Sprawa C‑460/20
TU i RE
przeciwko
Google LLC
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesgerichtshof)
Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 8 grudnia 2022 r.
Odesłanie prejudycjalne – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Dyrektywa 95/46/WE – Artykuł 12 lit. b) – Artykuł 14 akapit pierwszy lit. a) – Rozporządzenie (UE) 2016/679 – Artykuł 17 ust. 3 lit. a) – Operator wyszukiwarki internetowej – Wyszukiwanie mające za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby – Wyświetlanie na liście wyników wyszukiwania linka prowadzącego do artykułów zawierających informacje, które mogą okazać się nieprawdziwe – Wyświetlanie na liście wyników wyszukiwania grafiki w postaci miniatur (thumbnails) zdjęć, którymi są ilustrowane te artykuły – Żądanie usunięcia linków skierowane do operatora wyszukiwarki – Wyważenie między prawami podstawowymi – Artykuły 7, 8, 11 i 16 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Obowiązki i odpowiedzialność operatora wyszukiwarki przy rozpatrywaniu żądania usunięcia linków – Ciężar dowodu spoczywający na podmiocie żądającym usunięcia linków
1. Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Dyrektywa 95/46 – Rozporządzenie 2016/679 – Przetwarzanie danych osobowych – Pojęcie – Działalność wyszukiwarki internetowej – Wyszukiwanie, indeksowanie, przechowywanie i udostępnianie internautom informacji opublikowanych lub zamieszczonych w Internecie przez osoby trzecie – Włączenie – Administrator danych – Pojęcie – Operator wyszukiwarki internetowej – Włączenie
[rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679, art. 4 pkt 1, 2, 7; dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 lit. b), d)]
(zob. pkt 44, 49, 50, 91)
2. Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Rozporządzenie 2016/679 – Przestrzeganie praw podstawowych – Prawa do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych – Żądanie usunięcia linków skierowane do operatora wyszukiwarki – Dokonywane przy rozpatrywaniu takiego żądania wyważenie z prawem do wolności wypowiedzi i informacji
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 7, 8, 11; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679; dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady)
(zob. pkt 51–56, 58)
3. Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Rozporządzenie 2016/679 – Lista wyników wyszukiwania za pomocą wyszukiwarki internetowej, mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby fizycznej – Wyświetlanie linka prowadzącego do artykułów zawierających informacje, które mogą okazać się nieprawdziwe – Żądanie usunięcia linków skierowane do operatora wyszukiwarki – Dokonywane przy rozpatrywaniu takiego żądania wyważenie między prawami podstawowymi – Właściwe kryteria – Ustalenie prawdziwości informacji zawartych w treści, do której odsyłają linki – Włączenie – Ciężar dowodu spoczywający na podmiocie żądającym usunięcia linków – Zakres – Obowiązki i odpowiedzialność operatora wyszukiwarki przy rozpatrywaniu żądania usunięcia linków – Zakres – Istotne i wystarczające dowody – Włączenie – Konieczność rozstrzygnięcia, przynajmniej tymczasowo, kwestii prawdziwości treści, do której odsyłają linki – Brak
[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 7, 8, 11; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679, art. 17 ust. 3 lit. a)]
(zob. pkt 62–65, 68–73, 75–77; pkt 1 sentencji)
4. Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Dyrektywa 95/46 – Rozporządzenie 2016/679 – Zakres stosowania ratione temporis – Jednoczesna wykładnia przepisów mających podobny zakres
(rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679; dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady)
(zob. pkt 78–80)
5. Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Dyrektywa 95/46 – Rozporządzenie 2016/679 – Lista wyników wyszukiwania za pomocą wyszukiwarki internetowej, mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby fizycznej – Wyświetlanie w postaci miniatur zdjęć przedstawiających tę osobę – Żądanie usunięcia linków skierowane do operatora wyszukiwarki – Dokonywane przy rozpatrywaniu takiego żądania wyważenie między prawami podstawowymi – Właściwe kryteria – Uwzględnienie wartości informacyjnej zdjęć, niezależnie od pierwotnego kontekstu ich publikacji, oraz wszystkich elementów tekstowych towarzyszących ich wyświetlaniu, mogących stanowić wyjaśnienie tej wartości – Włączenie
[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 7, 8, 11; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679, art. 17 ust. 3 lit. a); dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 12 lit. b), art. 14 akapit pierwszy lit. a)]
(zob. pkt 90, 93, 94, 96, 98, 100–105, 108; pkt 2 sentencji)
Streszczenie
Na stronie internetowej G-LLC opublikowano w 2015 r. trzy artykuły o powodach w postępowaniu głównym: TU, zajmującym stanowiska kierownicze i posiadającym udziały w różnych spółkach, oraz RE, która była partnerką TU i do maja 2015 r. pełniła funkcję prokurenta w jednej z tych spółek. Artykuły te, z których jeden był zilustrowany czterema zdjęciami przedstawiającymi powodów i sugerującymi, że prowadzili oni luksusowe życie, przedstawiały w krytyczny sposób model inwestycyjny szeregu ich spółek. Uzyskanie dostępu do tych artykułów było możliwe po wprowadzeniu do wyszukiwarki Google LLC (zwanej dalej „Google”) imion i nazwisk powodów – zarówno jako takich, jak i w połączeniu z określonymi nazwami spółek. Lista wyników wyszukiwania zawierała link odsyłający do tych artykułów oraz do zdjęć wyświetlanych w formie miniatur („thumbnails”).
Powodowie w postępowaniu głównym zwrócili się do Google jako administratora danych osobowych odpowiedzialnego za ich przetwarzanie przez jej wyszukiwarkę, po pierwsze, o usunięcie z listy wyników wyszukiwania linków do artykułów ze względu na to, że miały one zawierać nieprawdziwe twierdzenia i zniesławiające opinie, i po drugie, o usunięcie z tej listy wyników wyszukiwania miniatur. Google odmówił uwzględnienia takiego żądania.
Ponieważ ich żądania nie zostały uwzględnione w dwóch pierwszych instancjach, powodowie w postępowaniu głównym skierowali do Bundesgerichtshof (federalnego trybunału sprawiedliwości, Niemcy) skargę rewizyjną, w ramach rozpatrywania której Bundesgerichtshof zwrócił się do Trybunału o dokonanie wykładni RODO(1) i dyrektywy 95/46(2).
W wydanym w składzie wielkiej izby wyroku Trybunał rozwinął orzecznictwo dotyczące wymogów mających zastosowanie do żądań usunięcia linków skierowanych do operatora wyszukiwarki na podstawie przepisów o ochronie danych osobowych(3). W szczególności zbadał on, po pierwsze, zakres obowiązków i odpowiedzialności spoczywających na operatorze wyszukiwarki przy rozpatrywaniu żądania usunięcia linków opartego na wskazanej nieprawdziwości informacji zawartych w treści, do której odsyłają linki, i po drugie, ciężar dowodu nałożonego na osobę, której dane dotyczą, w odniesieniu do tej nieprawdziwości. Trybunał wydał ponadto rozstrzygnięcie w przedmiocie konieczności uwzględnienia, do celów zbadania żądania usunięcia zdjęć wyświetlanych na liście wyników wyszukiwania grafiki w postaci miniatur, pierwotnego kontekstu publikacji tych zdjęć w Internecie.
Ocena Trybunału
W pierwszej kolejności Trybunał rozstrzygnął, że w ramach dokonywania wyważenia między z jednej strony prawami do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych i z drugiej strony prawem do wolności wypowiedzi i informacji(4), którego to wyważenia należy dokonać w celu zbadania skierowanego do operatora wyszukiwarki żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania linku prowadzącego do treści zawierającej informacje wskazane jako nieprawdziwe, to usunięcie linków nie jest uzależnione od tego, czy kwestia prawdziwości treści, do której odesłano, została, przynajmniej tymczasowo, rozstrzygnięta w ramach postępowania sądowego wszczętego przez tę osobę przeciwko dostawcy tej treści.
