Υπόθεση T-766/16
Hércules Club de Fútbol, SAD
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα)
της 20ής Μαρτίου 2019
«Κρατικές ενισχύσεις – Ενισχύσεις που χορήγησε η Ισπανία υπέρ ορισμένων επαγγελματικών ποδοσφαιρικών συλλόγων – Εγγύηση – Απόφαση κηρύσσουσα τις ενισχύσεις ασυμβίβαστες προς την εσωτερική αγορά – Πλεονέκτημα – Υποχρέωση αιτιολογήσεως»
1. Ένδικη διαδικασία – Μέτρα οργανώσεως της διαδικασίας – Αίτημα διαδίκου για την προσκόμιση εγγράφων – Εξουσία εκτιμήσεως του δικαστή της Ένωσης – Υποχρεώσεις του αιτούντος – Απόρριψη του αιτήματος ελλείψει αποδεδειγμένου συμφέροντος – Προσβολή των δικαιωμάτων άμυνας – Δεν συντρέχει
(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρα 88 § 1 και 89 § 3, στοιχείο δʹ)
(βλ. σκέψεις 27-34)
2. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Εξέτασή τους από την Επιτροπή – Κατευθυντήριες γραμμές τις οποίες συντάσσει η Επιτροπή και οι οποίες γίνονται δεκτές από τα κράτη μέλη – Υποχρεωτικά αποτελέσματα – Όρια – Κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων
(Άρθρο 107 και 108 ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2004/C 244/02 της Επιτροπής §§ 10, στοιχείο αʹ, και 11)
(βλ. σκέψεις 40, 41)
3. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις δυνάμενες να χαρακτηρισθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις για τη διάσωση προβληματικής επιχειρήσεως – Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις προς διάσωση και αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων – Προβληματική επιχείρηση – Έννοια
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2004/C 244/02 της Επιτροπής § 9)
(βλ. σκέψεις 45-52)
4. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απόφαση της Επιτροπής διαπιστώνουσα το ασύμβατο ενισχύσεως με την εσωτερική αγορά – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο – Προσδιορισμός του πλεονεκτήματος – Δημόσια εγγύηση τραπεζικού δανείου – Ανακοίνωση σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις υπό τη μορφή εγγυήσεων – Εξέταση από την Επιτροπή των συνεπειών μιας εγγυήσεως για τη διαπίστωση της υπάρξεως ενισχύσεως – Δεν έλαβε χώρα – Παράβαση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως
(Άρθρα 107, 108 και 296 ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2008/C 155/02 της Επιτροπής, σημεία 3.2, στοιχείο δʹ, και 4.2)
(βλ. σκέψεις 61-77)
Σύνοψη
Με την απόφαση Hércules Club de Fútbol κατά Επιτροπής (T-766/16), η οποία εκδόθηκε στις 20 Μαρτίου 2019, το τέταρτο τμήμα του Γενικού Δικαστηρίου ακυρώνει, λόγω ελλείψεως αιτιολογίας, την απόφαση (1) με την οποία η Επιτροπή, αφενός, κήρυξε παράνομη και ασυμβίβαστη προς την εσωτερική αγορά μια ενίσχυση χορηγηθείσα από το Βασίλειο της Ισπανίας σε τρεις επαγγελματικούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους, μεταξύ των οποίων καταλέγεται και η προσφεύγουσα, και, αφετέρου, διέταξε το εν λόγω κράτος μέλος να ανακτήσει την ως άνω ενίσχυση από την προσφεύγουσα.
Η προσφεύγουσα, Hércules Club de Fútbol, είναι ισπανικός επαγγελματικός ποδοσφαιρικός σύλλογος. Η Fundación Hércules είναι ένωση μη κερδοσκοπικού σκοπού συνδεόμενη με τις δραστηριότητες του εν λόγω ποδοσφαιρικού συλλόγου η οποία έλαβε στις 26 Ιουλίου 2010 από το Instituto Valenciano de finanzas (στο εξής: IVF), χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της Generalitat Valenciana (κυβέρνησης της Αυτόνομης Περιφέρειας της Βαλένθια), εγγύηση για τραπεζικό δάνειο 18 εκατομμυρίων ευρώ, χορηγηθέν από την Caja de Ahorros del Mediterráneo, προς απόκτηση ορισμένων μετοχών που είχαν εκδοθεί από την προσφεύγουσα στο πλαίσιο αυξήσεως κεφαλαίου. Ως αντεγγύηση, η IVF έπρεπε να λάβει ως ενέχυρο μετοχές της Fundación Hércules και, εν αναμονή της σχετικής ενεχύρασης, εγγύηση εκ μέρους της ιδιοκτήτριας του σταδίου José Rico Pérez, Aligestión Integral SA (στο εξής: Aligestión), καθώς και ενέχυρο επί των μετοχών της προσφεύγουσας που κατείχε η Aligestión.
