament.
7 L-Artikolu 29 tal-imsemmi regolament, intitolat “Rekwiżiti għall-awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq”, jipprovdi:
“1. Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 50 prodott għall-protezzjoni tal-pjanti għandu jiġi awtorizzat biss meta skont il-prinċipji uniformi msemmija fil-paragrafu 6 dan jikkonforma mar-rekwiżiti li ġejjin:
(a) is-sustanzi attivi, l-aġenti protettivi u s-sinerġisti tiegħu ġew approvati;
[...]
(e) fid-dawl tat-tagħrif xjentifiku u tekniku attwali, dan jikkonforma mar-rekwiżiti previsti fl-Artikolu 4(3);
[...]
6. Il-prinċipji uniformi għall-evalwazzjoni u l-awtorizzazzjoni ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti għandu jkun fihom ir-rekwiżiti mniżżla fl-Anness VI għad-[Direttiva tal-Kunsill 91/414/KEE tal-15 ta’ Lulju 1991 li tikkonċerna t-tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 3, Vol. 11, p. 332),] u għandhom ikunu stabbiliti fir-Regolamenti adottati skont il-proċedura konsultattiva msemmija fl-Artikolu 79(2) mingħajr l-ebda modifika sostanzjali. Emendi sussegwenti għal dawn ir-Regolamenti għandhom jiġu adottati skont l-Artikolu 78(1)(c).
Skont dawn il-prinċipji, l-interazzjoni bejn is-sustanza attiva, l-aġenti protettivi u sinerġisti u l-ko-formulantigħandha titqies fl-evalwazzjoni tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti.”
8 Is-subtaqsima 2, intitolata “Proċedura”, li tinsab fit-Taqsima 1, dwar l-awtorizzazzjoni, ta’ dan il-Kapitolu III tar-Regolament Nru 1107/2009, tinkludi l-Artikoli 33 sa 39 tiegħu.
9 Skont l-Artikolu 36 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Eżami għall-awtorizzazzjoni”:
“1. L-Istat Membru li jkun qed jeżamina l-applikazzjoni għandu jagħmel valutazzjoni indipendenti, oġġettiva u trasparenti fid-dawl tat-tagħrif xjentifiku u tekniku attwali bl-użu tad-dokumenti ta’ gwida disponibbli fiż-żmien tal-applikazzjoni. Huwa għandu jagħti lill-Istati Membri kollha fl-istess żona l-opportunità li jippreżentaw kummenti li għandhom jitqiesu waqt il-valutazzjoni.
Huwa għandu japplika l-prinċipji uniformi għall-evalwazzjoni u għall-awtorizzazzjoni tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, imsemmija fl-Artikolu 29(6), biex jistabbilixxi, safejn ikun possibbli, jekk il-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti jissodisfax ir-rekwiżiti previsti fl-Artikolu 29 fl-istess żona, fejn intuża skont l-Artikolu 55, u f’kondizzjonijiet realistiċi tal-użu.
L-Istat Membru li jkun qed jeżamina l-applikazzjoni għandu jqiegħed il-valutazzjoni tiegħu għad-dispożizzjoni tal-Istati Membri l-oħrajn fl-istess żona. Il-format tar-rapport ta’ valutazzjoni għandu jiġi stabbilit skont il-proċedura konsultattiva msemmija fl-Artikolu 79(2).
2. L-Istati Membri kkonċernati għandhom jagħtu jew jirrifjutaw awtorizzazzjonijiet kif meħtieġ abbażi tal-konklużjonijiet tal-valutazzjoni tal-Istat Membru li jeżamina l-applikazzjoni kif previst fl-Artikoli 31 u 32.
3. B’deroga mill-paragrafu 2 u soġġett għal-liġi Komunitarja, jistgħu jiġu imposti kondizzjonijiet adatti fir-rigward tar-rekwiżiti msemmija fl-Artikolu 31 (3) u (4) u miżuri oħra ta’ tnaqqis tar-riskju li joħorġu minn kondizzjonijiet speċifiċi tal-użu.
Meta t-tħassib ta’ Stat Membru dwar is-saħħa tal-bniedem jew l-annimali jew tal-ambjent ma jistax ikun ikkontrollat billi jiġu stabbiliti l-miżuri nazzjonali ta’ tnaqqis tar-riskju msemmija fl-ewwel subparagrafu, Stat Membru jista’ jirrifjuta l-awtorizzazzjoni tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti fit-territorju tiegħu jekk, minħabba ċ-ċirkostanzi ambjentali jew agrikoli speċifiċi tiegħu, huwa għandu raġunijiet sostanzjati biex iqis li l-prodott in kwistjoni għadu joħloq riskju serju jew inaċċettabbli għas-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali jew tal-ambjent.
Dak l-Istat Membru għandu jinforma minnufih lill-applikant u lill-Kummissjoni [Ewropea] bid-deċiżjoni tiegħu u jagħti ġustifikazzjoni teknika jew xjentifika għaliha.
L-Istati Membri għandhom jipprovdu possibbiltà li tiġi sfidata deċiżjoni li tirrifjuta l-awtorizzazzjoni ta’ tali prodott quddiem il-qrati nazzjonli jew istanzi oħra ta’ appell.”
10 Is-subtaqsima 4, intitolata “Tiġdid, irtirar u emendar”, li tinsab fit-Taqsima 1, dwar l-awtorizzazzjoni, tal-imsemmi Kapitolu III tar-Regolament Nru 1107/2009, tinkludi fiha l-Artikoli 43 sa 46 tiegħu.
11 Il-Kapitolu IX ta’ dan ir-regolament, intitolat “Emerġenzi”, jinkludi l-Artikoli 69 sa 71 tiegħu.
12 L-Artikolu 69 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Miżuri ta’ emerġenza”, jaqra kif ġej:
“Fejn ikun ċar li sustanza attiva approvata, aġent protettiv, sinerġist jew ko-formulant jew prodott għall-protezzjoni tal-pjanti li kien awtorizzat skont dan ir-Regolament huwa probabbli li jikkostitwixxi riskju serju għas-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali jew għall-ambjent, u li riskju bħal dan ma jistax jitrażżan b’mod sodisfaċenti permezz tal-miżuri meħuda mill-Istat(i) Membru/i kkonċernat(i), għandhom jittieħdu immedjatament miżuri biex jirrestrinġu jew jipprojbixxu l-użu u/jew il-bejgħ ta’ dik is-sustanza jew ta’ dak il-prodott skont il-proċedura regolatorja msemmija fl-Artikolu 79(3), jew fuq l-inizjattiva tal-Kummissjoni stess jew fuq it-talba ta’ Stat Membru. Qabel ma tieħu miżuri bħal dawn il-Kummissjoni għandha teżamina l-evidenza u tista’ titlob opinjoni mingħand l-Awtorità. Il-Kummissjoni tista’ tiffissa limitu ta’ żmien li fih għandha tingħata opinjoni bħal din.”
13 L-Anness I tar-Regolament Nru 1107/2009 jistabbilixxi tliet żoni ta’ awtorizzazzjoni tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti (iż-Żona A (Tramuntana), iż-Żona B (Ċentru) u ż-Żona C (Nofsinhar)) u jiddefinixxi l-Istati Membri li jappartjenu għal kull waħda minn dawn iż-żoni.
14 L-Anness II ta’ dan ir-regolament jirrigwarda l-proċedura u l-kriterji għall-approvazzjoni tas-sustanzi attivi, tal-aġenti protettivi u tas-sinerġisti skont il-Kapitolu II. F’dan l-Anness II jinsab it-Titolu 3, intitolat “Kriterji għall-approvazzjoni ta’ sustanza attiva”, li s-subtitolu 3.6 tiegħu huwa intitolat “Impatt fuq is-saħħa tal-bniedem”.
15 Il-punt 3.6.5 ta’ dan l-Anness II jipprevedi, b’effett mill‑10 ta’ Novembru 2018, il-kriterji speċifiċi li abbażi tagħhom sustanza attiva, aġent protettiv jew sinerġist għandhom jitqiesu li għandhom proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali li jistgħu jikkawżaw effetti mhux mixtieqa fil-bniedem.
16 Il-punt 3.8.2 ta’ dan l-Anness II jipprevedi, b’effett mill‑10 ta’ Novembru 2018, il-kriterji speċifiċi li abbażi tagħhom sustanza attiva, aġent protettiv jew sinerġist għandhom jitqiesu li għandhom proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali li jistgħu jikkawżaw effetti mhux mixtieqa fuq organiżmi mhux fil-mira.