Na wstępie, aby zbadać, w jakich warunkach operator wyszukiwarki jest zobowiązany do uwzględnienia żądania usunięcia linków, i co za tym idzie, do usunięcia z wyświetlanej listy wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko osoby, której dane dotyczą, linku do strony internetowej zawierającej twierdzenia, które mogą okazać się nieprawdziwe, Trybunał przypomniał w szczególności, co następuje:
• ze względu na to, że działalność wyszukiwarki internetowej może znacząco oddziaływać na prawa podstawowe do poszanowania prywatności i ochrony danych osobowych w sposób dodatkowy w stosunku do działalności prowadzonej przez wydawców stron internetowych, operator tej wyszukiwarki, jako osoba określająca cele i sposoby prowadzenia tej działalności, winien w ramach spoczywającej na nim odpowiedzialności zapewnić – w granicach jego odpowiedzialności, kompetencji i możliwości – aby przewidziane w dyrektywie 95/46 i w RODO gwarancje były w pełni skuteczne i aby można było rzeczywiście zrealizować ich cel polegający na skutecznej i pełnej ochronie objętych nią osób;
• gdy do operatora wyszukiwarki internetowej skierowane zostaje żądanie usunięcia linków, musi on sprawdzić, czy umieszczenie na liście wyników wyszukiwania linku do danej strony internetowej jest niezbędne do skorzystania przez internautów – potencjalnie zainteresowanych uzyskaniem dzięki takiemu wyszukiwaniu dostępu do tej strony internetowej – z prawa do wolności informacji, która to wolność jest chroniona na mocy prawa do wolności wypowiedzi i informacji;
• w RODO ustanowiony został wyraźnie wymóg dokonania wyważenia między z jednej strony prawami podstawowymi do poszanowania życia prywatnego i do ochrony danych osobowych, a z drugiej strony prawem podstawowym do wolności informacji.
Przede wszystkim Trybunał wskazał, że choć przysługujące osobie, której dane dotyczą, prawa podstawowe do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych są co do zasady nadrzędne wobec istniejącego po stronie internautów uzasadnionego interesu w uzyskaniu dostępu do danej informacji, to jednak równowaga ta może być uzależniona od szczególnych okoliczności danego przypadku, a w szczególności od charakteru tej informacji i od tego, jak istotne są one dla prywatności osoby, której dane dotyczą, oraz od publicznego interesu w dysponowaniu tą informacją, który to z kolei interes może być uzależniony w szczególności od roli odgrywanej przez tę osobę w życiu publicznym.
Kwestia prawdziwości treści, do której odsyłają linki (bądź jej braku) również stanowi istotny element, który należy wziąć pod uwagę w ramach tej oceny. Niewątpliwie w pewnych okolicznościach prawo do wolności wypowiedzi i informacji ma pierwszeństwo przed prawem do ochrony życia prywatnego i prawem do ochrony danych osobowych, w szczególności wówczas, gdy osoba, której dane dotyczą, odgrywa znaczącą rolę w życiu publicznym. Niemniej jednak stosunek ten ulega odwróceniu, w przypadku gdy okaże się, że przynajmniej część informacji, których dotyczy żądanie usunięcia linków, niemająca nikłego znaczenia dla całokształtu tej treści, jest nieprawdziwa. W takim przypadku prawo do przekazywania informacji i prawo do otrzymywania informacji nie mogą być brane pod uwagę, ponieważ nie mogą one obejmować prawa do rozpowszechniania takich informacji i dostępu do nich.
