ARREST VAN HET GERECHT (Derde kamer)
9 juni 1998 (1)
„Navordering van douanerechten — Verordening (EEG) nr. 1697/79 —
Verordening (EEG) nr. 2454/93”
In de gevoegde zaken T-10/97 en T-11/97,
Unifrigo Gadus Srl, vennootschap naar Italiaans recht, gevestigd te Napels (Italië),
en
CPL Imperial 2 SpA, vennootschap naar Italiaans recht, gevestigd te Pescara
(Italië),
vertegenwoordigd door G. Celona, advocaat te Milaan, domicilie gekozen hebbende
te Luxemburg ten kantore van G. Margue, advocaat aldaar, Rue Philippe II 20,
tegen
Commissie van de Europese Gemeenschappen, aanvankelijk vertegenwoordigd door
F. Castillo de la Torre en P. Stancanelli, vervolgens door P. Stancanelli, leden van
haar juridische dienst, als gemachtigden, domicilie gekozen hebbende te Luxemburg
bij C. Gómez de la Cruz, lid van haar juridische dienst, Centre Wagner, Kirchberg,
betreffende een beroep tot nietigverklaring van beschikking C(96) 2780 def. van de
Commissie van 8 oktober 1996, waarbij de navordering van douanerechten is gelast,
en een beroep tot vergoeding van de schade die verzoeksters stellen te hebben
geleden,
wijst
HET GERECHT VAN EERSTE AANLEG (Derde kamer),
samengesteld als volgt: V. Tiili, kamerpresident, C. P. Briët, en A. Potocki, rechters,
griffier: J. Palacio González, administrateur
gezien de stukken en na de mondelinge behandeling op 3 maart 1998,
het navolgende
Arrest
Feiten en procesverloop
- 1.
- Verzoeksters zijn vennootschappen die zich bezighouden met de handel in
visserijproducten.
- 2.
- In 1990 en 1991 voerden zij vanuit Noorwegen partijen kabeljauw in. Deze werden
ingevoerd met certificaten EUR. 1 waaruit de Noorse oorsprong van de producten
bleek. Derhalve kwamen zij in aanmerking voor het preferentiële tarief dat voor
dit soort producten gold in het kader van de communautaire tariefcontingenten
waarin is voorzien in verordening (EEG) nr. 3692/89 van de Raad van 4 december
1989 betreffende de opening en de wijze van beheer van communautaire
tariefcontingenten voor kabeljauw en vis van de soort Boreogadus saida, gedroogd,
gezouten of gepekeld, van oorsprong uit Noorwegen (1990) (PB L 362, blz. 3), en
in verordening (EEG) nr. 3523/90 van de Raad van 4 december 1990 betreffende
de opening en de wijze van beheer van communautaire tariefcontingenten voor
bepaalde landbouw- en visserijproducten, van oorsprong uit bepaalde EVA-landen
(PB L 343, blz. 4).
- 3.
- In de loop van 1993 stelde de Noorse douane eigener beweging de Italiaanse
autoriteiten ervan in kennis, dat volgens haar vaststellingen de exporteur de Noorse
oorsprong van de producten niet kon aantonen.
- 4.
- Op 4 augustus en 23 november 1993 betekende het douanekantoor te Verona aan
CPL Imperial 2 SpA (hierna: „CPL Imperial 2”) en aan Unifrigo Gadus Srl
(hierna: „Unifrigo Gadus”) zijn beschikking tot navordering van de douanerechten.
- 5.
- Bij brief van 3 december 1993 verzocht de vennootschap CPL Imperial 2, door
tussenkomst van een douane-expediteur die haar vertegenwoordigde, de Italiaanse
autoriteiten met een beroep op haar goede trouw om niet tot navordering van de
invoerrechten over te gaan. Zij stelde, dat de rechten niet waren geheven wegens
een vergissing van de bevoegde autoriteiten die een importeur te goeder trouw
redelijkerwijs niet kon ontdekken. Voorts verzocht zij de Italiaanse autoriteiten
deze kwestie aan de Commissie voor te leggen. De vennootschap Unifrigo Gadus
heeft naar eigen zeggen dezelfde handelwijze gevolgd.
- 6.
- Via hun vertegenwoordiger lieten verzoeksters op 30 januari 1996 de Italiaanse
autoriteiten weten, dat zij kennis hadden genomen van het dossier dat deze
voornemens was aan de Commissie te zenden, en dat zij dienaangaande geen
opmerkingen hadden.
- 7.
- Bij brief van 6 februari 1996, aangekomen op 12 april daaraanvolgend, deden de
Italiaanse autoriteiten de Commissie het dossier toekomen betreffende het verzoek
van verzoeksters en van een derde onderneming, die geen partij is bij de
onderhavige geschillen. Zij vroegen de Commissie, of het in casu gerechtvaardigd
was om niet over te gaan tot navordering van de invoerrechten van in totaal
148 890 000 LIT, overeenkomstig artikel 5, lid 2, van verordening (EEG)
nr. 1697/79 van de Raad van 24 juli 1979 inzake navordering van de rechten bij
invoer of bij uitvoer die niet van de belastingschuldige zijn opgeëist voor goederen
welke zijn aangegeven voor een douaneregeling waaruit de verplichting tot betaling
van dergelijke rechten voortvloeide (PB L 197, blz. 1; hierna: „verordening
nr. 1697/79”).
- 8.