Ir‑Regolament (UE) Nru 546/2011
17 Skont l-Artikolu 1 tar-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 546/2011 tal‑10 ta’ Ġunju 2011 li jimplimenta r-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar prinċipji uniformi għall-evalwazzjoni u l-awtorizzazzjoni ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti (ĠU 2011, L 155, p. 127), adottat abbażi tal-Artikolu 29(6) u tal-Artikolu 84 tar-Regolament Nru 1107/2009:
“Il-prinċipji uniformi għall-evalwazzjoni u l-awtorizzazzjoni ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti stipulati fl-Artikolu 29(6) tar-Regolament [Nru 1107/2009] għandhom ikunu dawk stabbiliti fl-Anness għal dan ir-Regolament.”
18 Il-Parti I tal-Anness tar-Regolament Nru 546/2011, dwar il-“[p]rinċipji uniformi għall-evalwazzjoni u l-awtorizzazzjoni ta’ prodotti [kimiċi] għall-protezzjoni tal-pjanti”, tinkludi Titolu A, intitolat “Introduzzjoni”, li l-punt 2 tiegħu huwa fformulat kif ġej:
“Fl-evalwazzjoni tal-applikazzjonijiet u l-għoti tal-awtorizzazzjonijiet, l-Istati Membri għandhom:
[...]
(c) iqisu kull informazzjoni teknika u xjentifika oħra rilevanti illi jistgħu raġonevolment jippossjedu dwar il-prestazzjoni tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti jew rigward l-effetti negattivi potenzjali tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, il-komponenti jew ir-residwi tiegħu.”
19 Din il-Parti I tinkludi Titolu B, intitolat “Evalwazzjoni”, li l-punt 1.1 tiegħu jipprovdi:
“Wara li jikkunsidraw l-għarfien xjentifiku u tekniku preżenti, l-Istati Membri għandhom jevalwaw l-informazzjoni msemmija fil-punt 2 tal-Parti A u b’mod partikolari:
(a) jivvalutaw il-prestazzjoni f’termini tal-effikaċja u l-fitotossiċità tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti għal kull użu li għalih tiġi mitluba l-awtorizzazzjoni; u
(b) jidentifikaw il-perikli li jinħolqu, jivvalutaw is-sinifikat tagħhom u jagħmlu ġudizzju dwar il-perikli probabbli għall-bniedem, l-annimali jew l-ambjent.”
Ir‑Regolament 2018/605
20 Il-premessi 1, 2, 5 u 8 tar-Regolament 2018/605 jipprovdu:
“(1) Jenħtieġ li jiġu żviluppati l-kriterji xjentifiċi biex jiġu ddeterminati l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali tas-sustanzi attivi, tal-aġenti protettivi u tas-sinerġisti, billi jitqiesu l-għanijiet tar-Regolament [Nru 1107/2009], li huma maħsuba biex jiżguraw livell għoli ta' protezzjoni tas-saħħa tal-bnedmin u tal-annimali kif ukoll l-ambjent, b'mod partikolari biex jiżguraw li sustanzi jew prodotti li jitqiegħdu fis-suq ma jkollhomx effett negattiv fuq is-saħħa tal-bnedmin jew tal-annimali jew effetti inaċċettabbli fuq l-ambjent, u biex itejbu l-funzjonament tas-suq intern filwaqt li jtejbu l-produzzjoni agrikola.
(2) Fl-2002, l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO) permezz tal-Programm Internazzjonali dwar is-Sigurtà tas-Sustanzi Kimiċi tagħha, ipproponiet definizzjoni għall-interferenti endokrinali [...] u fl-2009 definizzjoni tal-effetti avversi [...]. Dawk id-definizzjonijiet s'issa laħqu l-iktar kunsens mifrux fost ix-xjenzati. L-[EFSA] approvat dawk id-definizzjonijiet fl-Opinjoni Xjentifika tagħha dwar is-sustanzi li jfixklu s-sistema endokrinali, adottata fit-28 ta' Frar 2013 [...]. Din hija wkoll il-fehma tal-Kumitat Xjentifiku dwar is-Sikurezza tal-Konsumatur [...]. Għaldaqstant huwa xieraq li l-kriterji biex jiġu ddeterminati l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali jkunu bbażati fuq dawk id-definizzjonijiet tad-WHO.
[...]
(5) Billi l-kriterji xjentifiċi stabbiliti f'dan ir-Regolament jirriflettu l-għarfien xjentifiku u tekniku attwali u jridu jiġu applikati minflok il-kriterji li bħalissa huma stabbiliti fil-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009, jenħtieġ li dawn jiġu stipulati f'dak l-Anness.
[...]
(8) Il-kriterji biex jiġu ddeterminati l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali jirriflettu l-istat attwali tal-għarfien xjentifiku u tekniku u jippermettu identifikazzjoni iktar korretta tas-sustanzi attivi li għandhom proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali. Għaldaqstant, jenħtieġ li l-kriterji l-ġodda japplikaw kemm jista' jkun malajr, filwaqt li jitqies iż-żmien meħtieġ għall-Istati Membri u għall-[EFSA] biex jippreparaw għall-applikazzjoni ta' dawk il-kriterji. Għalhekk, jenħtieġ li dawk il-kriterji japplikaw mill-20 ta' Ottubru 2018, għajr meta l-Kumitat rilevanti jkun ivvota fuq abbozz ta' Regolament sal-20 ta' Ottubru 2018. Il-Kummissjoni se tqis l-implikazzjonijiet għal kull proċedura pendenti skont ir-Regolament [Nru 1107/2009] u, fejn meħtieġ, tieħu miżuri xierqa bir-rispett dovut għad-drittijiet tal-applikanti. Dan jista' jinkludi talba għal informazzjoni addizzjonali mingħand l-applikant u/jew għal input xjentifiku addizzjonali mill-Istat Membru relatur u mill-[EFSA].”
21 L-Artikolu 2 ta’ dan ir-regolament jipprovdi:
“Il-punt 3.6.5 u l-punt 3.8.2 tal-Anness II tar-Regolament [Nru 1107/2009], kif emendati minn dan ir-Regolament preżenti, għandhom japplikaw mill-20 ta' Ottubru 2018, għajr għall-proċeduri meta l-Kumitat ikun ivvota fuq l-abbozz tar-Regolament mill-20 ta' Ottubru 2018.”
Il‑kawża prinċipali, id‑domanda preliminari u l‑proċedura quddiem il‑Qorti tal‑Ġustizzja
Il-Kawża C‑309/22
22 Pitcher huwa prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, b’mod iktar speċifiku fungiċida għal użu professjonali intiż għat-trattament b’immersjoni ta’ ċerti basal u tuberi tal-fjuri kif ukoll għat-trattament ta’ ċerti għelejjel perenni u florikulturali. Huwa kompost minn taħlita ta’ sustanzi attivi fludiossonil u folpet kif ukoll minn seba’ awżiljarji tal-formulazzjoni.
23 Il-validità tal-approvazzjoni tal-fludioxonil, bħala sustanza attiva, skont ir-Regolament Nru 1107/2009, ġiet estiża fl-Unjoni Ewropea, sal‑31 ta’ Ottubru 2022, bir-Regolament ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/1449 tat‑3 ta’ Settembru 2021 li jemenda r-Regolament ta’ Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 rigward l-estensjoni tal-perjodi tal-approvazzjoni tas-sustanzi attivi 2-Fenilfenol (inkluż il-melħ tiegħu, bħall-melħ sodju), 8-idrossikwinolina, amidosulfuron, bifenox, chlormequat, chlorotoluron, clofentezine, clomazone, cypermethrin, daminozide, deltamethrin, dikamba, etofenprox, fenoxaprop-P, fenpropidin, fludioxonil, flufenacet, fosthiazate, indoxacarb, lenacil, MCPA, MCPB, nicosulfuron, żjut tal-paraffin, żejt tal-paraffin, penconazole, picloram, propaquizafop, prosulfocarb, kwiżalofop-P-etil, kwiżalofop-P-tefuril, kubrit, tetraconazole, tri-allate, triflusulfuron, u tritosulfuron (ĠU 2021, L 313, p. 20).
