POSTANOWIENIE SĄDU (ósma izba)
z dnia 21 marca 2012 r.(*)
Skarga o stwierdzenie nieważności – Pomoc państwa – System pomocy umożliwiający amortyzację podatkową finansowej wartości firmy w związku z nabyciem udziałów w zagranicznych przedsiębiorstwach – Decyzja uznająca system pomocy za niezgodny ze wspólnym rynkiem i nienakazująca odzyskania pomocy – Brak indywidualnego oddziaływania – Niedopuszczalność
W sprawie T‑174/11
Modelo Continente Hipermercados, SA, sucursal en España, z siedzibą w Madrycie (Hiszpania), reprezentowana przez adwokatów J. Buendíę Sierrę, E. Abada Valdenebra, M. Muñoz de Juan oraz R. Calva Salinera,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez R. Lyala oraz C. Urracę Caviedesa, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mającej za przedmiot wniosek o stwierdzenie nieważności art. 1 ust. 1 decyzji Komisji 2011/5/WE z dnia 28 października 2009 r. w sprawie amortyzacji podatkowej finansowej wartości firmy w związku z nabyciem udziałów w zagranicznych przedsiębiorstwach C 45/07 (ex NN 51/07, ex CP 9/07) wdrożonej przez Hiszpanię (Dz.U. 2011, L 7, s. 48),
SĄD (ósma izba),
w składzie: L. Truchot (sprawozdawca), prezes, M.E. Martins Ribeiro i A. Popescu, sędziowie,
sekretarz: E. Coulon,
wydaje następujące
Postanowienie
Okoliczności powstania sporu
1 Poprzez skierowane w latach 2005–2006 pisemne zapytania (E‑4431/05, E‑4772/05, E‑5800/06 i P‑5509/06) deputowani do Parlamentu Europejskiego żądali od Komisji Wspólnot Europejskich wyjaśnień w kwestii kwalifikacji jako pomocy państwa ustanowionego w art. 12 ust. 5 mechanizmu wprowadzonego do hiszpańskiej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w drodze Ley 24/2001, de Medidas Fiscales, Administrativas y del Orden Social (ustawy nr 24/2001 w sprawie środków podatkowych, administracyjnych i z zakresu spraw społecznych) z dnia 27 grudnia 2001 r. (BOE nr 313 z dnia 31 grudnia 2001 r., s. 50493) i ponowionego w drodze Real Decreto Legislativo 4/2004, por el que se aprueba el texto refundido de la Ley del Impuesto sobre Sociedades (królewskiego dekretu ustawodawczego nr 4/2004 w sprawie zatwierdzenia ujednoliconego tekstu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) z dnia 5 marca 2004 r. (BOE nr 61 z dnia 11 marca 2004 r., s. 10951) (zwanego dalej „spornym systemem”). Komisja w istocie odpowiedziała, że zgodnie z dostępnymi jej informacjami nie wydaje się, by sporny system był objęty zakresem stosowania reguł rządzących przyznawaniem pomocy państwa.
2 Pismami z dnia 15 stycznia 2007 r. i z dnia 26 marca 2007 r. Komisja zwróciła się do władz hiszpańskich o dostarczenie informacji umożliwiających ocenę zakresu obowiązywania spornego systemu i wywartych przez niego skutków. Pismami z dnia 16 lutego 2007 r. i z dnia 4 czerwca 2007 r. Królestwo Hiszpanii podało do wiadomości Komisji żądane przez nią informacje.
3 W faksie z dnia 28 sierpnia 2007 r. Komisja otrzymała skargę od prywatnego podmiotu gospodarczego, który twierdził, że sporny system stanowi niezgodną ze wspólnym rynkiem pomoc państwa.
4 Decyzją z dnia 10 października 2007 r. (streszczenie Dz.U. C 311, s. 21) Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające w sprawie spornego systemu.
5 W piśmie z dnia 5 grudnia 2007 r. Komisja otrzymała uwagi Hiszpanii dotyczące tej decyzji w sprawie wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego. W okresie od dnia 18 stycznia 2008 r. do dnia 16 czerwca 2008 r. Komisja otrzymała również uwagi od 32 zainteresowanych stron. Pismami z dnia 30 czerwca 2008 r. i z dnia 22 kwietnia 2009 r. Królestwo Hiszpanii przedstawiło swoje komentarze do uwag zainteresowanych stron.
