Sprawa T‑540/15

Emilio De Capitani

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

Dostęp do dokumentów – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Dokumenty dotyczące trwającej procedury ustawodawczej – Rozmowy trójstronne – Podzielone na cztery kolumny tabele dotyczące propozycji rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego Europolu i uchylającego decyzje 2009/371/WSiSW i 2005/681/WSiSW – Częściowa odmowa dostępu – Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Dopuszczalność – Artykuł 4 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1049/2001 – Wyjątek dotyczący ochrony procesu podejmowania decyzji – Brak ogólnego domniemania odmowy dostępu do tabel podzielonych na cztery kolumny sporządzonych w ramach rozmów trójstronnych

Streszczenie – wyrok Sądu (siódma izba w składzie powiększonym) z dnia 22 marca 2018 r.

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Interes prawny – Skarga na decyzję instytucji udzielającą jedynie częściowego dostępu do dokumentów dotyczących trwającej procedury ustawodawczej – Publiczne udostępnienie spornych dokumentów po zakończeniu procedury ustawodawczej – Zachowanie interesu prawnego – Dopuszczalność – Przesłanki

(art. 266 akapit pierwszy TFUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4)

2.      Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Obowiązek uzasadnienia – Zakres

(rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 11, art. 4 ust. 3 akapit pierwszy)

3.      Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona procesu podejmowania decyzji – Przesłanki – Konkretne, rzeczywiste i poważne zagrożenie dla wspomnianego procesu – Możliwość oparcia się przez instytucję na ogólnych domniemaniach mających zastosowanie do pewnych kategorii dokumentów – Granice

(rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 3 akapit pierwszy)

4.      Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona procesu podejmowania decyzji – Pojęcie – Zakres – Specyfika procesu legislacyjnego – Zasady jawności i przejrzystości

(art. 15 ust. 2 TFUE, art. 294 ust. 1 TFUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 6, art. 4 ust. 3 akapit pierwszy)

5.      Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001– Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona procesu podejmowania decyzji – Zakres – Odmowa dostępu oparta na potrzebie ochrony procesu przed zewnętrzną presją – Ciężar dowodu

(rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 3 akapit pierwszy)

6.      Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona procesu podejmowania decyzji – Zakres – Dokumenty dotyczące trwającej procedury ustawodawczej opracowane w ramach rozmów trójstronnych – Odmowa dostępu oparta na tymczasowym charakterze informacji zawartych w tych dokumentach – Niedopuszczalność

(rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 3 akapit pierwszy)

7.      Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona procesu podejmowania decyzji – Zakres – Dokumenty dotyczące trwającej procedury ustawodawczej opracowane w ramach rozmów trójstronnych – Odmowa dostępu oparta na możliwości pogorszenia lojalnej współpracy między instytucjami – Ciężar dowodu

(art. 4 ust. 3 akapit pierwszy TUE, art. 13 ust. 2 TUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 3 akapit pierwszy)

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez osobę fizyczną lub prawną jest dopuszczalna jedynie wówczas, gdy strona skarżąca ma interes w stwierdzeniu nieważności zaskarżonego aktu.

W tym względzie strona skarżąca może zachować interes w żądaniu stwierdzenia nieważności aktu instytucji Unii, by uniknąć sytuacji, w której podnoszona niezgodność z prawem tego aktu mogłaby powtórzyć się w przyszłości. Jednakże ów interes prawny istnieje tylko wtedy, gdy zarzucana instytucjom niezgodność z prawem może powtórzyć się w przyszłości, niezależnie od okoliczności sprawy, której dotyczy wniesiona przez stronę skarżącą skarga.

