KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
CAMPOS SÁNCHEZ-BORDONA
ippreżentati fit‑18 ta’ Novembru 2021 (1)
Kawżi magħquda C‑793/19 u C‑794/19
Bundesrepublik Deutschland
vs
SpaceNet AG (C‑793/19)
Telekom Deutschland GmbH (C‑794/19)
(talbiet għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali, il-Ġermanja))
“Domanda preliminari – Telekomunikazzjonijiet – Ipproċessar ta’ data personali u protezzjoni tal-ħajja privata fis-settur tal-komunikazzjonijiet elettroniċi – Direttiva 2002/58/KE – Artikolu 15(1) – Artikolu 4(2) TUE – Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea – Artikoli 6, 7, 8, 11 u 52(1) – Żamma ġġeneralizzata u indifferenzjata tad-data ta’ konnessjoni għal finijiet ta’ repressjoni tar-reati kriminali serji jew ta’ prevenzjoni ta’ riskju speċifiku għas-sigurtà nazzjonali”
1. Dawn it-talbiet għal deċiżjoni preliminari, flimkien mat-talba tal-Kawża C‑140/20 (2), għal darba oħra jenfasizzaw it-tħassib li tqajjem f’xi Stati Membri minħabba l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar iż-żamma tad-data personali ġġenerata fis-settur tal-komunikazzjonijiet elettroniċi u l-aċċess għaliha.
2. Fil-konklużjonijiet tal-Kawżi C‑511/18 u C‑512/18, La Quadrature du Net et (3), u C‑520/18, Ordre des barreaux francophones et germaophone et (4), identifikajt dawn li ġejjin bħala l-kisbiet l-iktar importanti ta’ din il-ġurisprudenza sa dan il-mument:
– Is-sentenza tat‑8 ta’ April 2014, Digital Rights Ireland et (5), fejn id-Direttiva 2006/24/KE (6) ġiet iddikjarata invalida, minħabba li kienet tippermetti ndħil sproporzjonat fid-drittijiet irrikonoxxuti mill-Artikoli 7 u 8 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”).
– Is-sentenza tal‑21 ta’ Diċembru 2016, Tele2 Sverige u Watson et (7), fejn ġie ddikjarat li l-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58/KE (8) jopponi leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprevedi ż-żamma ġġeneralizzata u indifferenzjata tad-data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni għall-finijiet tal-ġlieda kontra l-kriminalità serja.
– Is-sentenza tat‑2 ta’ Ottubru 2018, Ministerio Fiscal (9), fejn ġiet ikkonfermata l-interpretazzjoni tal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58 u ġiet speċifikata l-importanza tal-prinċipju ta’ proporzjonalità f’dan ir-rigward.
3. Fl‑2018, xi qrati ta’ ċerti Stati Membri ressqu quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja talbiet separati għal deċiżjoni preliminari li fihom kien hemm rifless id-dubji tagħhom dwar jekk dawk is-sentenzi (tal‑2014, tal‑2016 u tal‑2018) setgħux iċaħħdu lill-awtoritajiet statali minn strument neċessarju għas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali u għall-ġlieda kontra l-kriminalità u t-terroriżmu.
4. Erba’ minn dawn it-talbiet għal deċiżjoni preliminari wasslu għas-sentenzi Privacy International (10) u La Quadrature du Net et (11), it-tnejn tas‑6 ta’ Ottubru 2020, li kkorroboraw b’mod sostanzjali l-kummentarju tas-sentenza Tele2 Sverige, filwaqt li introduċew xi aspetti addizzjonali.
5. Minħabba l-oriġini tagħhom (l-Awla Manja tal-Qorti tal-Ġustizzja), il-kontenut tagħhom u x-xewqa tagħhom li jispjegaw fid-dettall, fi djalogu mal-qrati tar-rinviju, il-motivi li, minkejja kollox, jiġġustifikaw it-teżijiet esposti fihom, jista’ jkun mistenni li dawn iż-żewġ sentenzi “rikapitulattivi” tas‑6 ta’ Ottubru 2020 ikunu solvew id-diskussjoni. Għaldaqstant, digriet immotivat tad-dispożizzjonijiet fl-Artikolu 99 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja jikkorrispondi għal kwalunkwe riferiment ieħor għal talba għal deċiżjoni preliminari dwar l-istess suġġett.
6. Madankollu, sas‑6 ta’ Ottubru 2020, fil-Qorti tal-Ġustizzja kienu ġew irreġistrati tliet talbiet oħra għal deċiżjoni preliminari (it-tnejn magħquda f’din il-proċedura u dik tal-kawża C‑140/20), li l-kontenut tagħhom qajjem dubju dwar il-ġurisprudenza stabbilita fir-rigward tal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58.
7. Il-Qorti tal-Ġustizzja informat lill-qrati tar-rinviju dwar is-sentenzi tas‑6 ta’ Ottubru 2020, f’każ li xtaqu jirtiraw it-talbiet tagħhom għal deċiżjoni preliminari. Fid-dawl tal-insistenza tagħhom li jinżammu t-talbiet, bħalma ser nispjega iktar ’il quddiem (12), ġie deċiż li ma jiġix applikat l-Artikolu 99 tar-Regoli ta’ Proċedura u li dawn tirrispondihom l-Awla Manja tal-Qorti tal-Ġustizzja.
I. Il-kuntest ġuridiku
A. Id-dritt tal-Unjoni. Id-Direttiva 2002/58
8. Skont l-Artikolu 5(1) (“Konfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet”):
“L-Istati Membri għandhom jiżguraw il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet u data dwar it-traffiku relatati permezz ta’ network ta’ komunikazzjoni pubblika u servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika disponibbli pubblikament, permezz ta’ liġijiet nazzjonali. Partikolarment għandhom jipprojbixxu s-smigħ, tapping, ħażna jew modi oħrajn ta’ interċettazzjoni jew sorveljanza ta’ komunikazzjonijiet u d-data dwar it-traffiku relatati minn persuni minbarra l-utenti, mingħajr il-kunsens ta’ l-utenti konċernati, ħlief fejn legalment awtorizzati li jagħmlu dan skond l-Artikolu 15(1). Dan il-paragrafu m’għandux jipprevjeni l-ħażna teknika li hija meħtieġa biex tintbagħat komunikazzjoni mingħajr preġudizzju għall-prinċijpju tal-kunfidenzjalità”.
9. L-Artikolu 6 (“Data dwar it-traffiku”) jipprovdi:
“1. Data dwar it-traffiku relatata ma’ abbonati u utenti ipproċessat u maħżun mill-provditur ta’ network pubbliku ta’ komunikazzjonijiet jew servizz ta’ komunikazzjoni elettronika disponibbli pubblikament għandhom jitħassru jew jiġu magħmula anonimi meta m’għadhomx aktar meħtieġa għall-iskop tat-trasmissjoni ta’ komunikazzjoni mingħajr preġudizzju għall-paragrafi 2, 3 u 5 ta’ dan l-Artikolu u l-Artikolu 15(1).
2. Data dwar it-traffiku meħtieġa biex isiru l-kontijiet ta’ l-abbonati u ħlasijiet ta’ interkonnessjoni jistgħu jiġu proċessati. Tali proċessar huwa permissibbli biss sat-tmiem tal-perjodu li fih il-kont jista’ legalment jiġi kkontestat jew il-ħlas jiġi persegwit.
[…]”.
10. L-Artikolu 15(1) (“Applikazzjoni ta’ xi disposizzjonijet tad-Direttiva 95/46/KE” (13)) jipprevedi:
“L-Istati Membri jistgħu jadottaw miżuri leġislativi biex jirrestrinġu l-kamp ta’ applikazzjoni tad-drittijiet u l-obbligi previsti fl-Artikolu 5, l-Artikolu 6, l-Artikolu 8(1), (2), (3) u (4), u l-Artikolu 9 ta’ din id- Direttiva meta tali restrizzjoni tikkostitwixxi miżura neċessarja, xierqa u proporzjonata f’soċjeta’ demokratika biex tiġi salvagwardjata s-sigurtà nazzjonali (i.e. is-sigurtà ta’ l-Istat), id-difiża, is-sigurtà pubblika, u l-prevenzjoni, investigazzjoni, skoperta u prosekuzzjoni ta’ reati kriminali jew ta’ użu mhux awtorizzat tas-sistema ta’ komunikazzjoni elettronika, kif imsemmi fl-Artikolu 13(1) tad-Direttiva 95/46/KE. Għal dan l-iskop, l-Istati Membri jistgħu, inter alia, jadottaw miżuri leġislativi li jipprovdu għaż-żamma ta’ l-informazzjoni għal perjodu limitat iġġustifikat għarr-raġunijiet stabbiliti f’dan il-paragrafu. Il-miżuri kollha msemmija f’dan il-paragrafu għandhom ikunu skond il-prinċipji ġenerali tal-liġi Komunitarja, inklużi dawk imsemmija fl-Artikolu 6(1) u (2) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea”.