Następnie, co się tyczy z jednej strony obowiązków dotyczących ustalenia, czy informacje zawarte w treści, do której odsyłają linki, są prawdziwe, Trybunał wyjaśnił, że to do osoby, która żąda usunięcia linków z uwagi na nieprawdziwość takich informacji, należy wykazanie oczywistej nieprawdziwości tych informacji lub co najmniej tej części tych informacji, która nie ma nikłego znaczenia dla całokształtu tej treści. Niemniej jednak, aby uniknąć nakładania na tę osobę nadmiernego ciężaru mogącego podważyć skuteczność (effet utile) prawa do usunięcia linków, winna ona przedstawić jedynie takie dowody, jakich zgromadzenia, biorąc pod uwagę okoliczności danego przypadku, można od niej racjonalnie wymagać. Co do zasady osoba ta nie może być co zobowiązana do przedstawienia, na etapie przedsądowym, na poparcie podnoszonego przez nią żądania usunięcia linków wydanego przeciw wydawcy strony internetowej orzeczenia sądowego, nawet jeśli dotyczy ono środków tymczasowych.
Co się tyczy z drugiej strony obowiązków i odpowiedzialności operatora wyszukiwarki, Trybunał podkreślił, że aby sprawdzić, czy po ustosunkowaniu się przezeń do żądania usunięcia linków, dana treść może nadal znajdować się na liście wyników wyszukiwania przeprowadzonego za pomocą jego wyszukiwarki, musi on oprzeć się na wszystkich wchodzących w grę prawach i interesach, jak również na całokształcie okoliczności danego przypadku. Niemniej jednak nie można nałożyć na tego operatora obowiązku zbadania okoliczności faktycznych i przeprowadzenia kontradyktoryjnej debaty z dostawcą treści celem uzyskania w ten sposób brakujących dowodów na prawdziwość treści, do której odsyłają linki. W przypadku nałożenia na tego operatora obowiązku przyczynienia się do ustalenia tego, czy treść, do której odsyłają linki, jest prawdziwa, nałożony na niego ciężar wykraczałby poza to, czego można od niego racjonalnie oczekiwać, biorąc pod uwagę jego odpowiedzialność, kompetencje i możliwości. Przyjęcie takiego rozwiązania wiązałoby się zatem z poważnym ryzykiem, że linki do treści, które zaspokajają uzasadnioną i nadrzędną potrzebę informowania opinii publicznej, zostaną usunięte i w ten sposób odnalezienie ich w Internecie stanie się utrudnione. Gdyby więc taki operator wyszukiwarki dokonywałby usuwania linków niemalże automatycznie po to, aby uniknąć ciężaru związanego z badaniem okoliczności faktycznych w celu ustalenia, czy treść, do której odsyłają linki, jest prawdziwa, prawdopodobne byłoby wystąpienie skutku zniechęcającego do korzystania z wolności wypowiedzi i informacji.
Tak więc w przypadku gdy osoba, która zażądała usunięcia linków, przedstawi dowody świadczące o oczywiście nieprawdziwym charakterze informacji zawartych w treści, do której odsyłają linki, lub co najmniej tej części tych informacji, która nie ma nikłego znaczenia dla całokształtu tej treści, operator wyszukiwarki jest zobowiązany do uwzględnienia tego żądania usunięcia linków. Podobnie rzecz ma się, w przypadku gdy osoba, która zażądała usunięcia linków, przedstawia wydane przeciwko wydawcy strony internetowej orzeczenie sądowe, które opiera się na stwierdzeniu, że zawarte w treści, do której odsyłają linki, informacje niemające nikłego znaczenia dla całokształtu tej treści są, przynajmniej na pierwszy rzut oka, nieprawdziwe. Natomiast jeśli nieprawdziwy charakter takich informacji nie wydaje się oczywisty w świetle dowodów przedstawionych przez osobę żądającą usunięcia linków, operator wyszukiwarki, w braku takiego orzeczenia sądowego, nie jest zobowiązany do uwzględnienia żądania usunięcia linków. Jeżeli rozpatrywane informacje mogą stanowić wkład w prowadzoną w interesie ogólnym debatę, należy, uwzględniając całokształt okoliczności danego przypadku, przypisać szczególne znaczenie prawu do wolności wypowiedzi i informacji.
