WYROK SĄDU (czwarta izba)
z dnia 21 listopada 2018 r.(*)
Służba publiczna – Urzędnicy – Zatrudnienie – Ogłoszenie o konkursie EPSO/AST-SC/03/15 – Niedopuszczenie do etapu oceny zintegrowanej – Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy – Odmowa przekazania tego wniosku komisji konkursowej konkursu otwartego ze względu na przekroczenie terminu – Podział uprawnień między EPSO a komisją konkursową
W sprawie T‑587/16
HM, reprezentowana przez adwokata H. Tettenborna,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez T. Bohra i G. Gattinarę, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mającej za przedmiot wniosek, na podstawie art. 270 TFUE, o stwierdzenie nieważności decyzji Europejskiego Urzędu Doboru Kadr (EPSO) z dnia 17 sierpnia 2015 r. w sprawie nieuwzględnienia wniosku o ponowne rozpatrzenie decyzji komisji konkursowej w sprawie niedopuszczenia skarżącej do następnego etapu konkursu EPSO/AST‑SC/03/15‑3 oraz „decyzji dorozumianej” komisji konkursowej o nieuwzględnieniu tego wniosku,
SĄD (czwarta izba),
w składzie: H. Kanninen, prezes, J. Schwarcz (sprawozdawca) i C. Iliopoulos, sędziowie,
sekretarz: E. Coulon,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 W dniu 8 stycznia 2015 r. Europejski Urząd Doboru Kadr (EPSO) opublikował w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej ogłoszenie o konkursie otwartym przeprowadzanym w oparciu o egzaminy EPSO/AST-SC/03/15‑3 celem utworzenia listy rezerwowej sekretarek i woźnych sądowych (grupy zaszeregowania S.C. 1 i S.C. 2) w różnych obszarach (zwanym dalej „konkursem otwartym”) (Dz.U. 2015, C 3A, s. 1).
2 W dniu 12 lutego 2015 r. skarżąca, HM, zgłosiła swoją kandydaturę w konkursie otwartym. Wybrała obszar „sekretariat” i grupę zaszeregowania S.C. 2, ale zgodziła się na to, by jej kandydatura została ewentualnie przypisana do grupy zaszeregowania S.C. 1.
3 Punkt 2 załącznika III do ogłoszenia o konkursie otwartym przewiduje w odniesieniu do konkretnych warunków dopuszczenia dotyczących dyplomów, trzy odrębne warunki, z których jedynie ostatni jest istotny w niniejszej sprawie. Warunek ten został sformułowany w następujący sposób:
„Wykształcenie zawodowe (równoważne poziomowi 4 europejskiej ramy kwalifikacji), co najmniej roczne, a następnie co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe. Wykształcenie i doświadczenie zawodowe muszą być zasadniczo związane z charakterem obowiązków”.
4 Skarżąca wzięła udział w testach wstępnych w dniu 25 marca 2015 r. W piśmie z dnia 11 czerwca 2015 r. EPSO poinformowało ją, że pomyślnie przeszła te testy, to jest uzyskała minimalną ilość punktów wymaganą dla każdego z nich. W tym samym piśmie EPSO wskazało, że kolejny etap będzie polegał na weryfikowaniu przez komisję konkursową konkursu otwartego (zwaną dalej „komisją konkursową”) wniosków elektronicznych w celu sprawdzenia dopuszczalności kandydatów.
5 Pomiędzy stronami sporu istnieje niezgoda co do tego, czy w dniu 30 lipca 2015 r., czy później skarżąca została poinformowana za pomocą komunikatu elektronicznego na swoim koncie EPSO, że komisja konkursowa, po rozpatrzeniu jej aplikacji online, postanowiła nie dopuścić jej do kolejnego etapu konkursu otwartego. W swojej decyzji (zwanej dalej „decyzją o odrzuceniu kandydatury”) komisja konkursowa oparła się na fakcie, że skarżąca nie posiadała wymaganych kwalifikacji, a mianowicie mimo iż przedstawiła zaświadczenie na temat kształcenia zawodowego trwającego co najmniej jeden rok, nie było ono jednak zasadniczo związane z charakterem obowiązków stanowiących przedmiot konkursu otwartego.
6 Między stronami istnieje dalsza różnica zdań co do tego, kiedy skarżąca sprawdziła swoje konto EPSO. Podczas bowiem gdy ta ostatnia twierdzi, że regularnie sprawdzała swoje konto, a ostatnio w dniach 29 lipca i 4 sierpnia 2015 r. i nie znalazła tam jednak nowych wiadomości ani komunikatów, Komisja Europejska utrzymuje, że dziennik elektroniczny systemu informatycznego kont EPSO wskazuje, że dopiero w dniu 8 sierpnia 2015 r. o godz. 20.41 skarżąca sprawdziła swoje konto, na którym dziewięć dni wcześniej została umieszczona decyzja komisji konkursowej.
7 W dniu 7 sierpnia 2015 r. skarżąca otrzymała od EPSO automatyczną wiadomość e-mail, której treść była następująca:
„Data wysłania: piątek, 7 sierpnia 2015 r. o 15:26 […]
Dotyczy nowej wiadomości umieszczonej na koncie EPSO. […]
To jest automatyczna wiadomość e-mail. Proszę nie odpowiadać.
Drogi Kandydacie, Droga Kandydatko,
ta informacja dotyczy Twojego zgłoszenia w konkursie lub postępowania w sprawie naboru do instytucji Unii Europejskich organizowanego przez [EPSO].
