Language of document : ECLI:EU:C:2022:962

Υπόθεση C460/20

TU και RE

κατά

Google LLC

(αίτηση του Bundesgerichtshof για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

 Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 8ης Δεκεμβρίου 2022

«Προδικαστική παραπομπή – Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Οδηγία 95/46/ΕΚ – Άρθρο 12, στοιχείο βʹ – Άρθρο 14, πρώτο εδάφιο, στοιχείο αʹ– Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 – Άρθρο 17, παράγραφος 3, στοιχείο αʹ – Φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης στο διαδίκτυο – Αναζήτηση με βάση το ονοματεπώνυμο προσώπου – Εμφάνιση συνδέσμου ο οποίος οδηγεί σε άρθρα στον κατάλογο των αποτελεσμάτων αναζήτησης τα οποία περιέχουν πληροφορίες φερόμενες ως ανακριβείς – Εμφάνιση, με μορφή μικρογραφιών (thumbnails), των φωτογραφιών που συνοδεύουν τα εν λόγω άρθρα στον κατάλογο των αποτελεσμάτων της αναζήτησης εικόνων – Αίτηση διαγραφής συνδέσμων η οποία απευθύνεται προς τον φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης – Στάθμιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων – Άρθρα 7, 8, 11 και 16 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Υποχρεώσεις και ευθύνες του φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης όσον αφορά την επεξεργασία αιτήσεως διαγραφής συνδέσμων – Βάρος αποδείξεως το οποίο φέρει ο αιτών τη διαγραφή»

1.        Προσέγγιση των νομοθεσιών – Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Οδηγία 95/46 – Κανονισμός 2016/679 – Επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Έννοια – Δραστηριότητα μηχανής αναζήτησης – Αναζήτηση, ευρετηρίαση, αποθήκευση και παροχή της δυνατότητας στους χρήστες του διαδικτύου να αποκτούν πρόσβαση σε πληροφορίες που δημοσιεύουν ή αναρτούν τρίτοι στο διαδίκτυο – Εμπίπτει – Υπεύθυνος επεξεργασίας – Έννοια – Φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης – Εμπίπτει

(Κανονισμός 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4, σημεία 1, 2 και 7· οδηγία 95/46 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 2, στοιχεία βʹ και δʹ)

(βλ. σκέψεις 44, 49, 50, 91)

2.        Προσέγγιση των νομοθεσιών – Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Κανονισμός 2016/679 – Σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων – Δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Αίτηση διαγραφής συνδέσμων η οποία απευθύνεται προς τον φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης – Στάθμιση, κατά την επεξεργασία της αιτήσεως αυτής, με το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 7, 8 και 11· κανονισμός 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου· οδηγία 95/46 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου)

(βλ. σκέψεις 51-56, 58)

3.        Προσέγγιση των νομοθεσιών – Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Κανονισμός 2016/679 – Κατάλογος αποτελεσμάτων αναζήτησης η οποία πραγματοποιείται μέσω μηχανής αναζήτησης με βάση το ονοματεπώνυμο φυσικού προσώπου – Εμφάνιση συνδέσμου ο οποίος οδηγεί σε άρθρα που περιέχουν πληροφορίες φερόμενες ως ανακριβείς – Αίτηση διαγραφής συνδέσμων η οποία απευθύνεται προς τον φορέα εκμετάλλευσης της εν λόγω μηχανής αναζήτησης – Στάθμιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την επεξεργασία της αιτήσεως αυτής – Σχετικά κριτήρια – Διαπίστωση της ακρίβειας των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο ταξινομημένο περιεχόμενο – Περιλαμβάνεται – Βάρος αποδείξεως το οποίο φέρει ο αιτών τη διαγραφή συνδέσμων – Περιεχόμενο – Υποχρεώσεις και ευθύνες του φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης κατά την επεξεργασία αιτήσεως διαγραφής συνδέσμων – Περιεχόμενο – Κρίσιμα και επαρκή αποδεικτικά στοιχεία – Περιλαμβάνονται – Ανάγκη να επιλυθεί, τουλάχιστον προσωρινά, το ζήτημα της ακρίβειας του ταξινομημένου περιεχομένου – Δεν υφίσταται

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 7, 8 και 11· κανονισμός 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 17 § 3, στοιχείο αʹ)