B. Id-dritt nazzjonali
1. Telekommunikationsgesetz (il-Liġi dwar it-Telekomunikazzjonijiet, iktar ’il quddiem, it-“TKG”)
11. L-Artikolu 113a(1), jiddikjara:
“L-obbligi relatati maż-żamma, l-użu u s-sigurtà tad-data dwar it-traffiku ddefiniti fl-Artikoli 113b sa 113g jagħmlu riferiment għall-operaturi li jfornu lill-utenti finali b’servizzi tat-telekomunikazzjoni aċċessibbli għall-pubbliku”.
12. L-Artikolu 113b jiddikjara li:
“(1) L-operaturi li jagħmel riferiment għalihom l-Artikolu 113a għandhom iżommu d-data fit-territorju nazzjonali b’dan il-mod:
1. għal għaxar ġimgħat jekk tkun id-data li jagħmlu riferiment għaliha l-paragrafi 2 u 3,
2. għal erba’ ġimgħat jekk tkun id-data ta’ lokalizzazzjoni li jagħmel riferiment għaliha l-paragrafu 4.
(2) Il-fornituri tas-servizzi tat-telefon aċċessibbli għall-pubbliku għandhom iżommu
1. in-numru li jkun qiegħed iċempel jew identifikazzjoni oħra tal-linja li qiegħda ċċempel u ta’ dik li qiegħda tirċievi t-telefonata, kif ukoll ta’ kwalunkwe linja oħra użata fil-każ ta’ trasferiment tat-telefonata jew ta’ devjazzjoni tat-telefonata,
2. id-data u l-ħin tal-bidu u tat-tmiem tal-komunikazzjoni, b’indikazzjoni taż-żona tal-ħin,
3. l-indikazzjonijiet relatati mas-servizz użat meta jistgħu jintużaw servizzi differenti fil-kuntest tas-servizz telefoniku,
4. barra minn hekk, fil-każ ta’ servizzi ta’ telefonija mobbli,
a) l-identità internazzjonali tal-abbonat mobbli tal-persuna li qiegħda tagħmel it-telefonata u ta’ dik li qiegħda tirċievi t-telefonata,
b) l-identità internazzjonali tat-tagħmir terminali li qiegħed jagħmel it-telefonata u li qiegħed jirċievi t-telefonata,
c) id-data u l-ħin tal-ewwel attivazzjoni tas-servizz, b’indikazzjoni taż-żona tal-ħin meta s-servizzi jkunu tħallsu bil-quddiem,
5. kif ukoll, fil-każ tas-servizzi tat-telefonija permezz tal-internet, l-indirizzi IP (protokoll tal-internet) tal-linja tal-persuna li qiegħda tagħmel it-telefonata u ta’ dik li qiegħda tirċievi t-telefonata u n-numri ta’ identifikazzjoni attribwiti.
L-ewwel paragrafu jiġi applikat mutatis mutandis
1. f’każ ta’ komunikazzjoni permezz ta’ SMS, messaġġi multimedjali jew simili; f’dan il-każ, l-indikazzjonijiet li jagħmel riferiment għalihom il-punt 2 tal-ewwel paragrafu, għandhom jiġu ssostitwiti bil-ħin ta’ meta jintbagħat u l-ħin tal-wasla tal-messaġġ;
2. għat-telefonati mingħajr tweġiba jew li ma rnexxewx minħabba intervent mill-operatur tan-network […].
(3) Il-fornituri tas-servizzi ta’ aċċess għall-internet aċċessibbli għall-pubbliku għandhom iżommu
1. l-indirizz IP attribwit lill-abbonat għall-finijiet tal-użu tal-internet,
2. l-identifikazzjoni ċara tal-konnessjoni li tippermetti l-aċċess għall-internet, kif ukoll in-numru ta’ identifikazzjoni attribwit,
3. id-data u l-ħin tal-bidu u tat-tmiem tal-użu tal-internet mill-indirizz IP attribwit, b’indikazzjoni taż-żona tal-ħin.
(4) F’każ ta’ użu tas-servizzi tat-telefonija mobbli, għandu jinżamm l-isem tal-mobiles użati fil-bidu tal-komunikazzjoni minn min jagħmel it-telefonata u minn min jirċievi t-telefonata. Fil-każ tas-servizzi ta’ aċċess għall-internet aċċessibbli għall-pubbliku, f’każ ta’ użu tal-mobile, għandu jinżamm l-isem tal-mobiles użati fil-bidu tal-konnessjoni għall-internet. Għandha tinżamm ukoll id-data li tippermetti l-għarfien tal-pożizzjoni ġeografika u d-direzzjonijiet ta’ radjazzjoni massima tal-antenni li huma utli għall-mobile kkonċernat.
(5) Il-kontenut tal-komunikazzjoni, id-data relatata mas-siti tal-internet ikkonsultati u d-data mis-servizzi tal-posta elettronika ma jistgħux jinżammu skont din id-dispożizzjoni.
(6) Id-data sottostanti għall-komunikazzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 99(2) ma tistax tinżamm skont din id-dispożizzjoni. Dan japplika mutatis mutandis għall-komunikazzjonijiet telefoniċi li jkunu ġejjin mill-entitajiet imsemmija fl-Artikolu 99(2). It-tieni sas-seba’ frażi tal-Artikolu 99(2) japplikaw mutatis mutandis. [(14)]
[…]”.
13. Skont l-Artikolu 113c:
“(1) Id-data miżmuma skont l-Artikolu 113b tista’
1. tiġi trażmessa lil awtorità tal-infurzar tal-liġi meta hija titlob it-trażmissjoni abbażi ta’ dispożizzjoni legali li tawtorizza l-ġbir tad-data msemmija fl-Artikolu 113b għall-finijiet tar-repressjoni tar-reati kriminali partikolarment serji;
2. tiġi trażmessa lil awtorità tas-sigurtà tal-Länder meta hija titlob it-trażmissjoni abbażi ta’ dispożizzjoni legali li tawtorizzaha tiġbor id-data msemmija fl-Artikolu 113b għall-finijiet tal-prevenzjoni ta’ riskju speċifiku għall-integrità fiżika, għall-ħajja jew għal-libertà ta’ persuna jew inkella għall-eżistenza tal-Istat Federali jew tal-Land;
3. tintuża mill-fornitur tas-servizzi tat-telekomunikazzjonijiet aċċessibbli għall-pubbliku għall-provvista ta’ informazzjoni skont it-tielet frażi tal-Artikolu 113(1).
(2) Id-data miżmuma skont l-Artikolu 113b ma tistax tintuża minn dawk li jkunu suġġetti għall-obbligi stabbiliti fl-Artikolu 113(1) għal finijiet oħra għajr dawk imsemmija fil-paragrafu 1.
[…]”.
14. Skont l-Artikolu 113d:
“Id-destinatarju tal-obbligu previst fl-Artikolu 113a(1) għandu jiżgura li d-data miżmuma f’konformità mal-Artikolu 113b(1), fir-rigward tal-obbligu ta’ żamma, tkun protetta, permezz ta’ mezzi tekniċi u organizzattivi li jkunu konformi mal-ogħla livell ta’ żvilupp tekniku, mill-kontroll u mill-użu mhux awtorizzati. Dawn il-miżuri, b’mod partikolari, jinkludu:
1. l-użu ta’ proċedura ta’ kriptaġġ partikolarment sigura,
2. il-ħżin f’infrastrutturi tal-ħżin differenti, separati minn dawk affettwati minn funzjonijiet operattivi ta’ rutina,
3. il-ħżin, b’livell għoli ta’ protezzjoni kontra attakki ċibernetiċi, f’sistemi informatiċi tal-ipproċessar ta’ data offline,
4. ir-restrizzjoni tal-aċċess għall-faċilitajiet użati għall-ipproċessar tad-data lil persuni li jkollhom awtorizzazzjoni speċjali mogħtija mill-persuna responsabbli għall-obbligu u
5. l-obbligu li jiġu involuti, matul l-aċċess għad-data, mill-inqas żewġ persuni li jkollhom awtorizzazzjoni speċjali mill-persuna responsabbli għall-obbligu”.
