KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
JÄÄSKINEN
ippreżentati fit-18 ta’ Ġunju 2013 (1)
Kawżi C‑241/12 u C‑242/12
Shell Nederland Verkoopmaatschappij BV u Belgian Shell
[talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mir-Rechtbank te Rotterdam (il-Pajjiżi l-Baxxi)]
Ambjent – Regolament 259/93 dwar is-superviżjoni u l-kontroll ta’ vjaġġi bil-baħar ta’ skart – Direttiva 2006/12/KE dwar l-iskart – Kunċett ta’ skart – Prodott mhux skont l-ispeċifikazzjoni li jirriżulta minn kontaminazzjoni aċċidentali.
I – Introduzzjoni
1. Din il-kawża tirrigwarda l-kwistjoni dwar jekk Shell Nederland Verkoopmaatschappij BV u Belgian Shell (flimkien imsejħa “Shell”) kinux involuti fit-trasferiment ta’ skart bi vjaġġi fuq il-baħar, lejn wieħed mill-postijiet tan-negozju tagħhom fil-Pajjiżi l-Baxxi, li kien jikkonsisti fi ftit iktar minn 333 000 kilogramma ta’ prodott taż-żejt li ntbagħat lura minn xerrej fil-Belġju. Ix-xerrej ma setax jaħżen jew iżomm il-prodott taż-żejt minħabba difett fil-kompożizzjoni tiegħu kkawżat, aċċidentalment, matul it-tagħbija tat-trasferiment inizjali tal-prodott mill-Pajjiżi l-Baxxi lejn il-Belġju. Essenzjalment, il-kwistjoni jekk il-prodott taż-żejt għandux jitqies bħala “skart” hija l-unika waħda li fuqha l-qorti tar-rinviju nazzjonali qiegħda titlob gwida fil-kuntest ta’ proċeduri kriminali mressqa kontra Shell għal nuqqas ta’ konformità mar-rekwiżiti proċedurali stipulati mid-dritt tal-UE u dak tal-Pajjiżi l-Baxxi fir-rigward tat-trasport tal-iskart bi vjaġġi fuq il-baħar (2).
2. L-Artikolu 3(1) tar-Regolament tal-Kunsill (KEE) Nru 259/93, tal-1 ta’ Frar 1993, dwar is-superviżjoni u l-kontroll ta’ vjaġġi bil-baħar ta’ skart fi, għal u mill-Komunità Ewropea (3), jeħtieġ notifikazzjoni, qabel it-trasport tal-iskart bi vjaġġi fuq il-baħar, lill-awtorità kompetenti tad-destinazzjoni, waqt li l-Artikolu 5(1) tar-Regolament 259/93 jipprekludi vjaġġi bil-baħar mingħajr awtorizzazzjoni. Dawn iż-żewġ obbligi huma suġġetti għall-prinċipju ta’ prekawzjoni tal-Artikolu 191 (2) TFUE (4), u ma huwiex ikkontestat li Shell la nnotifikat il-vjaġġi bil-baħar tal-prodott taż-żejt lill-awtoritajiet kompetenti u lanqas ma kisbet awtorizzazzjoni.
II – Il-kuntest ġuridiku
3. Il-kuntest ġuridiku li huwa rilevanti għal din it-tilwima jistabbilixxi l-konnessjoni bejn id-definizzjoni ta’ skart fid-Direttiva 2006/12/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-5 ta’ April 2006, dwar l-iskart (li daħlet fis-seħħ fis-17 ta’ Mejju 2006) (5) u l-obbligi li huma kkristalizzati fir-Regolament 259/93. Dan huwa skont kif ġej.
A – Regolament 259/93
4. Is-sitt, id-disa’ u t-tmintax-il premessi tar-Regolament 259/93 jipprovdu skont kif ġej:
“(6) Billi huwa importanti li tkun organizzata s-superviżjoni u l-kontroll ta’ vjaġġi bil-baħar ta’ skart b’tali mod li tiġi kunsidrata l-ħtieġa li tkun preservata, mħarsa u mtejba l-kwalità ta’ l-ambjent ;
[…]
(9) Billi vjaġġi bil-baħar ta’ skart għandhom ikunu suġġetti għal notifika minn qabel lill-awtoritajiet kompetenti biex jiffacilitaw li dawn ikunu infurmati kif xieraq partikolarment bit-tip, ċaqliq u rimi jew irkupru ta’ skart, sabiex dawn l-awtoritajiet jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa għall-protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem u l-ambjent, inkluża l-possibbiltà li jitqajmu oġġezzjonijiet raġonevoli dwar il-vjaġġ bil-baħar.
[…]
(18) Billi, fil-każ ta’ traffiku illegali, il-persuna li l-azzjonijiet tagħha joħolqu dan it-traffiku għandha tieħu lura u/jew tiddisponi minn jew tirkupra l-iskart b’metodu alternattiv u ambjentalment sod; billi, jekk jonqos li jagħmel dan, l-awtoritajiet kompetenti tal-tluq jew tad-destinazzjoni, kif xieraq, għandhom huma stess jintervjenu”.