24 Il-validità tal-approvazzjoni tal-folpet, bħala sustanza attiva, abbażi tar-Regolament Nru 1107/2009, ġiet estiża fl-Unjoni, sal‑31 ta’ Lulju 2022, permezz tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/745 tas‑6 ta’ Mejju 2021 li jemenda r-Regolament ta’ Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta’ approvazzjoni tas-sustanzi attivi sulfat tal-aluminju u tal-ammonju, silikat tal-aluminju, beflubutamid, benthiavalicarb, bifenazate, boscalid, karbonat tal-kalċju, captan, diossidu tal-karbonju, cymoxanil, dimethomorph, ethephon, estratt mis-siġra tat-te, famossadon, residwi mid-distillazzjoni tax-xaħam, aċidi grassi C7 sa C20, flumjossażin, fluoxastrobin, fluworokloridon, folpet, formetanate, gibberellic acid, gibberellins, heptamaloxyloglucan, proteini idrolizzati, sulfat tal-ħadid, metazachlor, metribuzin, milbemectin, ir-razza 251 tal-Paecilomyces lilacinus, fenmedifam, phosmet, pirimiphos-methyl, żjut tal-pjanti/żejt tal-kolza, karbonat idroġenat tal-potassju, propamocarb, prothioconazole, ramel tal-kwarz, żejt tal-ħuta, repellenti permezz ta’ riħa ta’ oriġini mill-annimali jew mill-pjanti/xaħam tan-nagħaġ, S-metolachlor, Feromoni tal-Lepidopteri ta’ Katina Dritta, tebukonażol u urea (ĠU 2021, L 160, p. 89)
25 Tressqu talbiet għat-tiġdid tal-validità ta’ dawn l-approvazzjonijiet, li, fil-jum tat-talba għal deċiżjoni preliminari, kienu għadhom ma ngħatawx risposta għalihom.
26 Fil‑15 ta’ Settembru 2015, Adama Registrations BV (Adama) ressqet, fil-Pajjiżi l-Baxxi, applikazzjoni għall-ewwel awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq tal-Pitcher.
27 Permezz ta’ deċiżjoni tal‑4 ta’ Ottubru 2019, iċ-CTGB ta din l-awtorizzazzjoni sal‑31 ta’ Lulju 2021.
28 PAN Europe ressqet ilment kontra din id-deċiżjoni. Iċ-CTGB iddikjara dan l-ilment infondat, permezz ta’ deċiżjoni tat‑2 ta’ Settembru 2020.
29 Għalhekk PAN Europe adixxiet lill-College van Beroep voor het bedrijfsleven (il-Qorti tal-Appell għall-Kwistjonijiet Amministrattivi fil-Qasam Ekonomiku, il-Pajjiżi l-Baxxi), li hija l-qorti tar-rinviju, b’rikors intiż għall-annullament ta’ din id-deċiżjoni tat‑2 ta’ Settembru 2020.
30 Quddiem il-qorti tar-rinviju, PAN Europe ssostni li ċ-CTGB ma evalwax il-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali tas-sustanza attiva fludioxonil. Issa, din is-sustanza, li tinsab fil-prodott Pitcher, għandha tali proprjetajiet, u dan kellu jwassal liċ-CTGB biex jirrifjuta l-awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq tal-Pajjiżi l-Baxxi tal-Pitcher. Skont PAN Europe, iċ-CTGB għandu jevalwa l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, fil-kuntest tal-eżami tal-applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq tiegħu, fid-dawl tal-istat tat-tagħrif xjentifiku u tekniku fid-data tad-deċiżjoni dwar din l-applikazzjoni.
31 Iċ-CTGB isostni, quddiem il-qorti tar-rinviju, li l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali ma għandhomx jiġu evalwati mill-ġdid fil-kuntest tal-eżami tal-applikazzjoni għal awtorizzazzjoni tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti inkwistjoni, li s-sustanza attiva approvata tiegħu hija komponent. Fil-fehma tiegħu, il-kriterji xjentifiċi l-ġodda għad-determinazzjoni tal-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali, kif jirriżultaw mir-Regolament 2018/605, jikkonċernaw biss l-approvazzjoni tas-sustanza attiva fludioxonil jew ir-reviżjoni tal-approvazzjoni ta’ din is-sustanza attiva fil-livell tal-Unjoni. Barra minn hekk, huwa l-istat tat-tagħrif xjentifiku u tekniku kif ukoll id-dokumenti ta’ gwida disponibbli fid-data tal-applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti li huwa determinanti għall-finijiet tal-evalwazzjoni tar-riskji li jikkonċernaw dan il-prodott.
32 Abbażi tal-premessa li l-proprjetajiet li jipperturbaw is-sistema endokrinali għandhom jiġu evalwati waqt l-eżami fil-livell nazzjonali ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, il-qorti tar-rinviju tixtieq tkun taf, qabel kollox, jekk l-Artikolu 2 tar-Regolament 2018/605 jimplikax li l-awtorità nazzjonali kompetenti hija obbligata tapplika l-kriterji l-ġodda ta’ determinazzjoni tal-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali, stabbiliti minn dan ir-regolament, inkluż fil-kuntest tal-proċeduri mibdija qabel l‑10 ta’ Novembru 2018, data ta’ applikazzjoni ta’ dawn il-kriterji l-ġodda, li għadhom pendenti f’din id-data.
33 Hija tirrileva f’dan ir-rigward li l-applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq tal-Pitcher ġiet ippreżentata qabel l‑10 ta’ Novembru 2018, jiġifieri l‑15 ta’ Settembru 2015, u li ċ-CTGB ħa deċiżjoni f’dan ir-rigward wara l‑10 ta’ Novembru 2018, jiġifieri fl‑4 ta’ Ottubru 2019. Ir-Regolament 2018/605 għalhekk daħal fis-seħħ meta din it-talba kienet pendenti.
34 Sussegwentement, fl-ipoteżi fejn il-kriterji l-ġodda ta’ determinazzjoni tal-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali ma japplikawx fil-kuntest tal-proċeduri mibdija qabel l‑10 ta’ Novembru 2018 u li għadhom pendenti f’din id-data, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk dawn il-proċeduri għandhomx jiġu sospiżi sakemm jintlaħqu l-konklużjonijiet tal-Kummissjoni dwar il-konsegwenzi tar-Regolament 2018/605, fid-dawl tal-premessa 8 tiegħu.
35 Fl-aħħar nett, jekk ma hemmx lok li jiġu sospiżi l-imsemmija proċeduri, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk huwiex biżżejjed li l-awtorità nazzjonali kompetenti twettaq evalwazzjoni tal-proprjetajiet li jipperturbaw is-sistema endokrinali tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti inkwistjoni abbażi biss tad-data magħrufa fil-mument tal-applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ dan il-prodott, anki jekk l-għarfien xjentifiku u tekniku li tirreferi għalih din l-applikazzjoni ma jkunx għadu attwali fid-data tal-adozzjoni tad-deċiżjoni dwar din l-applikazzjoni.
36 F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-College van Beroep voor het bedrijfsleven (il-Qorti tal-Appell għal Kwistjonijiet Amministrattivi fil-Qasam Ekonomiku), iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
“1) L-Artikolu 2 tar-[Regolament 2018/605] jimplika li l-awtorità kompetenti għandha tapplika wkoll il-kriterji ġodda ta’ determinazzjoni ta’ proprjetajiet ta’ tfixkil endokrinali fil-proċeduri ta’ evalwazzjoni u ta’ deċiżjoni dwar applikazzjonijiet għal awtorizzazzjoni li kienu għadhom fis-seħħ fl-10 ta’ Novembru 2018, fir-rigward ukoll tal-Artikolu 29(1)initio u (e), flimkien mal-Artikolu 4(3) tar-[Regolament Nru 1107/2009]?
2) Jekk l-ewwel domanda teħtieġ risposta fin-negattiv, hija l-awtorità kompetenti li għandha l-obbligu li tissospendi l-proċeduri ta’ evalwazzjoni u ta’ deċiżjoni dwar applikazzjonijiet għal awtorizzazzjoni sakemm jingħataw konklużjonijiet tal-[Kummissjoni] dwar il-konsegwenzi tar-Regolament 2018/605 għal kull proċedura fis-seħħ fil-kuntest tar-Regolament Nru 1107/2009, fid-dawl tal-premessa 8 tar-Regolament 2018/605?
3) Jekk it-tieni domanda teħtieġ risposta fin-negattiv, l-awtorità kompetenti tista’ tikkuntenta ruħha b’evalwazzjoni magħmula abbażi biss tad-data magħrufa fil-mument tal-applikazzjoni, anki jekk l-għarfien xjentifiku u tekniku inklużi fiha ma jkunux iktar attwali fil-mument meta tittieħed id-deċiżjoni kkontestata?”