Nowa wiadomość umieszczona na koncie EPSO.
Możesz uzyskać dostęp do swojego konta, odwiedzając poniższy link: […].
Z poważaniem
NB: Przypominamy, że powinieneś sprawdzać swoje konto EPSO co najmniej dwa razy w tygodniu, zgodnie ze wskazówkami zawartymi w Przewodniku dotyczącym konkursów otwartych lub w zaproszeniu do zgłaszania kandydatur. Wszystkie oficjalne komunikaty są wysyłane za pośrednictwem konta EPSO i jedynie daty wskazane w opublikowanych pismach mają moc prawną.
Niniejsze powiadomienie e-mail jest dodatkową usługą EPSO, która nie ma mocy prawnej.
Powiadomienie e-mailem jest wysyłane w tym samym czasie, kiedy nowa wiadomość zostanie wysłana na Twoje konto EPSO. Z przyczyn od nas niezależnych powiadomienia e-mail mogą w niektórych przypadkach docierać z opóźnieniem. Żadna skarga mająca za podstawę to opóźnienie nie zostanie uwzględniona.
Zespół EPSO”.
8 W dniu 13 sierpnia 2015 r. skarżąca złożyła, na podstawie pkt 3.4.3 przepisów ogólnych mających zastosowanie do konkursów otwartych (Dz.U. 2014, C 60 A, s. 1, zwanych dalej „przepisami ogólnymi”) wniosek o weryfikację decyzji komisji konkursowej o odrzuceniu jej kandydatury (zwany dalej „wnioskiem o weryfikację”). Twierdziła ona zasadniczo, że wiadomość elektroniczna na jej koncie EPSO dotycząca decyzji o odrzuceniu jej kandydatury nie była wystarczająco uzasadniona, ponieważ powtarzała jedynie brzmienie ogłoszenia o konkursie otwartym. Ponadto twierdziła, że została dopuszczona przez komisję konkursową poprzedniego konkursu do wzięcia udziału w testach oceniających tamtego konkursu, które, jej zdaniem, dotyczyły także pracy w zakresie obsługi sekretariatu, a przewidywały wyższy poziom kwalifikacji niż przewidziany w tym konkursie otwartym. Ponadto skarżąca utrzymywała, że w takim wypadku fakt, że komisja konkursowa nie podtrzymała oceny dokonanej w ramach poprzedniego konkursu, musiał być szczegółowo uzasadniony.
9 W wiadomości e-mail z dnia 17 sierpnia 2015 r. EPSO, za pośrednictwem pani N.H., szefowej zespołu ds. kontaktów z kandydatami, poinformowało skarżącą, że nie może wziąć pod uwagę jej wniosku o weryfikację, ponieważ zgodnie z przepisami ogólnymi nie został on złożony w ciągu dziesięciu dni kalendarzowych (zwanej dalej „decyzją EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r.”). EPSO poinformowało skarżącą, że termin ten zaczął biec w dniu 30 lipca 2015 r., po umieszczeniu powiadomienia elektronicznego na koncie EPSO.
10 W dniu 1 września 2015 r. skarżąca wysłała do EPSO e-mail z prośbą o bezzwłoczne przekazanie komisji konkursowej jej wniosku o weryfikację. Oparła się w tym względzie na pkt 3.4.3 przepisów ogólnych, zgodnie z którym wnioski o weryfikację są „przekazan[e] do rozpatrzenia przez ten sam organ, który przyjął zakwestionowaną decyzję (komisja konkursowa lub EPSO)”. Twierdziła ona, że skoro wniosek o weryfikację był skierowany przeciwko decyzji o odrzuceniu kandydatury wydanej przez komisję konkursową, wniosek ten powinien trafić właśnie do niej.
11 W dniu 16 września 2015 r. EPSO poinformowało skarżącą, że jej wniosek o weryfikację, o którym mowa w pkt 10 powyżej, nie zostanie uwzględniony z uwagi na przekroczenie terminu do jego złożenia. W wiadomości e-mail z dnia 20 września 2015 r. skarżąca ponownie zapytała, czy jej wniosek o weryfikację został przekazany komisji konkursowej.
12 W dniu 25 września 2015 r. skarżąca otrzymała od EPSO następującą odpowiedź:
„Jak już wyjaśniono w poprzednich wiadomościach, EPSO przekazuje komisji konkursowej w ramach swoich kompetencji jedynie skargi [Beschwerden], które zostały złożone w terminie. Ponieważ tak nie jest w przypadku Pani skargi [Beschwerde], nie została ona przekazana tej komisji”.
13 W dniu 4 listopada 2015 r. skarżąca złożyła pisemne zażalenie na „decyzje” z dni 17 sierpnia, 16 i 25 września 2015 r., w drodze których EPSO poinformowało ją, że wniosek o weryfikację nie zostanie uwzględniony.
14 Decyzją z dnia 17 marca 2016 r. zażalenie skarżącej zostało odrzucone. Tłumaczenie tej decyzji na język niemiecki zostało jej przekazane w dniu 18 kwietnia 2016 r.
Przebieg postępowania i żądania stron
15 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej w dniu 23 marca 2016 r. skarżąca wniosła skargę w niniejszej sprawie. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą F‑17/16.
16 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu do spraw Służby Publicznej w dniu 6 kwietnia 2016 r. skarżąca wniosła o zachowanie anonimowości na podstawie art. 48 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej. Pismem z dnia 28 kwietnia 2016 r. sekretariat Sądu do spraw Służby Publicznej poinformował skarżącą, że wniosek został rozpatrzony pozytywnie.