5. L-Artikolu 2(a)(i) u (k) tar-Regolament 259/93 huwa fformulat kif ġej:
“Għall-għanijiet ta’ dan ir-Regolament:
(a) skart huwa kif definit fl-Artikolu 1(a) tad-Direttiva 75/442/KEE;
[…]
(i) rimi huwa kif definit fl-Artikolu 1(e) tad-Direttiva 75/442/KEE ;
[…]
(k) irkupru huwa kif definit fl-Artikolu 1(f) tad-Direttiva 75/442/KEE ;
[…]” (6)
6. It-Titolu II tar-Regolament 259/93, bit-titolu “Vjaġġi bil-baħar ta’ skart bejn Stati Membri” jinkludi l-Kapitolu A, bit-titolu “Skart għar-rimi”. L-Artikolu 3 (1) tar-Regolament 259/93, li jidher f’dan il-kapitolu, jipprovdi:
“1. Meta notifikatur ikollu l-intenzjoni li jibgħat skart għal rimi minn Stat Membru wieħed lejn Stat Membru ieħor u/jew li jgħaddi bi transitu minn xi wieħed jew ħafna Stati Membri oħra, u mingħajr preġudizzju għall-Artikoli 25(2) u 26(2), hu għandu jinnotifika lill-awtorità kompetenti tad-destinazzjoni u jibgħat kopja tan-notifika lill-awtoritajiet kompetenti tat-tluq u tat-transitu u lir-riċevent.”
7. L-Artikolu 5(1) tar-Regolament 259/93 jipprovdi:
“1. Il-vjaġġ bil-baħar ikun jista’ jsir biss wara li n-notifikatur ikun irċieva awtorizzazzjoni mill-awtorità kompetenti tad-destinazzjoni.”
8. L-intestatura tal-Kapitolu B tat-Titolu II hija “Skart għall-irkupru”. L-Artikolu 6(1) tar-Regolament 259/93 jipprovdi:
“1. Meta n-notifikatur ikollu l-intenzjoni li jibgħat skart għal irkupru mniżżel fl-Anness III minn Stat Membru wieħed lejn Stat Membru ieħor u/jew li jgħaddi bi transitu minn xi wieħed jew ħafna Stati Membri oħra, u mingħajr preġudizzju għall-Artikoli 25(2) u 26(2), hu għandu jinnotifika lill-awtorità kompetenti tad-destinazzjoni u jibgħat kopji tan-notifika lill-awtoritajiet kompetenti tat-tluq u tat-transitu u lir-riċevent.”
9. L-Artikolu 26 jipprovdi:
“1. Kull konsenja ta’ skart magħmula:
(a) mingħajr il-kunsens ta’ l-awtoritajiet kompetenti konċernati kollha bis-saħħa tad-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-Regolament; jew
(b) mingħajr il-kunsens ta’ l-awtoritajiet kompetenti konċernati kollha bis-saħħa tad-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-Regolament; jew
[…]
għandhom ikunu meqjusa bħala traffiku illegali.
[…]
5. Stati Membri għandhom jieħdu l-azzjoni legali xierqa biex jipprojbixxu u jikkastigaw traffiku illegali.”
B – Id-Direttiva 2006/12
10. Id-Direttiva 2006/12/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-5 ta’ April 2006, dwar l-iskart daħlet fis-seħħ fis-17 ta’ Mejju 2006. Il-premessi 2, 3, u 4 tagħha jipprovdu:
“(2) L-objettiv essenzjali tad-dispożizzjonijiet kollha dwar l-immaniġġar ta’ l-iskart għandu jkun il-protezzjoni tas-saħħa umana [tal-bniedem] u ta’ l-ambjent kontra l-effetti ħżiena kkawżati mill-ġbir, mit-trasport, mit-trattament, mill-ħażna u mit-tbattil ta’ l-iskart.
(3) Terminoloġija komuni u definizzjoni ta’ l-iskart huma meħtieġa biex titjieb l-effiċjenza ta’ l-immaniġġar ta’ l-iskart fil-Komunità.
(4) Għandhom jiġu applikati regoli effettivi u konsistenti dwar it-trattament ta’ l-iskart, suġġetti għal ċerti eċċezzjonijiet, għall-proprjetà mobbli li d-detentur jarmi jew li bi ħsiebu jew huwa meħtieġ li jarmi.”