Il-Kawża C‑310/22
37 Id-Dagonis huwa prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, b’mod iktar speċifiku fungiċida intiż, b’mod partikolari, biex jiġġieled kontra l-Uncinula necator u t-tbajja’ suwed tas-septoria. Fih is-sustanzi attivi difenokonażol u fluksapirossad.
38 Is-sustanza attiva difenokonażol ġiet inkluża fl-Anness I tad-Direttiva 91/414 permezz tad-Direttiva tal-Kummissjoni 2008/69/KE tal‑1 ta’ Lulju 2008 li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 91/414/KEE biex tinkludi l-clofentezine, dicamba, difenoconazole, diflubenzuron, imazaquin, lenacil, oxadiazon, picloram u pyriproxyfen bħala sustanzi attivi (ĠU 2008, L 172, p. 9), bħala sustanza attiva li l-inklużjoni tagħha hija awtorizzata fil-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, b’effett mill‑1 ta’ Jannar 2009.
39 Wara d-dħul fis-seħħ tar-Regolament Nru 1107/2009, din l-inklużjoni tad-difenokonażol ġiet ikkonvertita f’approvazzjoni, bħala sustanza attiva, skont dan ir-regolament permezz tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) Nru 540/2011 tal‑25 ta’ Mejju 2011 li jimplimenta r-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill f’dak li għandu x’jaqsam mal-lista ta’ sustanzi attivi approvati (ĠU 2011, L 153, p. 1).
40 Il-validità ta’ dik l-approvazzjoni tad-difenokonażol ġiet estiża diversi drabi, b’mod partikolari permezz tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni (UE) 2021/1449, sal‑31 ta’ Diċembru 2022.
41 Il-qorti tar-rinviju tindika li r-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2015/408 tal‑11 ta' Marzu 2015 dwar l-implimentazzjoni tal-Artikolu 80(7) tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti u li jistabbilixxi lista ta’ kandidati għas-sostituzzjoni (ĠU 2015, L 67, p. 18), jindika d-difenokonażol bħala sustanza attiva kandidata għas-sostituzzjoni.
42 Il-fluksapirossad ġie approvat bħala sustanza attiva bir-Regolament ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) Nru 589/2012 tal‑4 ta’ Lulju 2012 li japprova s-sustanza attiva fluksapirossad, skont ir-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti u li jemenda l-Anness tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) Nru 540/2011 (ĠU 2012, L 175, p. 7), b’effett mill‑1 ta’ Jannar 2013 u skadenza prevista għall‑31 ta’ Diċembru 2022.
43 BASF Nederland BV applikat għall-awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq tad-Dagonis f’diversi Stati Membri.
44 F’dak li jirrigwarda r-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi, din l-applikazzjoni ġiet ippreżentata fit‑22 ta’ Jannar 2016, b’tali mod li dan l-Istat Membru kellu jiddeċiedi dwar l-awtorizzazzjoni ta’ dan il-prodott, bħala Stat Membru kkonċernat, fis-sens tal-Artikolu 36(2) tar-Regolament Nru 1107/2009.
45 Għaż-żona B (Ċentru), li tinkludi r-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi, ir-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq wettaq evalwazzjoni xjentifika tar-riskji li jikkonċernaw id-Dagonis, bħala Stat Membru li jeżamina l-applikazzjoni skont l-Artikolu 36(1) ta’ dan ir-regolament.
46 Permezz ta’ deċiżjoni tat‑3 ta’ Mejju 2019, iċ-CTGB ta awtorizzazzjoni għal tqegħid fis-suq fil-Pajjiżi l-Baxxi tad-Dagonis, sal‑31 ta’ Diċembru 2020, għat-trattament tal-patata, tal-frawli u ta’ diversi ħxejjex, ħxejjex aromatiċi u fjuri.
47 PAN Europe ressqet ilment kontra din id-deċiżjoni quddiem iċ-CTGB, li, permezz ta’ deċiżjoni tat‑13 ta’ Novembru 2019, ċaħad parzjalment dan l-ilment u kkonferma l-imsemmija deċiżjoni tat‑3 ta’ Mejju 2019, filwaqt li emenda l-motivi ta’ din tal-aħħar.
48 B’hekk, PAN Europe ppreżentat rikors quddiem il-qorti tar-rinviju intiż għall-annullament ta’ din id-deċiżjoni tat‑13 ta’ Novembru 2019.
49 Quddiem il-qorti tar-rinviju, PAN Europe ssostni li ċ-CTGB ma evalwax il-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali tad-Dagonis u għalhekk ma kellux jawtorizza t-tqegħid tiegħu fis-suq tal-Pajjiżi l-Baxxi. F’dan ir-rigward, mill-fajl ipprovdut minn BASF Nederland u minn sitt studji ppreżentati minn PAN Europe jirriżulta li s-sustanza attiva difenokonażol għandha tali proprjetajiet. Skont PAN Europe, mill-Artikolu 29(1)(e), moqri flimkien mal-Artikolu 4(3) tar-Regolament Nru 1107/2009, kif ukoll mis-sentenza tal‑1 ta’ Ottubru 2019, Blaise et (C‑616/17, EU:C:2019:800), jirriżulta li ċ-CTGB għandu jevalwa l-proprjetajiet ta’ tfixkil endokrinali ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, fil-kuntest tal-eżami tal-applikazzjoni għal awtorizzazzjoni tiegħu, fid-dawl tal-istat tal-għarfien xjentifiku u tekniku fid-data tad-deċiżjoni dwar din l-applikazzjoni. PAN Europe ssostni li kriterji ġodda ta’ evalwazzjoni tal-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali, li d-Dagonis ma huwiex konformi magħhom, jirriżultaw mir-Regolament 2018/605 kif ukoll mid-dokument “Guidance for the Identification of endocrine disruptors in the context of Regulations (EU) No 528/2012 and (EC) No 1107/2009” (Gwida għall-identifikazzjoni ta’ sustanzi li jfixklu s-sistema endokrinali fil-kuntest tar-Regolamenti (UE) Nru 528/2012 u (KE) Nru 1107/2009), stabbilita mill-EFSA.
50 Iċ-CTGB isostni, quddiem il-qorti tar-rinviju, li dawn il-proprjetajiet ma għandhomx jiġu evalwati mill-ġdid fil-kuntest tal-eżami tal-applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, li s-sustanza attiva approvata tiegħu hija komponent. Fil-fehma tiegħu, b’mod partikolari mill-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009, tar-Regolament 2018/605 u tad-dokument tal-EFSA msemmi fil-punt preċedenti ta’ din is-sentenza jirriżulta li l-kriterji l-ġodda għad-determinazzjoni tal-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali jikkonċernaw biss l-approvazzjoni tas-sustanza attiva jew ir-reviżjoni tal-approvazzjoni tagħha fil-livell tal-Unjoni. Iċ-CTGB isostni li huwa biżżejjed, sabiex tingħata awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq, li tiġi ssodisfatta l-kundizzjoni prevista fl-Artikolu 29(1)(a) tar-Regolament Nru 1107/2009, li tgħid li s-sustanza attiva għandha tiġi approvata. Barra minn hekk, ir-Regolament 2018/605 japplika biss għad-deċiżjonijiet ta’ approvazzjoni meħuda wara l‑10 ta’ Novembru 2018. Issa, id-deċiżjoni ta’ approvazzjoni tas-sustanza attiva difenokonażol ġiet adottata fl‑1 ta’ Lulju 2008.
51 BASF Nederland, li ssostni l-pożizzjoni taċ-CTGB quddiem il-qorti tar-rinviju, issostni li, waqt l-eżami tal-applikazzjoni għal awtorizzazzjoni tad-Dagonis, il-proprjetajiet li jipperturbaw is-sistema endokrinali tas-sustanza attiva difenokonażol ittieħdu inkunsiderazzjoni, kif jirriżulta mill-evalwazzjoni bażika (“Core Assessment”) imwettqa mir-Renju Unit, li minnha jirriżulta li l-espożizzjoni ta’ ħut żebra għad-difenokonażol ġiet eżaminata sabiex jiġu identifikati effetti eventwali ta’ tfixkil endokrinali.
52 Il-qorti tar-rinviju tistaqsi, l-ewwel nett, dwar il-fondatezza tal-approċċ li skontu mit-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(1), moqri flimkien mal-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009, jirriżulta li l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali ma humiex evalwati waqt l-eżami fil-livell nazzjonali ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti.