(βλ. σκέψεις 62-65, 68-73, 75-77, διατακτ. 1)

4.        Προσέγγιση των νομοθεσιών – Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Οδηγία 95/46 – Κανονισμός 2016/679 – Πεδίο εφαρμογής ratione temporis – Παράλληλη ερμηνεία διατάξεων με παρόμοιο περιεχόμενο

(Κανονισμός 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου· οδηγία 95/46 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου)

(βλ. σκέψεις 78-80)

5.        Προσέγγιση των νομοθεσιών – Προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Οδηγία 95/46 – Κανονισμός 2016/679 – Κατάλογος αποτελεσμάτων αναζήτησης εικόνων η οποία πραγματοποιείται μέσω μηχανής αναζήτησης με βάση το ονοματεπώνυμο φυσικού προσώπου – Εμφάνιση, με μορφή μικρογραφιών, φωτογραφιών που απεικονίζουν το εν λόγω πρόσωπο – Αίτηση διαγραφής συνδέσμων η οποία απευθύνεται προς τον φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης – Στάθμιση θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την επεξεργασία της αιτήσεως αυτής – Σχετικά κριτήρια – Συνεκτίμηση της πληροφοριακής αξίας των φωτογραφιών, ανεξαρτήτως του αρχικού πλαισίου δημοσιεύσεώς τους, και των στοιχείων κειμένου που συνοδεύουν την εμφάνισή τους, τα οποία μπορούν να αποσαφηνίσουν την αξία αυτή – Περιλαμβάνεται

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 7, 8 και 11· Κανονισμός 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 17 § 3, στοιχείο αʹ· οδηγία 95/46 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 12, στοιχείο βʹ, και 14, εδ. 1, στοιχείο αʹ)

(βλ. σκέψεις 90, 93, 94, 96, 98, 100-105, 108, διατακτ. 2)

Σύνοψη

Οι αναιρεσείοντες της κύριας δίκης, TU, ο οποίος καταλαμβάνει θέσεις ευθύνης και κατέχει συμμετοχές σε διάφορες εταιρίες, και RE, η οποία ήταν σύντροφός του και, έως τον Μάιο του 2015, πληρεξουσία μιας από τις εταιρίες αυτές, αποτέλεσαν το αντικείμενο τριών άρθρων που δημοσιεύθηκαν σε ιστότοπο το 2015 από την G LLC, η οποία ήταν ο φορέας εκμετάλλευσης του ιστοτόπου. Τα άρθρα αυτά, εκ των οποίων το ένα συνοδευόταν από τέσσερις φωτογραφίες οι οποίες απεικόνιζαν τους αναιρεσείοντες και υποδήλωναν ότι αυτοί ζούσαν πολυτελή ζωή, παρουσίαζαν με επικριτικό τρόπο το επενδυτικό μοντέλο διαφόρων εταιριών τους. Η πρόσβαση στα εν λόγω άρθρα ήταν δυνατή με την εισαγωγή, στη μηχανή αναζήτησης την οποία εκμεταλλεύεται η Google LLC (στο εξής: Google), του ονοματεπωνύμου των αναιρεσειόντων τόσο μεμονωμένα όσο και σε συνδυασμό με ορισμένες εταιρικές επωνυμίες. Ο κατάλογος αποτελεσμάτων παρέπεμπε, μέσω ενός συνδέσμου, στα άρθρα αυτά καθώς και στις φωτογραφίες που εμφανίζονταν με μορφή μικρογραφιών («thumbnails»).

Οι αναιρεσείοντες της κύριας δίκης ζήτησαν από την Google, ως υπεύθυνη επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μέσω της μηχανής αναζήτησης την οποία εκμεταλλεύεται, αφενός, να διαγράψει από τον κατάλογο των αποτελεσμάτων αναζήτησης τους συνδέσμους προς τα επίμαχα άρθρα, για τον λόγο ότι αυτά περιείχαν ανακριβείς ισχυρισμούς και δυσφημιστικές απόψεις, και, αφετέρου, να αφαιρέσει από τον κατάλογο των αποτελεσμάτων αναζήτησης τις μικρογραφίες. Η Google απέρριψε την αίτηση αυτή.