- Dit verzoek werd onderzocht in het kader van de procedure van de
artikelen 871 e.v. van verordening (EEG) nr. 2454/93 van de Commissie van 2 juli
1993 houdende vaststelling van enkele bepalingen ter uitvoering van verordening
(EEG) nr. 2913/92 van de Raad tot vaststelling van het communautair
douanewetboek (PB L 253, blz. 1; hierna: „verordening nr. 2454/93”).
- 9.
- Tijdens de bijeenkomst van het Comité douanewetboek van 3 juni 1996
raadpleegde de Commissie de groep van deskundigen bestaande uit
vertegenwoordigers van de lidstaten. Op 8 oktober 1996 gaf zij beschikking
C(96) 2780 def. (hierna: „beschikking”), waarvan artikel 1 luidt als volgt: „De
invoerrechten ten bedrage van 148 890 000 LIT, als bedoeld in het verzoek van
Italië van 2 februari 1996, moeten worden nagevorderd.”
- 10.
- Nadat de beschikking was gegeven, ontvingen verzoeksters van de douanedirectie
elk een brief van 22 november 1996 met een afschrift van de beschikking, waarbij
betaling werd gevorderd van de douanerechten, ten bedrage van 31 200 000 LIT
in het geval van Unifrigo Gadus, en van 95 010 000 LIT in dat van CPL Imperial
2, vermeerderd met moratoire interessen. Het van CPL Imperial 2 gevorderde
bedrag omvat eveneens het bedrag van de douanerechten dat overeenkomt met
douanestaat 7338 F.
- 11.
- Onder die omstandigheden hebben verzoeksters, bij op 17 januari 1997 ter griffie
van het Gerecht ingeschreven verzoekschriften, de onderhavige beroepen ingesteld.
- 12.
- Bij beschikking van 9 februari 1998 heeft de president van de Derde kamer
overeenkomstig artikel 50 van het Reglement voor de procesvoering de zaken
T-10/97 en T-11/97 voor de mondelinge behandeling en het arrest gevoegd.
- 13.
- Op rapport van de rechter-rapporteur heeft het Gerecht (Derde kamer) besloten
tot de mondelinge behandeling over te gaan. In het kader van de maatregelen tot
organisatie van de procesgang heeft het verzoeksters verzocht een aantal
documenten over te leggen, aan welk verzoek zij bij brief van 23 januari 1998
gevolg hebben gegeven.
- 14.
- Partijen zijn in hun pleidooien en antwoorden op de vragen van het Gerecht
gehoord ter terechtzitting van 3 maart 1998.
Conclusies van partijen
- 15.
- Verzoeksters concluderen, dat het het Gerecht behage:
— de beroepen ontvankelijk te verklaren;
— de beschikking nietig te verklaren;
— subsidiair, te verklaren dat de beschikking geen gevolgen heeft voor
verzoeksters' recht op niet-navordering van het betrokken douanerecht;
— meer subsidiair, de Commissie te veroordelen tot terugbetaling aan
verzoeksters van het gehele bedrag dat deze aan navordering, boetes en
bijkomende kosten verschuldigd zijn;
— de beschikking hoe dan ook nietig te verklaren wat de interessen betreft;
— verweerster te verwijzen in de kosten.
- 16.
- In zaak T-11/97 concludeert verzoekster, CPL Imperial 2, eveneens, dat het het
Gerecht behage:
— subsidiair, de beschikking nietig te verklaren voor zover daarbij het bedrag
van de douanerechten dat overeenkomt met douanestaat 7338 F wordt
nagevorderd.
- 17.
- De Commissie concludeert, dat het het Gerecht behage:
— de beroepen te verwerpen;
— verzoeksters te verwijzen in de kosten.
De vordering tot nietigverklaring van de beschikking
- 18.
- Vooraf zij opgemerkt, dat volgens vaste rechtspraak procedureregels in het
algemeen worden geacht te gelden voor alle bij hun inwerkingtreding aanhangige
geschillen, in tegenstelling tot materiële regels, die doorgaans worden geacht niet
te gelden ten aanzien van vóór hun inwerkingtreding verworven rechtsposities [zie
onder meer arrest Hof van 6 juli 1993, CT Control (Rotterdam) en
JCT Benelux/Commissie, C-121/91 en C-122/91, Jurispr. blz. I-3873, punt 22].
- 19.
- Hieruit volgt — hetgeen door partijen niet wordt betwist — dat op de procedure voor
de Commissie de voorschriften van verordening nr. 2454/93 van toepassing zijn, en
dat op de feiten van de zaak de bepalingen van artikel 5, lid 2, van verordening
nr. 1697/79 materieel van toepassing zijn.
- 20.
- Tot staving van hun vorderingen tot nietigverklaring voeren verzoeksters in wezen
vijf middelen aan.
Eerste middel: onbevoegdheid van de Commissie
Argumenten van partijen
- 21.
- Verzoeksters merken op, dat de Commissie ingevolge artikel 873 van verordening
nr. 2454/93 een absolute bevoegdheid bezit om te beslissen, of er aanleiding is om
tot navordering van rechten over te gaan, ook wanneer de nationale
douaneautoriteiten van mening zijn, dat is voldaan aan de voorwaarden bedoeld in
artikel 220, lid 2, sub b, van verordening (EEG) nr. 2913/92 van de Raad van
12 oktober 1992 tot vaststelling van het communautair douanewetboek (PB L 302,
blz. 1) (of voorheen artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79). Een dergelijke
bepaling zou in strijd zijn met de in de rechtspraak van het Hof neergelegde
beginselen, dat ingeval de voorwaarden van artikel 220, lid 2, sub b, zijn vervuld,
de importeur er recht op heeft dat niet tot navordering wordt overgegaan. De
Commissie was derhalve niet bevoegd om de beschikking te geven.
