Υπόθεση T-31/17

Πορτογαλική Δημοκρατία

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«ΕΓΤΕ – Δαπάνες αποκλειόμενες από τη χρηματοδότηση – Ειδικά μέτρα για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές – Άρθρο 12, στοιχείο γʹ, του κανονισμού (ΕΚ) 247/2006 – Τεχνική βοήθεια – Ενέργειες ελέγχου – Διαδικαστικές εγγυήσεις – Δικαιολογημένη εμπιστοσύνη»

Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (ένατο τμήμα)
της 22ας Νοεμβρίου 2018

1.      Γεωργία – Χρηματοδότηση από το ΕΓΤΕ – Εκκαθάριση των λογαριασμών – Κατάρτιση των αποφάσεων – Γραπτή κοινοποίηση της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη σχετικά με τα αποτελέσματα των ελέγχων της – Περιεχόμενο – Ελάχιστες απαιτήσεις

(Κανονισμός 1290/2005 του Συμβουλίου, άρθρο 31· κανονισμός 885/2006 της Επιτροπής, άρθρο 11)

2.      Γεωργία – Χρηματοδότηση από το ΕΓΤΕ – Ειδικά μέτρα για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές – Επιλεξιμότητα των πράξεων και των δαπανών – Ενέργειες τεχνικής βοήθειας – Έννοια –Ενέργειες ελέγχου που διεξάγονται από τα κράτη μέλη – Δεν εμπίπτουν

(Κανονισμοί του Συμβουλίου 1290/2005, άρθρα 5, στοιχείο αʹ, και 11, και 247/2006, άρθρο 12, στοιχείο γʹ)

3.      Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Προστασία της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης – Προϋποθέσεις – Επίκληση από κράτος μέλος – Επιτρέπεται

4.      Γεωργία – Χρηματοδότηση από το ΕΓΤΕ – Ειδικά μέτρα για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές – Επιλεξιμότητα των πράξεων και των δαπανών – Έγκριση από την Επιτροπή ενός γενικού προγράμματος που υπέβαλε ένα κράτος μέλος – Συνέπειες – Διατύπωση οριστικής θέσεως όσον αφορά την επιλεξιμότητα των επίμαχων δαπανών για τη χρηματοδότηση της Ένωσης – Δεν υφίσταται

(Κανονισμοί του Συμβουλίου 1290/2005, άρθρο 31, και 247/2006, άρθρο 24·κανονισμός 793/2006 της Επιτροπής, άρθρο 49)

1.      Στο πλαίσιο της διαδικασίας εκκαθαρίσεως των λογαριασμών του ΕΓΤΕ, η γραπτή κοινοποίηση της Επιτροπής κατά την έννοια του άρθρου 11, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 885/2006, για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού 1290/2005 σχετικά με τη διαπίστευση των οργανισμών πληρωμών και άλλων οργανισμών και την εκκαθάριση των λογαριασμών του ΕΓΤΕ και του ΕΓΤΑΑ, πρέπει να καθιστά απολύτως γνωστές στο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος τις επιφυλάξεις της Επιτροπής όσον αφορά τη συμβατότητα των επίμαχων δαπανών με τη ρύθμιση της Ένωσης, ώστε να μπορεί να επιτελέσει την προειδοποιητική λειτουργία που της αναγνωρίζει η διάταξη αυτή. Ως εκ τούτου, το άρθρο 11, παράγραφος 1, του κανονισμού 885/2006 απαιτεί η παρατυπία που προσάπτεται στο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος να εκτίθεται με επαρκή σαφήνεια στη γραπτή κοινοποίηση που προβλέπει το πρώτο εδάφιο της διατάξεως αυτής.

Εξάλλου, όταν ο ίδιος λόγος μη επιλεξιμότητας αντιτάσσεται για μια κατηγορία ή ομάδα δαπανών, η Επιτροπή δύναται να περιοριστεί σε συνολική αιτιολογία για όλες τις σχετικές δαπάνες.

(βλ. σκέψεις 29, 30, 36)

2.      Οι ενέργειες τεχνικής βοήθειας για τις οποίες γίνεται λόγος στο άρθρο 12, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 247/2006, περί καθορισμού ειδικών μέτρων για τη γεωργία στις εξόχως απόκεντρες περιοχές της Ένωσης, και οι οποίες προβλέπονται από ένα πρόγραμμα στήριξης για μια εξόχως απόκεντρη περιοχή είναι, κατ’ αρχήν, επιλέξιμες για χρηματοδότηση από την Ένωση, υπό την επιφύλαξη, ιδίως, ότι αφορούν την προπαρασκευή, εφαρμογή ή προσαρμογή μέτρων στήριξης. Ωστόσο, οι κανονισμοί 247/2006 και 793/2006, για τη θέσπιση ορισμένων λεπτομερειών εφαρμογής του κανονισμού 247/2006, δεν διευκρινίζουν αν οι ενέργειες τεχνικής βοήθειας για τις οποίες γίνεται λόγος στο άρθρο 12, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 247/2006 περιλαμβάνουν, ή όχι, τις ενέργειες ελέγχου που διεξάγονται από τις εθνικές αρχές. Εξάλλου, προκύπτει ότι, στο δίκαιο της Ένωσης και ειδικότερα στον τομέα του ΕΓΤΕ, αφενός, δεν υφίσταται γενικός και διαθεματικός ορισμός της έννοιας της «τεχνικής βοήθειας» δυνάμενος να τύχει εφαρμογής στο πλαίσιο αυτό και, αφετέρου, η έκφραση «τεχνική βοήθεια» δεν προσδιορίζει κατ’ ανάγκην ένα σύνολο ενεργειών που να συμπεριλαμβάνει τις ενέργειες ελέγχου.