Δεδομένου ότι οι αναιρεσείοντες της κύριας δίκης ηττήθηκαν τόσο σε πρώτο βαθμό όσο και κατ’ έφεση, άσκησαν ενώπιον του Bundesgerichtshof (Ανωτάτου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, Γερμανία) αίτηση αναιρέσεως, στο πλαίσιο της οποίας το Bundesgerichtshof υπέβαλε στο Δικαστήριο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως όσον αφορά την ερμηνεία του ΓΚΠΔ (1) και της οδηγίας 95/46 (2).

Με την απόφασή του, η οποία εκδόθηκε από το τμήμα μείζονος συνθέσεως, το Δικαστήριο αναπτύσσει περαιτέρω τη νομολογία του σχετικά με τις προϋποθέσεις για την υποβολή αιτήσεων διαγραφής συνδέσμων που απευθύνονται στον φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης βάσει των κανόνων για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (3). Ειδικότερα, το Δικαστήριο εξετάζει, αφενός, την έκταση των υποχρεώσεων και των ευθυνών του φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης κατά την εξέταση αιτήσεως διαγραφής συνδέσμων η οποία στηρίζεται στη φερόμενη ανακρίβεια των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο ταξινομημένο περιεχόμενο, και, αφετέρου, το βάρος αποδείξεως που επιβάλλεται στο υποκείμενο των δεδομένων όσον αφορά την ανακρίβεια αυτή. Επιπλέον, το Δικαστήριο αποφαίνεται επί της ανάγκης συνεκτιμήσεως, κατά την εξέταση αιτήσεως αφαίρεσης φωτογραφιών, που εμφανίζονται με μορφή μικρογραφιών στον κατάλογο αποτελεσμάτων της αναζήτησης εικόνων, του αρχικού πλαισίου δημοσίευσης των εν λόγω φωτογραφιών στο διαδίκτυο.

Εκτίμηση του Δικαστηρίου

Κατά πρώτον, το Δικαστήριο κρίνει ότι, στο πλαίσιο της στάθμισης που πρέπει να πραγματοποιείται μεταξύ, αφενός, του δικαιώματος στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και του δικαιώματος στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και, αφετέρου, του δικαιώματος στην ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης (4) κατά την εξέταση αιτήσεως διαγραφής συνδέσμων η οποία απευθύνεται στον φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης για την αφαίρεση από τον κατάλογο των αποτελεσμάτων αναζήτησης του συνδέσμου προς περιεχόμενο που περιλαμβάνει ισχυρισμούς τους οποίους το πρόσωπο που υπέβαλε την αίτηση θεωρεί ανακριβείς, η εν λόγω διαγραφή συνδέσμων δεν εξαρτάται από την προϋπόθεση να έχει επιλυθεί το ζήτημα της ακρίβειας του ταξινομημένου περιεχομένου, τουλάχιστον προσωρινά, στο πλαίσιο ενδίκου βοηθήματος που έχει ασκήσει το εν λόγω πρόσωπο κατά του παρόχου περιεχομένου.

Προκαταρκτικώς, το Δικαστήριο, προκειμένου να εξετάσει υπό ποιες προϋποθέσεις ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης υποχρεούται να κάνει δεκτή την αίτηση διαγραφής συνδέσμων και, επομένως, να διαγράψει, από τον κατάλογο των αποτελεσμάτων που εμφανίζεται κατόπιν αναζήτησης με βάση το ονοματεπώνυμο του υποκειμένου των δεδομένων, τον σύνδεσμο προς ιστοσελίδα που περιέχει ισχυρισμούς τους οποίους το υποκείμενο των δεδομένων θεωρεί ανακριβείς, υπενθύμισε τα εξής:

•      στο μέτρο κατά το οποίο η δραστηριότητα της μηχανής αναζήτησης ενδέχεται να θίγει σε μεγάλο βαθμό και συμπληρωματικά προς τη δραστηριότητα των εκδοτών ιστοτόπων τα θεμελιώδη δικαιώματα στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ο φορέας εκμετάλλευσης της εν λόγω μηχανής αναζήτησης, ως πρόσωπο που καθορίζει τους σκοπούς και τα μέσα άσκησης της ως άνω δραστηριότητας, πρέπει να διασφαλίζει, στο πλαίσιο των ευθυνών, των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων του, ότι οι εγγυήσεις που προβλέπονται από την οδηγία 95/46 και τον ΓΚΠΔ μπορούν να παράγουν πλήρως τα αποτελέσματά τους και ότι η αποτελεσματική και πλήρης προστασία των υποκειμένων των δεδομένων μπορεί να υλοποιείται στην πράξη·