11. L-Artikolu 1(1) tad-Direttiva 2006/12/KE jipprovdi:
“Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva:
(a) ‘skart’ għandha tfisser kwalunkwe sustanza jew oġġett fil-kategoriji stabbiliti fl-Anness I li d-detentur jarmi jew bi ħsiebu jew huwa meħtieġ li jarmi;
b) ‘produttur’ għandha tfisser kull min bl-attivitajiet tiegħu jipproduċi skart (‘produttur oriġinali’) u/jew kull min iwettaq proċessar minn qabel, taħlit jew operazzjonijiet oħra li jwasslu għal bidla fin-natura jew fil-kompożizzjoni ta’ dan l-iskart;
(c) ‘detentur’ għandha tfisser il-produttur ta’ l-iskart jew il-persuna fiżika jew ġuridika li tkun fil-pussess tiegħu;
…
(e) ‘rimi’ għandha tfisser kwalunkwe waħda mill-operazzjonijiet previsti fl-Anness II A;
(f) ‘irkupru’ għandha tfisser kwalunkwe waħda mill-operazzjonijiet previsti fl-Anness II B;
[…]”
12. L-Artikolu 20 tad-Direttiva 2006/12/KE jipprovdi:
“Id-Direttiva 75/442/KEE hija b’dan imħassra, mingħajr preġudizzju għall-obbligi ta’ l-Istati Membri rigward il-limiti ta’ żmien għat-traspożizzjoni fil-liġi nazzjonali stabbiliti fl-Anness III, Parti B.
Ir-referenzi għad-Direttiva mħassra għandhom jinftiehmu bħala referenzi għal din id-Direttiva u għandhom jinqraw skond it-tabella ta’ korrelazzjoni fl-Anness IV. (7)”
III – Il-kawża prinċipali u d-domandi rinvjati għal deċiżjoni preliminari
13. Fit-3 ta’ Settembru 2006, Shell għabbiet Ultra Light Sulphur Diesel (ULSD) fuq bastiment u bagħtitu lil klijent Belġjan (Gebr. Carens B.V.B.A., “Carens”). Fil-ħin meta tgħabba l-bastiment, it-tankijiet ma kinux vojta għalkollox, bir-riżultat li l-ULSD tħallat ma’ Methyl Tertiary Butyl Ether (MTBE).
14. Ir-riżultat ta’ dik it-taħlita kien li l-ULSD ma kienx jissodisfa l-ispeċifikazzjonijiet miftiehma tal-prodott u ma setax jintuża iktar minn Carens għall-iskop maħsub oriġinarjament, jiġifieri l-bejgħ tiegħu minn Carens bħala karburant tad-diesel mill-pompa. Il-punt ta’ infjammabbiltà tat-taħlita kien wisq baxx għal dak l-iskop. Barra minn hekk, fuq il-bażi tal-permess ambjentali tagħha, Carens kienet prekluża milli taħżen taħlita b’dan il-punt ta’ infjammabbiltà. It-taħlita tal-ULSD mal-MTBE ġiet skoperta biss wara li l-konsenja kienet twasslet lil Carens fil-Belġju. Skont l-osservazzjonijiet bil-miktub tal-Kummissjoni, bejn l-20 u t-22 ta’ Settembru 2006, Shell bagħtet il-konsenja lura bil-baħar lejn il-Pajjiżi l-Baxxi u ordnat li titħallat, sabiex it-taħlita l-ġdida tinbiegħ bħala karburant. Kif diġà ssemma, Shell la għamlet notifika taħt ir-Regolament Nru 259/93 u lanqas ma talbet awtorizzazzjoni qabel ma sar il-vjaġġ bil-baħar.
15. Sussegwentement tressqu proċeduri kriminali kontra Shell quddiem ir-Rechtbank Rotterdam. Il-prosekutur allega li, matul jew madwar il-perijodu bejn l-20 u t-22 ta’ Settembru 2006 f’Barendrecht u/jew Rotterdam, fi kwalunkwe każ fil-Pajjiżi l-Baxxi, u fi kwalunkwe każ fit-territorju tal-Unjoni Ewropea, Shell ikkommettiet att/atti msemmija fl-Artikolu 26(1) tar-Regolament 259/93, peress li kienet qiegħda tittrasporta skart bil-baħar mill-Belġju sal-Pajjiżi l-Baxxi fil-bastiment tanker bil-mutur bl-isem “Nimitz”, li kien jikkonsisti f’żejt tal-gass u/jew żejt tad-diesel (madwar 333 276 kilogramma) ikkontaminat bl-MTBE, fi kwalunkwe każ skart taż-żejt, u fi kwalunkwe każ skart li għalih issir referenza taħt il-kodiċi AC 030 fl-Anness III tar-Regolament 259/93. Dan il-vjaġġ bil-baħar sar mingħajr notifika lill-awtoritajiet kompetenti rilevanti (kollha) u/jew mingħajr ma nkiseb il-permess tagħhom b’mod konformi mar-Regolament 259/93.