53 It-tieni nett, hija tindika li, għalkemm dan l-approċċ huwa meqjus korrett, ma hemmx lok li jittieħed inkunsiderazzjoni l-għarfien xjentifiku dwar il-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali fil-kuntest tal-eżami tal-applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq tad-Dagonis, bħal dak li fuqu huwa bbażat ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 283/2013 tal‑1 ta’ Marzu 2013 li jistipula r-rekwiżiti tad-dejta għas-sustanzi attivi, skont ir-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti (ĠU 2013, L 93, p. 1), kif ukoll ir-Regolament 2018/605. Issa, mir-rekwiżit tal-Artikolu 29(1)(e) tar-Regolament Nru 1107/2009 jirriżulta li din l-evalwazzjoni għandha titwettaq fid-dawl tat-tagħrif xjentifiku u tekniku attwali.
54 It-tielet nett, skont il-qorti tar-rinviju, għalkemm oġġezzjonijiet dwar il-proprjetajiet li jipperturbaw is-sistema endokrinali ta’ sustanza attiva jistgħu jitqajmu biss fil-kuntest ta’ proċedura ta’ approvazzjoni ta’ tali sustanza, tqum il-kwistjoni dwar jekk organizzazzjoni mhux governattiva bħal PAN Europe tistax tqajjem tali oġġezzjonijiet. F’dan ir-rigward, mid-digriet tat‑28 ta’ Settembru 2016, PAN Europe et vs Il‑Kummissjoni (T‑600/15, EU:T:2016:601), u b’mod partikolari mill-punt 62 tiegħu, jirriżulta li tali organizzazzjoni ma tistax tikkontesta direttament quddiem qorti l-approvazzjoni ta’ sustanza attiva u għalhekk ma għandha ebda rimedju effettiv fir-rigward tal-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali tas-sustanzi attivi approvati li huma inkorporati fi prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti li t-tqegħid fis-suq tagħhom huwa mitlub.
55 Ir-raba’ nett, sa fejn, fid-dawl tal-Artikolu 29(1)(e) tar-Regolament Nru 1107/2009, il-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali jistgħu jiġu evalwati fil-kuntest tal-eżami ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq nazzjonali ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti li jinkludi s-sustanza attiva kkonċernata, tqum il-kwistjoni dwar jekk l-awtoritajiet u l-qrati nazzjonali għandhomx jevalwaw il-motivi mqajma sabiex jopponu l-approvazzjoni tas-sustanza attiva abbażi tal-għarfien xjentifiku u tekniku eżistenti fil-mument tad-deċiżjoni li għandha tiġi adottata dwar l-imsemmija talba għal awtorizzazzjoni nazzjonali jew fil-mument tal-approvazzjoni tas-sustanza attiva.
56 F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-College van Beroep voor het bedrijfsleven (il-Qorti tal-Appell għal Kwistjonijiet Amministrattivi fil-Qasam Ekonomiku), iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
“1) Mit-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(1) tar-[Regolament Nru 1107/2009], moqri flimkien mal-punt 3.6.5 tal-Anness II tal-istess regolament, jirriżulta li l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrina [li barra minn hekk huma indikati bl-espressjoni ‘proprjetajiet li jipperturbaw is-sistema endokrinali’] li sustanza attiva jista’ jkollha ma għandhomx jiġu iktar evalwati waqt l-evalwazzjoni fil-livell nazzjonali ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti?
2) Jekk l-ewwel domanda tiġi risposta fl-affermattiv, dan ifisser li l-għarfien xjentifiku u tekniku fuq il-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrina, bħal pereżempju dak li huwa l-bażi tar-[Regolament Nru 283/2013] ma jitteħidx inkunsiderazzjoni fl-evalwazzjoni tal-awtorizzazzjoni ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti? Dan kif jirrelata ruħu mar-rekwiżit tal-Artikolu 29(1)(e) tar-Regolament Nru 1107/2009, fejn skont dan l-evalwazzjoni għandha titwettaq fid-dawl tat-tagħrif xjentifiku u tekniku attwali?
3) Jekk l-ewwel domanda għandha tiġi risposta fl-affermattiv, kif organizzazzjoni mhux governattiva bħall-appellanti għandha rimedju effettiv fis-sens tal-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali [...] sabiex tissuġġetta approvazzjoni ta’ sustanza attiva għall-istħarriġ ta’ qorti?
4) Jekk l-ewwel domanda għandha tiġi risposta fin-negattiv, dan ifisser li, fl-evalwazzjoni ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni huwa t-tagħrif xjentifiku u tekniku attwali dwar dawn il-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrina li huwa determinanti?”
57 Permezz ta’ deċiżjoni tal‑10 ta’ Mejju 2023, il-Kawżi C‑309/22 u C310/22 ġew magħquda għall-finijiet tal-fażi orali tal-proċedura u għall-finijiet tas-sentenza.
Fuq it‑talbiet għal ftuħ mill‑ġdid tal‑fażi orali tal‑proċedura
58 Wara l-qari tal-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali fis-seduta tat‑28 ta’ Settembru 2023, Adama u BASF Nederland talbu, permezz ta’ att ippreżentat fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fit‑23 ta’ Ottubru 2023, il-ftuħ mill-ġdid tal-proċedura orali, skont l-Artikolu 83 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja.
59 Abbażi ta’ din id-dispożizzjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’, f’kull ħin, wara li jinstema’ l-Avukat Ġenerali, tordna l-ftuħ mill-ġdid tal-fażi orali tal-proċedura, b’mod partikolari jekk hija tqis li ma jkollhiex informazzjoni biżżejjed, jew meta waħda mill-partijiet tippreżenta, wara l-għeluq ta’ din il-fażi, fatt ġdid ta’ natura li jeżerċita influwenza deċiżiva fuq id-deċiżjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, jew inkella meta l-kawża jkollha tiġi deċiża fuq il-bażi ta’ argument li ma jkunx ġie diskuss mill-partijiet jew mill-persuni kkonċernati msemmija fl-Artikolu 23 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea.
60 Fit-talba tagħhom, Adama u BASF Nederland isostnu li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex informazzjoni suffiċjenti sabiex tagħti deċiżjoni fil-Kawżi magħquda C‑309/22 u C‑310/22, li l-osservazzjonijiet bil-miktub tagħhom ma ttiħdux inkunsiderazzjoni b’mod suffiċjenti fil-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali u li dawn jinkludu elementi li Adama u BASF Nederland ma setgħux jagħtu deċiżjoni dwarhom.
61 F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont it-tieni paragrafu tal-Artikolu 252 TFUE, ir-rwol tal-Avukat Ġenerali huwa dak li jippreżenta pubblikament, b’imparzjalità sħiħa u b’indipendenza sħiħa, konklużjonijiet motivati fuq il-kawżi li, skont l-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, jeħtieġu l-intervent tiegħu, sabiex jassistiha fit-twettiq tal-missjoni tagħha li hija dik li tiżgura l-osservanza tad-dritt fl-interpretazzjoni u fl-applikazzjoni tat-Trattati.
62 Il-Qorti tal-Ġustizzja la hija marbuta b’dawn il-konklużjonijiet u lanqas bil-motivazzjoni li abbażi tagħha l-Avukat Ġenerali jasal għalihom. Barra minn hekk, la l-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea u lanqas l-imsemmija Regoli tal-Proċedura ma jipprevedu l-possibbiltà li l-partijiet jippreżentaw osservazzjonijiet b’risposta għall-konklużjonijiet ippreżentati mill-Avukat Ġenerali. Konsegwentement, in-nuqqas ta’ qbil ta’ parti kkonċernata mal-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali ma jistax jikkostitwixxi fih innifsu raġuni li tiġġustifika l-ftuħ mill-ġdid tal-fażi orali tal-proċedura (sentenza tat‑28 ta’ Settembru 2023, LACD, C-133/22, EU:C:2023:710, punt 22 u l-ġurisprudenza ċċitata).
63 F’dan il-każ, peress li, minn naħa, Adama u BASF Nederland jillimitaw ruħhom, essenzjalment, li jikkontestaw ċerti siltiet tal-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali u li jippreżentaw osservazzjonijiet dwar il-kontenut tagħhom u li, min-naħa l-oħra, il-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex marbuta bid-deskrizzjoni tal-argumenti legali kif tinsab f’dawn il-konklużjonijiet, ma hemmx lok li jiġi ordnat il-ftuħ mill-ġdid tal-fażi orali tal-proċedura.