•      ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης οφείλει, όταν υποβάλλεται σε αυτόν αίτηση διαγραφής συνδέσμων, να εξακριβώνει αν η εμφάνιση, στον κατάλογο των αποτελεσμάτων, του συνδέσμου προς την επίμαχη ιστοσελίδα είναι απαραίτητη για την άσκηση του δικαιώματος στην ελευθερία της πληροφόρησης των χρηστών του διαδικτύου τους οποίους ενδέχεται να ενδιαφέρει η πρόσβαση στην εν λόγω ιστοσελίδα μέσω τέτοιας αναζήτησης, η οποία προστατεύεται από το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης·

•      ο ΓΚΠΔ καθιερώνει ρητώς την απαίτηση στάθμισης μεταξύ, αφενός, των θεμελιωδών δικαιωμάτων στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και, αφετέρου, του θεμελιώδους δικαιώματος στην ελευθερία πληροφόρησης.

Καταρχάς, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι, μολονότι τα δικαιώματα στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του υποκειμένου των δεδομένων υπερέχουν, κατά κανόνα, του εννόμου συμφέροντος των χρηστών του διαδικτύου για πρόσβαση στην επίμαχη πληροφορία, εντούτοις η εξισορρόπηση αυτή μπορεί να εξαρτάται από τις κρίσιμες περιστάσεις κάθε περίπτωσης, ιδίως από τη φύση της εν λόγω πληροφορίας και από τον ευαίσθητο χαρακτήρα της για την ιδιωτική ζωή του υποκειμένου των δεδομένων καθώς και από το συμφέρον του κοινού να διαθέτει την πληροφορία αυτή, συμφέρον το οποίο μπορεί να διαφοροποιείται αναλόγως, μεταξύ άλλων, του ρόλου που διαδραματίζει το εν λόγω υποκείμενο των δεδομένων στον δημόσιο βίο.

Το ζήτημα της ακρίβειας ή μη του ταξινομημένου περιεχομένου αποτελεί επίσης κρίσιμο στοιχείο στο πλαίσιο της εκτίμησης αυτής. Κατά συνέπεια, υπό ορισμένες περιστάσεις, το δικαίωμα πληροφόρησης των χρηστών του διαδικτύου και η ελευθερία έκφρασης του παρόχου περιεχομένου δύνανται να υπερισχύουν του δικαιώματος στην προστασία της ιδιωτικής ζωής και του δικαιώματος στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ιδίως όταν το υποκείμενο των δεδομένων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον δημόσιο βίο. Εντούτοις, η σχέση αυτή αντιστρέφεται, οσάκις τουλάχιστον ένα μέρος των πληροφοριών τις οποίες αφορά η αίτηση διαγραφής συνδέσμων και το οποίο δεν είναι ήσσονος σημασίας σε σχέση με το περιεχόμενο στο σύνολό του αποδεικνύεται ανακριβές. Σε μια τέτοια περίπτωση, τα δικαιώματα παροχής και λήψης ενημέρωσης δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη, διότι δεν είναι δυνατό να περιλαμβάνουν το δικαίωμα διάδοσης τέτοιων πληροφοριών και πρόσβασης σε αυτές.

Εν συνεχεία, όσον αφορά, αφενός, τις υποχρεώσεις σχετικά με τη διαπίστωση της ακρίβειας ή μη των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο ταξινομημένο περιεχόμενο, το Δικαστήριο διευκρινίζει ότι το πρόσωπο το οποίο ζητεί τη διαγραφή συνδέσμων, λόγω της ανακρίβειας των ως άνω πληροφοριών, οφείλει να αποδείξει την πρόδηλη ανακρίβεια των πληροφοριών ή, τουλάχιστον, μέρους των πληροφοριών το οποίο δεν είναι ήσσονος σημασίας σε σχέση με το σύνολο του περιεχομένου αυτού. Εντούτοις, προκειμένου να μην επιβληθεί στον αιτούντα τη διαγραφή υπέρμετρο βάρος αποδείξεως, το οποίο θα μπορούσε να θίξει την πρακτική αποτελεσματικότητα του δικαιώματος διαγραφής συνδέσμων, ο αιτών τη διαγραφή οφείλει απλώς να προσκομίσει τα αποδεικτικά στοιχεία τα οποία μπορεί ευλόγως να αναμένεται ότι είναι σε θέση να αναζητήσει, υπό το πρίσμα των περιστάσεων της συγκεκριμένης περίπτωσης. Το εν λόγω πρόσωπο δεν υποχρεούται καταρχήν να προσκομίσει, ήδη από το προ της ασκήσεως του ενδίκου βοηθήματος στάδιο, προς στήριξη της αιτήσεώς του διαγραφής συνδέσμων, δικαστική απόφαση εκδοθείσα κατά του εκδότη του ιστότοπου, έστω υπό τη μορφή αποφάσεως ασφαλιστικών μέτρων.