6 W dniach 18 lutego 2008 r., 12 maja 2009 r. i 8 czerwca 2009 r. Komisja odbyła spotkania techniczne z władzami hiszpańskimi. Odbyła ona również spotkania techniczne z niektórymi z 32 zainteresowanych stron.
7 Pismem z dnia 14 lipca 2008 r. i e‑mailem z dnia 16 czerwca 2009 r. władze hiszpańskie przekazały Komisji dalsze informacje.
8 Komisja zakończyła postępowanie w zakresie dotyczącym nabycia udziałów w obrębie Unii Europejskiej, wydając decyzję 2011/5/WE z dnia 28 października 2009 r. w sprawie amortyzacji podatkowej finansowej wartości firmy w związku z nabyciem udziałów w zagranicznych przedsiębiorstwach C 45/07 (ex NN 51/07, ex CP 9/07) wdrożonej przez Hiszpanię (Dz.U. 2011, L 7, s. 48, zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”).
9 W zaskarżonej decyzji uznała ona, że polegający na przyznawaniu ulg podatkowych sporny system umożliwiający spółkom hiszpańskim amortyzację finansowej wartości firmy w związku z nabyciem udziałów w zagranicznych przedsiębiorstwach jest niezgodny ze wspólnym rynkiem, w sytuacji gdy ma on zastosowanie do tego nabycia udziałów w spółkach mających siedzibę w Unii.
10 W art. 1 ust. 2 i 3 zaskarżonej decyzji instytucja ta pozwala jednak, w zastosowaniu zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań, na dalsze stosowanie spornego systemu w odniesieniu do nabycia udziałów przed dniem publikacji w dniu 21 grudnia 2007 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego, a także w odniesieniu do transakcji nabycia udziałów, których przeprowadzenie – uzależnione od zatwierdzenia przez organ regulacyjny, któremu transakcje te zgłoszono przed tą datą – wiązało się z nieodwołalnym zobowiązaniem zaciągniętym przed dniem 21 grudnia 2007 r.
Przebieg postępowania i żądania stron
11 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 18 marca 2011 r. skarżąca Modelo Continente Hipermercados, SA, sucursal en España wniosła niniejszą skargę.
12 Odrębnym pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 26 maja 2011 r. Komisja podniosła, na podstawie art. 114 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem, zarzut niedopuszczalności.
13 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 8 lipca 2011 r. skarżąca przedstawiła swoje uwagi w kwestii podniesionego przez Komisję zarzutu niedopuszczalności.
14 Skarżąca wnosi w istocie do Sądu o:
– stwierdzenie dopuszczalności skargi i kontynuowanie postępowania;
– uchylenie art. 1 ust. 1 zaskarżonej decyzji;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
15 Komisja wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie niedopuszczalności skargi;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
Co do prawa
16 Na podstawie art. 114 § 1 regulaminu postępowania na wniosek strony Sąd może rozstrzygnąć w przedmiocie niedopuszczalności bez rozpatrywania istoty sprawy. Artykuł 114 § 3 stanowi, że jeżeli Sąd nie zadecyduje inaczej, pozostała część postępowania odbywa się ustnie. W niniejszej sprawie Sąd uważa, że po zapoznaniu się z aktami sprawy ma on wystarczającą wiedzę, aby orzec w przedmiocie wniosku bez otwierania procedury ustnej.
17 Komisja podnosi, że niniejsza skarga jest niedopuszczalna ze względu na to, iż skarżąca nie wykazała, że posiada interes prawny w stwierdzeniu nieważności zaskarżonej decyzji ani że zaskarżona decyzja dotyczy jej indywidualnie.
18 Należy najpierw zbadać drugą z przeszkód procesowych, na które powołała się Komisja.
19 Zgodnie z brzmieniem art. 263 akapit czwarty TFUE „[k]ażda osoba fizyczna lub prawna może wnieść, na warunkach przewidzianych w akapitach pierwszym i drugim, skargę na akty, których jest adresatem lub które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie, oraz na akty regulacyjne, które dotyczą jej bezpośrednio i nie obejmują środków wykonawczych”.