Fuq id‑domandi preliminari
Fuq l‑ewwel domanda preliminari fil‑Kawża C‑309/22 kif ukoll fuq l‑ewwel u r‑raba’ domanda fil‑Kawża C‑310/22
64 Preliminarjament, għandu jiġi rrilevat li l-ewwel domanda fil-Kawża C‑309/22 tirrigwarda, b’mod partikolari, l-Artikolu 2 tar-Regolament 2018/605. Skont dan l-artikolu, il-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009, kif emendat bir-Regolament 2018/605, japplika mill‑10 ta’ Novembru 2018, ħlief għall-proċeduri li fihom il-kumitat imsemmi fl-Artikolu 79(1) tar-Regolament Nru 1107/2009 vvota fuq abbozz ta’ regolament mhux iktar tard mill‑10 ta’ Novembru 2018. Għalkemm l-Artikolu 2 tar-Regolament 2018/605 jifforma parti mill-kuntest leġiżlattiv li tinsab fih l-ewwel domanda fil-Kawża C‑309/22 kif ukoll l-ewwel u r-raba’ domanda fil-Kawża C‑310/22, dan l-artikolu madankollu ma huwiex applikabbli għat-tilwima fil-kawża prinċipali fil-Kawża C‑309/22.
65 Fil-fatt, minn naħa, l-imsemmi artikolu jistabbilixxi d-dħul fis-seħħ tal-kriterji li jippermettu l-identifikazzjoni tas-sustanzi attivi li għandhom proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali għall-finijiet tal-approvazzjoni ta’ sustanza attiva. Huwa ma jirregolax it-teħid inkunsiderazzjoni, minn Stat Membru, waqt l-eżami ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti li fih tali sustanza, tal-effetti dannużi li jista’ jikkawża dan il-prodott.
66 Min-naħa l-oħra, l-eċċezzjoni li tinsab fl-imsemmi artikolu tapplika biss għall-proċeduri li fihom il-kumitat imsemmi fl-Artikolu 79(1) tar-Regolament Nru 1107/2009 jkun ivvota fuq abbozz ta’ regolament sa mhux iktar tard mill‑10 ta’ Novembru 2018, li ma huwiex il-każ hawnhekk.
67 Barra minn hekk, anki jekk għandu jiġi applikat għall-proċeduri ta’ awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, b’analoġija, it-terminu ta’ sitt xhur mogħti mil-leġiżlatur tal-Unjoni lill-Istati Membri u lill-EFSA sabiex jippreparaw ruħhom għall-applikazzjoni tal-kriterji l-ġodda stabbiliti fil-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009, għandu jiġi kkonstatat li huwa wara dan il-perijodu li ċ-CTGB, fil-kuntest tal-kawżi prinċipali, ħareġ awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq tad-Dagonis u tal-Pitcher, rispettivament.
68 F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jitqies li, permezz tal-ewwel domanda tagħha fil-Kawża C‑309/22 u permezz tal-ewwel u tar-raba’ domanda tagħha fil-Kawża C‑310/22, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 29(1)(a) u (e) kif ukoll it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(1) u (3) tar-Regolament Nru 1107/2009, moqrija flimkien mal-punt 3.6.5 tal-Anness II ta’ dan ir-regolament, għandhomx jiġu interpretati fis-sens li l-awtorità kompetenti ta’ Stat Membru responsabbli għall-evalwazzjoni ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti hija marbuta, waqt l-eżami ta’ din it-talba, li tieħu inkunsiderazzjoni l-effetti mhux mixtieqa li l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali ta’ sustanza attiva li tinsab fl-imsemmi prodott jistgħu jikkawżaw lill-bniedem, fid-dawl tal-għarfien xjentifiku jew tekniku rilevanti u affidabbli li huma disponibbli fil-mument ta’ dan l-eżami u li huma, b’mod partikolari, riprodotti fil-kriterji stabbiliti f’dan il-punt 3.6.5.
69 Fl-ewwel lok, fir-rigward tal-formulazzjoni tal-Artikolu 29 tar-Regolament Nru 1107/2009, għandu jitfakkar li dan l-artikolu, dwar il-kundizzjonijiet għall-awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, jipprevedi, fil-paragrafu 1 tiegħu, li, mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 50 ta’ dan ir-regolament, prodott għall-protezzjoni tal-pjanti jista’ jiġi awtorizzat biss jekk jissodisfa d-diversi rekwiżiti li huwa jistabbilixxi.
70 Għalhekk, mill-Artikolu 29(1)(a) u (e) tal-imsemmi regolament jirriżulta li tali prodott jista’ jiġi awtorizzat biss jekk is-sustanzi attivi tiegħu jkunu ġew approvati u jekk, fl-istat attwali tal-għarfien xjentifiku u tekniku, jissodisfa l-kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 4(3) tal-istess regolament.
71 Issa, skont din l-aħħar dispożizzjoni, prodott għall-protezzjoni tal-pjanti għandu jissodisfa, f’kundizzjonijiet ta’ applikazzjoni konformi mal-prattiki tajba għall-protezzjoni tal-pjanti u f’kundizzjonijiet realistiċi ta’ użu, b’mod partikolari l-kundizzjoni, li tinsab fil-punt (b) tiegħu, li ma jkollux effett dannuż immedjat jew ittardjat fuq is-saħħa tal-bniedem.
72 Għaldaqstant, abbażi tal-formulazzjoni tal-Artikolu 29(1)(a) u (e) kif ukoll tal-Artikolu 4(3)(b) tar-Regolament Nru 1107/2009, jidher li prodott għall-protezzjoni tal-pjanti jista’ jiġi awtorizzat minn awtorità nazzjonali kompetenti meta, b’mod partikolari, is-sustanzi attivi kollha li jkun fih dan il-prodott ikunu approvati u meta l-imsemmi prodott ma jkollux effett dannuż immedjat jew ittardjat, fl-istat attwali tal-għarfien xjentifiku u tekniku, fuq is-saħħa tal-bniedem.
73 Fir-rigward tal-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009, għandu jitfakkar li dan jipprevedi, b’effett mill‑10 ta’ Novembru 2018, il-kriterji speċifiċi li jiddeterminaw, b’mod partikolari, jekk sustanza attiva għandhiex titqies li għandha proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali li jistgħu jikkawżaw effetti negattivi fuq il-bniedem.
74 Għaldaqstant, fil-kawżi prinċipali tqum il-kwistjoni dwar jekk l-awtorità kompetenti ta’ Stat Membru li quddiemha titressaq talba għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti għandhiex, fil-kuntest tal-evalwazzjoni tal-effetti potenzjali ta’ dan il-prodott fuq is-saħħa tal-bniedem, tieħu inkunsiderazzjoni dawn il-kriterji.
75 Skont il-pożizzjoni difiża minn Adama, minn BASF Nederland, mill-Gvern tal-Pajjiżi l-Baxxi u minn dak Elleniku kif ukoll mill-Kummissjoni, il-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali li sustanza attiva tista’ tippreżenta ma għandhomx jiġu evalwati fil-kuntest tal-eżami fuq livell nazzjonali ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti li fih din is-sustanza attiva. Fil-fatt, tali eżami jikser l-istruttura tar-Regolament Nru 1107/2009, id-distinzjoni bejn l-evalwazzjoni, fil-livell tal-Unjoni, tal-proprjetajiet intrinsiċi tas-sustanzi attivi u l-eżami, fil-livell tal-Istati Membri, tat-talbiet għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti kif ukoll it-tqassim tal-kompetenzi bejn l-Unjoni u l-Istati Membri stabbilit minn dan ir-regolament.
76 Min-naħa l-oħra, PAN Europe u l-Gvern Ċek iqisu li, meta awtorità nazzjonali kompetenti, li tiddeċiedi dwar applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, ikollha, għad-dispożizzjoni tagħha, għarfien xjentifiku u tekniku attwali u rilevanti li jistabbilixxi li jeżisti riskju li prodott għall-protezzjoni tal-pjanti jkollu effetti mhux mixtieqa fuq il-bniedem minħabba l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali ta’ sustanza attiva li jkun fih, din l-awtorità hija obbligata tevalwa tali riskju u li tislet il-konklużjonijiet xierqa minnu.