Αφετέρου, όσον αφορά τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες που υπέχει ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι ο φορέας αυτός, προκειμένου να εξακριβώσει, κατόπιν αιτήσεως διαγραφής συνδέσμων, κατά πόσον ένα περιεχόμενο δύναται να εξακολουθήσει να περιλαμβάνεται στον κατάλογο αποτελεσμάτων αναζήτησης που πραγματοποιείται μέσω της μηχανής αναζήτησης την οποία εκμεταλλεύεται, οφείλει να στηριχθεί στο σύνολο των διακυβευόμενων δικαιωμάτων και συμφερόντων, καθώς και στο σύνολο των περιστάσεων της συγκεκριμένης περίπτωσης. Εντούτοις, ο εν λόγω φορέας εκμετάλλευσης δεν υποχρεούται να διερευνήσει τα πραγματικά περιστατικά και, προς τον σκοπό αυτό, να οργανώσει διαδικασία αντιπαράθεσης απόψεων με τον πάροχο περιεχομένου, προκειμένου να συγκεντρώσει στοιχεία που ελλείπουν σχετικά με την ακρίβεια του ταξινομημένου περιεχομένου. Η υποχρέωση να συμβάλει στη διαπίστωση της ακρίβειας ή μη του ταξινομημένου περιεχομένου θα επέβαλε στον εν λόγω φορέα εκμετάλλευσης ένα βάρος το οποίο υπερβαίνει αυτό που μπορεί ευλόγως να του ζητηθεί υπό το πρίσμα των ευθυνών, ικανοτήτων και δυνατοτήτων του. Η λύση αυτή θα ενείχε σοβαρό κίνδυνο ένα περιεχόμενο το οποίο ανταποκρίνεται σε θεμιτή και επιτακτική ανάγκη πληροφόρησης του κοινού να διαγραφεί και, ως εκ τούτου, η ανεύρεσή του στο διαδίκτυο να καταστεί δυσχερής. Κατά συνέπεια, θα υφίστατο πραγματικός κίνδυνος να αποθαρρυνθεί η άσκηση της ελευθερίας έκφρασης και πληροφόρησης, αν ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης προέβαινε κατά τρόπο σχεδόν συστηματικό σε διαγραφή συνδέσμων, προκειμένου να αποφύγει το βάρος διερεύνησης των σχετικών πραγματικών περιστατικών προς τον σκοπό διαπίστωσης της ακρίβειας ή μη του ταξινομημένου περιεχομένου.

Επομένως, στην περίπτωση κατά την οποία το πρόσωπο που υπέβαλε αίτηση διαγραφής συνδέσμων προσκομίζει αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία τεκμηριώνουν την πρόδηλη ανακρίβεια των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο ταξινομημένο περιεχόμενο ή, τουλάχιστον, ενός μέρους των πληροφοριών αυτών το οποίο δεν είναι ήσσονος σημασίας σε σχέση με το σύνολο του εν λόγω περιεχομένου, ο φορέας εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης υποχρεούται να κάνει δεκτή την αίτηση διαγραφής συνδέσμων. Το ίδιο ισχύει οσάκις ο εν λόγω αιτών υποβάλλει δικαστική απόφαση εκδοθείσα κατά του εκδότη του ιστοτόπου, η οποία ερείδεται στη διαπίστωση ότι πληροφορίες οι οποίες περιλαμβάνονται στο ταξινομημένο περιεχόμενο και οι οποίες δεν είναι ήσσονος σημασίας σε σχέση με το σύνολο του εν λόγω περιεχομένου, είναι, τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως, ανακριβείς. Αντιθέτως, στην περίπτωση κατά την οποία η ανακρίβεια των πληροφοριών αυτών δεν προκύπτει κατά τρόπο πρόδηλο από τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκομίζει ο αιτών τη διαγραφή, ο φορέας εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης δεν υποχρεούται, ελλείψει τέτοιας δικαστικής αποφάσεως, να δεχθεί την αίτηση διαγραφής συνδέσμων. Όταν οι επίμαχες πληροφορίες δύνανται να συμβάλουν σε συζήτηση δημοσίου ενδιαφέροντος, πρέπει, λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των περιστάσεων της συγκεκριμένης περίπτωσης, να δίδεται ιδιαίτερη σημασία στο δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης και πληροφόρησης.