- 22.
- De Commissie betoogt om te beginnen, dat het middel niet-ontvankelijk is, omdat
verzoeksters als rechtspersonen niet rechtstreeks en individueel worden geraakt
door verordening nr. 2454/93.
- 23.
- Vervolgens stelt zij dat het haar, anders dan verzoeksters beweren, op grond van
de artikelen 871 en volgende van verordening nr. 2454/93 niet toekomt voorbij te
gaan aan het recht van de belastingplichtige op niet-navordering van de
douanerechten, wanneer is voldaan aan de voorwaarden daarvoor.
Beoordeling door het Gerecht
- 24.
- De gestelde niet-ontvankelijkheid van het middel postuleert, dat verzoeksters
krachtens artikel 173 van het Verdrag de nietigverklaring van bepalingen van
verordening nr. 2454/93 vorderen. Dat is evenwel niet het geval. Zoals verzoeksters
in repliek hebben bevestigd, moet hun middel eerder worden opgevat als een
verzoek om uitlegging van deze bepalingen overeenkomstig de beginselen van het
gemeenschapsrecht.
- 25.
- Onder die omstandigheden kan de gestelde niet-ontvankelijkheid van het middel
niet worden aanvaard.
- 26.
- Ten gronde wordt niet betwist, dat de belastingplichtige er recht op heeft, dat niet
tot navordering wordt overgegaan, wanneer is voldaan aan de voorwaarden van
artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79 (onder meer arresten Hof van 27 juni
1991, Mecanarte, C-348/89, Jurispr. blz. I-3277, punt 12; 4 mei 1993, Weis,
C-292/91, Jurispr. blz. I-2219, punt 15, en 14 mei 1996, Faroe Seafood e.a.,
C-153/94 en C-204/94, Jurispr. blz. I-2465, punt 84).
- 27.
- Voorts bepaalt artikel 871 van verordening nr. 2454/93: „Wanneer de
douaneautoriteiten, in andere dan de in artikel 869 bedoelde gevallen, van oordeel
zijn dat aan de in artikel 220, lid 2, onder b), van het Wetboek bedoelde
voorwaarden is voldaan of twijfels hebben omtrent de toepasbaarheid van de
criteria van deze bepaling op het betreffende geval, leggen zij dit geval aan de
Commissie voor opdat het wordt behandeld overeenkomstig de procedure bedoeld
in de artikelen 872 tot en met 876.” Artikel 873 van deze verordening bepaalt, dat
„de Commissie een beschikking neemt waarbij zij vaststelt dat hetzij de
onderzochte situatie van zodanige aard is dat niet behoeft te worden overgegaan
tot boeking achteraf van de betreffende rechten, hetzij dat deze situatie niet van
dien aard is”.
- 28.
- De artikelen 871 en 873 van verordening nr. 2454/93 verlenen de Commissie aldus
een beslissingsbevoegdheid, inzonderheid ingeval de bevoegde autoriteiten van
mening zijn, dat is voldaan aan de voorwaarden om niet tot navordering van
douanerechten over te gaan.
- 29.
- Deze beslissingsbevoegdheid heeft tot doel, de uniforme toepassing van het
gemeenschapsrecht te verzekeren (zie, wat de vóór de inwerkingtreding van
artikel 871 van verordening nr. 2454/93 toepasselijke bepaling betreft, arrest Hof
van 26 juni 1990, Deutsche Fernsprecher, C-64/89, Jurispr. blz. I-2535, punt 13, en
arresten Mecanarte, punt 33, en Faroe Seafood e.a., punt 80, beide reeds
aangehaald).
- 30.
- De mogelijkheid van voorlegging aan de Commissie zou worden uitgehold indien
deze het advies moest opvolgen dat de douaneautoriteiten in het aan haar
gezonden verzoek hadden geformuleerd.
- 31.
- De Commissie kan evenwel niet op grond van deze beslissingsbevoegdheid
handelen in strijd met het recht van de belastingplichtige op niet-navordering van
de douanerechten, wanneer zij na afloop van haar onderzoek concludeert, dat de
onderneming voldoet aan de voorwaarden voor niet-navordering.
- 32.
- Het eerste middel moet derhalve worden afgewezen.
Tweede middel: schending van de artikelen 871 tot en met 874 van verordening
nr. 2454/93
Argumenten van partijen
- 33.
- In het eerste onderdeel van dit middel herinneren verzoeksters eraan, dat
artikel 871 van verordening nr. 2454/93 bepaalt, dat de Commissie om toezending
van aanvullende informatie kan, en bijgevolg moet, verzoeken, „wanneer blijkt dat
de door de lidstaat medegedeelde gegevens voor de Commissie ontoereikend zijn
om haar in staat te stellen met kennis van zaken uitspraak te doen over het haar
voorgelegde geval”.
- 34.
- De Commissie kon zich dus niet uitsluitend baseren op de verklaring van de
Noorse autoriteiten waarin de geldigheid van de certificaten van oorsprong ter
discussie werd gesteld, aangezien deze vaststelling geruime tijd voordat de
beschikking werd gegeven, door de hoogste rechterlijke instantie van Noorwegen,
het Høyesterett, in een arrest van 2 april 1993 in twijfel was getrokken. Doordat
een aanvullend onderzoek achterwege is gebleven, heeft de Commissie niet met
kennis van zaken uitspraak gedaan.
