Sprawa T‑766/16
Hércules Club de Fútbol
przeciwko
Komisji Europejskiej
Wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 20 marca 2019 r.
Pomoc państwa – Pomoc udzielona przez Hiszpanię na rzecz niektórych zawodowych klubów piłkarskich – Gwarancja – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym – Korzyść – Obowiązek uzasadnienia
1. Postępowanie sądowe – Środki organizacji postępowania – Żądanie przedstawienia dokumentów – Swobodna ocena przysługująca sądowi Unii – Obowiązki składającego wniosek – Oddalenie wniosku z powodu braku wykazania istnienia interesu – Naruszenie prawa do obrony – Brak
[regulamin postępowania przed Sądem, art. 88 § 1, art. 89 § 3 lit. d)]
(zob. pkt 27–34)
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Wytyczne wydane przez Komisję i zaakceptowane przez państwa członkowskie – Skutek wiążący – Granice – Wytyczne dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw
[art. 107, 108 TFUE; komunikat Komisji 2004/C 244/02 § 10 lit. a), § 11]
(zob. pkt 40, 41)
3. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Pomoc, która może być uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym – Pomoc na ratowanie zagrożonego przedsiębiorstwa – Wytyczne dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw – Zagrożone przedsiębiorstwo – Pojęcie
[art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE; komunikat Komisji 2004/C 244/02 § 9]
(zob. pkt 45–52)
4. Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym – Obowiązek uzasadnienia – Zakres – Określenie korzyści – Publiczna gwarancja kredytu bankowego – Komunikat w sprawie pomocy państwa w formie gwarancji – Przeprowadzone przez Komisję badanie wpływu regwarancji na stwierdzenie istnienia pomocy – Brak – Naruszenie obowiązku uzasadnienia
[art. 107, 108, 296 TFUE; komunikat Komisji 2008/C 155/02 pkt 3.2 lit. d), pkt 4.2]
(zob. pkt 61–77)
Streszczenie
W wydanym w dniu 20 marca 2019 r. wyroku Hércules Club de Fútbol/Komisja (T‑766/16) czwarta izba Sądu stwierdziła, ze względu na brak uzasadnienia, nieważność decyzji(1), w której Komisja, po pierwsze, uznała za niezgodną z prawem i z rynkiem wewnętrznym pomoc przyznaną przez Królestwo Hiszpanii trzem zawodowym klubom piłkarskim, wśród nich skarżącej, i po drugie, nakazała temu państwu członkowskiemu odzyskanie tej pomocy od skarżącej.
Skarżąca, Hercules Club de Fútbol, SAD, jest hiszpańskim zawodowym klubem piłkarskim. Fundación Hércules jest organizacją o celach niezarobkowych, która w dniu 26 lipca 2010 r. uzyskała od Instituto Valenciano de finanzas (zwanego dalej „IVF”), instytucji finansowej Wspólnoty Autonomicznej Walencji, gwarancję kredytu bankowego w wysokości 18 mln EUR udzielonego przez Caja de Ahorros del Mediterráneo w celu nabycia akcji wyemitowanych przez skarżącą w związku z podwyższeniem kapitału. Tytułem regwarancji dla IVF nabyte przez Fundación Hércules akcje miały zostać zabezpieczone zastawem, a do tego czasu IVF miała uzyskać gwarancję od właściciela stadionu José Rico Pérez, Aligestión Integral SA (zwanej dalej „Aligestión”), oraz zabezpieczenie zastawem akcji skarżącej posiadanych przez Aligestión.