17 Zgodnie z art. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2016/1192 z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie przekazania Sądowi właściwości do rozpoznawania w pierwszej instancji sporów między Unią Europejską a jej pracownikami (Dz.U. 2016, L 200, s. 137) niniejsza sprawa została przekazana Sądowi w stanie, w którym znajdowała się w dniu 31 sierpnia 2016 r. Tym samym sprawa ta została zarejestrowana pod sygnaturą T‑587/16 i przydzielona czwartej izbie.
18 Ponieważ strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy na podstawie art. 106 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem, Sąd (czwarta izba) uznał, że akta sprawy wystarczająco wyjaśniają okoliczności zawisłego przed nim sporu, i na podstawie art. 106 § 3 regulaminu postępowania zdecydował o wydaniu rozstrzygnięcia z pominięciem ustnego etapu postępowania.
19 W dniu 5 lutego 2018 r. Sąd zadał Komisji pytania na piśmie. Jej odpowiedzi zostały złożone w sekretariacie Sądu w wyznaczonym terminie. W dniu 13 marca 2018 r. skarżąca przedstawiła uwagi w tym zakresie.
20 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności decyzji EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r.;
– stwierdzenie nieważności „decyzji dorozumianej” komisji konkursowej o nieuwzględnieniu wniosku o weryfikację;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
21 Komisja wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
Co do prawa
W przedmiocie dopuszczalności skargi
22 Komisja podnosi zasadniczo, że skarga na decyzję EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r. jest niedopuszczalna, ponieważ nie jest to ani decyzja o odrzuceniu kandydatury, ani odpowiedź komisji konkursowej na wniosek o weryfikację. Zdaniem Komisji jedynie decyzja o odrzuceniu kandydatury skarżącej jest dla niej niekorzystna, ponieważ zmienia jej sytuację prawną i bezpośrednio oraz natychmiastowo wpływa na jej interesy. Decyzja EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r. nie zmieniła nic w tym względzie, ponieważ stanowi jedynie odmowę uwzględnienia wniosku o weryfikację z formalnego powodu, jakim jest przekroczenie terminu. Komisja twierdzi, że decyzja EPSO jest decyzją jedynie „potwierdzającą”, że nie ma żadnej niezależnej treści i że nie zastępuje decyzji o odrzuceniu kandydatury. W związku z tym, zdaniem Komisji, nie może być przedmiotem zażalenia ani skargi do Sądu.
23 Komisja podnosi, że skarżącej wyraźnie przysługiwała ochrona sądowa. Komisja uważa, że skarżąca miała możliwość albo zakwestionowania decyzji o odrzuceniu kandydatury bezpośrednio przed sądem Unii Europejskiej, zgodnie z art. 270 TFUE, bez konieczności wcześniejszego składania zażalenia, albo złożenia zażalenia w tym zakresie. Jej zdaniem skarżąca nie miała jednak prawa wyboru „trzeciej drogi” i wniesienia skargi na akt, który nie był dla niej niekorzystny. Według Komisji skarżąca miała również prawną możliwość uzyskania ponownej oceny decyzji o odrzuceniu jej kandydatury przez komisję konkursową.
24 Komisja twierdzi, że nawet jeśli decyzja EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r. stanowi akt niekorzystny dla skarżącej, to w każdym razie skarżąca nie ma żadnego istniejącego i aktualnego interesu prawnego w niniejszej sprawie. Oczywiste jest, że ewentualne stwierdzenie nieważności decyzji EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r. nie przyniosłoby skarżącej żadnych korzyści, ponieważ nie zakwestionowała ona decyzji o odrzuceniu kandydatury. W rezultacie, nawet jeśli zostanie stwierdzona nieważność decyzji EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r., komisja konkursowa nie może, zdaniem Komisji, odnieść się do treści decyzji o odrzuceniu kandydatury. Ponadto odwołanie się do postanowienia z dnia 3 kwietnia 2001 r., Zaur-Gora i Dubigh/Komisja (T‑95/00 i T‑96/00, EU:T:2001:114) nie ma znaczenia w niniejszej sprawie, ponieważ nie było tu nowej decyzji komisji konkursowej wydanej wskutek wniosku o weryfikację, a tym samym żaden nowy termin nie mógł rozpocząć biegu.
25 Wreszcie Komisja podnosi, że wniosek skarżącej o stwierdzenie nieważności tak zwanej „dorozumianej decyzji” komisji konkursowej jest niedopuszczalny z powodu naruszenia zasady zgodności pomiędzy zażaleniem a skargą. W każdym razie wniosek skarżącej powinien zostać odrzucony, ponieważ art. 90 ust. 1 Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) nie przewiduje, by wniosek o weryfikację decyzji komisji konkursowej mógł zostać oddalony w sposób dorozumiany. Ponieważ komisja konkursowa nie jest częścią administracji i jest od niej niezależna, jej brak działania nie może być interpretowany jako „dorozumiana decyzja odmowna”. Pytanie, jakie byłyby konsekwencje braku reakcji komisji konkursowej na wniosek o weryfikację jest zdaniem Komisji pytaniem czysto hipotetycznym.
26 Skarżąca kwestionuje argumenty Komisji.
27 Sąd uważa, że w pierwszej kolejności należy rozpatrzyć dopuszczalność drugiego żądania, w drugiej zaś – dopuszczalność pierwszego żądania.
