ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (τρίτο τμήμα)
της 27ης Φεβρουαρίου 2014 (*)
«Συντονισμός των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως — Συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, αφετέρου, για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων — Απόφαση του Συμβουλίου — Επιλογή της νομικής βάσεως — Άρθρο 48 ΣΛΕΕ – Άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, ΣΛΕΕ»
Στην υπόθεση C‑656/11,
με αντικείμενο προσφυγή ακυρώσεως δυνάμει του άρθρου 263 ΣΛΕΕ, η οποία ασκήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2011,
Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, εκπροσωπούμενο αρχικώς από την C. Murrell, στη συνέχεια από τον M. Holt, επικουρούμενους από τον A. Dashwood, QC,
προσφεύγον,
υποστηριζόμενo από
την Ιρλανδία, εκπροσωπούμενη από τις E. Creedon και L. Williams καθώς και τον J. Stanley, επικουρούμενους από τον N. J. Travers, BL, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,
παρεμβαίνουσα,
κατά
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκπροσωπουμένου αρχικώς από τον G. Marhic και την M. Veiga, στη συνέχεια από τον A. De Elera,
καθού,
υποστηριζομένου από
τη Γαλλική Δημοκρατία, εκπροσωπούμενη από τον G. de Bergues και την N. Rouam,
την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη αρχικώς από τον V. Kreuschitz, στη συνέχεια από την S. Pardo Quintillán και τον J. Enegren, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,
παρεμβαίνουσες,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τρίτο τμήμα),
συγκείμενο από τους M. Ilešič, πρόεδρο τμήματος, C. G. Fernlund, A. Ó Caoimh, C. Toader και E. Jarašiūnas (εισηγητή), δικαστές,
γενική εισαγγελέας: J. Kokott
γραμματέας: M. Ferreira, κύρια υπάλληλος διοικήσεως,
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 16ης Οκτωβρίου 2013,
κατόπιν της αποφάσεως που έλαβε, αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα, να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς ανάπτυξη προτάσεων,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
1 Με την προσφυγή του το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας ζητεί από το Δικαστήριο να ακυρώσει την απόφαση 2011/863/ΕΕ του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2011, σχετικά με τη θέση που θα λάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη μεικτή επιτροπή που συστάθηκε βάσει της Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, αφετέρου, για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, όσον αφορά την αντικατάσταση του παραρτήματος ΙΙ της ανωτέρω συμφωνίας για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης (ΕΕ L 341, σ. 1, στο εξής: προσβαλλόμενη απόφαση).
Το νομικό πλαίσιο
Το δίκαιο της Ένωσης
2 Το άρθρο 48 ΣΛΕΕ, το οποίο περιλαμβάνεται στις σχετικές με την ελεύθερη κυκλοφορία διατάξεις του τρίτου μέρους, τίτλος IV, της Συνθήκης ΛΕΕ, έχει ως εξής:
«Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, λαμβάνουν στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης τα αναγκαία μέτρα για την εγκαθίδρυση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, ιδίως με τη θέσπιση ενός συστήματος που να εξασφαλίζει στους διακινούμενους εργαζομένους, μισθωτούς και μη μισθωτούς, και στους εξ αυτών έλκοντες δικαιώματα:
α) το συνυπολογισμό όλων των περιόδων που λαμβάνονται υπόψη από τις διάφορες εθνικές νομοθεσίες, για την κτήση και τη διατήρηση του δικαιώματος προς λήψη παροχής, όπως και για τον υπολογισμό του ύψους αυτής,
β) την καταβολή των παροχών στα πρόσωπα που κατοικούν στις επικράτειες των κρατών μελών.
[...]»
3 Το άρθρο 79 ΣΛΕΕ, το οποίο περιλαμβάνεται στις σχετικές με τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης διατάξεις του τρίτου μέρους, τίτλος V, της Συνθήκης ΛΕΕ, ορίζει τα εξής:
«1. Η Ένωση αναπτύσσει κοινή μεταναστευτική πολιτική, η οποία έχει ως στόχο να εξασφαλίζει, σε όλα τα στάδια, την αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, τη δίκαιη μεταχείριση των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στα κράτη μέλη, καθώς και την πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης και της εμπορίας ανθρώπων και την ενισχυμένη καταπολέμησή της.
2. Για τους σκοπούς της παραγράφου 1, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, λαμβάνουν μέτρα σχετικά με τους ακόλουθους τομείς:
[...]
β) καθορισμός των δικαιωμάτων των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα σε κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένων των όρων που διέπουν την ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή στα άλλα κράτη μέλη,
[...]».
4 Κατά τα άρθρα 1 και 3 του πρωτοκόλλου 21 για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, το οποίο προσαρτάται στις Συνθήκες ΕΕ και ΛΕΕ, τα ανωτέρω κράτη μέλη δεν συμμετέχουν στη θέσπιση από το Συμβούλιο προτεινόμενων μέτρων βάσει του τρίτου μέρους, τίτλος V, της Συνθήκης ΛΕΕ, εκτός αν, εντός τριών μηνών από την υποβολή προτάσεως ή πρωτοβουλίας, εκφράσουν την επιθυμία τους να συμμετάσχουν.
5 Επιπλέον, το άρθρο 2 του πρωτοκόλλου 21 ορίζει τα εξής:
«Κατ’ ακολουθίαν του άρθρου 1 και με την επιφύλαξη των άρθρων 3, 4 και 6, διατάξεις του τρίτου μέρους, τίτλος V, της Συνθήκης [ΛΕΕ], μέτρα θεσπιζόμενα δυνάμει του τίτλου αυτού, διατάξεις οποιασδήποτε διεθνούς συμφωνίας συναπτομένης από την Ένωση δυνάμει του τίτλου αυτού και αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ερμηνεία τέτοιων διατάξεων ή μέτρων, δεν έχουν δεσμευτική ισχύ ούτε εφαρμόζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο ή την Ιρλανδία [...]».
Η Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων
6 Η Συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, αφετέρου, για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων (στο εξής: Συμφωνία ΕΚ‑Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων) υπεγράφη στις 21 Ιουνίου 1999 και εγκρίθηκε εξ ονόματος της Κοινότητας με την απόφαση 2002/309/EΚ, Ευρατόμ του Συμβουλίου και της Επιτροπής σχετικά με τη συμφωνία επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας, της 4ης Απριλίου 2002, για τη σύναψη επτά συμφωνιών με την Ελβετική Συνομοσπονδία (EE L 114, σ. 1).