Sytuacja taka ma miejsce, jeśli chodzi o skargę na decyzję o odmowie dostępu do dokumentów dotyczących trwającej procedury ustawodawczej, w sytuacji gdy podnoszona niezgodność z prawem opiera się na wykładni jednego z wyjątków określonych w rozporządzeniu nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, jaką instytucja, do której wystąpiono z wnioskiem o udzielenie dostępu, może ponownie przedstawić przy rozpatrywaniu kolejnego wniosku, tym bardziej że niektóre z przywołanych w zaskarżonej decyzji podstaw odmowy udzielenia dostępu mogą być zastosowane w sposób horyzontalny do każdego wniosku o udzielenie dostępu do prac prowadzonych w ramach trwających rozmów trójstronnych.

Ponadto, ponieważ zarówno pierwotny wniosek, jak i wniosek potwierdzający wyraźnie mają na celu uzyskanie określonych dokumentów odnoszących się do trwających procedur ustawodawczych i dana instytucja przyznała jedynie częściowy dostęp do tych dokumentów, publiczne udostępnienie spornych dokumentów po zakończeniu procedury ustawodawczej, do której się odnosiły, ze względu na przedmiot wniosków danego wnioskodawcy nie zaspokaja w pełni jego roszczeń, w związku z czym zachowuje on interes w żądaniu stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji.

(zob. pkt 29, 32, 33)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 59–62)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 63–67)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 77, 84)

5.      O ile ryzyko zewnętrznej presji może stanowić słuszną podstawę ograniczenia dostępu do dokumentów związanych z procesem podejmowania decyzji, o tyle należy jednak stwierdzić z pewnością faktyczne występowanie takiej zewnętrznej presji oraz wykazać, iż ryzyko wywarcia istotnego wpływu na decyzję, jaka zostanie przyjęta, jest racjonalnie przewidywalne ze względu na wspomnianą zewnętrzną presję.

(zob. pkt 99)

6.      Jeśli chodzi o wniosek o udzielenie dostępu do dokumentów opracowanych w ramach rozmów trójstronnych mających miejsce w trakcie zwykłej procedury ustawodawczej, tymczasowy charakter tekstu porozumienia tymczasowego lub wstępnego stanowiska prezydencji Rady– w tym rozumieniu, że ich treść będzie się zmieniać wraz z postępem prac prowadzonych w ramach rozmów trójstronnych – jako taki nie umożliwia uzasadnienia zastosowania wyjątku określonego w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, ponieważ w przepisie tym nie dokonano rozróżnienia według stopnia zaawansowania debaty. Wskazano w nim w sposób ogólny dokumenty odnoszące się do spraw, w przypadku których decyzja „nie została wydana” przez instytucję, w przeciwieństwie do art. 4 ust. 3 akapit drugi wspomnianego rozporządzenia, obejmującego wypadek, gdy instytucja już przyjęła decyzję.

W tym względzie nie jest istotne, czy sporne dokumenty zostały sporządzone lub otrzymane na wczesnym, zaawansowanym, czy końcowym etapie procesu podejmowania decyzji. Podobnie okoliczność, czy miało to miejsce w kontekście formalnym, czy nieformalnym, pozostaje bez wpływu na wykładnię wyjątku określonego w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1049/2001.

Co więcej, propozycja jest, ze swej natury, dokonywana w celu jej omówienia i nie musi pozostawać niezmieniona w następstwie takiego omówienia. Opinia publiczna jest w stanie doskonale zrozumieć, że autor propozycji może ją z upływem czasu zmienić. Dokładnie z takich samych względów podmiot składający wniosek o udzielenie dostępu do dokumentów trwającej rozmowy trójstronnej będzie w pełni świadomy tymczasowego charakteru tych informacji. W ten sam sposób będzie mógł on zrozumieć, że – zgodnie z zasadą „nie ma żadnego porozumienia, gdy nie ma porozumienia co do wszystkiego” – informacje zawarte w żądanym dokumencie mogą zostać zmienione w toku całych rozmów trójstronnych aż do chwili osiągnięcia porozumienia co do całego tekstu.

(zob. pkt 100–102)

7.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 103, 104)