W przedmiocie dopuszczalności żądania drugiego
28 Na wstępie należy zauważyć, że skarżąca kieruje swą skargę po pierwsze przeciwko decyzji EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r. a po drugie – przeciwko rzekomej „decyzji dorozumianej” komisji konkursowej o nieuwzględnieniu wniosku o weryfikację.
29 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, gdy kandydat przystępujący do konkursu ubiega się o ponowne rozpatrzenie decyzji komisji konkursowej, to akt niekorzystny w rozumieniu art. 90 ust. 2 lub, w stosownych przypadkach, art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego stanowi decyzja wydana przez tę komisję po ponownym rozpatrzeniu sytuacji kandydata (zob. podobnie postanowienie z dnia 3 kwietnia 2001 r., Zaur-Gora i Dubigh/Komisja, T‑95/00 i T‑96/00, EU:T:2001:114, pkt 26; a także wyrok z dnia 13 grudnia 2006 r., Heus/Komisja, T‑173/05, EU:T:2006:392, pkt 19).
30 W niniejszej sprawie jest bezsporne, że to EPSO wydało decyzję z dnia 17 sierpnia 2015 r. Z pism procesowych Komisji i jej odpowiedzi udzielonych na pytania Sądu wynika, że komisja konkursowa nie była świadoma istnienia wniosku skarżącej o weryfikację. W tym względzie Komisja wyraźnie przyznała, że wniosek skarżącej o weryfikację nie wchodził w skład wniosków o weryfikację przesłanych do komisji konkursowej. Bezsporne jest również to, że komisja konkursowa nie została konkretnie poinformowana a posteriori o decyzji EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r. o nieuwzględnieniu tego wniosku. Co najwyżej została poinformowana „w sposób ogólny” o negatywnym rozstrzygnięciu przez EPSO wniosków o weryfikację złożonych po terminie.
31 W tych okolicznościach należy stwierdzić, że skoro komisja konkursowa nie była świadoma istnienia wniosku skarżącej o weryfikację, nie można przyjąć, że wydała ona jakąkolwiek „dorozumianą decyzję” oddalającą w tym zakresie.
32 W rezultacie drugie żądanie skarżącej jest bezprzedmiotowe i należy odrzucić je jako niedopuszczalne.
W przedmiocie dopuszczalności żądania pierwszego
33 Jeśli chodzi o zarzuty Komisji, zgodnie z którymi decyzja EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r. nie stanowiła aktu niekorzystnego dla skarżącej, miała wyłącznie charakter potwierdzający, nie miała niezależnej treści i nie zastępowała decyzji o odrzuceniu kandydatury, to należy zauważyć, że decyzją z dnia 17 sierpnia 2015 r. EPSO odrzuciło wniosek skarżącej o weryfikację. Tymczasem z orzecznictwa przywołanego w pkt 29 powyżej wynika, że decyzja odrzucająca w ten sposób wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy wywoływałaby niekorzystne skutki wobec skarżącej i mogłaby zostać następnie zaskarżona, gdyby została przyjęta przez komisję konkursową.
34 Jeżeli, tak jak w niniejszej sprawie, wniosek o weryfikację złożony przez kandydata zostanie odrzucony przez EPSO z powodu przekroczenia terminu, kandydat ten ma z pewnością interes w tym, aby sąd Unii dokonał kontroli zgodności z prawem. Taka decyzja o odrzuceniu uniemożliwia komisji konkursowej zbadanie wniosku o weryfikację, ale stwierdzenie jej nieważności przez Sąd doprowadziłoby do wydania nowej decyzji w sprawie tego wniosku.
35 Należy bowiem przypomnieć, że w pkt 3.4.3 przepisów ogólnych wyraźnie przewiduje się, że jeśli wniosek o weryfikację zostanie pozytywnie rozpatrzony, kandydat zostanie ponownie dopuszczony do udziału w konkursie na etapie, na którym został z niego wykluczony, niezależnie od tego, na jakim etapie w danym momencie znajduje się konkurs. Okoliczność, że postępowanie w ramach konkursu otwartego zostało w międzyczasie zakończone, nie podważa tego wniosku, ponieważ skarżąca zachowuje co najmniej interes prawny w uzyskaniu orzeczenia w przedmiocie zgodności z prawem rozpatrywanego postępowania w sprawie naboru, co umożliwi uniknięcie powtórzenia się zarzucanej niezgodności z prawem w przyszłości w ramach postępowania analogicznego do postępowania w niniejszej sprawie (zob. podobnie wyrok z dnia 7 czerwca 2007 r., Wunenburger/Komisja, C‑362/05 P, EU:C:2007:322, pkt 50). Nie jest bowiem wykluczone, że EPSO może odgrywać podobną rolę w późniejszym, analogicznym postępowaniu w sprawie naboru. W tych okolicznościach Komisja nie może powoływać się na niedopuszczalność skargi z tym uzasadnieniem, że postępowanie w przedmiocie konkursu otwartego zostało w międzyczasie zakończone.
36 Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że decyzja EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r. stanowi akt niekorzystny dla skarżącej i że ta ostatnia ma istniejący, aktualny oraz wystarczająco istotny interes, aby żądać stwierdzenia nieważności tej decyzji (zob. podobnie wyrok z dnia 18 września 2008 r., Angé Serrano i in./Parlament, T‑47/05, EU:T:2008:384, pkt 65).
Co do istoty sprawy
37 W uzasadnieniu skargi skarżąca podnosi cztery zarzuty dotyczące: po pierwsze, braku właściwości EPSO do wydania decyzji z dnia 17 sierpnia 2015 r., po drugie, naruszenia zasady pewności prawa, po trzecie, błędu w zakresie kwalifikacji wniosku o weryfikację i po czwarte, błędu w ocenie przestrzegania terminu, w którym został złożony wniosek o weryfikację.