7 Κατά το προοίμιο της Συμφωνίας ΕΚ‑Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, τα συμβαλλόμενα μέρη αποφάσισαν να εφαρμόσουν την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας βάσει των διατάξεων που ισχύουν επί του θέματος στην Κοινότητα.
8 Το άρθρο 8 της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων φέρει τον τίτλο «Συντονισμός των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης» και ορίζει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη ρυθμίζουν, σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙ της συμφωνίας (στο εξής: παράρτημα ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως) τον συντονισμό αυτό με στόχο να εξασφαλίσουν, ιδίως, την ισότητα μεταχειρίσεως, τον καθορισμό της εφαρμοστέας νομοθεσίας, τον συνυπολογισμό όλων των περιόδων που λαμβάνονται υπόψη από τις διάφορες εθνικές νομοθεσίες για την κτήση και τη διατήρηση του δικαιώματος προς λήψη παροχής, όπως και για τον υπολογισμό του ύψους των παροχών αυτών, την καταβολή των παροχών στα πρόσωπα που διαμένουν στην επικράτεια των συμβαλλομένων μερών, καθώς και τη διοικητική αλληλοβοήθεια και συνεργασία μεταξύ των αρχών και των θεσμικών οργάνων.
9 Το άρθρο 1 του παραρτήματος ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως ορίζει τα εξής:
«1. Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν να εφαρμόζουν μεταξύ τους, στον τομέα του συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, τις κοινοτικές πράξεις στις οποίες γίνεται αναφορά [όπως ίσχυαν κατά τον χρόνο υπογραφής της Συμφωνίας] [ΕΚ‑Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων] και όπως αυτές τροποποιήθηκαν από το τμήμα Α του παρόντος παραρτήματος ή από αντίστοιχους κανόνες.
2. Ο όρος “Κράτος(η) μέλος(η)” που εμφαίνεται στις πράξεις στις οποίες γίνεται αναφορά στο τμήμα Α του παρόντος παραρτήματος θεωρείται ότι υποδηλώνει, εκτός από τα κράτη που καλύπτονται από τις εν λόγω κοινοτικές πράξεις, και την Ελβετία.»
10 Το τμήμα Α του παραρτήματος ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, με τίτλο «[Πράξεις στις οποίες γίνεται αναφορά]» αναφέρει τον κανονισμό (ΕΟΚ) 1408/71 του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 1971, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς εργαζομένους, στους μη μισθωτούς εργαζομένους και στις οικογένειές τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας (ΕΕ ειδ. έκδ. 05/001, σ. 73), και τον κανονισμό (ΕΟΚ) 574/72 του Συμβουλίου, της 21ης Μαρτίου 1972, περί του τρόπου εφαρμογής του κανονισμού 1408/71 (ΕΕ ειδ. έκδ. 05/001, σ. 138), καθώς και διάφορους κανονισμούς που τροποποίησαν τους δύο ανωτέρω κανονισμούς.
Οι κανονισμοί (ΕΚ) 883/2004 και (ΕΚ) 987/2009
11 Κατά το άρθρο 90, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 883/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας (ΕΕ L 166, σ. 1), ο κανονισμός αυτός καταργεί από την ημερομηνία εφαρμογής του τον κανονισμό 1408/71. Η διάταξη αυτή ορίζει, όμως, ότι ο κανονισμός 1408/71 παραμένει σε ισχύ και συνεχίζει να παράγει έννομα αποτελέσματα, μεταξύ άλλων, για τους σκοπούς της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, έως ότου η συμφωνία αυτή τροποποιηθεί υπό το πρίσμα του κανονισμού 883/2004.
12 Κατά την αιτιολογική σκέψη 3 του εν λόγω κανονισμού:
«Ο [κανονισμός 1408/71] τροποποιήθηκε και ενημερώθηκε με διάφορες ευκαιρίες, προκειμένου να ληφθούν υπόψη όχι μόνον οι εξελίξεις σε κοινοτικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων του Δικαστηρίου, αλλά και οι αλλαγές της νομοθεσίας, σε εθνικό επίπεδο. Οι παράγοντες αυτοί συνέτειναν ώστε οι κοινοτικοί κανόνες συντονισμού να καταστούν περίπλοκοι και μακροσκελείς· κατά συνέπεια, είναι θεμελιώδους σημασίας να αντικατασταθούν οι εν λόγω κανόνες και, παράλληλα, να εκσυγχρονισθούν και να απλουστευθούν, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων.»
13 Το άρθρο 2 του κανονισμού 883/2004, το οποίο φέρει τον τίτλο «Προσωπικό πεδίο εφαρμογής», ορίζει στην παράγραφο 1:
«Ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται στους υπηκόους κράτους μέλους, τους ανιθαγενείς και τους πρόσφυγες που κατοικούν σε κράτος μέλος και υπάγονται ή είχαν υπαχθεί στη νομοθεσία ενός ή περισσότερων κρατών μελών καθώς και στα μέλη της οικογένειάς τους και στους επιζώντες τους.»
14 Ο κανονισμός (ΕΚ) 987/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009, για καθορισμό της διαδικασίας εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) 883/2004 (ΕΕ L 284, σ. 1), κατά το άρθρο 96, παράγραφος 1, αυτού, καταργεί από την 1η Μαΐου 2010 τον κανονισμό 574/72. Ο κανονισμός 574/72 παραμένει, όμως, σε ισχύ και εξακολουθεί να παράγει έννομα αποτελέσματα, μεταξύ άλλων, για τους σκοπούς της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, έως ότου η συμφωνία αυτή τροποποιηθεί υπό το πρίσμα του κανονισμού 987/2009.
15 Κατά την αιτιολογική σκέψη 1 του εν λόγω κανονισμού:
«Ο [κανονισμός 883/2004] εκσυγχρονίζει τους κανόνες συντονισμού των εθνικών συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας των κρατών μελών, αποσαφηνίζοντας τα απαραίτητα μέτρα και τις αναγκαίες διαδικασίες εφαρμογής τους και μεριμνώντας για την απλούστευσή τους προς όφελος όλων των ενδιαφερομένων. Θα πρέπει να τεθούν οι εκτελεστικοί κανόνες.»
