Wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 9 grudnia 2014 r. – Leali i Acciaierie e Ferriere Leali Luigi przeciwko Komisji

(sprawy połączone T‑489/09, T‑490/09 i T‑56/10)

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Rynek prętów zbrojeniowych prostych lub w kręgach – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 65 EWWiS, po wygaśnięciu traktatu EWWiS, na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1/2003 – Ustalanie cen i terminów płatności – Ograniczanie lub kontrolowanie produkcji lub sprzedaży – Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych – Podstawa prawna – Nadużycie władzy i nadużycie proceduralne – Grzywny – Czas trwania naruszenia – Proporcjonalność – Przedawnienie – Skarga o stwierdzenie nieważności – Decyzja zmieniająca – Niedopuszczalność

1.                     Postępowanie sądowe – Podnoszenie nowych zarzutów w toku postępowania – Rozszerzenie przedstawionego wcześniej zarzutu – Dopuszczalność (regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1, art. 48 § 2) (por. pkt 62, 63)

2.                     Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja w przedmiocie zastosowania reguł konkurencji doręczona bez załączników – Kontekst znany zainteresowanemu umożliwiający mu zrozumienie zakresu podjętego wobec niego środka – Brak naruszenia obowiązku uzasadnienia (art. 15 EWWiS, 36 EWWiS) (por. pkt 66–71, 92)

3.                     Komisja – Zasada kolegialności – Zakres – Decyzja w przedmiocie zastosowania reguł konkurencji doręczona bez załączników – Naruszenie zasady kolegialności – Brak – Okoliczności przedstawione w sposób wystarczający pod względem prawnym w tekście decyzji (art. 219 WE) (por. pkt 94, 95)

4.                     Akty instytucji – Wybór podstawy prawnej – Uregulowania Unii – Wymóg jasności i przewidywalności – Wyraźne wskazanie podstawy prawnej – Decyzja Komisji stwierdzająca po wygaśnięciu traktatu EWWiS naruszenie art. 65 EWWiS i nakładająca karę na dane przedsiębiorstwo – Podstawa prawna ustanowiona w art. 7 ust. 1 i art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 (art. 65 ust. 1 EWWiS; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 7 ust. 1, art. 23 ust. 2) (por. pkt 105, 109)

5.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki podlegające ratione materiae i ratione temporis reżimowi prawnemu traktatu EWWiS – Wygaśnięcie traktatu EWWiS – Ciągłość systemu wolnej konkurencji w traktacie WE – Utrzymanie kontroli Komisji działającej w ramach prawnych rozporządzenia nr 1/2003 (art. 65 akapit 1 EWWiS; rozporządzenie Rady nr 1/2003) (por. pkt 110–125)

6.                     Akty instytucji – Stosowanie w czasie – Przepisy proceduralne – Przepisy materialne – Rozróżnienie – Wygaśnięcie traktatu EWWiS – Decyzja w przedmiocie zastosowania reguł konkurencji wydana po tym wygaśnięciu i dotycząca okoliczności faktycznych mających miejsce przed tym wygaśnięciem – Zasady pewności prawa, ochrony uzasadnionych oczekiwań i legalności kar – Sytuacje prawne zaistniałe przed wygaśnięciem traktatu EWWiS – Poddanie systemowi prawnemu traktatu EWWiS (art. 65 ust. 1 EWWiS; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 49 ust. 1) (por. pkt 127, 128, 130–132)

7.                     Konkurencja – Normy Unii – Naruszenia – Przypisanie – Przedsiębiorstwo – Pojęcie – Jednostka gospodarcza (art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 141–144)

8.                     Konkurencja – Normy Unii – Naruszenia – Przypisanie – Osoba prawna odpowiedzialna za prowadzenie przedsiębiorstwa w trakcie naruszenia – Wyjątki – Przeniesienie działalności spółki, która nie przestała istnieć, na inną należącą do tej samej grupy – Przypisanie osobie prawnej kontynuującej prowadzenie tej działalności – Przesłanki (art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 145–150)

9.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia między przedsiębiorstwami – Naruszenie konkurencji w rozumieniu art. 65 EWWiS – Kryteria oceny – Cel antykonkurencyjny – Wystarczające ustalenie (art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 159, 160, 171, 220)