Πρέπει, για την ερμηνεία του άρθρου 12, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 247/2006, να ληφθούν υπόψη όχι μόνον το γράμμα της διατάξεως αυτής, αλλά και το πλαίσιο στο οποίο αυτή εντάσσεται και οι σκοποί που επιδιώκονται με τη νομοθεσία της οποίας αποτελεί μέρος. Συναφώς, πρώτον, ούτε η εν λόγω διάταξη ούτε οι άλλες σχετικές διατάξεις των κανονισμών 247/2006 και 793/2006 μνημονεύουν τις ενέργειες αξιολόγησης, λογιστικού και άλλου ελέγχου. Δεύτερον, στον τομέα του ΕΓΤΕ, ο όρος «τεχνική βοήθεια» είναι δυνατόν, σε ορισμένες περιπτώσεις και ιδίως στο πλαίσιο του άρθρου 5, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1290/2005, για τη χρηματοδότηση της κοινής γεωργικής πολιτικής, να μην κάνει λόγο για ένα σύνολο ενεργειών που συμπεριλαμβάνει τις ενέργειες ελέγχου, αλλά να υποδηλώνει μόνον ενέργειες διοικητικής και τεχνικής υποστήριξης υπό στενή έννοια. Τρίτον, δυνάμει του άρθρου 11 του κανονισμού 1290/2005, τα ποσά που αντιστοιχούν στις χρηματοδοτήσεις βάσει του κανονισμού αυτού καταβάλλονται, εκτός αντιθέτων διατάξεων, στο ακέραιο στους δικαιούχους. Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι οι πιστώσεις που διατίθενται στο ΕΓΤΕ, και ιδίως εκείνες που χορηγούνται στα κράτη μέλη, πρέπει, κατ’ αρχήν, να χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση λειτουργικών δαπανών με τη μορφή καταβολών προς τους δικαιούχους. Επομένως, εκτός αντίθετης διατάξεως, οι πιστώσεις αυτές δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν προς παροχή βοήθειας στις εθνικές αρχές για τη διεκπεραίωση των διοικητικών δραστηριοτήτων που αυτές οφείλουν κατά κανόνα να ασκούν, όπως ενέργειες ελέγχου της τηρήσεως των προϋποθέσεων χορηγήσεως των ενισχύσεων και των πριμοδοτήσεων.

Υπό τις συνθήκες αυτές, από τη γραμματική, συστηματική και τελολογική ερμηνεία του άρθρου 12, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 247/2006 προκύπτει ότι οι «ενέργειες […] τεχνικής βοήθειας που αφορούν την […] εφαρμογή […] μέτρων [στήριξης]», τις οποίες μνημονεύει η εν λόγω διάταξη, δεν περιλαμβάνουν τις ενέργειες ελέγχου που διεξάγονται από τις εθνικές αρχές.

(βλ. σκέψεις 47, 48, 61, 62, 66-71, 74)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 85-87)

4.      Από το άρθρο 24 του κανονισμού 247/2006, περί καθορισμού ειδικών μέτρων για τη γεωργία στις εξόχως απόκεντρες περιοχές της Ένωσης, και το άρθρο 49 του κανονισμού 793/2006, για τη θέσπιση ορισμένων λεπτομερειών εφαρμογής του κανονισμού 247/2006, προκύπτει ότι η έγκριση από την Επιτροπή των μέτρων στήριξης που περιέχονται στα γενικά προγράμματα που έχουν υποβάλει τα κράτη μέλη βάσει του εν λόγω άρθρου 24 συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση των εν λόγω μέτρων από το ΕΓΤΕ.

Ωστόσο, τα γενικά προγράμματα έχουν τον χαρακτήρα προβλέψεως, με αποτέλεσμα η Επιτροπή, εγκρίνοντας τα εν λόγω προγράμματα, να μη λαμβάνει, κατ’ αρχήν, οριστικώς θέση επί της συμβατότητας των μέτρων που περιέχουν προς το σύνολο των εφαρμοστέων κανόνων του δικαίου της Ένωσης και, ως εκ τούτου, επί της επιλεξιμότητας των μέτρων αυτών για χρηματοδότηση από την Ένωση. Επομένως, δεν είναι δυνατόν να συναχθεί απλώς και μόνον από την έγκριση εκ μέρους της Επιτροπής ενός γενικού προγράμματος ότι η επιλεξιμότητα των μέτρων αυτών για χρηματοδότηση από την Ένωση δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί από την Επιτροπή, ιδίως κατά τη διεξαγωγή της διαδικασίας εκκαθαρίσεως ως προς τη συμμόρφωση που προβλέπεται στο άρθρο 31 του κανονισμού 1290/2005, για τη χρηματοδότηση της κοινής γεωργικής πολιτικής.

(βλ. σκέψεις 92, 93)