Η προσβαλλόμενη απόφαση
16 Στις 28 Ιουνίου 2010 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε μια πρώτη πρόταση αποφάσεως του Συμβουλίου σχετικά με την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως. Κατόπιν της προτάσεως αυτής το Συμβούλιο εξέδωσε την απόφαση 2011/505/ΕΕ, της 6ης Δεκεμβρίου 2010, σχετικά με τη θέση που θα λάμβανε η Ευρωπαϊκή Ένωση στη μεικτή επιτροπή που συστάθηκε βάσει της Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, αφετέρου, για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, όσον αφορά την αντικατάσταση του παραρτήματος II της εν λόγω συμφωνίας για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως (ΕΕ L 209, σ. 1). Η απόφαση αυτή εκδόθηκε βάσει του άρθρου 79, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, ΣΛΕΕ σε συνδυασμό με το άρθρο 218, παράγραφος 9, ΣΛΕΕ.
17 Το Ηνωμένο Βασίλειο δήλωσε ότι επιθυμούσε, χωρίς να συμμετάσχει στην απόφαση του Συμβουλίου, να συνάψει συμφωνία με την Ελβετική Συνομοσπονδία περί αποκλεισμού του συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως για τα οικονομικώς μη ενεργά πρόσωπα. Οι ελβετικές αρχές ενημέρωσαν ότι δεν μπορούσαν να αποδεχτούν την πρόταση αυτή ούτε το σχέδιο αποφάσεως της μεικτής επιτροπής ως είχαν και κατόπιν τούτου η Επιτροπή υπέβαλε στις 24 Οκτωβρίου 2011 νέο σχέδιο αποφάσεως του Συμβουλίου, με νομική βάση το άρθρο 48 ΣΛΕΕ σε συνδυασμό με το άρθρο 218, παράγραφος 9, ΣΛΕΕ.
18 Το Συμβούλιο εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση επί αυτής της βάσεως και τα μόνα κράτη μέλη που καταψήφισαν την απόφαση ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία. Μετά από την έκδοση της αποφάσεως αυτής η μεικτή επιτροπή εξέδωσε στις 31 Μαρτίου 2012 την απόφαση που αντικαθιστά το παράρτημα ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως. Η απόφαση αυτή τέθηκε σε ισχύ την 1η Απριλίου 2012.
19 Η αιτιολογική σκέψη 3 της προσβαλλομένης αποφάσεως έχει ως εξής:
«Προκειμένου να διατηρηθεί η συνεπής και ορθή εφαρμογή των νομοθετικών πράξεων της Ένωσης και να αποφευχθούν οι διοικητικές και ενδεχομένως οι νομικές δυσχέρειες, το παράρτημα II της συμφωνίας [για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως] θα πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να ενσωματώσει νέες νομικές πράξεις της Ένωσης στις οποίες δεν αναφέρεται προς το παρόν η συμφωνία [ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων].»
20 Κατά το άρθρο 1 της προσβαλλομένης αποφάσεως η θέση που θα λάβει η Ένωση στη μεικτή επιτροπή θα βασιστεί στο σχέδιο αποφάσεως της μεικτής επιτροπής που παρατίθεται στο παράρτημα Ι της προσβαλλομένης αποφάσεως.
21 Οι αιτιολογικές σκέψεις 2 και 3 του σχεδίου αποφάσεως της μεικτής επιτροπής έχουν ως εξής:
«2) Το παράρτημα ΙΙ της συμφωνίας για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης τροποποιήθηκε για τελευταία φορά με την απόφαση αριθ. 1/2006, της 6ης Ιουλίου 2006 […] και θα πρέπει τώρα να επικαιροποιηθεί για να ληφθούν υπόψη οι νέες νομικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που τέθηκαν σε ισχύ έκτοτε, και ιδίως ο [κανονισμός 883/2004] και τα μέτρα που θεσπίστηκαν για την εφαρμογή του εν λόγω κανονισμού.
3) Ο [κανονισμός 883/2004] αντικατέστησε τον [κανονισμό 1408/71].»
22 Κατά το άρθρο 1 του ίδιου σχεδίου αποφάσεως:
«Το παράρτημα ΙΙ [για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως] αντικαθίσταται από το παράρτημα της παρούσας απόφασης.»
23 Το παράρτημα αυτό περιλαμβάνει τη νέα μορφή του παραρτήματος ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, στην οποία η αναφορά στον κανονισμό 883/2004, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) 988/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009 (ΕΕ L 284, σ. 43), και στον κανονισμό 987/2009 αντικαθιστά την αρχική αναφορά στους κανονισμούς 1408/71 και 574/72 καθώς και στους κανονισμούς που τους τροποποίησαν.
Τα αιτήματα των διαδίκων και η διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου
24 Το Ηνωμένο Βασίλειο ζητεί από το Δικαστήριο να ακυρώσει την προσβαλλόμενη απόφαση και να καταδικάσει το Συμβούλιο στα δικαστικά έξοδα.
25 Το Συμβούλιο ζητεί να απορριφθεί η προσφυγή και να καταδικαστεί το Ηνωμένο Βασίλειο στα δικαστικά έξοδα.
26 Με διάταξη του Προέδρου του Δικαστηρίου της 22ας Μαΐου 2012 επετράπη στην Ιρλανδία, αφενός, και στη Γαλλική Δημοκρατία και την Επιτροπή, αφετέρου, να παρέμβουν υπέρ των αιτημάτων του Ηνωμένου Βασιλείου και του Συμβουλίου, αντιστοίχως.
Επί της προσφυγής
Επιχειρήματα των διαδίκων
27 Το Ηνωμένο Βασίλειο, υποστηριζόμενο από την Ιρλανδία, προσάπτει στο Συμβούλιο ότι επέλεξε το άρθρο 48 ΣΛΕΕ ως ουσιαστική νομική βάση της προσβαλλομένης αποφάσεως.