Τέλος, το Δικαστήριο προσθέτει ότι, οσάκις ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης δεν ανταποκρίνεται στην αίτηση διαγραφής συνδέσμων, το υποκείμενο των δεδομένων πρέπει να μπορεί να αποταθεί στην αρχή ελέγχου ή στις δικαστικές αρχές προκειμένου αυτές να προβούν στους απαραίτητους ελέγχους και να επιβάλουν στον εν λόγω υπεύθυνο τη λήψη των αναγκαίων μέτρων. Συναφώς, εναπόκειται ιδίως στις δικαστικές αρχές να διασφαλίζουν τη στάθμιση των αντικρουόμενων συμφερόντων, δεδομένου ότι αυτές είναι οι πλέον κατάλληλες να προβούν σε σύνθετη και εμπεριστατωμένη στάθμιση, η οποία να λαμβάνει υπόψη όλα τα κριτήρια και όλα τα στοιχεία που καθορίζονται από τη σχετική νομολογία.

Κατά δεύτερον, το Δικαστήριο κρίνει ότι, στο πλαίσιο της στάθμισης των προαναφερθέντων θεμελιωδών δικαιωμάτων που διενεργείται κατά την εξέταση αιτήσεως διαγραφής συνδέσμων για την αφαίρεση από τα αποτελέσματα αναζήτησης εικόνων που πραγματοποιείται με βάση το ονοματεπώνυμο ενός φυσικού προσώπου των φωτογραφιών που εμφανίζονται με μορφή μικρογραφιών και απεικονίζουν το εν λόγω πρόσωπο, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η πληροφοριακή αξία των εν λόγω φωτογραφιών ανεξαρτήτως του αρχικού πλαισίου της δημοσίευσής τους στην ιστοσελίδα από την οποία προέρχονται. Εντούτοις, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κάθε στοιχείο κειμένου το οποίο συνοδεύει άμεσα την εμφάνιση των εν λόγω φωτογραφιών στα αποτελέσματα αναζήτησης και το οποίο δύναται να αποσαφηνίσει την πληροφοριακή αξία των φωτογραφιών.

Προκειμένου να καταλήξει στο συμπέρασμα αυτό, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι οι αναζητήσεις εικόνων που πραγματοποιούνται μέσω μηχανής αναζήτησης στο διαδίκτυο με βάση το ονοματεπώνυμο ενός προσώπου υπόκεινται στις ίδιες αρχές με εκείνες οι οποίες ισχύουν για τις αναζητήσεις ιστοσελίδων και των περιλαμβανόμενων σε αυτές πληροφοριών. Το Δικαστήριο επισημαίνει ότι η εμφάνιση, κατόπιν αναζήτησης με βάση το ονοματεπώνυμο, φωτογραφιών του υποκειμένου των δεδομένων, με μορφή μικρογραφιών, μπορεί να συνιστά ιδιαιτέρως σημαντική επέμβαση στο δικαίωμα στην προστασία της ιδιωτικής ζωής και στο δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του εν λόγω υποκειμένου των δεδομένων.