38 W zarzucie pierwszym skarżąca podnosi zasadniczo, że skoro jej wniosek o weryfikację dotyczył decyzji o odrzuceniu kandydatury, powinien był zostać przedstawiony komisji konkursowej, która wydała tę decyzję, zgodnie z jasnym sformułowaniem przepisów ogólnych. Uważa ona w szczególności, że EPSO nie jest właściwe do oceny tego, czy wniosek o weryfikację został złożony z przekroczeniem terminu, ponieważ jego wyłączną funkcją jest świadczenie „wsparcia administracyjnego” komisjom konkursowym konkursów otwartych. Ma ono jej zdaniem co najwyżej prawo zgłosić komisji fakt przekroczenia terminu. Według skarżącej żaden akt prawny nie umożliwia EPSO wydania rozpatrywanej decyzji w miejsce komisji konkursowej. Takie podejście nie wynika też z dotychczasowej praktyki administracyjnej. Inna interpretacja nie byłaby zgodna z funkcją, jaką sprawuje EPSO w konkursach otwartych. Skarżąca podnosi, że z ogólnej zasady prawa administracyjnego wynika, że rozstrzyganie w przedmiocie odwołań od decyzji danego organu należy do tegoż właśnie organu lub do organu wyższej instancji. Wreszcie skarżąca twierdzi, że EPSO nie było w stanie uzasadnić decyzji z dnia 17 sierpnia 2015 r. Wynika z tego, że nie było w stanie sprawować funkcji komisji konkursowej w tym zakresie.
39 Komisja twierdzi zasadniczo, że EPSO i komisja konkursowa są związane treścią odpowiedniego ogłoszenia o konkursie otwartym i przepisami ogólnymi. Podkreśla również, że nie mogą odstąpić od tych przepisów, nie podważając przy tym zgodności z prawem konkursu, a w szczególności poszanowania zasady równego traktowania kandydatów. Zdaniem Komisji brzmienie przepisów ogólnych wyraźnie przewiduje, że zgodnie z podziałem uprawnień decyzja o nadaniu dalszego biegu wnioskowi o wewnętrzną weryfikację należy albo do komisji konkursowej, albo do EPSO. Wynika z tego, że EPSO jest również właściwe do podejmowania decyzji w sprawie wniosku o weryfikację.
40 Komisja podnosi, że zgodnie z art. 7 ust. 1 załącznika III do regulaminu pracowniczego oraz z decyzją 2002/620/WE Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji, Trybunału Sprawiedliwości, Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 25 lipca 2002 r. ustanawiającą [EPSO] (Dz.U. 2002, L 197, s. 53 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 1, t. 4, s. 46), a także z decyzją 2002/621/WE sekretarzy generalnych Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, sekretarza Trybunału Sprawiedliwości, sekretarzy generalnych Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów oraz przedstawiciela Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 25 lipca 2002 r. w sprawie organizacji i działania [EPSO] (Dz.U. 2002, L 197, s. 56 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 1, t. 4, s. 48), do EPSO należy organizowanie konkursów w celu sprostania potrzebom kadrowym instytucji Unii oraz zagwarantowania stosowania jednolitych standardów podczas tych konkursów.
41 Komisja podkreśla w tym względzie, że EPSO ma za zadanie zapewniać wsparcie administracyjne komisji konkursowej, co obejmuje nadzór nad poszanowaniem terminów przez kandydatów w ramach postępowania o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wyrok z dnia 14 grudnia 2011 r., Komisja/Pachtitis (T‑361/10 P, EU:T:2011:742) miałby potwierdzać ten podział kompetencji. EPSO miałoby w ten sposób być upoważnione do odrzucania wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy, które nie przestrzegają terminów. Taka funkcja odpowiadałaby zarówno duchowi, jak i celowi ww. przepisów, ponieważ pozwalałaby zmniejszyć obciążenie komisji konkursowej pracą. Zdaniem Komisji, pkt 3.4.3 przepisów ogólnych należy interpretować jako „wskazujący, że ten sam organ musi zdecydować o treści decyzji, którą należy ponownie rozpatrzyć (czyli o merytorycznej dopuszczalności ponownego rozpatrzenia)”. W tym przypadku nie ma mowy o „ponownym rozpatrzeniu” treści decyzji o odrzuceniu kandydatury, ale tylko o aspektach formalnych. Nie ma powodu, aby sądzić, że zasada ta miałaby również zastosowanie do aspektów formalnych, takich jak terminy. Wreszcie, zdaniem Komisji, kompetencje EPSO nie mogą zależeć od sposobu, w jaki jego decyzje są uzasadnione.
42 W odpowiedzi na pytania pisemne Sądu, o których mowa w pkt 19 powyżej, Komisja dalej argumentowała, że komisja konkursowa została poinformowana „w sposób ogólny” o negatywnym rozstrzygnięciu przez EPSO wniosków o weryfikację złożonych po terminie. Według Komisji normalna procedura EPSO przewidywała, że komisja konkursowa nie będzie informowana o każdym indywidualnym wniosku złożonym po terminie. Wynika to w szczególności z faktu, że wnioski te pojawiały się niekiedy po spotkaniu, podczas którego komisja konkursowa decydowała w przedmiocie wniosków złożonych w terminie. Ponadto Komisja powołała się na podstawy prawne i twierdzenia, o których mowa w pkt 40 powyżej, dotyczące podziału kompetencji między EPSO a komisją konkursową. Podział ten został ustanowiony w pkt 3.4.3 przepisów ogólnych, ponieważ EPSO jest uprawnione do stwierdzenia niedopuszczalności wniosków o weryfikację złożonych po terminie bez przekazywania ich komisji konkursowej. Wreszcie Komisja odnosi się do zasady dobrej administracji, interesu służby i obowiązku przestrzegania rozsądnego terminu.