28 Συγκεκριμένα, οι ανωτέρω διάδικοι υποστηρίζουν ότι το άρθρο 48 ΣΛΕΕ, το οποίο έχει ως σκοπό να διευκολύνει την ελευθερία κυκλοφορίας εντός της Ένωσης των προσώπων που είναι ή υπήρξαν οικονομικώς ενεργά καθώς και των οικογενειών τους, δεν μπορεί να αποτελέσει την ουσιαστική νομική βάση της προσβαλλομένης αποφάσεως, η οποία οδηγεί στην αντικατάσταση του παραρτήματος ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, ένα από τα αποτελέσματα της οποίας είναι να επεκταθούν σε Ελβετούς υπηκόους που δεν είναι οικονομικώς ενεργοί ούτε αποτελούν μέλη οικογένειας οικονομικώς ενεργού προσώπου δικαιώματα που τα πρόσωπα αυτά δεν διέθεταν μέχρι τώρα. Εκτιμούν ότι η κατάλληλη νομική βάση για την έκδοση μιας τέτοιας πράξεως είναι το άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, ΣΛΕΕ, καθώς η διάταξη αυτή απονέμει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο την αρμοδιότητα να λαμβάνουν μέτρα σχετικά με τον «[καθορισμό] των δικαιωμάτων των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα σε κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένων των όρων που διέπουν την ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή στα άλλα κράτη μέλη».
29 Το Συμβούλιο, λόγω του ότι δεν χρησιμοποίησε το άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, ΣΛΕΕ ως νομική βάση της προσβαλλομένης αποφάσεως, στέρησε το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία από το δικαίωμα που τα κράτη αυτά αντλούν από το πρωτόκολλο 21 να μη λάβουν μέρος στην έκδοση της εν λόγω πράξεως και να μη δεσμεύονται από αυτή.
30 Προς στήριξη της αιτιάσεως αυτής το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει ότι το άρθρο 48 ΣΛΕΕ αποτελεί διάταξη παρακολουθηματικού χαρακτήρα σε σχέση με την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της Ένωσης των διακινούμενων εργαζομένων, μισθωτών και μη μισθωτών, που είναι υπήκοοι των κρατών μελών. Η αρμοδιότητα που απονέμει το άρθρο αυτό δεν μπορεί να επεκταθεί προκειμένου να εκδοθούν πράξεις προς όφελος υπηκόων τρίτων χωρών ή προσώπων που δεν είναι οικονομικώς ενεργά.
31 Το Ηνωμένο Βασίλειο εκτιμά, εξάλλου, με δεδομένο ότι η αναφορά που κάνει το άρθρο 48 ΣΛΕΕ στους μη μισθωτούς διακινούμενους εργαζομένους προστέθηκε με τη Συνθήκη ΛΕΕ, ότι οι συντάκτες της ΣΛΕΕ θα είχαν συμπεριλάβει την έννοια των οικονομικώς μη ενεργών προσώπων αν είχαν τέτοια πρόθεση.
32 Επίσης, το Ηνωμένο Βασίλειο παρατηρεί ότι το άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, ΣΛΕΕ μέχρι πολύ πρόσφατα αποτέλεσε τη νομική βάση των πράξεων που εκδόθηκαν στον τομέα της κοινωνικής ασφαλίσεως οι οποίες εφαρμόζονται στους υπηκόους τρίτων χωρών. Η διάταξη αυτή δεν μπορεί να παραμεριστεί με το επιχείρημα ότι η προσβαλλόμενη απόφαση προβαίνει απλώς σε επικαιροποίηση της Συμφωνίας ΕΚ‑Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, δεδομένου ότι εκείνο που λαμβάνεται υπόψη προκειμένου να καθορισθεί αν μια πράξη μπορεί να εκδοθεί στο πλαίσιο αρμοδιότητας που απονέμεται από συγκεκριμένη διάταξη της Συνθήκης ΛΕΕ είναι η ουσία της πράξεως και όχι η σχέση της με προγενέστερες πράξεις.
33 Κατά το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί, επίσης, να γίνει επίκληση της νομολογίας που διαμορφώθηκε με την απόφαση της 31ης Μαρτίου 1971, 22/70, Επιτροπή κατά Συμβουλίου, γνωστή ως «AETR» (Συλλογή τόμος 1969-1971, σ. 729), και έχει πλέον κωδικοποιηθεί στη Συνθήκη ΛΕΕ, στα άρθρα 3, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ και 216, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ. Συγκεκριμένα, από τη νομολογία αυτή δεν μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η έκδοση μιας εσωτερικής πράξεως που θεσπίζει κοινούς κανόνες μπορεί να καταλήξει στη διεύρυνση της καθ’ ύλην αρμοδιότητας που απονέμεται στην Ένωση δυνάμει της επίμαχης νομικής βάσεως, κατά παραβίαση της αρχής της δοτής αρμοδιότητας.
34 Η Ιρλανδία υπογραμμίζει ότι το Συμβούλιο δεν μπορεί να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 48 ΣΛΕΕ βασιζόμενο στην ύπαρξη διατάξεων αντίστοιχων με τα άρθρα 45 ΣΛΕΕ και 48 ΣΛΕΕ στη Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, διότι, αφενός, το πεδίο εφαρμογής του πρωτογενούς δικαίου δεν μπορεί να διευρύνεται με πράξεις του παραγώγου δικαίου με τις οποίες συνάπτονται συμφωνίες συνδέσεως με τρίτες χώρες και, αφετέρου, η κατάλληλη νομική βάση της προσβαλλομένης αποφάσεως δεν πρέπει να καθοριστεί σε συνάρτηση με τη συμφωνία προς εκτέλεση της οποίας έχει ληφθεί, αλλά λαμβανομένου υπόψη του σκοπού και του περιεχομένου των συγκεκριμένων μέτρων. Εξάλλου, αποκρούει την άποψη ότι η μη προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας σε απόφαση εκδιδόμενη δυνάμει του άρθρου 79, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, ΣΛΕΕ μπορεί να παρακωλύσει την επίτευξη των σκοπών της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων.
35 Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία, όταν κλήθηκαν να διατυπώσουν κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση τις παρατηρήσεις τους επί των συνεπειών της αποφάσεως της 26ης Σεπτεμβρίου 2013, C‑431/11, Ηνωμένο Βασίλειο κατά Συμβουλίου, υποστήριξαν ότι το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε το Δικαστήριο στην απόφαση αυτή δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην περίπτωση της προσβαλλομένης εν προκειμένω αποφάσεως, καθώς η τελευταία ελήφθη εντός διαφορετικού πλαισίου.