15. L-Artikolu 113e jaqra:
“(1) Il-persuna responsabbli għall-obbligu previst fl-Artikolu 113a(1) għandha tiżgura li, għall-finijiet tal-kontroll tal-protezzjoni tad-data, kull aċċess, u b’mod partikolari, il-qari, il-kopja, il-modifika, l-eliminazzjoni u l-għeluq, għad-data miżmuma f’konformità mal-Artikolu 113b(1) fir-rigward tal-obbligu għaż-żamma, jiġu rreġistrati. Għandu jiġi rreġistrat dan li ġej
1. il-ħin tal-aċċess,
2. il-persuni li jaċċedu għad-data,
3. l-għan u n-natura tal-aċċess.
(2) Id-data rreġistrata ma tistax tintuża għal finijiet oħra għajr dawk għall-kontroll tal-protezzjoni tad-data.
(3) Il-persuna responsabbli għall-obbligu previst fl-Artikolu 113a(1) għandha tiżgura li d-data rreġistrata tiġi mħassra wara sena”.
2. Strafprozessordnung (il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali, iktar ’il quddiem, is-“StPO”)
16. L-Artikolu 100g jistabbilixxi:
“[…]
(2) Jekk ċerti fatti jwasslu għas-suspett li xi ħadd ikun wettaq, bħala awtur jew bħala kompliċi, wieħed mir-reati kriminali partikolarment serji msemmija fit-tieni frażi jew, fil-każijiet li fihom it-tentattiv li jitwettaq reat ikun punibbli, sar tentattiv li jitwettaq u jekk ir-reat ikun ukoll partikolarment serju fil-każ partikolari, id-data relatata mat-traffiku, miżmuma f’konformità mal-Artikolu 113b tat-[TKG], tista’ tinġabar fil-każ li l-investigazzjoni tal-fatti jew il-lokalizzazzjoni tal-persuna investigata jkunu eċċessivament diffiċli jew mhux prattiċi permezz ta’ mezzi oħra u jekk il-ġbir tad-data ikun proporzjonali għall-importanza tal-kawża.
[…]
(4) Ma huwiex awtorizzat il-ġbir tad-data relatata mat-traffiku skont il-paragrafu 2 […] li tista’ twassal għal informazzjoni li dwarha l-persuna affettwata tista’ tirrifjuta li tagħti xhieda […]”.
17. L-Artikolu 101a(1) jissuġġetta l-ġbir tad-data relatata mat-traffiku għall-awtorizzazzjoni ġudizzjarja skont l-Artikolu 100g tas-StPO. Skont l-Artikolu 101a(2) ta’ din l-istess liġi, id-deċiżjoni ġudizzjarja għandha tikkunsidra n-neċessità u r-rilevanza tal-miżura fil-każ partikolari, li l-adozzjoni tagħha għandha tiġi nnotifikata lill-parteċipanti fil-komunikazzjoni (Artikolu 101(6) tas-StPO).
II. Il-fatti, il-kawżi u d-domandi preliminari
18. SpaceNet AG u Telekom Deutschland GmbH huma kumpanniji li, fir-Repubblika Federali tal-Ġermanja, jipprovdu servizzi ta’ aċċess għall-internet disponibbli għall-pubbliku.
19. Dawn iż-żewġ kumpanniji ressqu kawża quddiem il-Verwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva, il-Ġermanja) sabiex jikkontestaw l-obbligu li tinżamm id-data dwar it-traffiku tat-telekomunikazzjonijiet tal-klijenti tagħhom mill‑1 ta’ Lulju 2017, impost mill-Artikolu 113a(1), moqri flimkien mal-Artikolu 113b tat-TKG.
20. Bil-kawżi rispettivi mirbuħa fl-ewwel istanza, l-Aġenzija Federali tan-Networks ippreżentat appelli ta’ kassazzjoni separati (“Reviżjoni”) quddiem il-Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali), li, qabel ma tat id-deċiżjoni tagħha, iddeċidiet li f’kull wieħed miż-żewġ proċeduri tagħmel din id-domanda preliminari:
“L-Artikolu 15 tad-Direttiva [2002/58], moqri fid-dawl tal-Artikoli 7, 8 u 11 kif ukoll tal-Artikolu 52(1) tal-Karta […], minn naħa, u tal-Artikolu 6 tal-Karta […] kif ukoll tal-Artikolu 4 [TUE], min-naħa l-oħra, għandu jiġi interpretat fis-sens li huwa jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li tobbliga lill-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi aċċessibbli għall-pubbliku li jżommu d-data li tirrigwarda t-traffiku u d-data ta’ lokalizzazzjoni tal-utenti finali ta’ dawn is-servizzi meta
– dan l-obbligu ma jkunx suġġett għall-eżistenza ta’ raġuni speċifika mil-lat ġeografiku, ta’ żmien jew territorjali,
– fil-kuntest tal-provvista ta’ servizzi telefoniċi aċċessibbli għall-pubbliku – inkluża l-komunikazzjoni permezz tal-messaġġi qosra (SMS), messaġġi multimedia jew messaġġi simili u t-telefonati li ma jitweġbux jew mingħajr suċċess –, l-obbligu ta’ żamma jkopri d-data li ġejja:
– in-numru tat-telefon jew identifikazzjoni oħra tal-linja li qed iċċempel u ta’ dik li qed tirċievi t-telefonata, kif ukoll ta’ kwalunkwe linja oħra użata fil-każ ta’ trasferiment tat-telefonata jew ta’ devjazzjoni tat-telefonata,
– id-data u l-ħin tal-bidu u tat-tmiem tal-komunikazzjoni jew – fil-każ ta’ komunikazzjoni permezz tal-messaġġi qosra (SMS), messaġġi multimedia jew messaġġi simili – il-ħin li fih jintbagħat u jiġi rċevut il-messaġġ, u indikazzjoni taż-żona tal-ħin,
– l-indikazzjonijiet rigward is-servizz użat meta servizzi differenti jistgħu jintużaw fil-kuntest tas-servizz telefoniku,
– barra minn hekk, fil-każ ta’ servizzi ta’ telefonija mobbli,
– l-identità internazzjonali ta’ abbonat mobbli tal-persuna li qed tagħmel it-telefonata u ta’ dik li qed tirċievi t-telefonata,
– l-identità internazzjonali tat-tagħmir terminali li qed jagħmel it-telefonata u li qed jirċievi t-telefonata,
– id-data u l-ħin tal-ewwel attivazzjoni tas-servizz, b’indikazzjoni taż-żona tal-ħin, meta servizzi jkunu tħallsu bil-quddiem,
– l-isem taċ-ċelloli (‘tower cell’) li ntużaw mill-persuna li qed tagħmel it-telefonata u minn dik li qed tirċievi t-telefonata fil-bidu tal-komunikazzjoni,
– kif ukoll, fil-każ tas-servizzi ta’ telefonija permezz tal-internet, l-indirizzi IP (protokoll tal-internet) tal-persuna li qed tagħmel it-telefonata u ta’ dik li qed tirċievi t-telefonata u n-numri ta’ identifikazzjoni attribwiti,
– fil-kuntest tal-provvista ta’ servizzi ta’ aċċess għall-internet aċċessibbli għall-pubbliku, l-obbligu ta’ żamma jkopri d-data li ġejja:
– l-indirizz IP attribwit lill-abbonat għall-finijiet tal-użu tal-internet,
– l-identifikazzjoni ċara tal-konnessjoni li tippermetti l-aċċess għall-internet, kif ukoll in-numru ta’ identifikazzjoni attribwit,
– id-data u l-ħin tal-bidu u tat-tmiem tal-użu tal-internet mill-indirizz IP attribwit, b’indikazzjoni taż-żona tal-ħin,
– fil-każ ta’ użu mobbli, l-isem taċ-ċelloli li ntużaw fil-bidu tal-konnessjoni internet,
– id-data li ġejja ma tistax tinżamm:
– il-kontenut tal-komunikazzjoni,
– id-data rigward is-siti tal-internet ikkonsultati,
– id-data tas-servizzi ta’ posta elettronika,
– id-data sottostanti l-komunikazzjonijiet lejn jew minn ċerti linji attribwiti lil persuni, awtoritajiet u organizzazzjonijiet ta’ natura soċjali jew reliġjuża,
– it-tul ta’ żmien taż-żamma huwa ta’ erba’ ġimgħat għad-data ta’ lokalizzazzjoni, jiġifieri l-isem taċ-ċelloli użati, u ta’ għaxar ġimgħat għad-data l-oħra,
– protezzjoni effettiva tad-data miżmuma mir-riskji ta’ abbuż kif ukoll minn kull aċċess illegali għal din id-data hija żgurata,
– id-data miżmuma tista’ tintuża biss għall-finijiet tal-issanzjonar tal-ksur serju jew għall-finijiet tal-prevenzjoni ta’ riskju konkret għall-integrità fiżika, il-ħajja jew il-libertà ta’ persuna jew għall-eżistenza [għas-sigurtà] tar-Repubblika Federali jew ta’ Land, bl-eċċezzjoni f’dak li jirrigwarda l-indirizz IP attribwit lill-abbonat għall-użu tal-internet, li jista’ jintuża fil-kuntest tal-provvista ta’ informazzjoni dwar id-data marbuta mal-abbonat [informazzjoni meħuda mill-bażi tad-data] għall-finijiet tal-issanzjonar [għal finijiet ta’ investigazzjoni] ta’ kwalunkwe ksur kriminali, tal-prevenzjoni ta’ riskju għas-sigurtà pubblika u l-ordni pubbliku kif ukoll għall-finijiet tal-eżerċizzju tal-missjonijiet tas-servizzi ta’ informazzjoni?”