Wreszcie Trybunał dodał, że w sytuacji gdy operator wyszukiwarki nie nada dalszego biegu złożonemu doń żądaniu usunięcia linków, osoba, której dane dotyczą, może zwrócić się do organu nadzorczego czy też organu sądowego, aby organ ów przeprowadził konieczną kontrolę i nakazał temu operatorowi przyjęcie odpowiednich środków. W tym względzie to wyważenie sprzecznych ze sobą interesów należy do organów sądowych, ponieważ to one są najbardziej odpowiednie do dokonania złożonego i pogłębionego wyważenia, uwzględniającego wszystkie kryteria i czynniki, jakie zostały ustalone w mającym zastosowanie orzecznictwie.
W drugiej kolejności Trybunał rozstrzygnął, że w ramach dokonywania wyważenia między wyżej wskazanymi prawami podstawowymi, którego to wyważenia należy dokonać w celu przeanalizowania skierowanego do operatora wyszukiwarki żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania grafiki mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko osoby fizycznej przedstawiających tę osobę zdjęć wyświetlanych w postaci miniatur, wartość informacyjna tych zdjęć powinna być uwzględniana niezależnie od pierwotnego kontekstu ich publikacji na stronie internetowej, z której pochodzą. Niemniej jednak należy uwzględnić wszelkie treści, które bezpośrednio towarzyszą wyświetlaniu tych zdjęć w wynikach wyszukiwania i które mogą stanowić wyjaśnienie wartości informacyjnej tych zdjęć.
Dochodząc do tego wniosku, Trybunał podkreślił, że przeprowadzone za pomocą wyszukiwarki internetowej wyszukiwanie grafiki mające za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby podlega zasadom takim samym jak te mające zastosowanie do wyszukiwania stron internetowych i zawartych w nich informacji. Wskazał on, że wyświetlanie, po przeprowadzeniu wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby, przedstawiających tę osobę zdjęć może stanowić szczególnie poważną ingerencję w prawa do poszanowania życia prywatnego i do ochrony danych osobowych tej osoby.
Tak więc w sytuacji gdy do operatora wyszukiwarki skierowano żądanie usunięcia linków zmierzające do usunięcia z listy wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby przedstawiających tę osobę zdjęć w postaci miniatur, operator ten musi sprawdzić, czy to wyświetlanie zdjęć jest niezbędne do wykonywania przez internautów – potencjalnie zainteresowanych uzyskaniem dzięki takiemu wyszukiwaniu dostępu do tych zdjęć – prawa do wolności informacji.
W zakresie zaś, w jakim wyszukiwarka wyświetla zdjęcia danej osoby poza kontekstem, w jakim są one publikowane na stronie internetowej, do której odsyłają linki, najczęściej w celu zilustrowania treści zawartych na tej stronie, należy ustalić, czy kontekst ten winien jednak zostać uwzględniony przy wyważeniu sprzecznych ze sobą praw i interesów, jakiego należy dokonać. W tych ramach, kwestia tego, czy ta ocena winna obejmować również treść strony internetowej, na której zamieszczono zdjęcie, którego wyświetlania w postaci miniatury dotyczy żądanie usunięcia, zależy od przedmiotu danego przetwarzania i charakteru tego przetwarzania.