36 Συγκεκριμένα, το συμπέρασμα του Δικαστηρίου στην ανωτέρω απόφαση στηρίζεται, ιδίως, στη διαπίστωση της υπάρξεως στενής συνδέσεως μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ) καθώς και του σκοπού της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, της 2ας Μαΐου 1992 (EE 1994, L 1, σ. 3, στο εξής: Συμφωνία ΕΟΧ), ο οποίος συνίσταται στην κατά το δυνατόν πληρέστερη υλοποίηση της ελεύθερης κυκλοφορίας εμπορευμάτων, προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), ούτως ώστε η υλοποιηθείσα εντός της Ένωσης αγορά να επεκταθεί στα κράτη μέλη της ΕΖΕΣ. Αφενός, όμως, δεν υπάρχει ανάλογη σύμβαση μεταξύ της Ένωσης και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας. Αφετέρου δε, η Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων δεν έχει τέτοια χαρακτηριστικά και από πολλές απόψεις υπολείπεται της Συμφωνίας ΕΟΧ, όσον αφορά τους στόχους, την απελευθέρωση της αγοράς και τη νομική ολοκλήρωση.
37 Το Συμβούλιο, υποστηριζόμενο από τη Γαλλική Δημοκρατία και την Επιτροπή, αμφισβητεί την ανάλυση αυτή και υποστηρίζει ότι το άρθρο 48 ΣΛΕΕ είναι η ουσιαστική νομική βάση που πρέπει να επιλεγεί για την έκδοση της προσβαλλομένης αποφάσεως.
38 Επισημαίνει ότι σκοπός της προσβαλλομένης αποφάσεως είναι να διασφαλίσει την εφαρμογή του κεκτημένου της Ένωσης σχετικά με τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, το οποίο τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 883/2004 και τον εκτελεστικό του κανονισμό, ήτοι τον κανονισμό 987/2009, τόσο στους Ελβετούς υπηκόους που κατοικούν στην Ένωση όσο και στους υπηκόους κράτους μέλους της Ένωσης που κατοικούν στην Ελβετική Συνομοσπονδία. Οι συνέπειες του κανονισμού 883/2004 δεν περιορίζονται στις τροποποιήσεις που επήλθαν σε σχέση με το προσωπικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1048/71, δεδομένου ότι ο κανονισμός αυτός αντικαθιστά, επικαιροποιεί και απλοποιεί τη σχετική νομοθεσία. Συνεπώς, σκοπός της προσβαλλομένης αποφάσεως ήταν να επικαιροποιήσει τη νομοθεσία για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως που ήταν ήδη σε ισχύ μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών.
39 Όσον αφορά το περιεχόμενο της προσβαλλομένης αποφάσεως, το Συμβούλιο παρατηρεί ότι αυτή καθορίζει τη θέση που πρέπει να υιοθετηθεί από την Ένωση στο πλαίσιο της μεικτής επιτροπής και, σε γενικές γραμμές, προβλέπει την ενσωμάτωση των προαναφερθέντων κανόνων στο παράρτημα ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, σε αντικατάσταση του κανονισμού 1408/71 και των συναφών πράξεων, τα οποία δεν ισχύουν πλέον στην Ένωση.
40 Η ενσωμάτωση των εν λόγω κανονισμών στο παράρτημα ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως απορρέει απευθείας από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ένωση στο πλαίσιο της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων. Η ίδια η ουσία της Συμφωνίας αυτής, όπως προκύπτει ιδίως από το άρθρο 8, το οποίο επαναλαμβάνει το περιεχόμενο του άρθρου 48 ΣΛΕΕ, είναι να υλοποιηθεί η ελεύθερη κυκλοφορία μεταξύ της Ένωσης και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας κατά τον ίδιο τρόπο που αυτό συνέβη εντός της Ένωσης. Σύμφωνα με την οικονομία και τους γενικούς σκοπούς της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, η συμφωνία αυτή πρέπει να ενσωματώνει κάθε νέα πράξη του παραγώγου δικαίου της Ένωσης στον τομέα αυτό, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ομοιομορφία και η αντιστοιχία των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων στο πεδίο εφαρμογής της.
41 Επιπλέον, κατά το Συμβούλιο και την Επιτροπή, από τη στιγμή που τα συμβαλλόμενα μέρη στη Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων οφείλουν να λάβουν κάθε κατάλληλο μέτρο για την εκτέλεση των υποχρεώσεων που έχουν αναλάβει με τη συμφωνία αυτή, η εξαίρεση ενός ή περισσότερων κρατών μελών θα μπορούσε στην πράξη να παρακωλύσει την υλοποίηση των σκοπών της συμφωνίας και θα αντέβαινε στις υποχρεώσεις της Ένωσης έναντι της Ελβετικής Συνομοσπονδίας.
42 Όσον αφορά τα οικονομικώς μη ενεργά πρόσωπα, το Συμβούλιο, η Γαλλική Δημοκρατία και η Επιτροπή επισημαίνουν ότι η πλειοψηφία των προσώπων αυτών ήδη υπάγονταν στον κανονισμό 1408/71 και ότι η ερμηνεία της έννοιας του εργαζομένου ήταν πάντοτε ιδιαιτέρως ευρεία στον τομέα αυτό. Η νέα κατηγορία των οικονομικώς μη ενεργών προσώπων που εμπίπτουν στο προσωπικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 883/2004 είναι πολύ περιορισμένη και είναι ακόμα πιο περιορισμένη στο πλαίσιο της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων. Συνεπώς, το άρθρο 48 ΣΛΕΕ μπορεί να αποτελέσει κατάλληλη και επαρκή νομική βάση για την έκδοση της προσβαλλομένης αποφάσεως και για αυτή την εναπομείνασα κατηγορία προσώπων, καθώς η επέκταση του μηχανισμού συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους οικονομικώς μη ενεργούς Ελβετούς υπηκόους δεν αποτελεί κύριο σκοπό ή συστατικό στοιχείο της προσβαλλομένης αποφάσεως.