21. Skont l-ispjegazzjoni tal-qorti tar-rinviju, ir-regolament dwar l-obbligu inkwistjoni ġie emendat minn Liġi tal‑10 ta’ Diċembru 2015 (15), li l-adozzjoni tagħha kienet neċessarja wara:
– is-sentenza tal-Bundesverfassungsgericht (il-Qorti Kostituzzjonali Federali, il-Ġermanja) tat‑2 ta’ Marzu 2010 (16), fejn ġie ddikjarat li d-dispożizzjonijiet preċedenti dwar iż-żamma tad-data ma humiex kostituzzjonali; u
– id-dikjarazzjoni ta’ nullità tad-Direttiva 2006/24, fejn dawn id-dispożizzjonijiet ġew adottati għat-traspożizzjoni tagħha.
22. Il-qorti tar-rinviju tqis li l-obbligu tal-ħżin inkwistjoni jirrestrinġi d-drittijiet imsemmija fl-Artikolu 5(1), fl-Artikolu 6(1), u fl-Artikolu 9(1) tad-Direttiva 2002/58. Fil-fehma tagħha, tali restrizzjoni tkun iġġustifikata biss jekk tiġi koperta mill-Artikolu 15(1) ta’ din id-direttiva.
23. Għall-qorti tar-rinviju, minkejja l-kummentarju tas-sentenza Tele2 Sverige, l-obbligu li huwa s-suġġett tal-kawża jista’ jkollu l-bażi fl-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, minħabba li:
– Ir-regoli nazzjonali applikabbli ma jeħtiġux il-ħżin tad-data kollha dwar it-traffiku tat-telekomunikazzjonijiet tal-utenti u l-abbonati kollha fir-rigward tal-mezzi kollha tal-komunikazzjoni elettronika.
– Dawn ir-regoli naqqsu b’mod sostanzjali (sa massimu ta’ għaxar ġimgħat) il-perijodu tal-ħżin, meta mqabbel ma’ dak previst fil-leġiżlazzjonijiet analizzati fis-sentenza Tele2 Sverige u ma’ dak previst fid-Direttiva 2006/24, u dan jagħmilha iktar diffiċli li jiġu mfassla l-profili.
– Ġew imposti limitazzjonijiet stretti fuq il-protezzjoni, l-aċċess u l-użu tad-data maħżuna.
– Il-leġiżlatur illimita lilu nnifsu sabiex iwettaq id-dmirijiet ta’ azzjoni skont id-dritt għas-sigurtà (l-Artikolu 6 tal-Karta) (17)
– Jekk, bħala regola ġenerali, il-ħżin tad-data “mingħajr motiv” (18) ma jistax ikun kopert mill-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58 (jiġifieri, jekk ikun irrilevanti x’leġiżlazzjoni jkun hemm dwar il-mezzi tat-telekomunikazzjoni kkonċernati, it-tip ta’ data maħżuna, it-tul tal-ħżin, il-kundizzjonijiet għall-aċċess għal din id-data u l-protezzjoni mir-riskji ta’ użu mhux xieraq), ser iddgħajjef b’mod sostanzjali l-marġni ta’ manuvrar tal-leġiżlatur nazzjonali f’kuntest li, bħal dak relatat mal-prosekuzzjoni għar-reati u mas-sigurtà pubblika, jibqa’, skont it-tielet frażi tal-Artikolu 4(2) TUE, ir-responsabbiltà esklużiva tal-Istati Membri.
– Għandha tinkiseb il-koerenza bejn id-drittijiet iggarantiti mill-Karta u dawk irrikonoxxuti mill-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali (iktar ’il quddiem, il-“KEDB”), interpretati mill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (iktar ’il quddiem, il-“QEDB”), mingħajr preġudizzju għall-awtonomija tad-dritt tal-Unjoni u għall-awtorità tal-Qorti tal-Ġustizzja.
III. Il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
24. It-talbiet għal deċiżjoni preliminari ġew irreġistrati fil-Qorti tal-Ġustizzja fid‑29 ta’ Ottubru 2019.
25. SpaceNet, Telekom Deutschland, il-Gvern Ġermaniż, Daniż, Spanjol, Estonjan, Finlandiż, Franċiż, Irlandiż, Olandiż, Pollakk u dak Svediż, kif ukoll il-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub.
26. Il-qorti tar-rinviju ntalbet sabiex tiddeċiedi dwar l-irtirar possibbli tad-domanda preliminari, ladarba tiġi deċiża s-sentenza La Quadrature du Net, u fit‑13 ta’ Jannar 2021 iddikjarat l-intenzjoni tagħha li ssostniha peress li ma tistax tiġi meqjusa li ġiet solvuta minn din is-sentenza.
27. Is-seduta pubblika, miżmuma flimkien ma’ dik tal-kawża marbuta C‑140/20, saret fit‑13 ta’ Settembru 2021, fejn dehru, apparti dawk li ppreżentaw l-osservazzjonijiet bil-miktub f’din il-proċedura, l-Aġenzija Federali tan-Networks u l-Kontrollur Ewropew għall-Protezzjoni tad-Data.
IV. Analiżi
A. Kunsiderazzjoni preliminari
28. It-trattament ta’ dawn iż-żewġ talbiet għal deċiżjoni preliminari jista’ jsir permezz tal-analiżi tagħhom fl-istadju ta’ meta kienu mressqa fil-bidu, jew preferibbilment billi jitqiesu l-kunsiderazzjonijiet invokati mill-qorti tar-rinviju fir-risposta tagħha lill-Qorti tal-Ġustizzja fit‑13 ta’ Jannar 2021, sabiex tiġġustifika ż-żamma tagħhom wara li ġiet adita bis-sentenza La Quadrature du Net.
29. Għalkemm ser nindirizza fil-qosor l-aspetti l-iktar rilevanti tat-talbiet oriġinali għal deċiżjoni preliminari, ser niffoka fl-analiżi tal-motivi li għalihom, fil-fehma tal-qorti tar-rinviju, l-intervent tal-Qorti tal-Ġustizzja jibqa’ xieraq. Fil-qosor, dawn il-motivi kollha huma bbażati fuq il-fatt li s-sitwazzjoni leġiżlattiva bażika hija differenti minn dik eżaminata fis-sentenza La Quadrature du Net.
30. Fil-komunikazzjoni tagħha tat‑13 ta’ Jannar 2021, il-qorti tar-rinviju ressqet dawn l-argumenti:
– Id-disparitajiet bejn ir-regoli Ġermaniżi meta mqabbla ma’ dawk Franċiżi u dawk Belġjani li fuqhom hija bbażata s-Sentenza La Quadrature du Net kienu konsiderevoli. Skont dawk tal-ewwel, ma tinżammx id-data relatata mas-siti tal-internet ikkonsultati, dik tal-posta elettronika u dik li tikkorrispondi għall-komunikazzjonijiet lejn jew minn servizzi ta’ għajnuna bit-telefon ta’ natura soċjali jew reliġjuża.