20 Ze względu na to, że zaskarżona decyzja została wydana po przeprowadzeniu formalnego postępowania wyjaśniającego, a skarżąca nie była jej adresatem, krąg podmiotów, których dotyczy ona indywidualnie, należy ustalać zgodnie z kryteriami ustanowionymi w wyroku Trybunału z dnia 15 lipca 1963 r. w sprawie 25/62 Plaumann przeciwko Komisji, Rec. s. 197, 223. Skarżąca powinna więc wykazać, że zaskarżona decyzja dotyczy jej ze względu na określone cechy, które są jej właściwe, lub sytuację faktyczną, która wyodrębnia ją spośród wszystkich osób i w ten sposób indywidualizuje ją w sposób analogiczny do adresata tej decyzji (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑298/00 P Włochy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4087, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).
21 Skarżąca, aby wykazać, że zaskarżona decyzja, uznająca sporny system za bezprawny i niezgodny ze wspólnym rynkiem, dotyczy jej indywidualnie, powołuje się na swój status beneficjenta tego systemu, gdy ma on zastosowanie do nabycia udziałów w Unii.
22 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przedsiębiorstwo nie ma w zasadzie legitymacji do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji zakazującej wprowadzenia systemu pomocy sektorowej, jeżeli decyzja ta dotyczy przedsiębiorstwa wyłącznie z powodu jego przynależności do tego sektora oraz posiadanego przez nie charakteru potencjalnego beneficjenta wspomnianego systemu pomocy. W odniesieniu do skarżącego przedsiębiorstwa decyzja taka stanowi bowiem środek o charakterze ogólnym, stosowany w określonych obiektywnie sytuacjach oraz wywołujący skutki prawne pod względem pewnej kategorii osób określonych w sposób ogólny i abstrakcyjny (zob. ww. wyrok w sprawie Włochy przeciwko Komisji, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo; wyrok Sądu z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie T‑309/02 Acegas przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1809, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo).
23 Jednakże jeżeli dana decyzja dotyczy skarżącego przedsiębiorstwa nie tylko jako przedsiębiorstwa działającego w danym sektorze i potencjalnego beneficjenta systemu pomocy, ale również jako rzeczywistego beneficjenta pomocy indywidualnej przyznanej na podstawie tego systemu, a odzyskanie tej pomocy zostało nakazane przez Komisję, rzeczona decyzja dotyczy tego przedsiębiorstwa indywidualnie, a zatem jego skarga na tę decyzję jest dopuszczalna (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 19 października 2000 r. w sprawach połączonych C‑15/98 i C‑105/99 Włochy i Sardegna Lines przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8855, pkt 34, 35; wyrok Sądu z dnia 10 września 2009 r. w sprawie T‑75/03 Banco Comercial dos Açores przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 44).
24 Z tego względu należy sprawdzić, czy skarżąca jest rzeczywiście beneficjentem pomocy indywidualnej przyznanej na podstawie systemu pomocy, o której mowa w zaskarżonej decyzji i której odzyskanie zostało nakazane przez Komisję (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 9 czerwca 2011 r. w sprawach połączonych C‑71/09 P, C‑73/09 P i C‑76/09 P Comitato „Venezia vuole vivere” i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑4727, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo; wyrok Sądu z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie T‑221/10 Iberdrola przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 27).
25 Skarżąca twierdzi, że zaskarżona decyzja dotyczy jej indywidualnie ze względu na transakcję nabycia udziałów przeprowadzoną w spółce z siedzibą w Portugalii. Skarżąca wyjaśnia, że w dniu 26 lipca 2007 r. jej spółka dominująca z siedzibą w Portugalii zawarła z niderlandzką spółką umowę sprzedaży pod warunkiem uzyskania zezwolenia wydanego przez portugalski organ ochrony konkurencji. Organ ten zatwierdził sporną transakcję w dniu 27 grudnia 2007 r., po uzyskaniu informacji, że „wynikająca z umowy sytuacja prawna” spółki dominującej skarżącej została przeniesiona na skarżącą na podstawie umowy sprzedaży. Transakcja została ostatecznie przeprowadzona w dniu 31 grudnia 2007 r. i w załączeniu do skargi skarżąca przekazała szereg dokumentów potwierdzających zastosowanie przez nią spornego systemu do tej transakcji. Skarżąca wykazała zatem swój status rzeczywistego beneficjenta spornego systemu. Jednakże wskazuje ona, że nie jest zobowiązana do zwrotu pomocy.