77 F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li mill-formulazzjoni tal-Artikolu 29(1)(a) u (e) kif ukoll tal-Artikolu 4(3)(b) tar-Regolament Nru 1107/2009, imsemmija fil-punti 69 sa 71 ta’ din is-sentenza, ma jirriżultax li, meta jkollha tiġi adottata deċiżjoni dwar l-awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, l-awtoritajiet kompetenti tal-Istat Membru kkonċernat għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni biss ċerti kategoriji ta’ għarfien xjentifiku jew tekniku skont is-sors tiegħu jew skont il-mument li fih dan l-għarfien ikun sar aċċessibbli.
78 Minn dan isegwi li, abbażi ta’ interpretazzjoni letterali ta’ dawn id-dispożizzjonijiet, xejn ma jipprekludi lill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti, waqt l-eżami ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, skont l-Artikolu 29 tar-Regolament Nru 1107/2009, milli jivverifikaw jekk, fl-istat attwali tal-għarfien xjentifiku u tekniku, dan il-prodott għandux effett dannuż immedjat jew ittardjat fuq is-saħħa tal-bniedem, fis-sens tal-Artikolu 4(3)(b) ta’ dan ir-regolament, fid-dawl tal-kriterji li jinsabu, b’mod partikolari, fil-punt 3.6.5 tal-Anness II tal-imsemmi regolament u tal-proprjetajiet ta’ sustanza attiva li tinsab fl-imsemmi prodott.
79 Fit-tieni lok, din l-interpretazzjoni letterali hija sostnuta mill-kuntest li jifformaw parti minnu dawn id-dispożizzjonijiet.
80 L-ewwel nett, għandu jiġi osservat li r-Regolament Nru 1107/2009 jiddistingwi bejn l-approvazzjoni ta’ sustanzi attivi fil-livell tal-Unjoni u l-awtorizzazzjonijiet ta’ tqegħid fis-suq u ta’ użu ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti. Filwaqt li din l-approvazzjoni tas-sustanzi attivi hija rregolata mid-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu II ta’ dan ir-regolament, li fosthom jinsab l-Artikolu 4 tal-imsemmi regolament, u taqa’ taħt il-kompetenza tal-Kummissjoni, l-awtorizzazzjonijiet ta’ tqegħid fis-suq u ta’ użu tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti huma previsti fil-Kapitolu III tal-istess regolament u huma adottati mill-Istati Membri.
81 Madankollu, għandu jiġi kkonstatat li, fil-kuntest tat-talbiet għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, l-Artikolu 29(1)(e) tar-Regolament Nru 1107/2009 jimponi fuq l-Istati Membri l-obbligu li jivverifikaw li l-kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 4(3) ta’ dan ir-regolament huma ssodisfatti. Issa, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ppreċiżat li, abbażi tal-Artikolu 29(1)(e) tar-regolament imsemmi, fost ir-rekwiżiti meħtieġa sabiex prodott għall-protezzjoni tal-pjanti jkun awtorizzat li jitqiegħed fis-suq, hemm l-osservanza, fid-dawl ta’ għarfien xjentifiku u tekniku attwali, tal-kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 4(3) tal-istess regolament. Skont dawn id-dispożizzjonijiet, tali prodott jista’ jiġi awtorizzat biss jekk jiġi stabbilit li ma għandux effett dannuż immedjat jew ittardjat fuq is-saħħa tal-bniedem (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal‑1 ta’ Ottubru 2019, Blaise et, C-616/17, EU:C:2019:800, punti 71 u 114).
82 Għaldaqstant, għalkemm l-approvazzjoni, mill-Kummissjoni, tas-sustanza attiva ma tistax tiġi eżaminata mill-ġdid mill-Istati Membri waqt l-eżami ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti li fih din is-sustanza, l-awtorizzazzjoni ta’ tali prodott ma tistax, min-naħa l-oħra, titqies li tikkostitwixxi implimentazzjoni purament awtomatika tal-approvazzjoni, mill-Kummissjoni, ta’ sustanza attiva li tinsab f’dan il-prodott (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑28 ta’ Ottubru 2020, Associazione GranoSalus vs Il‑Kummissjoni, C‑313/19 P, EU:C:2020:869, punti 55 u 58).
83 Għaldaqstant, kif irrilevat l-Avukat Ġenerali fil-punt 58 tal-konklużjonijiet tagħha, għalkemm ir-Regolament Nru 1107/2009 jipprekludi li Stat Membru jagħti awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq għal prodott għall-protezzjoni tal-pjanti li fih sustanza attiva li ma ġietx approvata, Stat Membru ma huwiex obbligat li jawtorizza t-tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti li fih sustanzi attivi li kollha ġew approvati, jekk ikun hemm għarfien xjentifiku jew tekniku li jidentifika riskju inaċċettabbli għas-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali jew għall-ambjent marbut mal-użu ta’ dan il-prodott.
84 It-tieni nett, għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni wkoll il-prinċipji uniformi ta’ evalwazzjoni u ta’ awtorizzazzjoni tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti li għalihom jirreferi l-Artikolu 29(1) tar-Regolament Nru 1107/2009 u li huma stabbiliti fl-Anness tar-Regolament Nru 546/2011.
85 Huwa għalhekk li, skont il-punt 2(c), li jinsab fit-Titolu A tal-Parti I ta’ dan l-anness, waqt l-eżami tal-applikazzjonijiet għal awtorizzazzjoni u tal-għoti tal-awtorizzazzjonijiet, l-Istati Membri għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni l-elementi ta’ informazzjoni l-oħra ta’ natura teknika jew xjentifika li jistgħu raġonevolment ikollhom għad-dispożizzjoni tagħhom u li jirrigwardaw l-effetti dannużi potenzjali tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti jew tal-komponenti tiegħu. Issa, ma hemmx dubju li jikkostitwixxu tali element ta’ informazzjoni ta’ natura xjentifika l-kriterji stabbiliti fil-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009.
86 Minn naħa, mill-premessa 2 tar-Regolament 2018/605 jirriżulta li dawn il-kriterji huma bbażati fuq id-definizzjonijiet tas-sustanzi li jfixklu s-sistema endokrinali u tal-effetti mhux mixtieqa tagħhom proposti mill-WHO, li huma s-suġġett ta’ kunsens wiesa’ ħafna bejn ix-xjentisti u li ġew approvati mill-EFSA fl-opinjoni xjentifika tagħha dwar is-sustanzi li jfixklu s-sistema endokrinali tat‑28 ta’ Frar 2013.
87 Min-naħa l-oħra, l-identifikazzjoni ta’ sustanza attiva li għandha proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali li jistgħu jikkawżaw effetti mhux mixtieqa fil-bniedem għandhom, b’mod partikolari, ikunu bbażati, skont is-sitt paragrafu tal-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009, fuq id-data xjentifika rilevanti kollha disponibbli u fuq evalwazzjoni ta’ din id-data abbażi ta’ analiżi tas-saħħa probatorja tagħhom.
88 Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li l-kuntest tal-Artikolu 29(1), tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(1) u tal-Artikolu 4(3), kif ukoll tal-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009 jikkonferma l-interpretazzjoni letterali ta’ dawn id-dispożizzjonijiet stabbilita fil-punt 78 ta’ din is-sentenza.
89 Fit-tielet lok, din l-interpretazzjoni hija kkorroborata wkoll mill-għan tar-Regolament Nru 1107/2009 li, kif huwa ppreċiżat fl-Artikolu 1(3) ta’ dan ir-regolament, u kif huwa rifless fil-premessa 8 tiegħu, huwa, b’mod partikolari, li jiġi żgurat livell għoli ta’ protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem u tal-annimali kif ukoll tal-ambjent (sentenza tad‑19 ta’ Jannar 2023, Pesticide Action Network Europe et, C‑162/21, EU:C:2023:30, punt 46).
90 F’dan ir-rigward, billi għamlet riferiment għall-premessa 24 tal-imsemmi regolament, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li d-dispożizzjonijiet li jirregolaw l-għoti tal-awtorizzazzjonijiet għat-tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti għandhom jiggarantixxu livell għoli ta’ protezzjoni u li, meta jinħarġu tali awtorizzazzjonijiet, l-għan ta’ protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem u tal-annimali kif ukoll tal-ambjent “għandu jieħu preċedenza” fuq l-għan ta’ titjib tal-produzzjoni tal-pjanti (sentenza tad‑19 ta’ Jannar 2023, Pesticide Action Network Europe et, C‑162/21, EU:C:2023:30, punt 48 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).