– Disparità oħra daqstant iktar sinjifikattiva hija l-fatt li t-tul tal-ħżin, skont l-Artikolu 113b(1) tat-TKG huwa ta’ erba’ jew ta’ għaxar ġimgħat u mhux ta’ sena. Dan il-fattur inaqqas ir-riskju li jkun jista’ jitfassal profil ġenerali tal-persuni kkonċernati.
– Ir-regoli Ġermaniżi jipprevedu protezzjoni effikaċi tad-data miżmuma fil-konfront tal-perikoli ta’ abbuż u ta’ aċċess illegali.
– Wara deċiżjoni reċenti tal-Bundesverfassungsgericht (il-Qorti Kostituzzjonali Federali) dwar l-Artikolu 113 tat-TKG (19), il-validità ta’ din id-dispożizzjoni ġiet suġġetta għal kundizzjonijiet li l-kompatibbiltà tagħhom mad-dritt tal-Unjoni ma tkunx faċli sabiex tiġi ddeterminata.
– Għad hemm dubji dwar ir-rekwiżiti tad-dritt tal-Unjoni dwar l-indirizzi IP, peress li s-sentenza La Quadrature du Net ma tippermettix li jiġi ddeterminat b’mod ċar jekk hijiex prekluża b’mod ġenerali ż-żamma tagħha, u hemm ċerta tensjoni bejn il-punti 168 u 155 tagħha.
B. L-applikabbiltà tad-Direttiva 2002/58
31. Ir-Repubblika tal-Irlanda u l-Gvern Franċiż, Olandiż, Pollakk u dak Svediż isostnu, essenzjalment, li d-Direttiva 2002/58 ma tapplikax għal leġiżlazzjonijiet nazzjonali bħalma tapplika dik inkwistjoni f’dawn il-proċeduri. Peress li l-għan tagħhom huwa l-protezzjoni tas-sigurtà nazzjonali u l-prevenzjoni u r-repressjoni tar-reati kriminali serji, dawn il-leġiżlazzjonijiet jikkorrispondu għall-kamp ta’ applikazzjoni esklużiv tal-Istati Membri, skont l-Artikolu 4(2) TUE.
32. L-oġġezzjoni ġiet miċħuda, b’mod ċar, mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza La Quadrature du Net, li sostniet li “leġiżlazzjoni nazzjonali li timponi fuq il-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi l-obbligu li jżommu data dwar it-traffiku u data dwar il-lokalizzazzjoni għall-finijiet tal-protezzjoni tas-sigurtà nazzjonali u tal-ġlieda kontra l-kriminalità, bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2002/58” (20).
33. Il-qorti tar-rinviju tilqa’ din il-premessa billi tikkorrobora l-evalwazzjoni tal-qorti tal-istanza u żżid li l-applikabbiltà tad-Direttiva 2005/58 f’dan il-każ kienet “stabbilita definittivament” mis-sentenza Tele2 Sverige (21).
34. Għaldaqstant, ma jiniex ser nespandi fuq dan il-punt, li dwaru kelli l-opportunità nesprimi l-fehmiet tiegħi f’dak il-mument, fil-linja meħuda mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-konklużjonijiet La Quadrature du Net (22).
C. Żamma ġġeneralizzata u indifferenzjata versus żamma mmirata tad-data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni
35. L-idea ewlenija tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fir-rigward tad-Direttiva 2002/58 hija li l-utenti tal-mezzi ta’ komunikazzjoni elettroniċi għandhom id-dritt li jippretendu, bħala prinċipju, li l-komunikazzjonijiet u d-data relatata magħhom jibqgħu, fin-nuqqas tal-kunsens tagħhom, anonimi u li ma jkunux is-suġġett ta’ reġistrazzjoni (23).
36. L-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58 jippermetti eċċezzjonijiet għall-obbligu li tiġi ggarantita l-kunfidenzjalità u għall-obbligi korrispondenti, fit-termini li ser nittraskrivi iktar ’il quddiem. Is-sentenza La Quadrature du Net tkompli teżamina kif dawn l-eċċezzjonijiet jistgħu jiġu rrikonċiljati mad-drittijiet fundamentali li l-eżerċizzju tagħhom jista’ jkun affettwat (24).
37. Iż-żamma ġġeneralizzata u nondiskriminatorja tad-data dwar it-traffiku tista’ tiġi ġġustifikata biss, skont il-Qorti tal-Ġustizzja, bl-għan tal-protezzjoni tas-sigurtà nazzjonali, li l-importanza tagħha “tmur lil hinn minn dik tal-għanijiet l-oħra msemmija fl-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58” (25).
38. F’dan il-każ (sigurtà nazzjonali), il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li l-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, moqri flimkien mal-Artikoli 7, 8, 11 u 51(1) tal-Karta, “ma jipprekludix, bħala regola, miżura leġiżlattiva li tawtorizza lill-awtoritajiet kompetenti jitolbu lill-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi biex jipproċedu biż-żamma ta’ data dwar it-traffiku u ta’ data dwar il‑lokalizzazzjoni tal-utenti kollha tal-mezzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi matul perijodu limitat, meta jkun hemm ċirkustanzi suffiċjentement konkreti li jippermettu li jiġi kkunsidrat li l-Istat Membru kkonċernat huwa affaċċjat b’theddida serja […] għas-sigurtà nazzjonali li tirriżulta li hija reali u attwali jew prevedibbli” (26).
39. Dawn ir-rekwiżiti ċertament jagħtu lok għal sistema iktar rigoruża u stretta minn dik li toħroġ mill-ġurisprudenza tal-QEDB fir-rigward tal-Artikolu 8 tal-KEDB. Li “s-sens u l-portata tad-drittijiet” tal-Karta li jikkorrispondu għal dawk tal-KEDB għandhom ikunu l-istess bħal dawk mogħtija minn din tal-aħħar ma jipprekludix, skont l-Artikolu 52(3), in fine, tal-Karta, lid-dritt tal-Unjoni milli jagħti protezzjoni iktar estensiva.
40. Barra minn hekk, il-kummentarju tal-QEDB, fis-sentenzi tagħha tal‑25 ta’ Mejju 2021, Big Brother Watch et vs Ir‑Renju Unit (27) u Centrum för Rättvisa vs L‑Isvezja (28), kif ukoll dik tal‑4 ta’ Diċembru 2015, Zahharov vs Ir‑Russja (29) jikkonċerna każijiet li, bħalma kienet il-pożizzjoni predominanti bejn il-partijiet matul is-seduta, ma humiex komparabbli ma’ dawk diskussi fir-rinviji għal deċiżjonijiet preliminari inkwistjoni hawnhekk. Is-soluzzjoni għal dawn għandha tinsab billi jiġu applikati leġiżlazzjonijiet nazzjonali li jkunu meqjusa li huma konformi mar-regolament eżawrjenti tad-Direttiva 2002/58, kif interpretat mill-Qorti tal-Ġustizzja.
41. Tkun xi tkun il-fehma dwar l-invokazzjoni tas-sigurtà nazzjonali, fis-sentenza La Quadrature du Net, bħala motiv sabiex titneħħa, taħt ċerti kundizzjonijiet, il-projbizzjoni fuq iż-żamma ġġeneralizzata u indifferenzjata tad-data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni (fil-fehma tiegħi, il-limiti stabbilit mill-Qorti tal-Ġustizzja huma wesgħin b’mod eċċessiv), għandhom jiġu rrispettati r-rekwiżiti stabbiliti fil-punti 137 sa 139 ta’ din is-sentenza.
42. Apparti din il-ipoteżi, għandu jiġi analizzat jekk ir-regolament nazzjonali huwiex ibbażat fuq kriterji suffiċjentement immirati sabiex jikkonforma mal-kundizzjonijiet li, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, jistgħu jiġġustifikaw indħil partikolarment serju, bħaż-żamma tad-data, fid-drittijiet fundamentali kkonċernati.
43. Iż-żamma mmirata tad-data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni (30) hija l-pedament tar-raġunament tas-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja f’dan ir-rigward. Din l-għażla tista’ ssir abbażi tal-kategoriji tal-persuni kkonċernati (31) jew abbażi ta’ kriterju ġeografiku (32), fost oħrajn.
44. Kemm il-qorti tar-rinviju kif ukoll il-maġġoranza tal-partijiet li ppreżentaw osservazzjonijiet jaqblu li għandhom jiġu enfasizzati d-diffikultajiet tal-kriterji indikati mill-Qorti tal-Ġustizzja. Jiena stess indikajt uħud minn dawn id-diffikultajiet (33) fil-konklużjonijiet Ordre des barreaux francophones et germanophone (34).
