Sprawa T‑770/16

Janusz Korwin-Mikke

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

Prawo instytucjonalne – Parlament Europejski – Regulamin Parlamentu – Zachowanie naruszające powagę Parlamentu i sprawny przebieg prac parlamentarnych – Sankcje dyscyplinarne polegające na utracie prawa do otrzymywania dziennej diety na utrzymanie i czasowym zawieszeniu uczestnictwa w całości prac Parlamentu – Wolność wypowiedzi – Obowiązek uzasadnienia – Naruszenie prawa

Streszczenie – wyrok Sądu (szósta izba w składzie powiększonym) z dnia 31 maja 2018 r.

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Brak lub niewystarczający charakter uzasadnienia – Zarzut odrębny od zarzutu braku materialnej zgodności z prawem

(art. 263 TFUE)

2.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres i ograniczenia

(art. 296 TFUE)

3.      Prawa podstawowe – Wolność wypowiedzi – Zagwarantowanie jej w art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i w art. 10 europejskiej konwencji praw człowieka – Identyczne znaczenie i zakres

(art. 6 ust. 1 akapit trzeci, art. 6 ust. 3 TUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 11, art. 52 ust. 3, 7)

4.      Prawa podstawowe – Wolność wypowiedzi – Ograniczenia – Przesłanki – Ograniczenia odpowiadające ograniczeniom, na które zezwala art. 10 europejskiej konwencji praw człowieka

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 11, art. 52 ust. 1)

5.      Parlament Europejski – Członkowie – Prawa – Wolność wypowiedzi – Granice

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 11)

6.      Prawo Unii Europejskiej – Wykładnia – Teksty wielojęzyczne – Jednolita wykładnia – Rozbieżności pomiędzy różnymi wersjami językowymi – Kontekst i cel danego uregulowania jako punkt odniesienia

7.      Parlament Europejski – Członkowie – Środki dyscyplinarne – Sankcje – Wypowiedź naruszająca powagę Parlamentu i sprawny przebieg prac parlamentarnych – Konieczność poważnego zakłócenia obrad lub poważnego zakłócenia prac Parlamentu

(regulamin Parlamentu Europejskiego, art. 11, art. 166)

8.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Rzeczywista i pewna szkoda spowodowana bezprawnym działaniem – Stwierdzenie nieważności niezgodnego z prawem zaskarżonego aktu – Stosowne zadośćuczynienie za krzywdę

(art. 340 akapitdrugi TFUE)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 23)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 24)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 38)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 41–45)

5.      Wolność wypowiedzi posłów należy objąć wzmożoną ochroną ze względu na fundamentalną wagę, jaką Parlament odgrywa w demokratycznym społeczeństwie. Jednakże, o ile prawdą jest, że wszelkie wypowiedzi, które padają w murach Parlamentu, wymagają wysokiego poziomu ochrony, o tyle w świetle ścisłego powiązania prawdziwie demokratycznego charakteru ustroju politycznego i funkcjonowania Parlamentu, korzystanie z wolności wypowiedzi w Parlamencie musi czasem ustąpić przed uzasadnionymi interesami w postaci ochrony zachowania należytego porządku działalności parlamentarnej i ochrony praw innych posłów.

Wynika z tego, że, po pierwsze, regulamin Parlamentu może przewidywać możliwość ukarania za wygłaszane przez posłów wypowiedzi wyłącznie w sytuacji, gdyby te naruszały prawidłowe funkcjonowanie Parlamentu lub stanowiły poważne zagrożenie dla społeczeństwa, takie jak nawoływanie do przemocy lub nienawiści rasowej. Po drugie, przyznane parlamentom uprawnienie do nakładania kar dyscyplinarnych w celu zapewnienia właściwego przebiegu ich działalności lub ochrony niektórych praw, zasad lub swobód podstawowych należy godzić z koniecznością zapewnienia poszanowania wolności wypowiedzi posłów.

(zob. pkt 46, 47, 49, 50)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 55)

7.      Mając na względzie szczególne znaczenie wolności wypowiedzi posłów i ścisłe granice, w jakich można do niej wprowadzać ograniczenia, art. 11 i 166 regulaminu Parlamentu należy interpretować w ten sposób, że nie pozwalają one na nałożenie na posła sankcji za wypowiedź wygłoszoną w ramach jego obowiązków parlamentarnych, wobec braku wyjątkowo poważnego zakłócenia obrad lub prac Parlamentu. Co więcej, zarówno art. 11 ust. 2 akapit pierwszy regulaminu, jak i art. 166 ust. 2 tego regulaminu dotyczą „zachowania” posłów, które musi spełniać określone wymogi i nie powodować zakłóceń w sprawnym przebiegu prac parlamentarnych oraz nie zagrażać zachowaniu bezpieczeństwa i porządku na terenie Parlamentu. Nie ma tam natomiast mowy o wypowiedziach, słowach lub mowach, a więc nie mogą one jako takie być przedmiotem sankcji. Wreszcie naruszenie zasad określonych w art. 11 regulaminu, do których odsyła art. 166 tego regulaminu, nawet gdyby zostało wykazane, nie może samo w sobie podlegać sankcji, a tylko jeżeli towarzyszy mu poważne zakłócenie prac Parlamentu. Wynika z tego, że nawet gdyby wypowiedzi, które padają w ramach wykonywania obowiązków poselskich, można było utożsamiać z zachowaniem i że mogłyby one na tej podstawie stanowić naruszenie zasad i wartości określonych w art. 11 regulaminu, nie mogą one być przedmiotem sankcji w braku stwierdzenia wyjątkowo poważnego zakłócenia obrad lub prac Parlamentu.

(zob. pkt 63, 65, 66, 68)

8.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 77)