43 Όσον αφορά το άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο υποστηρίζει ότι η τροποποίηση των διατάξεων για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως δεν αποτελεί μέτρο σχετικό με την ανάπτυξη της κοινής μεταναστευτικής πολιτικής. Η προσβαλλόμενη απόφαση δεν αποσκοπεί στην αποτελεσματική αντιμετώπιση μεταναστευτικών ροών ούτε στη διευκόλυνση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα ούτε στη θέσπιση κανόνων για τη μετανάστευση στο εσωτερικό της Ένωσης ούτε στην εξασφάλιση δίκαιης μεταχειρίσεως των Ελβετών υπηκόων.
44 Η Επιτροπή υπογραμμίζει, συναφώς, ότι η Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων δεν αφορά μόνο την εξασφάλιση «δίκαιης μεταχειρίσεως» των Ελβετών υπηκόων που διαμένουν νόμιμα σε κράτος μέλος, αλλά επιτρέπει επίσης τόσο στους τελευταίους όσο και στους υπηκόους της Ένωσης, όταν βρίσκονται στο έδαφος του άλλου μέρους, να απολαύουν ισοδύναμων δικαιωμάτων με όσα αναγνωρίζονται στις πράξεις της Ένωσης. Η συμφωνία αυτή και η προσβαλλόμενη απόφαση εξασφαλίζουν, συνεπώς, στο σύνολο των υπηκόων αυτών την άσκηση του δικαιώματός τους στην ελεύθερη κυκλοφορία χωρίς αυτοί να χάνουν τα κοινωνικοασφαλιστικά τους δικαιώματα και χωρίς να υφίστανται κάποια δυσμενή διάκριση.
45 Η Γαλλική Δημοκρατία προσθέτει ότι το άρθρο 48 ΣΛΕΕ αποτελεί ειδικότερη διάταξη σε σχέση με το άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, ΣΛΕΕ για την έκδοση αποφάσεως αποβλέπουσας στη δημιουργία μηχανισμού συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως.
46 Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση το Συμβούλιο και η Επιτροπή υποστήριξαν ότι τα κριτήρια που προσδιορίστηκαν στην προαναφερθείσα απόφαση Ηνωμένο Βασίλειο κατά Συμβουλίου για τον καθορισμό της νομικής βάσεως πράξεως που σκοπούσε στην τροποποίηση υφιστάμενης συμφωνίας έχουν εφαρμογή στην προσβαλλόμενη απόφαση και επιβεβαιώνουν ότι το άρθρο 48 ΣΛΕΕ αποτελεί επαρκή νομική βάση.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
47 Κατά πάγια νομολογία, η επιλογή της νομικής βάσεως μιας πράξεως της Ένωσης πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία δεκτικά δικαστικού ελέγχου, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται, ιδίως, ο σκοπός και το περιεχόμενο της πράξεως. Αν από την εξέταση μιας πράξεως της Ένωσης προκύπτει ότι με αυτήν επιδιώκεται διττός σκοπός ή ότι αυτή συντίθεται από δύο στοιχεία και αν το ένα από αυτά μπορεί να χαρακτηριστεί ως το κύριο ή το δεσπόζον, ενώ το άλλο είναι απλώς παρεπόμενο, η πράξη πρέπει να στηρίζεται σε μία μόνο νομική βάση, συγκεκριμένα αυτήν που επιβάλλει ο σκοπός ή το κύριο ή δεσπόζον στοιχείο (αποφάσεις της 29ης Απριλίου 2004, C‑338/01, Επιτροπή κατά Συμβουλίου, Συλλογή 2004, σ. Ι‑4829, σκέψεις 54 και 55 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία, καθώς και της 19ης Ιουλίου 2012, C‑130/10, Κοινοβούλιο κατά Συμβουλίου, σκέψεις 42 και 43).
48 Δεν ασκεί καμία επιρροή επ’ αυτού η νομική βάση που έχει επιλεγεί για την έκδοση άλλων πράξεων της Ένωσης που εμφανίζουν ενδεχομένως παρόμοια χαρακτηριστικά, καθώς η νομική βάση μιας πράξεως πρέπει να καθορίζεται βάσει του σκοπού και του περιεχομένου της ίδιας της πράξεως (βλ., συναφώς, προαναφερθείσα απόφαση Ηνωμένο Βασίλειο κατά Συμβουλίου, σκέψη 67 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία). Συνεπώς, πρέπει να απορριφθεί εκ προοιμίου το επιχείρημα του Ηνωμένου Βασιλείου ότι το άρθρο 79, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, ΣΛΕΕ έχει ήδη αποτελέσει τη νομική βάση πράξεων που έχουν εκδοθεί στον τομέα της κοινωνικής ασφαλίσεως οι οποίες εφαρμόζονται σε υπηκόους τρίτων χωρών.
49 Δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της επιλογής της νομικής βάσεως πράξεως της Ένωσης ούτε ο ενδεχόμενος αντίκτυπός της ως προς την εφαρμογή ή μη του πρωτοκόλλου 21 και του πρωτοκόλλου 22 για τη θέση της Δανίας, που προσαρτάται στις Συνθήκες ΕΕ και ΛΕΕ.
50 Αντιθέτως, κρίσιμο για την επιλογή της νομικής βάσεως μπορεί να είναι το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η επίμαχη πράξη. Έτσι, όταν η πράξη αυτή σκοπεί να τροποποιήσει τους κανόνες που περιλαμβάνονται σε υφιστάμενη συμφωνία, τότε πρέπει να ληφθεί επίσης υπόψη το πλαίσιο αυτό και, ιδίως, ο σκοπός και το περιεχόμενο της εν λόγω συμφωνίας (βλ., συναφώς, προαναφερθείσα απόφαση Ηνωμένο Βασίλειο κατά Συμβουλίου, σκέψη 48).
51 Εν προκειμένω, δεδομένου ότι η προσβαλλόμενη απόφαση έχει ως αντικείμενο τον καθορισμό της θέσεως που πρέπει να υιοθετήσει η Ένωση στο πλαίσιο της μεικτής επιτροπής που συστάθηκε με τη Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων όσον αφορά την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, πρέπει να εξεταστεί, καταρχάς, το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η απόφαση αυτή και, ιδίως, ο σκοπός και το περιεχόμενο της συμφωνίας όσον αφορά θέματα κοινωνικής ασφαλίσεως.