45. Madankollu, ma jistgħux jiġu preklużi l-metodi ta’ żamma mmirata bbażati fuq dawn il-kriterji li jistgħu jkunu effikaċi u, fl-istess ħin, nondiskriminatorji. Huma l-leġiżlaturi nazzjonali, u mhux il-Qorti tal-Ġustizzja, li għandhom ifassluhom favur id-drittijiet fundamentali ggarantiti mill-Karta (35).
46. Barra minn hekk, ninsisti li jkun ħażin li wieħed jinferixxi li l-kriterji personali u ġeografiċi huma l-uniċi kriterji kompatibbli mal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, fid-dawl tad-drittijiet protetti fil-Karta.
47. Anki jekk il-Gvern Franċiż isostni li ma kinux effikaċi (36), ma nemminx li jistgħu jiġu injorati l-arranġamenti proposti mill-gruppi ta’ ħidma li ltaqgħu fi ħdan il-Kunsill (37) sabiex jiddefinixxu r-regoli dwar iż-żamma u l-aċċess kompatibbli mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja (38).
48. Fil-fehma tiegħi, għandha tiġi ffavorita żamma ratione temporis ta’ ċerti kategoriji ta’ data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni, ristretti skont in-neċessitajiet stretti ta’ sigurtà, li ma jippermettux, kollha kemm huma, li tinkiseb immaġni preċiża u ddettaljata tal-ħajja tal-persuni kkonċernati. Fil-prattika, dan ifisser li fir-rigward taż-żewġ kategoriji prinċipali (data dwar it-traffiku u data dwar il-lokalizzazzjoni) għandha tinżamm biss, permezz tal-filtri xierqa, id-data minima li titqies assolutament indispensabbli għall-prevenzjoni u l-kontroll effikaċi tal-kriminalità u għas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali (39).
49. F’kull każ, nirrepeti, li huma l-Istati Membri jew l-istituzzjonijiet tal-Unjoni li għandhom iwettqu, permezz tal-proċess leġiżlattiv (bl-għajnuna tal-esperti proprji), dan l-eżerċizzju ta’ għażla, filwaqt li jitbiegħdu minn kwalunkwe tentattiv li jiġi impost ħżin iġġeneralizzat u indifferenzjat tad-data kollha dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni (40).
50. Għalhekk, fil-konklużjonijiet Ordre des barreaux francophones et germanophone iddikjarajt li “[i]d-diffikulta leġiżlattiva, li nirrikonoxxi, sabiex jiġu stabbiliti bi preċiżjoni l-każijiet u l-kundizzjonijiet li fihom tista’ titwettaq żamma mmirata ma tiġġustifikax li l-Istati Membri, billi l-eċċezzjoni jagħmluha regola, jaqilbu ż-żamma ġġeneralizzata ta’ data personali fil-prinċipju fundamentali tal-liġijiet tagħhom. Jekk dan ikun il-każ, tiġi aċċettata l-validità indefinita ta’ ksur rilevanti tad-dritt għall-protezzjoni tad-data personali” (41).
D. Punt 168 tas-sentenza La Quadrature du Net
51. F’dan il-kuntest, l-elementi essenzjali sabiex tingħata risposta lill-qorti tar-rinviju, fil-fehma tiegħi, ġejjin direttament mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fir-rigward tal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, kif inhi rrikapitulata fis-sentenza La Quadrature du Net.
52. Għaldaqstant, għandi nfakkar, qabelxejn, fil-kummentarju tal-Qorti tal-Ġustizzja f’din is-sentenza, li l-punt 168 tagħha jiġbru fil-qosor b’dan il-mod:
“[L]‑Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, moqri fid-dawl tal-Artikoli 7, 8 u 11 kif ukoll tal-Artikolu 52(1) tal-Karta, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi miżuri leġiżlattivi li jipprevedu, għall-finijiet previsti f’dan l‑Artikolu 15(1), b’mod preventiv, żamma ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni ta’ data dwar it-traffiku u ta’ data dwar il-lokalizzazzjoni. Min-naħa l-oħra, l-imsemmi Artikolu 15(1) moqri fid-dawl tal‑Artikoli 7, 8 u 11 kif ukoll tal-Artikolu 52(1) tal-Karta, ma jipprekludix miżuri leġiżlattivi
– li jippermettu, għall-finijiet tas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali, l‑għoti ta’ ordni lill-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi sabiex jipproċedu b’żamma ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni ta’ data dwar it-traffiku u ta’ data dwar il-lokalizzazzjoni, f’sitwazzjonijiet fejn l-Istat Membru kkonċernat jaffaċċja theddida serja għas-sigurtà nazzjonali li tirriżulta li hija reali u attwali jew prevedibbli, fejn id-deċiżjoni li tipprevedi din l-ordni tista’ tkun suġġetta għal stħarriġ effettiv, jew minn qorti, jew minn entità amministrattiva indipendenti, li jagħtu deċiżjoni vinkolanti, bil-għan li tiġi vverifikata l-eżistenza ta’ waħda minn dawn is-sitwazzjonijiet kif ukoll l-osservanza tal-kundizzjonijiet u tal-garanziji li għandhom jiġu previsti, u fejn l-imsemmija ordni għandha tingħata biss għal perijodu limitat għal dak li huwa strettament neċessarju, iżda li jista’ jiġġedded jekk din it-theddida tippersisti;
– li jipprevedu, għall-finijiet tas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali, tal‑ġlieda kontra l-kriminalità serja u tal-prevenzjoni ta’ attentati serji kontra s-sigurtà pubblika, żamma mmirata ta’ data dwar it-traffiku u ta’ data dwar il-lokalizzazzjoni li tkun limitata, abbażi ta’ elementi oġġettivi u nondiskriminatorji, skont il-kategoriji ta’ persuni kkonċernati jew permezz ta’ kriterju ġeografiku, għal perijodu limitat ratione temporis għal dak li huwa strettament neċessarju, iżda li jista’ jiġġedded;
– li jipprevedu, għall-finijiet tas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali, tal‑ġlieda kontra l-kriminalità serja u tal-prevenzjoni ta’ attentati serji kontra s-sigurtà pubblika, żamma ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni tal-indirizzi IP assenjati lis-sors ta’ konnessjoni, għal perijodu limitat ratione temporis għal dak li huwa strettament neċessarju;
– li jipprevedu, għall-finijiet tas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali, tal‑ġlieda kontra l-kriminalità u tas-salvagwardja tas-sigurtà pubblika, żamma ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni ta’ data relatata mal‑identità ċivili tal-utenti ta’ mezzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi; u
– li jippermettu, għall-finijiet tal-ġlieda kontra l-kriminalità serja u, a fortiori, tas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali, l-għoti ta’ ordni lill‑fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, permezz ta’ deċiżjoni tal-awtorità kompetenti suġġetta għal stħarriġ ġudizzjarju effettiv, sabiex jipproċedu, għal perijodu stabbilit, biż-żamma rapida ta’ data dwar it-traffiku u ta’ data dwar il‑lokalizzazzjoni li dawn il‑fornituri ta’ servizzi għandhom għad-dispożizzjoni tagħhom,
sa fejn dawn il-miżuri jiżguraw, permezz ta’ regoli ċari u preċiżi, li ż‑żamma tad-data inkwistjoni hija suġġetta għall-osservanza tal‑kundizzjonijiet sostantivi u proċedurali applikabbli u li l-persuni kkonċernati għandhom garanziji effettivi kontra r-riskji ta’ abbuż”.
E. Evalwazzjoni tal-leġiżlazzjoni inkwistjoni f’dawn ir-rinviji għal deċiżjoni preliminari, fid-dawl tas-sentenza La Quadrature du Net
53. Skont il-qorti tar-rinviju, li hija esklużivament responsabbli għall-interpretazzjoni tagħha, il-leġiżlazzjoni Ġermaniża tippreskrivi “ż-żamma, mingħajr ebda motiv, iġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni personali, ġeografika u ta’ ħin, ta’ parti kbira mid-data dwar it-traffiku tat-telekomunikazzjonijiet rilevanti” (42).
54. Il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni mhux biss tawtorizza lill-awtoritajiet kompetenti sabiex jeżiġu ż-żamma tad-data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni għal perijodu limitat: huwa l-leġiżlatur li jimponi direttament, u b’mod indefinit, l-obbligu li tinżamm din id-data.