Ως εκ τούτου, όταν ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης επιλαμβάνεται αιτήσεως διαγραφής συνδέσμων με την οποία ζητείται η αφαίρεση από τα αποτελέσματα αναζήτησης εικόνων, που πραγματοποιείται με βάση το ονοματεπώνυμο ενός προσώπου, των φωτογραφιών, με μορφή μικρογραφιών, που απεικονίζουν το πρόσωπο αυτό, οφείλει να εξακριβώσει αν η εμφάνιση των επίμαχων φωτογραφιών είναι απαραίτητη για την άσκηση του δικαιώματος στην ελευθερία πληροφόρησης των χρηστών του διαδικτύου οι οποίοι ενδεχομένως ενδιαφέρονται να αποκτήσουν πρόσβαση στις εν λόγω φωτογραφίες μέσω τέτοιας αναζήτησης.

Στο μέτρο, ωστόσο, που η μηχανή αναζήτησης εμφανίζει φωτογραφίες του υποκειμένου των δεδομένων εκτός του πλαισίου στο οποίο αυτές δημοσιεύθηκαν στην ταξινομημένη ιστοσελίδα, με σκοπό, συνήθως, την εικονογράφηση του κειμένου που περιέχεται στην εν λόγω σελίδα, πρέπει να κριθεί κατά πόσον το εν λόγω πλαίσιο πρέπει παρά ταύτα να ληφθεί υπόψη κατά τη στάθμιση των αντικρουόμενων δικαιωμάτων και συμφερόντων που πρέπει να πραγματοποιηθεί. Στο πλαίσιο αυτό, το ζήτημα αν η εν λόγω εκτίμηση πρέπει επίσης να περιλαμβάνει το περιεχόμενο της ιστοσελίδας στην οποία εμφανίζεται η φωτογραφία που ζητείται να διαγραφεί από τα αποτελέσματα, στα οποία εμφανίζεται με τη μορφή μικρογραφίας, εξαρτάται από το αντικείμενο και τη φύση της επίμαχης επεξεργασίας.

Όσον αφορά, πρώτον, το αντικείμενο της επίμαχης επεξεργασίας, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι η δημοσίευση φωτογραφιών ως μη λεκτικού μέσου επικοινωνίας ενδέχεται να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στους χρήστες του διαδικτύου απ’ ό,τι η δημοσίευση κειμένου. Συγκεκριμένα, οι φωτογραφίες αποτελούν, αυτές καθεαυτές, σημαντικό μέσο ικανό να προσελκύσει την προσοχή των χρηστών του διαδικτύου και μπορούν να κινήσουν το ενδιαφέρον για πρόσβαση στα άρθρα τα οποία εικονογραφούν. Ειδικότερα, λόγω του γεγονότος ότι οι φωτογραφίες επιδέχονται συχνά διάφορες ερμηνείες, η εμφάνισή τους, με μορφή μικρογραφιών, στον κατάλογο αποτελεσμάτων αναζήτησης δύναται να οδηγήσει σε ιδιαιτέρως σοβαρή επέμβαση στο δικαίωμα του υποκειμένου των δεδομένων στην προστασία της εικόνας του, γεγονός το οποίο πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στο πλαίσιο της στάθμισης μεταξύ των αντικρουόμενων δικαιωμάτων και συμφερόντων. Απαιτείται διαφορετική στάθμιση αναλόγως του αν πρόκειται, αφενός, για άρθρα που συνοδεύονται από φωτογραφίες δημοσιευθείσες από τον εκδότη της ιστοσελίδας και οι οποίες, στο αρχικό τους πλαίσιο, εικονογραφούν τις πληροφορίες που περιέχονται στα εν λόγω άρθρα και τις απόψεις που εκφράζονται σε αυτά και, αφετέρου, για φωτογραφίες που εμφανίζονται με μορφή μικρογραφιών στον κατάλογο αποτελεσμάτων από τον φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης εκτός του πλαισίου στο οποίο δημοσιεύθηκαν στην αρχική ιστοσελίδα.

Συναφώς, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι όχι μόνον ο λόγος που δικαιολογεί τη δημοσίευση δεδομένου προσωπικού χαρακτήρα σε ορισμένο ιστότοπο δεν ταυτίζεται κατ’ ανάγκη με τον λόγο που ισχύει στην περίπτωση της δραστηριότητας των μηχανών αναζήτησης, αλλά επίσης ότι, ακόμη και όταν υπάρχει τέτοια ταύτιση, το αποτέλεσμα της στάθμισης των επίμαχων δικαιωμάτων και συμφερόντων, η οποία πρέπει να διενεργείται, μπορεί να διαφέρει αναλόγως του αν πρόκειται για επεξεργασία από τον φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης ή για επεξεργασία από τον εκδότη της εν λόγω ιστοσελίδας. Αφενός, τα έννομα συμφέροντα που δικαιολογούν την επεξεργασία στις περιπτώσεις αυτές μπορούν να είναι διαφορετικά και, αφετέρου, οι συνέπειες που έχει η εν λόγω επεξεργασία για το υποκείμενο των δεδομένων, και ιδίως για την ιδιωτική του ζωή, δεν είναι κατ’ ανάγκην οι ίδιες (5).