43 W swoich uwagach skarżąca kwestionuje twierdzenia Komisji.
44 Sąd zauważa, że pkt 3.4.3 przepisów ogólnych, zatytułowany „Wewnętrzna procedura weryfikacyjna”, ma następujące brzmienie:
„Kandydat może złożyć wniosek o weryfikację decyzji komisji konkursowej lub EPSO, która to decyzja w bezpośredni i natychmiastowy sposób wpływa na jego status prawny w konkursie (tzn. w decyzji ustala się wynik kandydata lub stwierdza się, czy kandydat jest dopuszczony do następnego etapu konkursu lub z niego wykluczony).
Wnioski o weryfikację można składać z co najmniej jednego z poniższych powodów:
– istotna nieprawidłowość w procesie konkursowym,
– nieprzestrzeganie przez komisję konkursową lub EPSO zasad regulujących procedurę konkursową określonych w regulaminie pracowniczym, ogłoszeniu o konkursie, niniejszych przepisach ogólnych i orzecznictwie.
Należy zauważyć, że kandydat nie ma prawa kwestionować ważności oceny komisji konkursowej dotyczącej oceny wyników testów kandydata. […]
Procedura
Wniosek [o weryfikację] należy złożyć w terminie 10 dni kalendarzowych od dnia opublikowania na koncie EPSO decyzji, którą kandydat chce zakwestionować:
– za pośrednictwem formularza kontaktowego na stronie internetowej EPSO, albo
– listownie na adres [EPSO].
[…]
Kandydat musi wyraźnie wskazać decyzję, którą chce zakwestionować, oraz podać podstawy, na których opiera swój wniosek.
Za wewnętrzną procedurę weryfikacyjną odpowiada zespół prawników EPSO.
Po otrzymaniu wniosku od kandydata EPSO przesyła kandydatowi potwierdzenie odbioru w ciągu 15 dni roboczych.
Następnie wniosek kandydata jest analizowany i przekazany do rozpatrzenia przez ten sam organ, który przyjął zakwestionowaną decyzję (komisja konkursowa lub EPSO). Na prośbę kandydata komisja konkursowa lub EPSO podejmą decyzję. Po jej podjęciu zespół prawników przygotuje uzasadnioną odpowiedź, w której ustosunkuje się do argumentacji kandydata.
Wniosek kandydata zostanie rozpatrzony w sposób dokładny, uczciwy i obiektywny. Procedura może potrwać kilka tygodni. EPSO przekaże kandydatowi uzasadnioną decyzję w możliwie najkrótszym terminie za pośrednictwem jego konta EPSO.
Jeśli wniosek o weryfikację zostanie pozytywnie rozpatrzony, kandydat zostanie ponownie dopuszczony do udziału w konkursie na etapie, na którym został z niego wykluczony, niezależnie od tego, na jakim etapie w danym momencie znajduje się konkurs, tak by można było zabezpieczyć prawa kandydata”.
45 Wzmianka, że „wniosek jest analizowany i przekazany do rozpatrzenia przez ten sam organ, który przyjął zakwestionowaną decyzję (komisja konkursowa lub EPSO), jest opatrzony przypisem o następującym brzmieniu: „Wynika to z podziału kompetencji narzuconego przez regulamin pracowniczy”.
46 W tym względzie bezsporne jest, że organem, który wydał „zakwestionowaną decyzję” na podstawie wspomnianego przepisu, a mianowicie decyzję o odrzuceniu kandydatury, była komisja konkursowa, a nie EPSO. Zgodnie z pkt 3.4.3 przepisów ogólnych to zatem do komisji konkursowej, a nie do EPSO należy ustosunkowanie się do wniosku skarżącej o weryfikację.
47 Okoliczność, że wniosek skarżącej o weryfikację został odrzucony z czysto formalnych powodów, jest w tym względzie bez znaczenia. Przepisy ogólne nie wprowadzają bowiem rozróżnienia w zależności od tego, czy wniosek zostaje odrzucony z powodów formalnych, czy też oddalony z powodów merytorycznych. Wręcz przeciwnie, z pkt 3.4.3 przepisów ogólnych wynika, że obszar kompetencji zespołu prawników EPSO ogranicza się do zarządzania wewnętrzną procedurą weryfikacyjną. W tym kontekście do tego zespołu należało tylko wysłanie do skarżącej „potwierdzenia odbioru w terminie 15 dni roboczych” po otrzymaniu wniosku o weryfikację.
48 Tym samym należy stwierdzić, że EPSO, za pośrednictwem pani H., odrzuciło wniosek skarżącej o weryfikację w braku jakiejkolwiek podstawy prawnej w tym zakresie.
49 Ustalenia tego nie podważają pozostałe argumenty Komisji.
50 Po pierwsze, Komisja sama stwierdza, że EPSO i komisja konkursowa są związane treścią danego ogłoszenia o konkursie otwartym oraz przepisów ogólnych. Tymczasem, jak wskazano w pkt 44–48 powyżej, z przepisów ogólnych wynika, że komisja konkursowa była jedynym organem właściwym do podejmowania decyzji w sprawie wniosku skarżącej o weryfikację. W związku z tym, wbrew twierdzeniom Komisji (zob. pkt 39 powyżej), w tym przypadku w żadnym razie nie chodzi o odstąpienie od przepisów ogólnych ani w konsekwencji o podważenie zgodności z prawem konkursu, a w szczególności poszanowania zasady równego traktowania kandydatów.