91 Bl-istess mod, il-premessa 29 tar-Regolament Nru 1107/2009, filwaqt li tinsisti fuq in-neċessità li jiġi previst tqegħid għad-dispożizzjoni iktar armonizzat tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, tirrikonoxxi li ċirkustanzi ambjentali jew agrikoli speċifiċi għat-territorju ta’ Stat Membru wieħed jew iktar jistgħu jiġġustifikaw li dan jew dawn l-Istati Membri jirrifjutaw li jawtorizzaw il-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti fit-territorju tagħhom meta dan ikun iġġustifikat minn ċirkustanzi agrikoli jew ambjentali partikolari jew jekk il-livell għoli ta’ protezzjoni kemm tas-saħħa tal-bniedem kif ukoll tal-annimali u tal-ambjent ma jkunx jista’ jiġi żgurat.
92 Barra minn hekk, għandu jitfakkar li d-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-regolament huma bbażati, konformement mal-Artikolu 1(4) tal-imsemmi regolament, moqri fid-dawl tal-premessa 8 tal-istess regolament, fuq il-prinċipju ta’ prekawzjoni, u dan sabiex jiġi evitat li sustanzi attivi jew prodotti mqiegħda fis-suq ma jippreġudikawx is-saħħa tal-bniedem.
93 Issa, it-teħid inkunsiderazzjoni, waqt l-evalwazzjoni tal-effetti dannużi potenzjali ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti li għalih intalbet l-awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq, tal-kriterji xjentifiċi li jinsabu fil-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009 jikkontribwixxi, fl-osservanza tal-prinċipju ta’ prekawzjoni, għat-twettiq tal-għan imfakkar fil-punt 89 ta’ din is-sentenza.
94 Għandu jingħad ukoll li l-kunsiderazzjonijiet esposti fil-punti preċedenti ta’ din is-sentenza ma humiex ikkontestati mir-rekwiżit tal-osservanza tal-prinċipju ta’ ċertezza legali.
95 Fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħhom, Adama u l-Gvern Elleniku jsostnu, essenzjalment, li dan il-prinċipju jeżiġi li l-eżami ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti jsir skont l-għarfien xjentifiku jew tekniku eżistenti fid-data tal-preżentata ta’ din l-applikazzjoni.
96 Skont ġurisprudenza stabbilita, il-prinċipju ta’ ċertezza legali jeżiġi li r-regoli tad-dritt ikunu ċari, preċiżi u prevedibbli fl-effetti tagħhom, sabiex il-persuni kkonċernati jkunu jistgħu jorjentaw ruħhom f’sitwazzjonijiet u f’relazzjonijiet legali li jaqgħu taħt l-ordinament ġuridiku tal-Unjoni (sentenza tas‑6 ta’ Mejju 2021, Bayer CropScience u Bayer vs Il‑Kummissjoni, C‑499/18 P, EU:C:2021:367, punt 101).
97 Madankollu, dan il-prinċipju għandu, fil-qasam speċifiku tal-awtorizzazzjonijiet għat-tqegħid fis-suq tal-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, jiġi bbilanċjat mal-prinċipju ta’ prekawzjoni li huwa bbażat fuqu r-Regolament Nru 1107/2009 u li l-għan tiegħu huwa, kif imfakkar fil-punt 89 ta’ din is-sentenza, li jiżgura livell għoli ta’ protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem u tal-annimali kif ukoll tal-ambjent. Huwa għalhekk li, fil-każ ta’ elementi li jistabbilixxu li sustanza attiva jew prodott għall-protezzjoni tal-pjanti għandu effett ta’ ħsara fuq is-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali jew effett inaċċettabbli fuq l-ambjent, il-Kummissjoni u/jew l-Istati Membri jistgħu jkunu obbligati li jirtiraw l-approvazzjoni ta’ din is-sustanza attiva jew l-awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ dan il-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti kif ukoll, jekk ikun il-każ, li jadottaw miżuri ta’ emerġenza.
98 Minn dan isegwi li, fil-kuntest ta’ dan ir-regolament, kull applikant li jixtieq iqiegħed fis-suq prodott għall-protezzjoni tal-pjanti jista’ jistenna li l-istat ta’ għarfien xjentifiku jew tekniku jiġi emendat matul il-proċedura ta’ awtorizzazzjoni jew matul il-perijodu li għalih sustanza attiva hija approvata jew prodott għall-protezzjoni tal-pjanti huwa awtorizzat. Barra minn hekk, mill-Artikoli 46 u 69 sa 71 tal-imsemmi regolament jirriżulta li l-irtirar ta’ awtorizzazzjoni jew l-adozzjoni ta’ miżura ta’ emerġenza jista’ jkollhom l-effett immedjat tagħhom, u ma jippermettux iktar it-tqegħid fis-suq kif ukoll l-użu tal-ħażniet eżistenti tal-prodott inkwistjoni.
99 Għaldaqstant, it-teħid inkunsiderazzjoni ta’ għarfien xjentifiku jew tekniku rilevanti u affidabbli li ma kienx għadu aċċessibbli fil-mument tal-preżentazzjoni tal-applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti ma jistax jitqies li jmur kontra l-prinċipju ta’ ċertezza legali.
100 Fid-dawl tal-motivi kollha preċedenti, ir-risposta għall-ewwel domanda fil-Kawża C‑309/22 u għall-ewwel u għar-raba’ domanda fil-Kawża C‑310/22 għandha tkun li l-Artikolu 29(1)(a) u (e) kif ukoll it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(1) u l-Artikolu 4(3) tar-Regolament Nru 1107/2009, moqrija flimkien mal-punt 3.6.5 tal-Anness II ta’ dan ir-regolament, għandhom jiġu interpretati fis-sens li l-awtorità kompetenti ta’ Stat Membru responsabbli għall-evalwazzjoni ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti hija obbligata, waqt l-eżami ta’ din it-talba, li tieħu inkunsiderazzjoni l-effetti mhux mixtieqa li l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali ta’ sustanza attiva li tinsab fl-imsemmi prodott jistgħu jikkawżaw fuq il-bniedem, fid-dawl tal-għarfien xjentifiku jew tekniku rilevanti u affidabbli li huwa disponibbli fil-mument ta’ dan l-eżami u li huma, b’mod partikolari, riprodotti fil-kriterji stabbiliti f’dan il-punt 3.6.5.
Fuq it‑tieni u t‑tielet domanda fil‑Kawża C‑309/22 kif ukoll fuq it‑tieni u t‑tielet domanda fil‑Kawża C‑310/22
101 Fid-dawl tar-risposta mogħtija għall-ewwel domanda fil‑Kawża C‑309/22 kif ukoll għall-ewwel u għar-raba’ domanda fil‑Kawża C‑310/22, ma hemmx lok li tingħata risposta għat-tieni u għat-tielet domanda fil-Kawża C‑309/22 kif ukoll għat-tieni u għat-tielet domanda fil-Kawża C‑310/22.
Fuq l‑ispejjeż
102 Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija dik il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (It-Tielet Awla) taqta’ u tiddeċiedi:
L-Artikolu 29(1)(a) u (e) kif ukoll it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(1) u l-Artikolu 4(3) tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑21 ta’ Ottubru 2009 dwar it-tqegħid fis-suq ta’ prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti u li jħassar id-Direttivi tal-Kunsill 79/117/KEE u 91/414/KEE, kif emendat bir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2018/605 tad‑19 ta’ April 2018 li jemenda l-Anness II tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 billi jistabbilixxi l-kriterji xjentifiċi biex jiġu ddeterminati l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali, moqri flimkien mal-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament Nru 1107/2009, kif emendat,
għandhom jiġu interpretati fis-sens li:
l-awtorità kompetenti ta’ Stat Membru responsabbli għall-evalwazzjoni ta’ applikazzjoni għal awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodott għall-protezzjoni tal-pjanti hija obbligata, waqt l-eżami ta’ din it-talba, li tieħu inkunsiderazzjoni l-effetti mhux mixtieqa li l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali ta’ sustanza attiva li tinsab fl-imsemmi prodott jistgħu jikkawżaw fuq il-bniedem, fid-dawl tal-għarfien xjentifiku jew tekniku rilevanti u affidabbli li huwa disponibbli fil-mument ta’ dan l-eżami u li huma, b’mod partikolari, riprodotti fil-kriterji stabbiliti f’dan il-punt 3.6.5.
Firem