- 35.
- In het tweede onderdeel van dit middel stellen verzoeksters dat, gelet op de strikte
termijnen van de artikelen 871 tot en met 874 van verordening nr. 2454/93, de
navordering van rechten niet kon worden gelast. In casu heeft de invoer immers in
1990 en 1991 plaatsgevonden en hebben verzoeksters in december 1993 de
Italiaanse autoriteiten verzocht de kwestie aan de Commissie voor te leggen. De
beschikking is evenwel eerst op 8 oktober 1996 gegeven en op 22 november 1996
aan verzoeksters gezonden.
- 36.
- De Commissie brengt hiertegen in, dat zij heeft gehandeld in overeenstemming met
de voorschriften van de artikelen 871 tot en met 874 van verordening nr. 2454/93
(met name arrest Hof van 7 december 1993, Huygen e.a., C-12/92, Jurispr.
blz. I-6381, en arrest Faroe Seafood e.a., reeds aangehaald, punten 16 en 63; arrest
Gerecht van 9 november 1995, France-aviation/Commissie, T-346/94, Jurispr.
blz. II-2841, punten 30-36).
Beoordeling door het Gerecht
- 37.
- Met betrekking tot het eerste onderdeel van dit middel zij eraan herinnerd, dat
ingevolge artikel 871, eerste alinea, van verordening nr. 2454/93, „het [door de
douaneautoriteiten] aan de Commissie toegezonden dossier (...) alle voor een
volledig onderzoek van het voorgelegde geval noodzakelijke gegevens (dient) te
bevatten”. Artikel 871, derde alinea, bepaalt: „Wanneer blijkt dat de door de
lidstaat medegedeelde gegevens voor de Commissie ontoereikend zijn om haar in
staat te stellen met kennis van zaken uitspraak te doen over het haar voorgelegde
geval, kan zij om toezending van aanvullende informatie verzoeken.”
- 38.
- In casu hebben de Noorse autoriteiten de Italiaanse instanties meegedeeld, dat de
exporteur niet kon aantonen, dat de producten van oorsprong uit Noorwegen
waren. Wanneer bij een controle a posteriori de in het certificaat EUR. 1 vermelde
oorsprong niet kan worden bevestigd, moet worden geconcludeerd dat het goed van
onbekende oorsprong is en dat het certificaat EUR. 1 en het preferentieel tarief
derhalve ten onrechte zijn toegekend. In een dergelijk geval dienen de
douaneautoriteiten van de lidstaat van invoer in beginsel over te gaan tot
navordering van de douanerechten die bij de invoer niet zijn geheven (arresten
Huygen e.a., punt 17, en Faroe Seafood e.a., punt 16, beide reeds aangehaald).
- 39.
- Nadat de Noorse autoriteiten de Italiaanse autoriteiten hadden meegedeeld, dat de
exporteur niet kon aantonen, dat de betrokken producten van Noorse oorsprong
waren, hebben de Italiaanse autoriteiten noch verzoeksters deze conclusie
aangevochten.
- 40.
- Weliswaar hebben verzoeksters zich op hun goede trouw beroepen, doch zij hebben
in de briefwisseling met de Italiaanse autoriteiten de door de Noorse autoriteiten
verstrekte informatie niet in twijfel getrokken. Verzoeksters' vertegenwoordiger
heeft bij brief van 30 januari 1996 overigens verklaard, dat hij niets had toe te
voegen aan het door de Italiaanse autoriteiten aan de Commissie gezonden dossier.
- 41.
- In die omstandigheden mocht de Commissie tot de conclusie komen, dat het haar
toegezonden dossier volledig was en dat er voor haar geen reden was om om
aanvullende informatie te verzoeken.
- 42.
- Ten overvloede zij opgemerkt, dat het enige element dat in het aan de Commissie
toegezonden dossier ontbrak en waarop verzoeksters zich beroepen, het arrest van
het Høyesterett van 2 april 1993 is. Dit arrest had blijkbaar betrekking op de
strafvervolging van twee personen wegens vervalsing van gezondheidscertificaten
betreffende naar verschillende landen uitgevoerde visproducten. Zoals de
Commissie opmerkt, heeft het Høyesterett enkel over deze kwestie uitspraak
gedaan, en niet vastgesteld dat de betrokken producten van oorsprong uit
Noorwegen waren.
- 43.
- Wat het tweede onderdeel van het middel betreft, zij eraan herinnerd, dat
ingevolge artikel 871, tweede alinea, van verordening nr. 2454/93, „de Commissie
(...) onverwijld de ontvangst van [het door de douaneautoriteiten van een lidstaat
toegezonden] dossier aan de betrokken lidstaat [bevestigt]”. Artikel 872, eerste
alinea, van deze verordening bepaalt: „Binnen 15 dagen volgende op de datum van
ontvangst van het in artikel 871, eerste alinea, bedoelde dossier doet de Commissie
een afschrift daarvan aan de lidstaten toekomen.” Voorts bepaalt artikel 873,
tweede alinea, eerste volzin, dat de beschikking „dient te worden gegeven binnen
zes maanden na de ontvangst door de Commissie van het in artikel 871, eerste
alinea, bedoelde dossier”. Ten slotte wordt ingevolge artikel 874, eerste alinea, „de
in artikel 873 bedoelde beschikking (...) de betrokken lidstaat zo spoedig mogelijk
ter kennis gebracht, doch ten minste binnen 30 dagen na de datum waarop de in
artikel 873 bedoelde termijn verstrijkt”.