10.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Złożone naruszenie wykazujące elementy porozumienia i elementy uzgodnionej praktyki – Jednolita kwalifikacja jako „porozumienie lub uzgodniona praktyka” – Dopuszczalność – Konsekwencje, gdy chodzi o obowiązek uzasadnienia (art. 15 EWWiS, art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 165–169, 176)

11.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Pojęcie – Koordynacja i współpraca niezgodna z obowiązkiem określenia przez każde przedsiębiorstwo w sposób autonomiczny jego zachowania na rynku – Wymiana informacji między konkurentami – Domniemanie wykorzystywania informacji w celu określenia zachowania na rynku – Brak antykonkurencyjnych skutków na rynku – Brak wpływu (art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 172–175, 187, 190)

12.                     Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja stwierdzająca naruszenie reguł konkurencji – Kartele rozciągające się na całe terytorium danego państwa członkowskiego i wpływające na handel między państwami członkowskimi – Brak sprzecznych elementów uzasadnienia (art. 15 EWWiS) (por. pkt 202, 214–216)

13.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uczestniczenie w spotkaniach mających cel antykonkurencyjny – Okoliczność umożliwiająca stwierdzenie, w braku zdystansowania się od podjętych decyzji, że przedsiębiorstwo bierze udział w porozumieniu wynikającym z wcześniejszego spotkania – Otwarte zdystansowanie się – Wykładnia zawężająca (art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 220, 223, 258)

14.                     EWWiS – Cena – Cenniki – Obowiązkowa jawność – Zgodność z zakazem karteli (art. 60 EWWiS, art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 228–230)

15.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Zasada dobrej administracji – Wymóg bezstronności – Konsekwencje, gdy chodzi o ocenę dowodów (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41; rozporządzenie Rady nr 1/2003, motyw 37) (por. pkt 244–247)

16.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Środek dowodowy – Dowody z dokumentów – Ocena wartości dowodowej dokumentu – Kryteria – Brak parafy i podpisu – Brak wpływu (art. 65 EWWiS) (por. pkt 263)

17.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Dostęp do akt – Zakres – Odmowa przekazania dokumentu – Konsekwencje – Konieczność wprowadzenia w zakresie ciężaru dowodu spoczywającego na danym przedsiębiorstwie rozróżnienia między dokumentami obciążającymi a dokumentami odciążającymi (por. pkt 269–273)

18.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Zakres zasady – Stwierdzenie nieważności pierwszej decyzji Komisji stwierdzającej naruszenie – Wydanie nowej decyzji w oparciu o inną podstawę prawną i wcześniejsze akty przygotowawcze – Dopuszczalność – Obowiązek sporządzenia nowego pisma w sprawie przestawienia zarzutów – Brak (art. 65 ust. 1, 4, 5 EWWiS) (por. pkt 278–283)

19.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Prawo do obrony – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów wskazujące niezałączony dokument – Brak naruszenia prawa do obrony w przypadku dostępu do takiego dokumentu przed upływem wyznaczonego terminu na udzielenie odpowiedzi (por. pkt 292–294)

20.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Uprawnienia kontrolne Komisji – Zakres – Sporządzenie kopii dokumentów w siedzibie przedsiębiorstw, o których mowa w decyzji w sprawie kontroli – Dokumenty dotyczące innych spółek – Zaliczenie – Naruszenie prawa do obrony – Brak (art. 47 EWWiS; decyzja Komisji 379/84, art. 1 ust. 1) (por. pkt 298–302)

21.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kwota maksymalna – Obliczanie – Obrót, jaki należy uwzględnić – Łączny obrót wszystkich spółek tworzących jednostkę gospodarczą działającą jako przedsiębiorstwo (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2) (por. pkt 318, 320)

22.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Odstraszający charakter – Uwzględnienie wielkości i całkowitych zasobów ukaranego przedsiębiorstwa (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2) (por. pkt 319)

23.                     Postępowanie sądowe – Pismo wszczynające postępowanie – Wymogi formalne – Określenie przedmiotu sporu – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów – Analogiczne wymogi w odniesieniu do zarzutów szczegółowych powoływanych na poparcie zarzutu (regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1) (por. pkt 322, 323)

24.                     Konkurencja – Grzywny – Ocena w zależności od indywidualnego zachowania przedsiębiorstwa – Wpływ braku zastosowania sankcji wobec innego podmiotu gospodarczego – Brak (art. 65 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23) (por. pkt 324)