55. Bl-istabbiliment ta’ din il-premessa, din il-qorti elenkat, fil-komunikazzjonijiet tagħha tat‑13 ta’ Jannar 2021, id-disparitajiet bejn ir-regoli nazzjonali u dawk imsemmija fis-sentenza La Quadrature du Net, li jistgħu jwasslu għal soluzzjoni differenti minn dik adottata f’dak il-mument.
56. Ser ngħaddi għall-analiżi ta’ dawn id-disparitajiet fl-istess ordni li biha l-qorti tar-rinviju telenkahom, iżda qabel għandi nirrikonoxxi li l-leġiżlatur Ġermaniż ħa bis-serjetà l-kompitu li jaġġusta l-leġiżlazzjoni nazzjonali sabiex tiġi konformi mar-rekwiżiti li jirriżultaw, f’dan il-kuntest, mill-kummentarju stabbilit mill-Qorti tal-Ġustizzja.
57. Bħalma tenfasizza l-qorti tar-rinviju, il-leġiżlazzjoni inkwistjoni hija r-riżultat ta’ emenda leġiżlattiva li saret minħabba l-ġurisprudenza tal-Bundesverfassunsgericht (il-Qorti Kostituzzjonali Federali) u minħabba l-effetti tal-kummentarju stabbilit fis-sentenza Digital Rights.
58. Għaldaqstant, il-progress fil-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni huwa ta’ min ifaħħru peress li huwa r-riżultat ta’ rieda ddeterminata li jkun hemm konformità mal-kummentarju tal-Qorti tal-Ġustizzja.
59. Madankollu, l-isforz leġiżlattiv forsi ffoka iktar fuq l-aspetti dwar il-protezzjoni u l-aċċess għad-data miżmuma, iżda mhux daqstant fuq dawk relatati mad-delimitazzjoni mmirata tad-data li ż-żamma tagħha hija meħtieġa.
1. Tipoloġija tad-data miżmuma
60. It-tipoloġija tad-data miżmuma (id-data relatata mas-siti tal-internet ikkonsultati, mal-posta elettronika u dik li tikkorrispondi għall-komunikazzjonijiet lejn jew minn servizzi ta’ għajnuna bit-telefon ta’ natura soċjali jew reliġjuża ma tinżammx) ma tipprekludix, fil-fehma tiegħi, li jiġi injorat il-fatt li l-obbligu tal-ħżin iġġeneralizzat u indifferenzjat jiġi estiż għal sett usa’ ta’ ħafna iktar data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni, li tkun simili, kollha kemm hi, għal dik eżaminata fis-sentenza La Quadrature du Net.
61. F’dan is-sens, huwa kważi irrilevanti, minħabba l-karatteristiċi partikolari tagħha u l-impatt żgħir ħafna tagħha fuq il-kalkolu globali (43), li tiġi eskluża d-data dwar il-komunikazzjonijiet lejn ċerti linji ta’ assistenza telefonika, minn persuni, awtoritajiet jew organizzazzjonijiet f’oqsma soċjali jew reliġjużi.
62. Lanqas ma huwa deċiżiv li l-obbligu taż-żamma ma jestendix għall-kontenut (kemm jekk ikun tas-siti kkonsultati fuq l-internet kif ukoll tal-posta elettronika), billi s-sentenza La Quadrature du Net ma għamlitx riferiment għalih, iżda għamlet riferiment għad-data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni tal-komunikazzjonijiet elettroniċi.
2. Tul tal-obbligu ta’ żamma tad-data
63. Id-disparità l-iktar sinjifikattiva li hemm mar-regoli nazzjonali analizzati fis-sentenza La Quadrature du Net tikkonċerna t-tul tal-ħżin li, skont l-Artikolu 113b(1) tat-TKG, huwa ta’ erba’ jew ta’ għaxar ġimgħat (erba’ ġimgħat fil-każ tad-data dwar il-lokalizzazzjoni u għaxar ġimgħat għad-data l-oħra), u mhux ta’ sena.
64. Kemm il-qorti tar-rinviju kif ukoll xi gvernijiet rappreżentati jinsistu fuq dan il-fatt, u jenfasizzaw li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni tnaqqas b’mod sinjifikattiv il-perijodu għaż-żamma tad-data. Għall-qorti tar-rinviju, it-tul iqsar inaqqas ir-riskju li jkun jista’ jitfassal profil globali tal-persuni kkonċernati.
65. Bħalma sostnejt fil-konklużjonijiet Ordre des barreaux francophones et germonophone, fejn qiegħed nirrepeti, ġustament, il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni bħalissa, huwa importanti li d-data miżmuma tinżamm biss għal perijodu limitat (44), skont jekk tkunx tappartjeni lil kategorija jew lil oħrajn (45).
66. Madankollu, jekk il-limitazzjoni ratione temporis tal-perijodu ta’ żamma tikkostitwixxi element rilevanti għall-evalwazzjoni tal-leġiżlazzjoni inkwistjoni, din iċ-ċirkustanza ma tistax tpatti għall-fatt li hija timponi żamma ġġeneralizzata u indifferenzjata tad-data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni.
67. Diġà spjegajt li, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, apparti l-każ iġġustifikat mid-difiża tas-sigurtà nazzjonali, huwa possibbli biss il-ħżin immirat tad-data dwar il-komunikazzjonijiet elettroniċi, minħabba r-riskju serju li tippreżenta ż-żamma ġġeneralizzata tagħha.
68. Dan ir-riskju kien, b’mod definittiv, dak li ispira l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja f’dan il-qasam: “[Id]-data dwar it-traffiku u d-data dwar il-lokalizzazzjoni jistgħu jiżvelaw informazzjoni dwar numru sinjifikattiv ta’ aspetti tal-ħajja privata tal‑persuni kkonċernati, inkluż informazzjoni sensittiva bħall‑orjentazzjoni sesswali, l-opinjonijiet politiċi, it-twemmin reliġjuż, filosofiku, soċjali u oħrajn kif ukoll l-istat tas-saħħa, filwaqt li tali data tgawdi, fuq kollox, protezzjoni partikolari fid-dritt tal-Unjoni. Meħuda flimkien, tali data tista’ tippermetti li jinsiltu konklużjonijiet preċiżi ħafna dwar il-ħajja privata tal-persuni li d-data tagħhom tkun inżammet, bħalma huma l-użanzi tal-ħajja ta’ kuljum, il-postijiet ta’ soġġorn permanenti jew temporanji, il-vjaġġi ta’ kuljum jew oħrajn, l-attivitajiet eżerċitati, ir-relazzjonijiet soċjali ta’ dawn il-persuni u l-ambjenti soċjali ffrekwentati minnhom. B’mod partikolari, din id-data tipprovdi l-mezzi sabiex jiġi stabbilit il-profil tal-persuni kkonċernati, informazzjoni li hija daqstant ieħor sensittiva, fid-dawl tad-dritt għar-rispett tal-ħajja privata bħalma huwa l-kontenut stess tal-komunikazzjonijiet” (46).
69. Ċertament, u bħalma ssostni l-qorti tar-rinviju, żamma limitata ħafna fiż-żmien tista’ tagħmilha iktar diffiċli biex jitfasslu profili.
70. Madankollu, l-ikbar jew l-inqas diffikultà f’dan ir-rigward ma hijiex biss fil-bażi taż-żmien taż-żamma, iżda wkoll tal-kwantità u l-kwalità tad-data miżmuma: iktar ma jkun hemm data, iktar tkun kbira l-possibbiltà li tinkiseb informazzjoni sensittiva matul perijodi ta’ żmien li t-tul tagħhom jiddependi, min-naħa tagħhom, mill-evoluzzjoni tat-tekniki ta’ monitoraġġ, ta’ korrelazzjoni u ta’ evalwazzjoni tad-data kollha relatata mal-komunikazzjonijiet elettroniċi. Dak li llum jista’ jirriżulta bħala żmien mhux suffiċjenti għall-akkumulazzjoni tal-informazzjoni li tiffaċilita t-tfassil ta’ profili, jista’ jkun iktar milli biżżejjed sabiex dan isir f’futur bejn wieħed u ieħor immedjat (47).