52 Όπως επισήμανε το Δικαστήριο στις σκέψεις 26 και 27 της αποφάσεως της 12ης Νοεμβρίου 2009, C‑351/08, Grimme (Συλλογή 2009, σ. Ι‑10777), η Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων αποτελεί μέρος μιας σειράς επτά τομεακών συμφωνιών μεταξύ των ίδιων συμβαλλόμενων μερών, οι οποίες υπεγράφησαν στις 21 Ιουνίου 1999. Οι συμφωνίες αυτές υπεγράφησαν κατόπιν της απορρίψεως εκ μέρους της Ελβετικής Συνομοσπονδίας στις 6 Δεκεμβρίου 1992 της Συμφωνίας ΕΟΧ.
53 Μολονότι η Ελβετική Συνομοσπονδία επέλεξε να μη μετάσχει στον ΕΟΧ και στην εσωτερική αγορά της Ένωσης, εντούτοις συνδέεται με αυτή με διάφορες διμερείς συμφωνίες οι οποίες καλύπτουν ευρύτατους τομείς και θεσπίζουν ειδικά δικαιώματα και υποχρεώσεις ανάλογα, από ορισμένες απόψεις, προς εκείνα που προβλέπει η Συνθήκη ΛΕΕ. Ο σκοπός των συμφωνιών αυτών, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, συνίσταται στη σύσφιγξη των οικονομικών σχέσεων μεταξύ της Ένωσης και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας (απόφαση της 6ης Οκτωβρίου 2011, C‑506/10, Graf και Engel, Συλλογή 2011, σ. I‑9345, σκέψη 33).
54 Η Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εγκρίθηκε εξ ονόματος της Κοινότητας με την απόφαση 2002/309, βάσει του άρθρου 310 ΕΚ (νυν άρθρο 217 ΣΛΕΕ), το οποίο απονέμει στην Κοινότητα την αρμοδιότητα να συνάπτει με μία ή περισσότερες χώρες ή διεθνείς οργανισμούς συμφωνίες που συνιστούν σύνδεση συνεπαγόμενη αμοιβαία δικαιώματα και υποχρεώσεις, κοινές δράσεις και ειδικές διαδικασίες.
55 Όσον αφορά το περιεχόμενο της συμφωνίας αυτής, επισημαίνεται ότι κατά το προοίμιο αυτής τα συμβαλλόμενα μέρη αποφάσισαν να εφαρμόσουν στις μεταξύ τους σχέσεις την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας βάσει των διατάξεων που ισχύουν στην Κοινότητα.
56 Έτσι, όσον αφορά τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, το άρθρο 8 της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων επαναλαμβάνει τις διατάξεις που περιλαμβάνονται επί του παρόντος στο άρθρο 48, στοιχεία α΄ και β΄, ΣΛΕΕ, με σκοπό να εξασφαλίσει, αφενός, τον συνυπολογισμό, τόσο για την κτήση και τη διατήρηση του δικαιώματος προς λήψη παροχής όσο και για τον υπολογισμό των παροχών, των περιόδων που λαμβάνονται υπόψη από τις διάφορες εθνικές νομοθεσίες και, αφετέρου, την καταβολή των παροχών αυτών στα πρόσωπα που διαμένουν στην επικράτεια των κρατών μελών.
57 Από τα άρθρα 1 και 2 καθώς και από τον τομέα Α του παραρτήματος ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, στον οποίο παραπέμπει το άρθρο 8 της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, προκύπτει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν να εφαρμόζουν μεταξύ τους τους κανονισμούς 1408/71 και 574/72. Υπό το πρίσμα αυτό, ο όρος «κράτος(η) μέλος(η)» που υπάρχει στις πράξεις αυτές θεωρείται ότι υποδηλώνει και την Ελβετική Συνομοσπονδία.
58 Βάσει των ανωτέρω διατάξεων της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων το Δικαστήριο έχει ήδη κρίνει, στη σκέψη 31 της αποφάσεως της 18ης Νοεμβρίου 2010, C‑247/09, Xhymshiti (Συλλογή 2010, σ. Ι‑11845), ότι για την εφαρμογή των κανονισμών αυτών η Ελβετική Συνομοσπονδία πρέπει να εξομοιωθεί με κράτος μέλος της Ένωσης.
59 Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι η Ένωση, συνάπτοντας το 2002 τη Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, επεξέτεινε στην Ελβετική Συνομοσπονδία την εφαρμογή της νομοθεσίας της σε ζητήματα συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, η οποία περιλαμβανόταν την εποχή εκείνη στους κανονισμούς 1408/71 και 574/72. Η νομοθεσία αυτή, όπως επεκτάθηκε κατά τα ανωτέρω, ωφελεί τόσο τους Ελβετούς υπηκόους που βρίσκονται στο έδαφος της Ένωσης όσο και τους υπηκόους των κρατών μελών της Ένωσης που βρίσκονται στο έδαφος της Ελβετίας.
60 Δεύτερον, όσον αφορά το περιεχόμενο της προσβαλλομένης αποφάσεως, διαπιστώνεται, όπως προκύπτει από τον τίτλο, το άρθρο 1 και το παράρτημα Ι της αποφάσεως, ότι η θέση της Ένωσης η οποία καθορίστηκε με την απόφαση αυτή συνίσταται στην αντικατάσταση της αναφοράς που γίνεται στο παράρτημα ΙΙ, για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, στους κανονισμούς 1408/71 και 574/72 και τους κανονισμούς που τους τροποποίησαν από την αναφορά στον κανονισμό 883/2004, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 988/2009, και στον κανονισμό 987/2009. Υπενθυμίζεται, συναφώς, ότι οι κανονισμοί 883/2004 και 987/2009 κατήργησαν τους κανονισμούς 1408/71 και 574/72, διατηρώντας τους, όμως, σε ισχύ για τους σκοπούς της Συμφωνίας ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, έως ότου η συμφωνία αυτή τροποποιηθεί υπό το πρίσμα των νέων αυτών κανονισμών.