26 W tym zakresie skarżąca podnosi, opierając się na orzecznictwie, że stwierdzenie, iż pomoc przyznana w ramach systemu pomocy uznanego za niezgodny z prawem oraz ze wspólnym rynkiem dotyczy beneficjenta indywidualnie, nie może ograniczać się do przypadków, w których beneficjentowi nakazano zwrot tej pomocy. Zdaniem skarżącej obowiązek odzyskania został bowiem zbadany w orzecznictwie jedynie uzupełniająco.
27 Argument ten należy oddalić. W wyrokach przytoczonych w pkt 23 powyżej, podobnie jak w decyzjach przywołanych przez skarżącą, uznano, w taki sam sposób, że decyzja uznająca pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem dotyczy skarżącego indywidualnie, jeżeli można wykazać, że jest on rzeczywiście beneficjentem pomocy indywidualnej przyznanej na podstawie tego systemu, a odzyskanie tej pomocy zostało nakazane przez Komisję (wyroki Sądu: z dnia 20 września 2007 r. w sprawie T‑136/05 Salvat père & fils i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4063, pkt 70; z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie T‑292/02 Confservizi przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1659, pkt 44; w sprawie T‑301/02 AEM przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1757, pkt 45). Ze sformułowania tego, które stawia obowiązek odzyskania pomocy na tej samej płaszczyźnie co przysługujący skarżącemu status rzeczywistego beneficjenta, nie można wywnioskować, że taki obowiązek ma jedynie drugorzędne znaczenie, a nawet że jest zbędny.
28 Należy ponadto zauważyć, że Sąd w wyroku z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawach połączonych T‑254/00, T‑270/00 i T‑277/00 Hôtel Cipriani i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑3269, pkt 84, również przytoczonym przez skarżącą, ogranicza się do powtórzenia obydwu powyższych przesłanek i przyznaje nawet szczególne znaczenie nakazowi odzyskania pomocy, uznając, iż indywidualizacja wynika w danym przypadku z faktu, że nakaz odzyskania pomocy naruszył w szczególny sposób interesy członków tego zamkniętego kręgu, których można było bez żadnych przeszkód zidentyfikować. Trybunał, orzekając w przedmiocie odwołania od tego wyroku, stwierdził, że Sąd słusznie uznał, iż skarżące przedsiębiorstwa mają legitymację procesową w zakresie, w jakim sporna decyzja dotyczy ich indywidualnie, ponieważ nakaz odzyskania rozpatrywanej pomocy naruszył w szczególny sposób ich sytuację prawną (ww. wyrok w sprawach połączonych Comitato „Venezia vuole vivere” i in. przeciwko Komisji, pkt 51).
29 Ponadto, wbrew twierdzeniom skarżącej, z pkt 56 ww. wyroku w sprawach połączonych Comitato „Venezia vuole vivere” i in. przeciwko Komisji nie można wywnioskować, że Trybunał jednoznacznie potwierdza, iż odzyskanie korzyści nie jest warunkiem sine qua non, by uznać, że decyzja dotyczy skarżącego indywidualnie. W tej kwestii Trybunał stwierdza bowiem, że nakaz odzyskania pomocy dotyczy indywidualnie wszystkich beneficjentów rozpatrywanego systemu już z tego względu, iż od momentu wydania spornej decyzji są oni narażeni na ryzyko, że korzyści, które otrzymali, zostaną odzyskane i że tym samym będzie to miało wpływ na ich sytuację prawną, przy czym nie jest konieczne badanie dodatkowych przesłanek dotyczących sytuacji, w których decyzji Komisji nie towarzyszy nakaz odzyskania pomocy. W tym samym punkcie wyroku Trybunał wyjaśnia ponadto, iż ewentualność, że w późniejszym czasie korzyści uznane za bezprawne nie zostaną odzyskane od ich beneficjentów, nie wyklucza uznawania tych beneficjentów za podmioty, których decyzja dotyczy indywidualnie. Trybunał ogranicza się zatem do wskazania, że nakaz odzyskania pomocy zawarty w spornej decyzji wystarcza, by dokonać indywidualizacji beneficjentów, których dotyczy dany akt, przy czym nie jest konieczne badanie, czy nakaz ten wywoła skutki na szczeblu krajowym.