- 44.
- In casu voeren verzoeksters geen enkel element aan waaruit zou blijken, dat deze
bepalingen zouden zijn miskend. Noch de tijdsspanne tussen de datum van invoer
en die van de beschikking van de Commissie, noch die tussen de datum waarop de
ondernemingen hun nationale autoriteiten verzoeken de kwestie aan de Commissie
voor te leggen en die waarop deze zich daadwerkelijk tot de Commissie wenden,
wordt door voornoemde bepalingen geregeld. Zij hebben derhalve geen enkele
invloed op de eerbiediging door de Commissie van de in deze bepalingen
voorgeschreven termijnen.
- 45.
- Gelet op een en ander, moet het tweede middel worden afgewezen.
Derde en vierde middel: schending van artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79 en
van het algemene vertrouwensbeginsel
Argumenten van partijen
- 46.
- Volgens verzoeksters kan een douanerecht enkel worden nagevorderd wanneer de
importeur had moeten beseffen dat hij had geprofiteerd van een vergissing of een
onoplettendheid van de douane (arresten Hof van 15 december 1983,
Schoellershammer/Commissie, 283/82, Jurispr. blz. 4219, punt 7; 15 mei 1986,
Oryzomyli Kavallas e.a./Commissie, 160/84, Jurispr. blz. 1633, punt 21, en 1 april
1993, Hewlett Packard France, C-250/91, Jurispr. blz. I-1819, punten 45 en 46).
- 47.
- Wanneer derhalve, zoals in casu, de vervalsing door de exportonderneming van de
certificaten van oorsprong, door de importonderneming niet kon worden vermoed,
kan er geen navordering plaatsvinden (arresten Deutsche Fernsprecher, punt 17,
en Hewlett Packard France, punt 28, beide reeds aangehaald; arrest Hof van
18 januari 1996, SEIM, C-446/93, Jurispr. blz. I-73, punten 40-48).
- 48.
- Voorts heeft de Commissie zich in haar beschikking ten onrechte op het standpunt
gesteld, dat de eventuele ongeldigheid van certificaten EUR. 1 tot de
handelsrisico's behoort.
- 49.
- Verzoeksters concluderen dat het, aangezien zij niet in staat waren de begane
vergissing te ontdekken, in strijd zou zijn met het vertrouwensbeginsel om tot
navordering van de douanerechten over te gaan. Zij brengen dienaangaande in
herinnering, dat volgens de rechtspraak artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79
de uitdrukking van een algemeen billijkheidsbeding is.
- 50.
- De Commissie betoogt, dat in casu niet was voldaan aan een van de drie
cumulatieve voorwaarden van artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79, zoals
uitgelegd door de rechtspraak, namelijk de voorwaarde dat de rechten niet zijn
geheven als gevolg van een vergissing van de bevoegde autoriteiten zelf (met name
arresten Mecanarte en Faroe Seafood e.a., beide reeds aangehaald).
- 51.
- Bovendien kan de belastingplichtige zich in een situatie als de onderhavige, op
generlei gewettigd vertrouwen beroepen (met name arrest Hof van 13 november
1984, Van Gend & Loos/Commissie, 98/83 en 230/83, Jurispr. blz. 3763, en arresten
Mecanarte en Faroe Seafood e.a., beide reeds aangehaald).
- 52.
- De Commissie concludeert, dat de belastingplichtige het handelsrisico op zich moet
nemen dat voortvloeit uit een onjuiste verklaring van oorsprong door de exporteur
(arresten Hof van 11 december 1980, Acampora, 827/79, Jurispr. blz. 3731, punt 8,
en SEIM, reeds aangehaald, punt 45), en dat het aan hem stond zich tegen dit
risico te beschermen (arrest Faroe Seafood e.a., reeds aangehaald, punt 114).
Beoordeling door het Gerecht
- 53.
- Artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79 bepaalt: „De bevoegde autoriteiten
behoeven niet over te gaan tot navordering van het bedrag van de rechten bij
invoer of bij uitvoer dat niet is geheven ten gevolge van een vergissing van de
bevoegde autoriteiten zelf die de belastingschuldige redelijkerwijze niet kon
ontdekken, waarbij deze laatste zijnerzijds te goeder trouw heeft gehandeld en
voldaan heeft aan alle voorschriften van de geldende regeling inzake de
douaneaangifte.”
- 54.
- Volgens vaste rechtspraak zijn de in dit artikel gestelde voorwaarden cumulatief
(inzonderheid arresten Mecanarte, punt 12, en Faroe Seafood e.a., punt 83, beide
reeds aangehaald).
- 55.
- De eerste van deze voorwaarden betreft het bestaan van een vergissing van de
bevoegde autoriteiten zelf.
- 56.
- Onbetwist is, dat de Noorse douaneautoriteiten bevoegde autoriteiten in de zin van
artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79 zijn (arresten Mecanarte, punt 22, en
Faroe Seafood e.a., punt 88, beide reeds aangehaald).
- 57.
- In casu staat vast, dat de vergissing die aan de onderhavige zaken ten grondslag
ligt, die is welke is begaan door de exporteur, die heeft verklaard dat de producten
van Noorse oorsprong waren, doch dit later niet heeft kunnen aantonen.