61 Τρίτον, όσον αφορά τον επιδιωκόμενο από την προσβαλλόμενη απόφαση σκοπό, επισημαίνεται ότι, βάσει, ιδίως, της αιτιολογικής σκέψεως 3 του κανονισμού 883/2004 και της αιτιολογικής σκέψεως 1 του κανονισμού 987/2007, οι κανονισμοί αυτοί έχουν ως αντικείμενο να αντικαταστήσουν τους κανόνες συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, οι οποίοι έχουν επανειλημμένως τροποποιηθεί και επικαιροποιηθεί, ώστε να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις που έχουν μεσολαβήσει στο επίπεδο της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της νομολογίας του Δικαστηρίου, καθώς και οι τροποποιήσεις που έχουν γίνει στις εθνικές νομοθεσίες, με τον εκσυγχρονισμό και την απλοποίηση των κανόνων αυτών.
62 Από τον συνδυασμό της αιτιολογικής σκέψεως 3 και του άρθρου 1 της προσβαλλομένης αποφάσεως, καθώς και των αιτιολογικών σκέψεων 2 και 3 του σχεδίου αποφάσεως της μεικτής επιτροπής το οποίο προσαρτάται στην προσβαλλόμενη απόφαση, συνάγεται ότι η τελευταία αποσκοπεί, λόγω της ανωτέρω εξελίξεως, στο να επικαιροποιήσει το παράρτημα ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, ενσωματώνοντας τους κανονισμούς 883/2004 και 987/2009, για να διατηρηθεί η συνεπής και ορθή εφαρμογή των νομοθετικών πράξεων της Ένωσης και να αποφευχθούν οι διοικητικές και ενδεχομένως οι νομικές δυσχέρειες.
63 Συνεπώς, ο κύριος σκοπός της προσβαλλομένης αποφάσεως είναι, μετά από τη θέση σε ισχύ της νέας νομοθεσίας της Ένωσης σε ζητήματα συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως, να επικαιροποιήσει και τη νομοθεσία η εφαρμογή της οποίας έχει επεκταθεί στην Ελβετική Συνομοσπονδία με τη Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και να διατηρήσει την επέκταση των κοινωνικών δικαιωμάτων υπέρ των υπηκόων των συγκεκριμένων κρατών που επιδιώχθηκε και πραγματοποιήθηκε με τη Συμφωνία ΕΚ-Ελβετίας ήδη από το 2002 (βλ., κατ’ αναλογία, προαναφερθείσα απόφαση Ηνωμένο Βασίλειο κατά Συμβουλίου, σκέψη 57).
64 Από τις ανωτέρω σκέψεις προκύπτει ότι, λαμβανομένου υπόψη του πλαισίου στο οποίο εντάσσεται η προσβαλλόμενη απόφαση καθώς και του περιεχομένου και του σκοπού της, η απόφαση αυτή εγκύρως εκδόθηκε βάσει του άρθρου 48 ΣΛΕΕ.
65 Η διαπίστωση αυτή δεν αναιρείται από το επιχείρημα του Ηνωμένου Βασιλείου ότι το άρθρο 48 ΣΛΕΕ αποσκοπεί στη διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηκόων των κρατών μελών στην εσωτερική αγορά και δεν μπορεί να αποτελέσει τη νομική βάση πράξεως που σκοπεί να διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία μεταξύ της Ένωσης και τρίτου κράτους. Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από την προαναφερθείσα απόφαση Ηνωμένο Βασίλειο κατά Συμβουλίου, το άρθρο 48 ΣΛΕΕ μπορεί να αποτελέσει κατάλληλη νομική βάση για την έκδοση αποφάσεως όπως η επίμαχη όταν, όπως ισχύει εν προκειμένω για την Ελβετική Συνομοσπονδία, το τρίτο κράτος έχει ήδη εξομοιωθεί, δυνάμει συμφωνίας που έχει εγκριθεί βάσει του άρθρου 217 ΣΛΕΕ, προς κράτος μέλος της Ένωσης για τους σκοπούς της εφαρμογής των κανονισμών 1408/71 και 574/72 και όταν η απόφαση αυτή έχει ως κύριο σκοπό να λάβει υπόψη την επικαιροποίηση των κανονισμών αυτών που πραγματοποιήθηκε με τους κανονισμούς 883/2004 και 987/2009.
66 Η διαπίστωση αυτή δεν αναιρείται ούτε από το επιχείρημα του Ηνωμένου Βασιλείου ότι το άρθρο 2, παράγραφος 1, του κανονισμού 883/2004 διευρύνει το προσωπικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού σε όλα τα οικονομικώς μη ενεργά πρόσωπα και, συνεπώς, και σε όσα δεν απολάμβαναν μέχρι τώρα των δικαιωμάτων που αναγνώριζε ο κανονισμός 1408/71. Αρκεί να επισημανθεί, συναφώς, ότι η επέκταση των κανόνων συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους Ελβετούς υπηκόους που κατοικούν στο έδαφος της Ένωσης και υπάγονται στην κατηγορία των οικονομικώς μη ενεργών προσώπων η οποία δεν υπαγόταν μέχρι τώρα στον κανονισμό 1408/71 δεν μπορεί να θεωρηθεί ως κύριος ή εξέχων σκοπός ή συστατικό στοιχείο της προσβαλλομένης αποφάσεως, αλλά πρέπει αντιθέτως να θεωρηθεί ως παρεπόμενο ζήτημα σε σχέση με την επικαιροποίηση του συνόλου της νομοθεσίας που περιλαμβάνεται στο παράρτημα ΙΙ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως.
67 Κατά συνέπεια, η προσφυγή πρέπει να απορριφθεί.
Επί των δικαστικών εξόδων
68 Κατά το άρθρο 138, παράγραφος 1, του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα δικαστικά έξοδα εφόσον υπάρχει σχετικό αίτημα του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι το Συμβούλιο ζήτησε την καταδίκη του Ηνωμένου Βασιλείου και το Ηνωμένο Βασίλειο ηττήθηκε, πρέπει το τελευταίο να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα.
69 Σύμφωνα με το άρθρο 140, παράγραφος 1, του Κανονισμού Διαδικασίας, η Ιρλανδία, η Γαλλική Δημοκρατία και η Επιτροπή φέρουν τα δικαστικά τους έξοδα.
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τρίτο τμήμα) αποφασίζει:
1) Απορρίπτει την προσφυγή.
2) Καταδικάζει το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας στα δικαστικά έξοδα.
3) Η Ιρλανδία, η Γαλλική Δημοκρατία και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέρουν τα δικαστικά τους έξοδα.
(υπογραφές)