51 Po drugie, w odniesieniu do twierdzeń Komisji, przypomnianych w pkt 40–42 powyżej, zgodnie z którymi do EPSO należało organizowanie konkursów w celu sprostania potrzebom kadrowym instytucji oraz zapewnienie stosowania jednolitych standardów podczas tych konkursów i, w tym kontekście, zapewnianie wsparcia administracyjnego komisji konkursowej, należy stwierdzić, że nie można z tego wnioskować, że EPSO mogło samo decydować o odmowie uwzględnienia wniosku skarżącej o weryfikację, pomimo jasnego sformułowania ogólnych przepisów przyznających tę kompetencję komisji konkursowej.
52 Przede wszystkim nic w brzmieniu art. 7 ust. 1 załącznika III do regulaminu pracowniczego, który reguluje procedury konkursowe, nie pozwala bowiem przyjąć, że EPSO posiada takie kompetencje, w wypadku gdy decyzja, o której mowa we wniosku o weryfikację, została przyjęta przez komisję konkursową. O ile z przepisu tego faktycznie wynika, że instytucje Unii powierzają EPSO odpowiedzialność za podjęcie niezbędnych działań w celu zapewnienia stosowania jednolitych standardów w procedurach selekcji urzędników Unii oraz w niektórych procedurach oceny i badania, o tyle nie można z tego wywnioskować, że EPSO mogłoby w tym kontekście przejąć kompetencję w zakresie ustosunkowywania się do wniosków o ponowne rozpatrzenie decyzji komisji konkursowej.
53 Podobnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 7 ust. 2 załącznika III do regulaminu pracowniczego, w świetle decyzji przytoczonych przez Komisję (zob. pkt 40 powyżej), obowiązki przypisane EPSO wchodzą w zakres organizacji konkursów otwartych, funkcji wsparcia technicznego udzielanej instytucji w ramach konkursu wewnętrznego, określania treści testów organizowanych przez instytucje, a także określania i organizacji oceny umiejętności językowych. Tymczasem wbrew temu, co utrzymuje Komisja, decyzja podjęta przez EPSO, która odmawia uwzględnienia wniosku o ponowne rozpatrzenie decyzji wydanej przez komisję konkursową, nie może być uznana za prostą sytuację wsparcia technicznego lub pomocy komisji konkursowej albo jako jeden z innych obowiązków EPSO, o których mowa powyżej.
54 Należy również podkreślić w tym względzie, jak słusznie podnosi skarżąca, że niniejsza sprawa różni się zasadniczo od sytuacji, w której tytułem przykładu EPSO poinformowałoby jedynie komisję konkursową o przekroczeniu terminu na złożenie wniosku o weryfikację, pozostawiając komisji konkursowej wybór podejścia, jakie należy przyjąć w każdym przypadku, który zostałby mu przekazany. Ponadto należy stwierdzić, że kwestia, czy w sytuacji takiej jak rozpatrywana wniosek o weryfikację został złożony po terminie, niekoniecznie jest zwykłą decyzją proceduralną, jak wydaje się sugerować Komisja, ale może jednak być skomplikowana, ponieważ może zależeć od oceny elementów technicznych, takich jak te, które mają na celu wykazanie dokładnej daty doręczenia decyzji komisji konkursowej kandydatowi.
55 Następnie, w odniesieniu do wyroku z dnia 14 grudnia 2011 r., Komisja/Pachtitis (T‑361/10 P, EU:T:2011:742, pkt 52 i nast.), na który powołuje się Komisja, należy stwierdzić, że nie pozwala on również na wsparcie poglądu, że EPSO mogło samo odmówić uwzględnienia wniosku skarżącej o weryfikację. W tym względzie należy z jednej strony wskazać, że sytuacja faktyczna, która doprowadziła do wydania tego wyroku, różniła się od stanu faktycznego w niniejszej sprawie, ponieważ nie chodziło o odpowiedź na wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, złożony zgodnie z przepisami ogólnymi, ale o ustalenie, do kogo należała kompetencja do zdefiniowania treści testów wstępnych w kontekście konkursu otwartego.
56 Z drugiej strony, z wyroku z dnia 14 grudnia 2011 r., Komisja/Pachtitis (T‑361/10 P, EU:T:2011:742) wynika, że EPSO nie posiadało ww. kompetencji. Przeciwnie, w pkt 52 tego wyroku stwierdzono zasadniczo, że zarówno wybór, jak i ocena tematów pytań postawionych w ramach konkursu nie wchodziły w zakres kompetencji EPSO, a w pkt 54 tego wyroku – że właściwe przepisy przypisywały EPSO rolę raczej asystenta komisji konkursowej w prowadzeniu konkursu, ponieważ było ono odpowiedzialne za opracowanie metod i technik selekcji.