- 58.
- Uit de tekst zelf van artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79 volgt, dat het
gewettigd vertrouwen van de belastingplichtige slechts voor de in dat artikel
bedoelde bescherming in aanmerking komt, indien het de bevoegde autoriteiten
„zelf” zijn die de grondslag hebben gecreëerd waarop het gewettigd vertrouwen
berustte. Dus geven enkel de vergissingen die aan een actieve gedraging van de
bevoegde autoriteiten zijn toe te schrijven, recht op niet-navordering van
douanerechten (arresten Mecanarte, punt 23, en Faroe Seafood e.a., punt 91, beide
reeds aangehaald).
- 59.
- Deze voorwaarde kan niet vervuld worden geacht, wanneer de bevoegde
autoriteiten zijn misleid, inzonderheid met betrekking tot de oorsprong van de
goederen, door onjuiste verklaringen van de exporteur waarvan zij de geldigheid
niet behoeven te controleren of beoordelen (arresten Mecanarte, punt 24, en Faroe
Seafood e.a., punt 92, beide reeds aangehaald).
- 60.
- Bovendien kan de belastingplichtige een gewettigd vertrouwen in de geldigheid van
certificaten niet baseren op het feit, dat de douaneautoriteiten van een lidstaat ze
voorshands hebben aanvaard: de rol van die autoriteiten bij de eerste aanvaarding
van een aangifte vormt immers geen beletsel voor latere controles (arrest Faroe
Seafood e.a., reeds aangehaald, punt 93).
- 61.
- Derhalve volstaat niet dat de bevoegde Noorse autoriteiten in de certificaten
EUR. 1 hebben verklaard dat de goederen van oorsprong uit dat gebied waren, of
dat de Italiaanse autoriteiten aanvankelijk de op de certificaten vermelde oorsprong
van de goederen hebben aanvaard, opdat er sprake zou zijn van een vergissing van
de bevoegde autoriteiten in de zin van artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79
(arrest Faroe Seafood e.a., reeds aangehaald, punt 94).
- 62.
- De mogelijkheid om het certificaat EUR. 1 na de invoer te controleren, zonder dat
de importeur vooraf is gewaarschuwd, kan zeker moeilijkheden voor hem opleveren
wanneer hij, afgaand op certificaten die buiten zijn weten onjuist zijn of zijn
vervalst, te goeder trouw goederen heeft ingevoerd die voor tariefpreferenties in
aanmerking komen. Om te beginnen behoeft de Europese Gemeenschap niet de
schadelijke gevolgen van het onbehoorlijk handelen van de leveranciers van
importeurs te dragen; voorts kan de importeur tegen degene die zich aan vervalsing
schuldig heeft gemaakt, een schadevordering proberen in te stellen, en ten slottemoet een voorzichtig handelaar die op de hoogte is van de stand van de regeling,
bij zijn evaluatie van de voordelen die de handel in voor preferentiële tarieven in
aanmerking komende goederen hem kan opleveren, rekening houden met de
risico's die inherent zijn aan de door hem verkende markt en deze als een van de
normale schaduwzijden van de handel aanvaarden (arrest Hof van 17 juli 1997,
Pascoal & Filhos, C-97/95, Jurispr. blz. I-4209, punt 59).
- 63.
- De ondernemers dienen immers in het kader van hun contractuele relaties de
nodige voorzorgen te nemen om zich tegen de risico's van een
navorderingsprocedure te beschermen (arresten Faroe Seafood e.a., punt 114, en
Pascoal & Filhos, punt 60, beide reeds aangehaald).
- 64.
- Uit een en ander volgt, dat de Commissie terecht heeft geconcludeerd, dat er in
casu geen sprake was van een vergissing van de bevoegde autoriteiten zelf in de zin
van artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79, en dat verzoeksters geen beroep
konden doen op het vertrouwensbeginsel.
- 65.
- Aangezien de voorwaarden van artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79
cumulatief zijn, behoefde de Commissie de andere voorwaarden voor toepassing
van deze bepaling niet te onderzoeken, nu de eerste voorwaarde hoe dan ook niet
was vervuld. Evenmin behoeven verzoeksters' argumenten met betrekking tot deze
andere voorwaarden te worden onderzocht.
- 66.
- Het derde en het vierde middel moeten derhalve worden afgewezen.
Vijfde middel: schending van de motiveringsplicht
Argumenten van partijen
- 67.
- Verzoeksters verwijten de Commissie, dat zij zich in de beschikking heeft bepaald
tot de verklaring, waarvan zij het bewijs niet heeft geleverd, dat de certificaten
EUR. 1 „niet geldig waren”.
- 68.
- Bij nader onderzoek, wat des te meer gerechtvaardigd was omdat verzoeksters bij
de procedure niet aanwezig waren, had de Commissie evenwel kunnen vaststellen,
dat de uitspraak waarbij de Noorse exportonderneming door de rechterlijke
instanties van deze staat in eerste aanleg was veroordeeld, en waarin werd
vastgesteld dat het door deze exporteur opgestelde certificaat van oorsprong
vervalst was, bij arrest van het Høyesterett van 2 april 1993 juist op het punt van
de oorsprong van de producten was vernietigd.
- 69.
- Huns inziens beweert de Commissie ten onrechte, dat de ongeldigheid van de
certificaten van oorsprong niet is betwist, aangezien zij in bijlage bij hun
verzoekschriften in de onderhavige zaak het arrest van het Høyesterett hebben
overgelegd.