16. Fid-dawl ta’ dan kollu, ir-Rechtbank għamlet d-domandi li ġejjin għal deċiżjoni preliminari.
“1. Tagħbija diesel għandha tiġi kklassifkata bħala skart fis-sens tar-[Regolamenti 259/93 u 1013/2006] fiċ-ċirkustanzi li ġejjin:
a. it-tagħbija hija komposta minn Ultra Light Sulphur Diesel, li bi żball tħallat ma’ Methyl Tertiary Butyl Ether;
b. wara li ġiet ikkunsinnata lix-xerrej, ġara li – minħabba t-taħlita – it-tagħbija ma kinitx tissodisfa l-ispeċifikazzjonijiet miftiehma bejn ix-xerrej u l-bejjiegħ (din hija, għalhekk, “off spec”);
c. skont il-kuntratt tal-bejgħ, il-bejjiegħ – wara kontestazzjoni min-naħa tax-xerrej – ħa lura t-tagħbija u ħallas lura l-prezz tal-bejgħ lil dan tal-aħħar;
d. il-bejjiegħ għandu l-intenzjoni li jerġa’ joħroġ it-tagħbija fis-suq - wara li din titħallat jew le ma’ prodott ieħor?
2. Jekk ir-risposta għall-ewwel domanda tkun waħda affermattiva:
a. hemm mument, fid-dawl tal-fatti esposti iktar ’il fuq, li minnu t-tagħbija tista’ tiġi kkunsidrata bħala skart?;
b. l-istatus tat-tagħbija jinbidel, u din tieqaf tkun skart f’xi mument kwalunkwe bejn il-kunsinna lix-xerrej u taħlita ġdida mwettqa minn jew f’isem il-bejjiegħ u, jekk iva, liema huwa dan il-mument?
3. Iċ-ċirkustanza li:
a. it-tagħbija setgħet xorta waħda tintuża inkwantu karburant bħala ULSD pur, iżda ma kinitx iktar tissodisfa r-rekwiżiti (fil-qasam tas-sigurtà) minħabba l-punt ta’ infjammabbiltà iktar baxx tagħha;
b. minħabba l-kompożizzjoni l-ġdida tagħha, it-tagħbija ma setgħetx tinħażen mix-xerrej fid-dawl tal-liċenzji ambjentali tiegħu;
c. it-tagħbija ma setgħetx tintuża mix-xerrej għall-finijiet li għalihom huwa kien xtraha, jiġifieri l-bejgħ fil-pompa bħala karburant diesel;
d. li x-xerrej kellux, jew le, l-intenzjoni li jagħti lura t-tagħbija lix-xerrej abbażi tal-kuntratt tal-bejgħ;
e. il-bejjiegħ effettivament kellu l-intenzjoni li jieħu lura t-tagħbija sabiex jissuġġettaha għal operazzjoni ta’ taħlit u jerġa’ joħroġha fis-suq;
f. it-tagħbija tistax, jew le, jew terġa’ titqiegħed fl-istat oriġinarjament mixtieq, jew inkella tiġi ttrasformata fi prodott li jista’ jiġi kkummerċjalizzat bi prezz li joqrob il-valur fis-suq tat-tagħbija oriġinali ta’ ULSD;
g. din l-operazzjoni ta’ tqegħid fl-istat oriġinali hija proċess ta’ produzzjoni abitwali;
h. il-valur fis-suq tat-tagħbija fl-istat li tinsab fih fil-mument ta’ meta tittieħed lura mix-xerrej jikkorrispondi (kważi) għall-prezz ta’ prodott li tabilħaqq jissodisfa l-ispeċifikazzjonijiet miftiehma;
i. it-tagħbija meħuda lura tista’ tinbiegħ fis-suq mingħajr ma tiġi ttrattata, fl-istat li fih tinsab fil-mument ta’ meta tittieħed lura;
j. il-prodotti bħal dawk tat-tagħbija huma normalment ikkummerċjalizzati u din il-kummerċjalizzazzjoni ma titqiesx bħala waħda ta’ skart;
hija rilevanti sabiex tingħata risposta għall-ewwel domanda?”
17. Ġew riċevuti osservazzjonijiet bil-miktub mingħand Shell, il-Gvern tal-Pajjiżi l-Baxxi u l-Kummissjoni. Kollha ħadu sehem fis-seduta li saret fis-6 ta’ Marzu 2013.
IV – Analiżi
A – Osservazzjonijiet dwar il-kunċett ta’ skart
18. Essenzjalment, u minkejja t-tul tad-domandi rrinvjati, fil-fehma tiegħi l-leġiżlazzjoni u l-ġurisprudenza rilevanti jagħtu risposta ċara għad-digriet ta’ rinviju. Il-qalba tal-problema tinsab fin-nuqqas ta’ Shell li tinnotifika t-trasport bil-baħar tal-prodott taż-żejt u li tikseb awtorizzazzjoni minkejja li kien ġie kkontaminat bi żball.