71. F’kull każ, u skont il-Qorti tal-Ġustizzja, “l-indħil fid-drittijiet fundamentali stabbiliti fl-Artikoli 7 u 8 tal-Karta li jinvolvi l-aċċess, minn awtorità pubblika, għal ġabra ta’ data dwar it-traffiku jew ta’ data dwar il-lokalizzazzjoni, li tista’ tipprovdi informazzjoni dwar il-komunikazzjonijiet magħmula minn utent ta’ mezz ta’ komunikazzjoni elettronika jew dwar il-lokalizzazzjoni tat-tagħmir terminali li huwa juża, jippreżenta fi kwalunkwe każ natura serja irrispettivament mit-tul tal-perijodu li għalih l-aċċess għall-imsemmija data huwa mitlub u mill-kwantità jew min-natura tad-data disponibbli għal tali perijodu, meta […] din il-ġabra ta’ data tista’ tippermetti li jinsiltu konklużjonijiet preċiżi dwar il-ħajja privata tal-persuna jew tal-persuni kkonċernati” (48).
72. Fil-qosor, inqis li, minkejja d-differenzi indikati mill-qorti tar-rinviju, is-similaritajiet dwar dan l-aspett bejn il-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-proċessi a quibus u l-leġiżlazzjonijiet involuti fil-proċeduri li wasslu għas-sentenza La Quadrature du Net ma jippermettux li jiġi injorat il-kummentarju ta’ din tal-aħħar.
3. Protezzjoni tad-data kontra l-aċċess illegali għaliha
73. Skont il-qorti tar-rinviju, ir-regoli Ġermaniżi jipprevedu protezzjoni effikaċi tad-data miżmuma mill-perikoli ta’ abbuż u ta’ aċċess illegali.
74. Mingħajr ma jitqajmu dubji dwar l-isforz leġiżlattiv fir-rigward tal-protezzjoni tad-data u tal-aċċess għaliha, ma jistax jintesa li, għall-Qorti tal-Ġustizzja, “[iż]-żamma ta’ data dwar it‑traffiku u ta’ data dwar il-lokalizzazzjoni tikkostitwixxi, fiha nnifisha […] indħil fid-drittijiet fundamentali għar-rispett tal-ħajja privata u għall-protezzjoni tad-data personali” (49). F’dan is-sens, “l-aċċess għal tali data jikkostitwixxi, ikun xi jkun l-użu li jsir minnha sussegwentement, indħil ċar” fid-drittijiet fundamentali msemmija (50).
75. Għaldaqstant, ma huwiex rilevanti għall-finijiet ta’ din il-kawża li s-sistema ta’ protezzjoni tad-data miżmuma prevista mil-leġiżlatur Ġermaniż: a) tiżgura b’mod effettiv il-ħarsien ta’ din id-data; b) tillimita l-kundizzjonijiet ta’ aċċess b’mod rigoruż u effettiv, filwaqt li tillimita ċ-ċirku ta’ dawk li jista’ jkollhom aċċess għaliha; u c) tippermetti biss l-użu tad-data maħżuna għal finijiet ta’ investigazzjoni ta’ reati serji u għall-prevenzjoni ta’ riskji speċifiċi għall-ħajja jew għal-libertà tal-persuni jew għas-sigurtà tal-Istat.
76. Dak li huwa verament deċiżiv huwa li, bħalma tirrepeti wkoll il-qorti tar-rinviju, l-obbligu taż-żamma inkwistjoni, fih innifsu, ma huwa suġġett għal ebda kundizzjoni speċifika.
4. Effett tas-sentenza tal-Bundesverfassungsgericht (il-Qorti Kostituzzjonali Federali) tas‑27 ta’ Mejju 2020
77. Il-qorti tar-rinviju tagħmel riferiment għal deċiżjoni tal-Bundesverfassungsgericht (il-Qorti Kostituzzjonali Federali) dwar l-Artikolu 113 tat-TKG (51), li bħala riżultat, wara li ġiet iddikjarata bħala mhux kostituzzjonali, il-validità ta’ din id-dispożizzjoni ġiet suġġetta għal kundizzjonijiet li l-kompatibbiltà tagħhom mad-dritt tal-Unjoni ma hijiex faċli sabiex tiġi ddeterminata.
78. Il-Qorti tal-Ġustizzja ma għandha xejn xi tgħid, f’dan il-mument, dwar l-effetti ta’ din is-sentenza u wisq inqas dwar il-limiti tar-regoli l-ġodda li l-leġiżlatur Ġermaniż għandu jadotta (jew li adotta, jekk ikun il-każ).
79. Jekk, bħalma ssostni l-qorti tar-rinviju, hija għandha tiddeċiedi dwar is-sentenza ta’ “Reviżjoni” abbażi tad-dritt fis-seħħ fid-data meta tingħata d-deċiżjoni, hija għandha tiddeċiedi hija nnifisha dwar jekk hijiex kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni fid-dawl tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fir-rigward tal-protezzjoni tad-data dwar il-komunikazzjonijiet elettroniċi.
5. Indirizzi IP
80. Skont il-qorti tar-rinviju, mill-punt 168 tas-sentenza La Quadrature du Net jidher li l-Qorti tal-Ġustizzja teħtieġ li għall-indirizzi IP ikun hemm motiv għaż-żamma marbuta mal-għan tas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali, tal-ġlieda kontra l-kriminalità serja u tal-prevenzjoni tat-theddid serju kontra s-sigurtà pubblika. Madankollu, mill-punt 155 huwa dedott li dawn l-indirizzi IP jistgħu jinżammu mingħajr il-ħtieġa għal motiv speċifiku, fejn ikun biss l-użu tad-data miżmuma li jkun jeħtieġ motiv marbut ma’ dan l-għan.
81. Madankollu, ma nifhimx li hemm tali tensjoni (wisq inqas, kontradizzjoni). Jekk fil-punt 155 huwa ddikjarat li ż-żamma ġġeneralizzata u indifferenzjata tal-indirizzi IP attribwiti lis-sors ta’ konnessjoni “ma tidhirx, bħala regola, li tikser l-Artikolu 15(1) tad‑Direttiva 2002/58”, imbagħad huwa ddikjarat li, fil-punt 156, “[m]inħabba n-natura serja tal-indħil fid-drittijiet fundamentali […] li jirriżulta minn din iż-żamma, huma biss il‑ġlieda kontra l-kriminalità serja, il-prevenzjoni ta’ theddid serju kontra s-sigurtà pubblika u s-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali, li jistgħu jiġġustifikaw dan l-indħil […]”.
82. Mill-punti 155 u 156 moqrija flimkien tas-sentenza La Quadrature du Net għaldaqstant, toħroġ ir-risposta koerenti li, fil-punt 168 tagħha, il-Qorti tal-Ġustizzja tat għad-domandi preliminari ppreżentati dakinhar dwar iż-żamma tal-indirizzi IP.
83. Fis-seduta ġew enfasizzati ċerti problemi – li, fil-fehma ta’ xi intervenjenti, jeħtieġu kjarifika min-naħa tal-Qorti tal-Ġustizzja – dwar iż-żamma tal-indirizzi IP. Is-soluzzjoni għal dawn il-problemi (fost oħrajn, dawk ikkawżati mid-disparità bejn l-indirizzi IP dinamiċi u dawk statiċi, kif ukoll mill-impatt tal-protokoll Ipv6), fil-fehma tiegħi tmur lil hinn minn dak li tissuġġerixxi l-qorti tar-rinviju, li t-talbiet inizjali tagħha għal deċiżjoni preliminari (52) u li l-komunikazzjoni tagħha tat‑13 ta’ Jannar 2021 huma ħafna iktar limitati fil-portata tagħhom fir-rigward ta’ dan il-punt.
V. Konklużjoni
84. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nissuġġerixxi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi lill-Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali, il-Ġermanja) kif ġej:
“L-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat‑12 ta’ Lulju 2002, dwar l-ipproċessar tad-data personali u l-protezzjoni tal-privatezza fis-settur tal-komunikazzjoni elettronika(Direttiva dwar il-privatezza u l-komunikazzjoni elettronika), kif emendata bid-Direttiva 2009/136/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal‑25 ta’ Novembru 2009, moqri flimkien mal-Artikoli 7, 8, 11 u 52(1) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea u tal-Artikolu 4(2) TUE, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li tobbliga lill-fornituri ta’ servizzi tal-komunikazzjonijiet elettroniċi disponibbli għall-pubbliku jżommu, b’mod preventiv, iġġeneralizzat u indifferenzjat, id-data dwar it-traffiku u dwar il-lokalizzazzjoni tal-utenti finali ta’ dawn is-servizzi għal għanijiet li huma differenti minn dawk tal-protezzjoni tas-sigurtà nazzjonali kontra theddida serja li tkun reali, attwali jew prevedibbli”.