- 70.
- Volgens de Commissie voldoet de beschikking aan de vereisten van artikel 190 van
het Verdrag.
Beoordeling door het Gerecht
- 71.
- Volgens vaste rechtspraak dient de door artikel 190 van het Verdrag verlangde
motivering de redenering van de instelling die de handeling heeft vastgesteld,
duidelijk en ondubbelzinnig te doen uitkomen, zodat de belanghebbenden de
rechtvaardigingsgronden van de genomen maatregel kunnen kennen en hun rechten
kunnen verdedigen, en het Hof zijn toezicht kan uitoefenen (inzonderheid arrest
Hof van 11 juli 1990, Sermes, C-323/88, Jurispr. blz. I-3027, punt 38).
- 72.
- In casu zet de Commissie in de considerans van de beschikking achtereenvolgens
uiteen, dat de certificaten EUR. 1 niet geldig zijn, dat deze ongeldigheid tot de
handelsrisico's behoort, dat het feit dat de douaneautoriteiten deze certificaten
voorshands hebben aanvaard bij de importeurs geen gewettigd vertrouwen heeft
kunnen wekken, en dat er geen sprake was van een vergissing van de bevoegde
autoriteiten zelf in de zin van artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79.
- 73.
- In de beschikking komt de redenering van de Commissie dus duidelijk en
ondubbelzinnig tot uiting.
- 74.
- Onder die omstandigheden moet het middel worden afgewezen.
De subsidiaire vordering, strekkende tot vaststelling dat de beschikking geen
gevolgen heeft
- 75.
- Voor het geval dat het Gerecht de beschikking niet nietig zou verklaren,
concluderen verzoeksters dat het het Gerecht behage, te verklaren dat de
beschikking geen gevolgen heeft voor hun recht op niet-navordering van de
betrokken douanerechten.
- 76.
- Artikel 174 van het Verdrag bepaalt, dat indien het beroep tot nietigverklaring
krachtens artikel 173 van het Verdrag gegrond is, de handeling door het Gerecht
nietig wordt verklaard. Het Gerecht is dus niet bevoegd ter zake van een
subsidiaire vordering als die welke verzoeksters hebben ingesteld, zodat deze niet-ontvankelijk is.
De subsidiaire vordering, strekkende tot nietigverklaring van de beschikking voor
zover het bedrag van de gevorderde rechten ook die van staat 7338 F omvat
Argumenten van partijen
- 77.
- In zaak T-11/97 wijst verzoekster erop, dat blijkens de brief van de
douaneautoriteiten te Verona van 22 november 1996, waarin haar het bedrag van
de na te vorderen douanerechten werd meegedeeld, hierin eveneens het bedrag
was opgenomen van douanestaat 7338 F van 27 september 1990, die geen
betrekking heeft op producten waarvan de oorsprong was betwist.
- 78.
- Zij concludeert, dat de beschikking derhalve nietig moet worden verklaard, voor
zover zij betrekking heeft op dit bedrag, te weten 12 614 070 LIT.
- 79.
- Verzoekster herinnert eraan, dat het bedrag van de douaneschuld uitdrukkelijk is
vermeld in artikel 1 van de beschikking.
- 80.
- Volgens de Commissie is dit middel niet-ontvankelijk. Zij brengt in herinnering, dat
de Italiaanse autoriteiten zich op verzoek van verzoekster enkel tot haar hadden
gewend om te doen vaststellen, of was voldaan aan de voorwaarden voor toepassing
van artikel 5, lid 2, van verordening nr. 1697/79. Zij heeft dus noch over de
opeisbaarheid van de betrokken douaneschuld noch over het bedrag ervan
uitspraak gedaan. Verzoekster kan dus tegen de beschikking geen middelen
aanvoeren waaruit de onwettigheid zou moeten blijken van de beschikkingen van
de bevoegde nationale autoriteiten waarbij betaling van de betwiste rechten wordt
verlangd. Dus is alleen de nationale rechter voor een dergelijk geschil bevoegd
[arrest Hof van 12 maart 1987, Cerealmangimi en Italgrani/Commissie, 244/85 en
245/85, Jurispr. blz. 1303, punten 9-13, en arrest CT Control (Rotterdam) en
JCT Benelux/Commissie, reeds aangehaald, punten 42-46].
Beoordeling door het Gerecht
- 81.
- De beslissingsbevoegdheid van de Commissie ingevolge de artikelen 871 en 873 van
verordening nr. 2454/93 betreft enkel de vraag, of in een bepaalde feitelijke situatie
is voldaan aan de voorwaarden voor toepassing van artikel 5, lid 2, van verordening
nr. 1697/79.
- 82.
- Het bedrag van de opeisbare schuld wordt dus niet door de Commissie vastgesteld.
In feite is eerst in de op 22 november 1996 — dus ná de beschikking — gedateerde
brief van de Italiaanse autoriteiten aan de onderneming melding gemaakt van
douanestaat 7338 F.
- 83.
- Artikel 1 van de beschikking luidt weliswaar als volgt: „De invoerrechten ten
bedrage van 148 890 000 LIT, als bedoeld in het verzoek van Italië van 2 februari
1996, moeten worden nagevorderd”. Het vermelde bedrag is evenwel niet dat van
een door de Commissie uitgevoerde berekening, doch enkel het totale bedrag dat
de Italiaanse autoriteiten hadden vermeld in hun verzoek, waar artikel 1 van het
dispositief uitdrukkelijk naar verwijst.