19. It-taħlita ttrasportata minn Shell mill-Belġju sal-Pajjiżi l-Baxxi tista’ taqa’ taħt bosta mill-kategoriji msemmija fl-Anness I tad-Direttiva 2006/12/KE, bħal pereżempju, Q2 “Prodotti mhux skond l-ispeċifikazzjoni, Q4”, “Materjali mxerrda, mitlufa jew li kienu parti minn inċident, inkluż kwalunkwe materjal, tagħmir, eċċ. kontaminat minħabba l-inċident” jew Q 12 “Materjali adulterati (eż. żjut kontaminati bil-PCBs, eċċ.) (8).
20. Ebda wieħed minn dawn il-fatturi ma huwa determinanti fih innifsu, għaliex il-lista ta’ kategoriji ta’ skart fl-Anness I tad-Direttiva 2006/12 hija waħda miftuħa. Din tkopri, skont il-punt Q16, “kwalunkwe materjal, sustanza jew prodott li mhux inkluż fil-kategoriji msemmija hawn fuq”. Barra minn hekk, il-lista hija maħsuba biss bħala gwida, u l-klassifikazzjoni tal-iskart għandha tiġi inferita primarjament mill-azzjonijiet tad-detenturi u mit-tifsira tat-terminu “rimi” (9).
21. Madankollu, dawn jikkostitwixxu fatturi li jappoġġjaw il-fehma li s-sustanza inkwistjoni f’dan il-każ tammonta għal skart. Dan huwa minnu mill-mument tal-kontaminazzjoni aċċidentali tal-ULSD bl-MTBE sal-punt meta ġie mħallat f’taħlita ġdida, jiġifieri fi kliem ieħor meta ġie rkuprat (10).
22. Il-każ imressaq minn Shell huwa bbażat fuq l-argumenti li ġejjin. Hija ssostni li prodotti “off-spec”, bħall-karburant ikkontaminat inkwistjoni, ma jistgħux jammontaw għal skart u li kieku dan kien il-każ, ir-riżultat inevitabbli jkun tfixkil sproporzjonat għall-kummerċ; li l-karburant intbagħat lura lill-konvenut minħabba rekwiżiti imposti mill-kuntratt tagħha max-xerrej fil-Belġju u mhux minħabba l-kwalità tiegħu bħala “skart”; li l-karburant kien għad fadallu valur ekonomiku, sabiex b’hekk ma setax jammonta għal skart; li Shell kellha l-ħsieb li terġa’ tbiegħ il-prodott fil-mument meta akkwistatu mill-ġdid fil-Belġju (jew billi terġa’ tħalltu jew inkella billi terġa’ tbiegħu fl-istat li kien meta ġie ttrasportat mill-Belġju) u li l-bejgħ mill-ġdid ta’ dan it-tip ta’ prodott huwa xi ħaġa normali fil-kummerċ taż-żejt; u li x-xerrej fil-Belġju, meta bagħat lura l-karburant, ma kellux il-ħsieb li jarmih u sa meta l-karburant intbagħat lura lejn il-Pajjiżi l-Baxxi kien tilef il-kwalità tiegħu ta’ skart.
23. Madankollu, fil-fehma tiegħi ebda wieħed minn dawn l-argumenti ma huwa appoġġjat mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar it-tifsira ta’ rimi ta’ skart.
24. Lanqas ma huma rilevanti direttament għall-kwistjonijiet prinċipali f’din il-kawża, li jitolbu li jiġi stabbilit (i) jekk Shell kinitx “detentur” ta’ skart fi ħdan it-tifsira tal-Artikolu 1(ċ) tad-Direttiva 2006/12 jew bħala l-“produttur” jew inkella bħala l-persuna ġuridika li jkollha l-pussess tiegħu u (ii) jekk il-karburant ikkontaminat kienx “skart” skont it-tifsira tal-Artikolu 1(a) tad-Direttiva 2006/12 peress li kien sustanza jew oġġett skont il-kategoriji stipulati fl-Anness I li d-detentur rema, jew li kellu l-ħsieb jew l-obbligu li jarmi.
25. Barra minn hekk, għall-kuntrarju tas-sottomissjonijiet li għamlet Shell, fl-opinjoni tiegħi l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandha tieħu inkunsiderazzjoni ebda preżunzjoni li ma tikkorrispondix mal-isfond fattwali kif deskritt fir-rinviju għal deċiżjoni preliminari. Hawnhekk qiegħed nirreferi għad-dikjarazzjoni ta’ Shell li kienet konxja mill-kompożizzjoni tat-taħlita tal-karburant u mill-għażla li dan jerġa’ jinbiegħ mingħajr ma jitħallat qabel ma l-merkanzija telqet mill-Belġju. Il-fatt mhux ikkontestat tat-taħlit mill-ġdid tal-karburant qabel ma jerġa’ jinbiegħ, fil-fehma tiegħi, jindika intenzjoni li jintrema, u l-att ta’ taħlit mill-ġdid fih innifsu jammonta għal irkupru, fi kliem ieħor, ir-rimi tal-prodott minn Shell. Inkella, ikun hemm ir-riskju li l-Qorti tal-Ġustizzja tkun qiegħda twieġeb domandi ipotetiċi li huma inammissibbli skont ġurisprudenza stabbilita.