57 Wreszcie należy podkreślić, tytułem uzupełnienia, że Komisja nie powołała się w niniejszej sprawie na konkretne postanowienia decyzji, do których się odwołuje, aby uzasadnić swoje twierdzenia dotyczące kompetencji EPSO w zakresie odmowy uwzględnienia wniosku skarżącej o weryfikację (zob. pkt 40 powyżej). W każdym razie należy stwierdzić, że te same decyzje mają niższą rangę od przepisów regulaminu pracowniczego (zob. podobnie wyrok z dnia 14 grudnia 2011 r., Komisja/Pachtitis, T‑361/10 P, EU:T:2011:742, pkt 53). W związku z tym te przedstawione przez Komisję ogólne odniesienia również nie pozwalają zmienić wniosku, że ww. kompetencje nie należą do EPSO.
58 W tych okolicznościach Komisji nie udało się wykazać, że EPSO miało prawo samo odrzucić wniosek skarżącej o weryfikację z uwagi na to, że w jego opinii został złożony po terminie. Nie można uznać, by decyzja EPSO była zgodna z duchem lub celem norm powołanych przez Komisję, ponieważ zgodnie z jej twierdzeniem „pozwalałaby zmniejszyć obciążenie komisji konkursowej pracą”. W tym względzie wystarczy zauważyć, że takie rozważania nie mogą przeważyć nad jasnym sformułowaniem normy przyznającej kompetencję, a mianowicie w niniejszej sprawie pkt 3.4.3 przepisów ogólnych.
59 Ponadto należy również oddalić w niniejszej sprawie, jako bezskuteczne inne argumenty Komisji odnoszące się do takich czynników, jak potrzeba poszanowania rozsądnego terminu i działanie w interesie służby, lub szerzej, zgodnie z zasadą dobrej administracji przewidzianą w art. 41 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
60 W pierwszej kolejności, jak utrzymuje skarżąca w swoich uwagach dotyczących odpowiedzi Komisji na pytania Sądu, Komisja nie twierdziła, a tym bardziej nie wykazała, że w niniejszym przypadku wniosek skarżącej o weryfikację został przekazany EPSO na długo po posiedzeniu komisji konkursowej, podczas którego dokonano oceny wniosków o weryfikację złożonych w terminie. Jeśli chodzi o zarzut Komisji dotyczący obciążenia pracą komisji konkursowej w przypadku, gdyby należało zwołać dodatkowe posiedzenia w celu ponownego rozpatrzenia wniosków złożonych w sposób oczywisty po terminie, to z jednej strony należy stwierdzić, że w przypadku niektórych z tych wniosków badanie nie może być szczególnie czasochłonne. Z drugiej strony, w każdym przypadku stanowisko zajęte przez komisję konkursową w tym zakresie jest kwestią dobrej administracji.
61 Ponadto z treści pkt 3.4.3 przepisów ogólnych jasno wynika, że przewidywano, iż badanie wniosków o weryfikację powinno zostać przeprowadzone w sposób dokładny, uczciwy i obiektywny oraz że procedura „może potrwać kilka tygodni”. Wyraźnie stwierdzono również, że jeżeli wniosek o weryfikację zostanie pozytywnie rozpatrzony, kandydat zostanie ponownie dopuszczony do udziału w konkursie na etapie, na którym został z niego wykluczony, „niezależnie od tego, na jakim etapie w danym momencie znajduje się konkurs”. Ta uwaga wiąże się z koniecznością zabezpieczenia praw kandydatów. Wszystkie te elementy prowadzą do wniosku, że w niniejszej sprawie art. 41 ust. 1 karty praw podstawowych nie może być interpretowany jako zobowiązujący, ze względu na dobrą administrację, do odejścia od przepisów ogólnych w zakresie kompetencji komisji konkursowej celem zajęcia stanowiska w sprawie wniosku o weryfikację.
62 Wreszcie, jeśli chodzi o twierdzenie Komisji, że komisja konkursowa została poinformowana „w sposób ogólny” o negatywnym rozstrzyganiu przez EPSO wniosków o weryfikację złożonych po terminie, należy stwierdzić, że podobnie jak skarżąca podnosi w swoich uwagach dotyczących odpowiedzi Komisji na pytania Sądu, zarzut nie jest poparty żadnymi dowodami, bezpośrednimi ani pośrednimi. W każdym razie, nawet jeżeli komisja konkursowa była rzeczywiście informowana w sposób ogólny o tym, że EPSO będzie postępować w ten sposób, faktem jest, że informacje o charakterze ogólnym nie pozwalały komisji konkursowej korzystać z kompetencji, którą pkt 3.4.3 przepisów ogólnych przyznaje jej w tym zakresie.
63 Biorąc powyższe pod uwagę, należy uwzględnić pierwszy zarzut skarżącej. W związku z tym, bez konieczności ustosunkowywania się do innych zarzutów skarżącej czy do dopuszczalności dokumentów, które nie dotyczą kompetencji EPSO i które zostały przedstawione przez Komisję po raz pierwszy w załączniku do dupliki lub na etapie odpowiedzi na pytania Sądu, należy stwierdzić nieważność decyzji EPSO z dnia 17 sierpnia 2015 r. z powodu braku właściwości.
W przedmiocie kosztów
64 Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja w istocie przegrała sprawę, zgodnie z żądaniami skarżącej należy obciążyć ją kosztami postępowania.
Z powyższych względów
SĄD (czwarta izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Europejskiego Urzędu Doboru Kadr (EPSO) z dnia 17 sierpnia 2015 r. o nieuwzględnieniu wniosku o weryfikację decyzji komisji konkursowej o niedopuszczeniu HM do kolejnego etapu konkursu EPSO/AST-SC/03/15‑3.
2) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.
3) Komisja Europejska zostaje obciążona kosztami postępowania.
Kanninen | Schwarcz | Iliopoulos |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 21 listopada 2018 r.
Podpisy