- 84.
- Onder die omstandigheden moet deze vordering worden verworpen, omdat zij niet
van invloed kan zijn op de wettigheid van de beschikking, en in feite behoort tot
de bevoegdheid van de nationale rechter die de wettigheid moet toetsen van de
Italiaanse administratieve handeling waarbij de navordering van de rechten is
gelast.
De subsidiaire vordering, strekkende tot nietigverklaring van de beschikking wat
de betaling van interessen betreft
Argumenten van partijen
- 85.
- Volgens verzoeksters omvat het door de douaneautoriteiten bij brief van
22 november 1996 van hen gevorderde bedrag eveneens interessen, en kan het
worden vermeerderd met moratoire interessen.
- 86.
- Ingevolge artikel 7 van verordening nr. 1697/79, dat op de feiten van de
onderhavige zaak van toepassing is, is het evenwel verboden over de nagevorderde
bedragen moratoire interessen te heffen, wanneer het niet-heffen van het bedrag
van de verschuldigde douanerechten te wijten is aan een vergissing van de
bevoegde autoriteiten.
- 87.
- Volgens de Commissie is het middel om de hiervoor (zie punt 80) genoemde
redenen niet-ontvankelijk. Aangezien het niet-heffen van de douanerechten niet te
wijten is aan een vergissing van de bevoegde autoriteiten, is hoe dan ook niet
voldaan aan de voorwaarde voor toepassing van artikel 7.
Beoordeling door het Gerecht
- 88.
- Om de hiervoor (zie de punten 81-84) genoemde redenen wordt deze vordering
verworpen.
De schadevordering
Argumenten van partijen
- 89.
- Verzoeksters betwisten de door de Commissie gestelde niet-ontvankelijkheid van
de schadevordering (arrest Gerecht van 24 september 1996, Dreyfus/Commissie,
T-485/93, Jurispr. blz. II-1101, punt 73).
- 90.
- Ten gronde zijn zij van mening, dat de Commissie bij het onderzoek van het
dossier onrechtmatig heeft gehandeld, omdat zij niet de door verordening
nr. 2454/93 vereiste spoed heeft betracht en niet om aanvullende informatie heeft
verzocht, hoewel zij verplicht was zulks te doen (arrest Hof van 24 februari 1994,
Chiffre, C-368/92, Jurispr. blz. I-605, punten 19 en 30).
- 91.
- De wegens deze onrechtmatige handelwijze geleden schade komt overeen met het
bedrag van de douanerechten dat verzoeksters uiteindelijk aan de Italiaanse
autoriteiten zullen moeten betalen.
- 92.
- Primair stelt de Commissie, dat volgens de rechtspraak een vordering tot
schadevergoeding, die in werkelijkheid strekt tot opheffing van de gevolgen van het
besluit waarvan eveneens de nietigverklaring wordt gevorderd, zoals in casu het
geval is, niet-ontvankelijk moet worden verklaard (arrest Hof van 26 februari 1986,
Krohn/Commissie, 175/84, Jurispr. blz. 753).
- 93.
- Subsidiair stelt zij, dat de vordering ongegrond is, omdat haar in casu geen enkele
onrechtmatige daad kan worden verweten.
Beoordeling door het Gerecht
- 94.
- Volgens de rechtspraak kan de niet-ontvankelijkheid van een beroep tot
nietigverklaring krachtens artikel 173 van het Verdrag, bij wijze van uitzondering
de niet-ontvankelijkheid van een schadevordering krachtens artikel 215 van het
Verdrag meebrengen, wanneer het beroep tot schadevergoeding in werkelijkheid
strekt tot opheffing van een definitief geworden individueel besluit (zie met name
arrest Krohn/Commissie, reeds aangehaald, punt 33).
- 95.
- In casu betoogt de Commissie niet, dat het beroep tot nietigverklaring niet-ontvankelijk is, doch enkel dat het ongegrond is. De door de Commissie ingeroepen
rechtspraak kan dus in casu geen toepassing vinden.
- 96.
- Ten gronde zij opgemerkt, dat de door verzoeksters aangevoerde fouten
overeenkomen met het eerste en het tweede onderdeel van het tweede middel tot
staving van de vordering tot nietigverklaring.
- 97.
- Aangezien bij de door het Gerecht gegeven beoordeling van deze twee onderdelen
niet is gebleken van een dwaling van de Commissie ten aanzien van het recht of
de feiten, stellen verzoeksters ten onrechte, dat zij onrechtmatig zou hebben
gehandeld.
- 98.
- Onder die omstandigheden moet het beroep tot vergoeding van de gestelde schade
worden verworpen.
- 99.
- Mitsdien moet het beroep in zijn geheel worden verworpen.
Kosten
- 100.
- Volgens artikel 87, lid 2, van het Reglement voor de procesvoering wordt de in het
ongelijk gestelde partij in de kosten verwezen, voor zover dit is gevorderd.
Aangezien verzoeksters in het ongelijk zijn gesteld, dienen zij overeenkomstig
verweersters conclusies in de kosten te worden verwezen.
HET GERECHT VAN EERSTE AANLEG (Derde kamer),
rechtdoende:
1) Verwerpt de beroepen.
2) Verwijst verzoeksters in de kosten.
Uitgesproken ter openbare terechtzitting te Luxemburg op 9 juni 1998.
De griffier
De president van de Derde kamer
H. Jung
V. Tiili