26. Barra minn hekk, il-fatt li l-karburant ikkontaminat kien “off-spec” f’relazzjoni mal-ispeċifikazzjonijiet li jidhru fil-kuntratt bejn Shell u Carens huwa rrilevanti għall-finijiet biex jiġi ddeterminat jekk jammontax għal skart taħt il-liġi mandatorja tal-UE dwar l-iskart, peress li n-natura ta’ din tal-aħħar hija ta’ dritt pubbliku u ma hijiex suġġetta għar-rieda tal-partijiet f’kuntratt. Hawnhekk huwa neċessarju li jitfakkar li t-taħliet tal-karburant inkwistjoni fiha ULSD u MTBE. Kull trattament ta’ karburant tad-diesel irid jieħu inkunsiderazzjoni r-riskji tal-perikli kkawżati minn tixrid fl-ambjent u riskji ta’ protezzjoni min-nirien. L-MTBE huwa kimika li potenzjalment tista’ tkun ta’ ħsara għas-saħħa tal-bniedem fil-każ ta’ kuntatt (11). Dawn ir-riskji huma ovvji f’sitwazzjoni fejn il-kompożizzjoni eżatta tat-taħlita tkun tirriżulta minn kontaminazzjoni bi żball, li n-natura preċiża tagħha trid tiġi stabbilita permezz ta’ analiżi ex-post.
27. Nosserva wkoll li, skont id-digriet ta’ rinviju, ma huwiex ikkontestat li Shell (i) aċċettat li Carens tibgħat lura t-taħlita tal-karburant, (ii) qablet li tittrasporta t-taħlita tal-karburant lura lill-Pajjiżi l-Baxxi u (iii) fil-fatt ħalltitu fil-Pajjiżi l-Baxxi f’taħlita ġdida sabiex tbiegħu bħala karburant. Fil-fehma tiegħi, kull dibattitu ulterjuri dwar x’setgħet għamlet Shell wara li saret taf bil-kontaminazzjoni tal-karburant, jew x’kienet tagħmel f’ċirkustanzi differenti, ma humiex rilevanti sabiex jiġu riżolti l-kwistjonijiet legali li għandna quddiemna.
B – Applikazzjoni tal-kunċett ta’ skart fil-kuntest ta’ fatti rilevanti
28. Il-kwistjoni prinċipali f’din il-kawża hija jekk is-sustanza kkontaminata tammontax għal “skart”, iżda t-tifsira ta’ “produttur” u “rimi” hija wkoll ċentrali għar-riżoluzzjoni tal-kawża.
29. It-terminu “produttur” huwa ddefinit fl-Artikolu 1(b) tad-Direttiva 2006/12 bħala “kull min bl-attivitajiet tiegħu jipproduċi skart (‘produttur oriġinali’) u/jew kull min iwettaq proċessar minn qabel, taħlit jew operazzjonijiet oħra li jwasslu għal bidla fin-natura jew fil-kompożizzjoni ta’ dan l-iskart”. Min-naħa l-oħra, “rimi” huwa ddefinit fl-Artikolu 1(1)(e) bħala “kwalunkwe waħda mill-operazzjonijiet previsti fl-Anness II A”. Dawn id-dispożizzjonijiet għandhom jinqraw fid-dawl tal-ġurisprudenza stabbilita dwar it-tifsira ta’ skart, li għandha tiġi inferita primarjament mill-azzjonijiet tad-detentur, li jiddependu minn jekk ikunx beħsiebu jew le jarmi s-sustanzi inkwistjoni (12).
30. Barra minn hekk, il-fatt li sustanza tista’ terġa’ tintuża għal qligħ ekonomiku ma jfissirx li din ma tkunx skart (13), u l-fatt li sustanza tifforma parti minn proċess industrijali lanqas ma jeskludiha milli tammonta għal skart (14).
31. B’hekk, l-argument ta’ Shell li huwa bbażat fuq l-allegat fatt li t-taħlita kkontaminata setgħet inbiegħet mill-ġdid bħala karburant mingħajr trattament ulterjuri huwa infondat. Kif osserva l-Avukat Ġenerali Jacobs fil-Kawża C-9/00 Palin Granit, l-għamla ta’ sustanza ma tiddeterminax f’termini ġenerali jekk ikunx skart jew le. B’kuntrast, l-għamla ta’ sustanza tista’ tiddetermina jekk tikkostitwixxix skart perikoluż, u tista’ sservi bħala indikazzjoni ta’ jekk is-sustanza hijiex maħsuba jew meħtieġa li tintrema’ (15).