25.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Brak wiążącej lub wyczerpującej listy kryteriów (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A) (por. pkt 329)

26.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Złożona ocena ekonomiczna – Zakres uznania, jakim dysponuje Komisja – Kontrola sądowa – Kontrola zgodności z prawem – Zakres (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A, 1B) (por. pkt 329, 339–341)

27.                     Konkurencja – Grzywny – Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien – Charakter prawny – Będąca wskazówką norma postępowania implikująca wyznaczenie przez samą Komisję granic uznania – Obowiązek przestrzegania zasad równego traktowania, ochrony uzasadnionych oczekiwań i pewności prawa (komunikat Komisji 98/C 9/03) (por. pkt 331–333)

28.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Kwalifikacja naruszenia jako bardzo poważne – Zasadnicza rola kryterium dotyczącego charakteru naruszenia – Brak autonomii kryteriów dotyczących rozmiaru rynku rozpatrywanych produktów i rzeczywistego wpływu naruszenia na rynek – Kwalifikacja naruszenia jako bardzo poważne mimo jego ograniczenia do terytorium jednego państwa członkowskiego – Dopuszczalność (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A) (por. pkt 344, 353)

29.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Podział zainteresowanych przedsiębiorstw na kategorie, w których określono konkretną kwotę wyjściową – Dopuszczalność – Przesłanki – Brak naruszenia zasad równego traktowania i proporcjonalności – Konieczność uwzględnienia obrotów danych przedsiębiorstw i zapewnienia proporcjonalności grzywien do tych obrotów – Brak (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A) (por. pkt 360–369)

30.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Czas trwania naruszenia – Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien – Ocena czasu trwania jednolitego i ciągłego naruszenia – Uwzględnienie całkowitego czasu trwania wszystkich części naruszenia (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1B) (por. pkt 374, 377–381)

31.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Nienałożenie lub obniżenie grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Konieczność zaistnienia zachowania, które ułatwiło Komisji stwierdzenie wystąpienia naruszenia – Informacje dotyczące działań niemogących stać się podstawą nałożenia grzywien na mocy rozporządzenia nr 1/2003 – Niedostateczny charakter samej woli współpracy – Ocena stopnia współpracy każdego z przedsiębiorstw, które uczestniczyły w kartelu – Przestrzeganie zasady równego traktowania (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 96/C 207/04, pkt D ust. 2) (por. pkt 389, 401–403, 407–410, 414–416)

32.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Nienałożenie lub obniżenie grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Konieczność zaistnienia zachowania, które ułatwiło Komisji stwierdzenie wystąpienia naruszenia – Ciężar dowodu (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 96/C 207/04) (por. pkt 405)

33.                     Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Skarga na decyzję dodającą załączniki do istniejącej decyzji bez zmiany jej istoty – Skarga niemogąca przynieść korzyści stronie, która ją wniosła – Niedopuszczalność (art. 263 akapit czwarty TFUE) (por. pkt 431–434)

Przedmiot

W sprawach T‑489/09 i T‑490/0 żądania stwierdzenia nieważności decyzji Komisji C(2009) 7492 wersja ostateczna z dnia 30 września 2009 r. w sprawie postępowania na podstawie art. 65 EWWiS (sprawa COMP/37.956 – Pręty zbrojeniowe okrągłe, ponowne przyjęcie) i ewentualnie – żądania obniżenia kwoty grzywny nałożonej na skarżące, a w sprawie T‑56/10 żądanie stwierdzenia nieważności decyzji Komisji C(2009) 9912 wersja ostateczna z dnia 8 grudnia 2009 r. zmieniającej decyzję C(2009) 7492 wersja ostateczna

Sentencja

1) Sprawy T‑489/09, T‑490/09 i T‑56/10 zostają połączone do celów wydania niniejszego wyroku.

2) Skargi zostają oddalone.

3) W sprawie T‑489/09 Leali SpA zostaje obciążona kosztami postępowania.

4) W sprawie T‑490/09 Acciaierie e Ferriere Leali Luigi SpA zostają obciążone kosztami postępowania.

5) W sprawie T‑56/10 Leali i Acciaierie e Ferriere Leali Luigi zostają obciążone kosztami postępowania.