30 Wynika z tego, że gdy zaskarżony akt wymaga odzyskania pomocy przyznanej na podstawie systemu pomocy, akt ten dotyczy indywidualnie wyłącznie skarżących, do których ma zastosowanie obowiązek odzyskania pomocy.
31 W konsekwencji, ponieważ na skarżącą nie został nałożony obowiązek zwrotu pomocy, nie można uznać, że zaskarżona decyzja dotyczy jej indywidualnie.
32 Choć argument skarżącej, zgodnie z którym odrzucenie niniejszej skargi jako niedopuszczalnej sprowadza się do pozbawienia jej prawa do skutecznej ochrony sądowej, mimo że został wymieniony w części argumentacji poświęconej interesowi prawnemu skarżącej, powinien być interpretowany jako przemawiający za uznaniem jej statusu osoby, której zaskarżona decyzja dotyczy indywidualnie, warto przypomnieć, że Unia Europejska jest unią prawa, w której akty jej instytucji poddane są kontroli pod względem zgodności z traktatem i z ogólnymi zasadami prawa, należącymi do praw podstawowych. Tak więc podmioty prywatne muszą mieć możliwość korzystania ze skutecznej ochrony sądowej swoich praw, wywodzonych przez te podmioty z porządku prawnego Unii. Jednakże w niniejszym postępowaniu skarżąca nie została wcale pozbawiona skutecznej ochrony sądowej. Nawet w przypadku uznania niniejszej skargi za niedopuszczalną nic nie stałoby bowiem na przeszkodzie, by w ramach powoływanego przez skarżącą sporu przed sądem krajowym – przed którym mogłyby zostać podniesione zarzuty mogące podważyć argument o braku w jej przypadku przewidzianego w zaskarżonej decyzji obowiązku odzyskania pomocy – zwróciła się ona do sądu krajowego o skorzystanie z trybu odesłania prejudycjalnego na podstawie art. 267 TFUE w celu dokonania oceny ważności zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim stwierdza ona niezgodność spornego systemu ze wspólnym rynkiem (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 24 marca 2011 r. w sprawach połączonych T‑443/08 i T‑455/08 Freistaat Sachsen i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1311, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo). Wbrew twierdzeniom skarżącej wniesienie do Sądu innych skarg na art. 1 ust. 1 zaskarżonej decyzji nie podważa takiej ochrony sądowej. Sąd bowiem albo stwierdzi nieważność danego przepisu – i to stwierdzenie nieważności będzie wiążące dla sądu krajowego – albo oddali skargi, a sąd krajowy nadal będzie miał obowiązek zwrócenia się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia prejudycjalnego w razie wątpliwości w przedmiocie ważności danego przepisu (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 22 października 1987 r. w sprawie 314/85 Foto‑Frost, Rec. s. 4199, 4225, pkt 15).
33 Skargę należy zatem w całości odrzucić jako niedopuszczalną, bez konieczności badania pierwszej podniesionej przez Komisję przeszkody procesowej opartej na braku interesu prawnego skarżącej.
W przedmiocie kosztów
34 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżąca przegrała sprawę, należy obciążyć ją nie tylko własnymi kosztami, ale także kosztami poniesionymi przez Komisję, zgodnie z żądaniem tej instytucji.
Z powyższych względów
SĄD (ósma izba)
postanawia, co następuje:
1) Skarga zostaje odrzucona jako niedopuszczalna.
2) Modelo Continente Hipermercados, SA, sucursal en España zostaje obciążona kosztami postępowania.
Sporządzono w Luksemburgu w dniu 21 marca 2012 r.