32. B’hekk, il-portata tat-terminu “skart” jiddependi fuq it-tifsira ta’ “rimi” (16). Barra minn hekk, minflok ma tagħti importanza żejda lill-impatt fuq il-kummerċ, kif targumenta Shell, il-ġurisprudenza għamlitha ċara li t-terminu “rimi” għandu jiġi interpretat b’tali mod li jieħu inkunsiderazzjoni l-għan tad-Direttiva 2006/12, li huma l-ħarsien tas-saħħa tal-bniedem u tal-ambjent, u l-għan tal-politika ambjentali tal-UE. Dan ifisser livell għoli ta’ ħarsien ambjentali, azzjoni preventiva, u osservanza tal-prinċipju ta’ prekawzjoni. Meta l-għanijiet tad-Direttiva 2006/12 u tal-Artikolu 191(2) TFUE jitqiesu kif meħtieġ, il-kunċett ta’ skart ma jistax jiġi interpretat b’mod restrittiv (17).
33. Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, it-terminu “rimi” ikopri kemm id-disponiment kif ukoll l-irkupru ta’ sustanza jew oġġett (18).
34. F’dan ir-rigward, ċerti ċirkustanzi jistgħu jikkostitwixxu evidenza ta’ rimi ta’ sustanza jew oġġett jew inkella ta’ intenzjoni jew obbligu li tintrema sustanza jew oġġett fis-sens tal-Artikolu 1(1) tad-Direttiva 2006/12. Dan ikun il-każ b’mod partikolari meta s-sustanza użata tkun fdal mill-produzzjoni, jiġifieri prodott li ma jkunx imfittex per se (19). Il-Qorti tal-Ġustizzja b’hekk iddeċidiet li fdal ta’ ġebel minn proċessi ta’ estrazzjoni ta’ barriera tal-granit, li ma kienx il-prodott prinċipali mfittex mill-operatur, jista’ jikkostitwixxi skart (20). Dan kien japplika minkejja l-fatt li ma kien hemm ebda differenza fil-kwalità fiżika jew fil-kompożizzjoni minerali tal-blat bażiku, tal-fdal tal-ġebel u tal-ġebel estratt għal sfruttament kummerċjali (21).
35. Min-naħa l-oħra, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ukoll li oġġetti, materjali jew materjal prima li jirriżultaw minn proċess ta’ manifattura jew estrazzjoni li ma jkunux intiżi primarjament għal-produzzjoni ta’ dak l-oġġett jistgħu jikkostitwixxu mhux fdal iżda prodott sekondarju li l-impriża kkonċernata ma tkunx tixtieq tarmi, iżda jkun beħsiebha tisfrutta jew tikkummerċjalizza fuq termini ekonomikament vantaġġużi fi proċess sussegwenti, mingħajr proċessar minn qabel (22). Madankollu, wara li kkunsidrat l-obbligu li l-kunċett ta’ skart jiġi interpretat b’mod wiesa’ sabiex jiġu llimitati l-effetti mhux mixtieqa jew dannużi, il-Qorti tal-Ġustizzja llimitat l-użu ta’ dan l-argument fir-rigward ta’ prodotti sekondarji għal sitwazzjonijiet li fihom l-użu mill-ġdid tal-oġġetti, materjali jew materja prima ma huwiex sempliċement possibbiltà iżda ċertezza, mingħajr proċessar minn qabel u bħala parti integrali mill-proċess ta’ produzzjoni (23).
36. Minħabba li l-kontaminazzjoni kienet aċċidentali, huwa ċar li l-fatti inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma jaqgħux taħt l-eċċezzjoni dwar il-prodotti sekondarji. Il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja hija ċara. L-iskart ma jeskludix sustanzi u oġġetti li jistgħu jiġu rkuprati bħala karburant b’mod li huwa responsabbli għall-ambjent (24). Il-possibbiltà li s-sustanza tintuża mill-ġdid b’modifiki ma hijiex rilevanti (25).
37. Fil-fehma tiegħi tagħbija li tikkonsisti f’ULSD imħallat bi żball ma’ MTBE, li b’riżultat ta’ dan ikollha punt ta’ infjammabbiltà iktar baxxa minn dik permessa għad-diesel mibjugħ mill-pompa ssir skart fis-sens tat-tifsira tal-Artikolu 1(1)a tad-Direttiva 2006/12 fil-punt ta’ kontaminazzjoni, u tibqa’ hekk sa meta tiġi rkuprata permezz ta’ taħlit jew permezz ta’ riklassifikazzjoni kummerċjali b’mod li jkun jista’ jiġi vverifikat oġġettivament. Bħala konsegwenza, kien hemm trasferiment ta’ skart. Is-sitwazzjoni kienet tkun differenti biss kieku l-irkupru permezz ta’ taħlit jew bejgħ mill-ġdid lil terz fuq il-bażi ta’ dokumentazzjoni li tiżvela l-kompożizzjoni preċiża tat-taħlita tal-karburant kien seħħ qabel ma reġgħet saret it-tagħbija mill-ġdid fil-Belġju (26).