Στην προσβαλλόμενη απόφαση, η Επιτροπή θεώρησε ότι για την εγγύηση την οποία χορήγησε η IVF στη Fundación Hércules χρησιμοποιούνταν κρατικοί πόροι και ότι υπεύθυνο γι’ αυτό ήταν το Βασίλειο της Ισπανίας, ότι ο δικαιούχος της ως άνω ενισχύσεως ήταν η προσφεύγουσα, δεδομένου ότι η Fundación Hércules ενεργούσε μόνον ως χρηματοδοτικό όχημα, και ότι η οικονομική κατάσταση της προσφεύγουσας κατά τον χρόνο λήψεως του επίμαχου μέτρου ήταν εκείνη μιας προβληματικής επιχειρήσεως, υπό την έννοια των κοινοτικών κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων (2). Υπό το πρίσμα των κριτηρίων που καθορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 ΣΛΕΕ στις κρατικές ενισχύσεις υπό τη μορφή εγγυήσεων (3), και λαμβανομένης υπόψη της οικονομικής καταστάσεως της προσφεύγουσας καθώς και των όρων της κρατικής εγγυήσεως που της είχε χορηγηθεί, η Επιτροπή συνήγαγε την ύπαρξη ενισχύσεως ασυμβίβαστης προς την εσωτερική αγορά.
Πρώτον, αφού υπογράμμισε ότι η Επιτροπή δεσμεύεται από τις ανακοινώσεις που εκδίδει και από το ρυθμιστικό πλαίσιο που θεσπίζει, εφόσον δεν παρεκκλίνουν από τους κανόνες της Συνθήκης και τυγχάνουν αποδοχής από τα κράτη μέλη, και ότι τα σχετικά κείμενα δεν μπορούν να ερμηνεύονται κατά τρόπο περιορίζοντα το περιεχόμενο των άρθρων 107 ΣΛΕΕ και 108 ΣΛΕΕ ή κατά τρόπο αντίθετο προς τους σκοπούς που επιδιώκουν τα εν λόγω άρθρα, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει τον λόγο με τον οποίο η προσφεύγουσα προβάλλει σφάλμα εκ μέρους της Επιτροπής καθόσον αυτή την χαρακτήρισε προβληματική επιχείρηση. Σημειώνει συναφώς, ιδίως, ότι η επίδειξη, σε μεμονωμένες περιπτώσεις, συμπεριφοράς που δεν υπακούει στη λογική της αγοράς, όπως είναι οι δράσεις των χορηγών, δεν αρκεί για να αναιρέσει την οικονομική φύση της επίμαχης εν προκειμένω δραστηριότητας την οποία η νομολογία έχει ήδη αναγνωρίσει όσον αφορά το ποδόσφαιρο που παίζουν οι επαγγελματικοί σύλλογοι (4) και προσθέτει ότι η έννοια της προβληματικής επιχειρήσεως, όπως ορίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση, είναι έννοια αντικειμενική, η οποία πρέπει να εκτιμάται αποκλειστικώς υπό το πρίσμα συγκεκριμένων ενδείξεων της χρηματοοικονομικής καταστάσεως της οικείας επιχειρήσεως, πράγμα το οποίο αποκλείει τη δυνατότητα να στηριχθεί η σχετική εκτίμηση σε σύγκριση της οικονομικής καταστάσεως της προσφεύγουσας με τον μέσο όρο άλλων ισπανικών και ευρωπαϊκών ποδοσφαιρικών συλλόγων.
Δεύτερον, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν περιλαμβάνει καμία εξέταση των συνεπειών της εν λόγω αντεγγυήσεως που παρέσχε η Aligestión υπέρ της IVF και ότι οφείλει, επομένως, να εξετάσει το ίδιο αυτεπαγγέλτως την εν λόγω έλλειψη αιτιολογίας, που συνιστά παράβαση ουσιώδους τύπου. Διαπιστώνει, συναφώς, ότι η αιτιολογία της προσβαλλομένης αποφάσεως περιορίζεται στη διαπίστωση του προσωρινού χαρακτήρα της αντεγγυήσεως εκ μέρους της Aligestión, μέχρι την ενεχύραση των μετοχών της προσφεύγουσας από τη Fundación Hércules, χωρίς να διευκρινίζει αν η περίσταση αυτή δικαιολογεί, αφ’ εαυτής, να μη ληφθεί υπόψη η εν λόγω αντεγγύηση προς διαπίστωση της υπάρξεως ενισχύσεως και χωρίς να εξηγεί γιατί ενδεχομένως συμβαίνει αυτό. Όπως όμως προκύπτει από την ανακοίνωση σχετικά με τις εγγυήσεις, οι ασφάλειες που δίδονται στο πλαίσιο παροχής εγγυήσεως ή συνάψεως του υποκειμένου δανείου συνιστούν κρίσιμο στοιχείο προς εκτίμηση της υπάρξεως ενισχύσεως. Το Γενικό Δικαστήριο συνάγει εξ αυτού ότι, λαμβανομένων υπόψη των νομικών κανόνων που διέπουν τον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, οι ενδιαφερόμενοι, αφενός, και ο δικαστής, αφετέρου, μπορούσαν να αναμένουν ότι στην προσβαλλόμενη απόφαση θα παρατίθεται η συλλογιστική της Επιτροπής όσον αφορά τις συνέπειες της αντεγγυήσεως εκ μέρους της Aligestión για τη διαπίστωση της υπάρξεως ενισχύσεως, καθώς και, ενδεχομένως, για το ύψος της. Το Γενικό Δικαστήριο προσθέτει ότι το στοιχείο αυτό της αιτιολογίας είχε ουσιώδη σημασία στο πλαίσιο της προσβαλλομένης αποφάσεως, λαμβανομένων υπόψη των διαπιστώσεων της Επιτροπής περί της αξίας της μόνης εξετασθείσας ασφάλειας καθώς και περί της οικονομικής καταστάσεως της προσφεύγουσας. Κατά συνέπεια, ακυρώνει την προσβαλλόμενη απόφαση λόγω ελλείψεως αιτιολογίας.