Co się tyczy, po pierwsze, przedmiotu rozpatrywanego przetwarzania, Trybunał zauważył, że publikacja zdjęcia jako środka komunikacji pozawerbalnej może mieć większy wpływ na internautów niż publikacje w postaci tekstowej. Zdjęcia jako takie są bowiem ważnym środkiem służącym do przyciągania uwagi internautów i mogą budzić zainteresowanie dostępem do ilustrowanych przez nie artykułów. W szczególności zaś ze względu na fakt, że zdjęcia często można różnie interpretować, ich wyświetlanie na liście wyników wyszukiwania w postaci miniatur może prowadzić do szczególnie poważnej ingerencji w przysługujące danej osobie prawo do ochrony jej wizerunku, co należy wziąć pod uwagę w ramach wyważenia sprzecznych ze sobą praw i interesów. Należy dokonać odrębnego wyważenia w zależności od tego, czy rozpatrywane są z jednej strony opatrzone zdjęciami artykuły opublikowane przez wydawcę strony internetowej, które to zdjęcia, umieszczone w ich pierwotnym kontekście, ilustrują informacje podane w tych artykułach i wyrażone w nich opinie, i z drugiej strony zdjęcia wyświetlane przez operatora wyszukiwarki w postaci miniatur na liście wyników wyszukiwania poza kontekstem, w którym zostały one opublikowane na stronie internetowej, z której pochodzą.
W tym względzie Trybunał przypomniał, że nie tylko względy uzasadniające publikację danych osobowych na stronie internetowej nie muszą wcale pokrywać się z tymi mającymi zastosowanie do działalności wyszukiwarek internetowych, lecz również, że nawet jeśli sytuacja taka zachodzi, efekt wyważenia wchodzących w grę praw i interesów, jakiego należy dokonać, może być różny w zależności od tego, czy w grę będzie wchodzić przetwarzanie dokonywane przez operatora wyszukiwarki internetowej, czy też to przetwarzanie będzie dokonywane przez wydawcę tej strony internetowej. Z jednej strony zgodne z prawem interesy uzasadniające to przetwarzanie mogą różnić się między sobą, z drugiej zaś strony przetwarzanie to nie zawsze musi mieć w obu przypadkach dla osoby, której dane dotyczą, a zwłaszcza dla jej prywatności, takie same skutki(5).
Co się tyczy, po drugie, charakteru przetwarzania, jakiego dokonuje operator wyszukiwarki internetowej, Trybunał stwierdził, że znajdując zdjęcia osób fizycznych opublikowane w Internecie i wyświetlając je w wynikach wyszukiwania grafiki w postaci miniatur, niezależnie od treści, które one ilustrują, operator wyszukiwarki oferuje usługę, w ramach której dokonuje przetwarzania danych osobowych w sposób niezależny i odrębny zarówno od przetwarzania danych przez wydawcę strony internetowej, z której pochodzą zdjęcia, jak i od przetwarzania danych w ramach odsyłania do tej strony, za które ten operator jest również odpowiedzialny.
W konsekwencji należy przeprowadzić osobną ocenę prowadzonej przez operatora wyszukiwarki działalności polegającej na wyświetlaniu wyników wyszukiwania grafiki w postaci miniatur, ponieważ wynikające z takiej działalności dodatkowe naruszenie praw podstawowych może być szczególnie spotęgowane z powodu mającego miejsce podczas wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby łączenia w jedną całość wszystkich dotyczących jej informacji, które znajdują się w Internecie. W ramach tej osobnej oceny należy uwzględnić okoliczność polegającą na tym, że to wyświetlanie stanowi samo w sobie zamierzony przez internautę wynik, niezależnie od tego, jaka będzie jego późniejsza decyzja co do tego, czy przejdzie on na stronę internetową, z której pochodzą treści graficzne, czy też nie.
Trybunał dodał jednak, że takie szczególne wyważenie, w ramach którego uwzględniony zostaje autonomiczny charakter przetwarzania dokonywanego przez operatora wyszukiwarki, pozostaje bez uszczerbku dla ewentualnego znaczenia treści, jakie mogą bezpośrednio towarzyszyć wyświetlaniu danego zdjęcia w wykazie wyników wyszukiwania, ponieważ takie treści mogą stanowić dla opinii publicznej wyjaśnienie wartości informacyjnej tego zdjęcia i tym samym mieć wpływ na wyważenie wchodzących w grę praw i interesów.