W zaskarżonej decyzji Komisja uznała, że gwarancja udzielona Fundación Hércules przez IVF uruchamiała zasoby państwowe i można ją przypisać Królestwu Hiszpanii, że beneficjentem tej pomocy była skarżąca, ponieważ Fundación Hércules występowała jedynie jako pośrednik finansowy, a sytuacja finansowa skarżącej w momencie przyznania rozpatrywanego środka była sytuacją zagrożonego przedsiębiorstwa w rozumieniu wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw(2). Biorąc pod uwagę kryteria określone w obwieszczeniu Komisji w sprawie stosowania art. 107 i 108 TFUE do pomocy państwa w formie gwarancji(3) oraz sytuację finansową skarżącej, jak również warunki gwarancji publicznej, z której ta skorzystała, Komisja stwierdziła istnienie pomocy niezgodnej [z rynkiem wewnętrznym].
W pierwszej kolejności Sąd najpierw podkreślił, że Komisja jest związana wytycznymi i komunikatami, które wydaje, o ile nie odbiegają one od postanowień traktatu i są akceptowane przez państwa członkowskie, a teksty te nie mogą być interpretowane w sposób, który ograniczałby zakres stosowania art. 107 i 108 TFUE lub byłby sprzeczny z ich celami, aby następnie oddalić zarzut oparty przez skarżącą na błędzie, jakiego miała dopuścić się Komisja, kwalifikując skarżącą jako przedsiębiorstwo zagrożone. W tym względzie podniósł on w szczególności, że okazjonalne przejawy zachowań obcych logice rynku, takich jak działania sponsoringowe, nie są wystarczające, aby podważyć twierdzenie o ekonomicznym charakterze przedmiotowej działalności, potwierdzonym już w orzecznictwie odnośnie do uprawiania piłki nożnej przez kluby zawodowe(4), a pojęcie zagrożonego przedsiębiorstwa w rozumieniu wytycznych dotyczących ratowania i restrukturyzacji jest pojęciem obiektywnym, które należy oceniać wyłącznie w świetle konkretnych wskazówek dotyczących sytuacji finansowej i ekonomicznej danego przedsiębiorstwa, co wyklucza oparcie tego pojęcia na porównaniu sytuacji finansowej skarżącej z przeciętną sytuacją finansową innych klubów piłkarskich, hiszpańskich i europejskich.
W drugiej kolejności Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja nie zawiera żadnej analizy wpływu tej zaoferowanej IVF przez Aligestión regwarancji i to do Sądu zatem należy zbadanie z urzędu tego braku uzasadnienia, stanowiącego naruszenie istotnych wymogów proceduralnych. Stwierdził on w tym względzie, że zawarte w zaskarżonej decyzji uzasadnienie odnoszące się do regwarancji oferowanej przez Aligestión ogranicza się do stwierdzenia jej tymczasowego charakteru, do czasu objęcia akcji skarżącej zastawem przez Fundación Hércules, i nie wyjaśniono w nim, czy okoliczność ta sama w sobie uzasadniałaby pominięcie tej regwarancji przy ustalaniu istnienia pomocy, jak również powodów, dla których miałoby do tego dojść. Z komunikatu w sprawie gwarancji wynika jednak, że zabezpieczenia, które zostały ustanowione na nieruchomości w momencie udzielenia gwarancji lub zawarcia transakcji pożyczki, stanowią czynnik istotny dla celów oceny istnienia pomocy. Sąd doszedł do wniosku, że w świetle przepisów prawnych regulujących dziedzinę pomocy państwa z jednej strony zainteresowane strony, a z drugiej strony sąd mogły oczekiwać, iż zaskarżona decyzja będzie przedstawiała przeprowadzone przez Komisję rozumowanie dotyczące wpływu regwarancji udzielonej przez Aligestión na stwierdzenie istnienia pomocy i, w przypadku jej stwierdzenia, na jej kwotę. Sąd dodał, że ta część uzasadnienia ma w kontekście zaskarżonej decyzji zasadnicze znaczenie, biorąc pod uwagę stwierdzenia Komisji dotyczące wartości jedynego badanego zabezpieczenia oraz sytuacji finansowej skarżącej. Stwierdził on zatem nieważność zaskarżonej decyzji z uwagi na brak uzasadnienia.