Όσον αφορά, δεύτερον, τη φύση της επεξεργασίας στην οποία προβαίνει ο φορέας εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης, εντοπίζοντας τις φωτογραφίες φυσικών προσώπων που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο και εμφανίζοντάς τες, με μορφή μικρογραφιών, χωριστά στα αποτελέσματα αναζήτησης εικόνων, προσφέρει μια υπηρεσία η οποία συνεπάγεται επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα αυτοτελή και διακριτή από την επεξεργασία που πραγματοποιεί ο εκδότης της ιστοσελίδας από την οποία προέρχονται οι φωτογραφίες καθώς και από την επεξεργασία, για την οποία είναι ομοίως υπεύθυνος ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης, σχετικά με την ταξινόμηση της εν λόγω ιστοσελίδας.

Κατά συνέπεια, επιβάλλεται αυτοτελής εκτίμηση της δραστηριότητας του φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης η οποία συνίσταται στην εμφάνιση των αποτελεσμάτων αναζήτησης εικόνων με μορφή μικρογραφιών, δεδομένου ότι η πρόσθετη προσβολή των θεμελιωδών δικαιωμάτων που απορρέει από τη δραστηριότητα αυτή μπορεί να είναι ιδιαιτέρως σοβαρή λόγω της συγκέντρωσης, κατά την αναζήτηση με βάση το ονοματεπώνυμο, του συνόλου των πληροφοριών σχετικά με το υποκείμενο των δεδομένων που βρίσκονται στο διαδίκτυο. Στο πλαίσιο της αυτοτελούς αυτής εκτίμησης, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η εμφάνιση στο διαδίκτυο φωτογραφιών με μορφή μικρογραφιών συνιστά, αυτή καθεαυτήν, το αποτέλεσμα που αναζητεί ο χρήστης του διαδικτύου, ανεξαρτήτως του αν αυτός μεταγενέστερα αποφασίσει να επισκεφθεί ή μη την αρχική ιστοσελίδα.

Εντούτοις, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι μια τέτοια ειδική στάθμιση, η οποία λαμβάνει υπόψη την αυτοτελή φύση της επεξεργασίας στην οποία προβαίνει ο φορέας εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης, δεν θίγει την ενδεχόμενη σημασία στοιχείων κειμένου που ενδέχεται να συνοδεύουν άμεσα την εμφάνιση μιας φωτογραφίας στον κατάλογο των αποτελεσμάτων αναζήτησης, δεδομένου ότι τα στοιχεία αυτά μπορούν να αποσαφηνίσουν την πληροφοριακή αξία της εν λόγω φωτογραφίας για το κοινό και, ως εκ τούτου, να επηρεάσουν τη στάθμιση των διακυβευόμενων δικαιωμάτων και συμφερόντων.


1      Άρθρο 17, παράγραφος 3, στοιχείο αʹ, του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων) (ΕΕ 2016, L 119, σ. 1).


2       Άρθρο 12, στοιχείο βʹ, και άρθρο 14, πρώτο εδάφιο, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 1995, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών (ΕΕ 1995, L 281, σ. 31).


3      Αποφάσεις της 13ης Μαΐου 2014, Google Spain και Google (C‑131/12, EU:C:2014:317) καθώς και της 24ης Σεπτεμβρίου 2019, GC κ.λπ. (Διαγραφή συνδέσμων προς ευαίσθητα δεδομένα) (C‑136/17, EU:C:2019:773) και Google (Εδαφικό πεδίο της διαγραφής συνδέσμων) (C‑507/17, EU:C:2019:772).


4      Θεμελιώδη δικαιώματα τα οποία κατοχυρώνονται αντιστοίχως από τα άρθρα 7, 8 και 11 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.


5      Βλ. απόφαση Google Spain και Google (σκέψη 86).