38. B’hekk, Shell kienet kemm “produttur” ta’ skart taħt l-Artikolu 1(1)(b) tad-Direttiva 2006/12 kif ukoll “detentur” ta’ skart taħt l-Artikolu 1(1) (ċ) tal-istess Direttiva, peress li t-taħlita saret “skart” fil-mument tal-kontaminazzjoni. Din baqgħet skart fil-Belġju fejn Carens saret detentur taħt l-Artikolu 1(1)(ċ), peress li kellha l-obbligu li tarmi t-taħlita kkontaminata, billi ma kelliex permess biex taħżinha, u tabilħaqq ramietha billi bagħtitha lura lill-konvenuta.
39. Malli ħadet lura l-karburant, Shell reġgħet saret detentur, fis-sens tal-Artikolu 1(1) (c) tad-Direttiva 2006/12, kemm bħala l-“produttur” kif ukoll bħala l-persuna ġuridika li kellha l-pussess tiegħu. Shell imbagħad baqgħet obbligata li tarmih sal-punt meta reġa’ sar it-taħlit mill-ġdid fil-Pajjiżi l-Baxxi, li kien jikkostitwixxi l-att ta’ rkupru li permezz tiegħu l-iskart intrema. Fi kliem ieħor, peress li l-proċess ta’ rkupru ma sarx minn Shell qabel ma beda l-vjaġġ ta’ ritorn lejn il-Pajjiżi l-Baxxi, it-taħlita kkontaminata baqgħet skart għat-tul sħiħ ta’ dak il-vjaġġ.
40. Nixtieq nagħlaq billi nenfasizza li s-sempliċi nuqqas li jiġu sodisfatti speċifikazzjonijiet kuntrattwali miftiehma ma jfissirx, per se, li sustanza jew prodott għandhom neċessarjament jitqiesu bħala skart. Jekk negozjant jikkonsenja kapuljat tal-laħam lil restorant li jkun taħlit ta’ laħam taċ-ċanga u laħam taż-żiemel, minflok laħam taċ-ċanga pur kif miftiehem bejn il-partijiet, huwa jista’ jkun obbligat kuntrattwalment li jaċċetta r-ritorn tal-konsenja mingħajr ma’ dan isir skart. Madankollu, jekk il-prodott ikun jirriżulta minn kontaminazzjoni aċċidentali tal-laħam taċ-ċanga bil-laħam taż-żiemel matul l-ipproċessar tal-ikkapuljat, huwa jkollu obbligu li jarmi l-ikkapuljat sa meta jiġu vverifikati l-karatteristiċi preċiżi tiegħu u l-ikkapuljat jew jintrema jew inkella jiġi kklassifikat mill-ġdid kummerċjalment, pereżempju, bħala għalf għall-minks, jew bħala taħlita ta’ laħam taċ-ċanga u taż-żiemel għall-konsum mill-bniedem jekk jissodisfa r-rekwiżiti rilevanti taħt regolamenti dwar il-prodotti tal-ikel (27). B’mod iktar ġeneriku, taħlita ta’ kompost immanifatturata bi żball hija prima facie skart jekk l-użu li għalih tkun maħsuba ma jkunx sigur, fin-nuqqas ta’ għarfien dwar il-kompożizzjoni tagħha. Dan japplika għal prodotti bħal ikel jew karburant li l-kwalitajiet tagħhom ikunu importanti għas-saħħa tal-bniedem u għall-ambjent (28).
41. B’hekk il-laħam ikkapuljat jikkostitwixxi “skart” taħt id-dritt tal-UE dwar l-iskart, b’mod partikolari prodott mhux skont l-ispeċifikazzjoni li jiġi kkontaminat minħabba inċident (29), matul il-perijodu mill-kontaminazzjoni sar-rimi jew l-irkupru permezz ta’ klassifikazzjoni mill-ġdid.
42. B’hekk, għall-kuntrarju ta’ argumenti li għamlet Shell matul is-seduta, ir-risposta li ser nipproponi mhux ser tikkawża tfixkil eċċessiv għall-kummerċ, iżda tenfasizza l-istandard ta’ attenzjoni li kull negozjant responsabbli huwa mistenni li jsegwi, jiġifieri li jikkunsidra bħala skart kull prodott ikkontaminat bħala riżultat ta’ inċident.
V – Konklużjoni
43. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi r-risposta li ġejja għad-domandi kollha rrinvjati mir-Rechtbank te Rotterdam:
“Tagħbija li tikkonsisti f’karburant li l-bejjiegħ jieħu lura u jipproċessa permezz ta’ taħlit bil-għan li jerġa’ jpoġġih fis-suq, minħabba li l-karburant ikun tħallat bi żball ma’ sustanza u b’hekk ma jkunx għadu jissodisfa r-rekwiżiti ta’ sigurtà sabiex ikun jista’ jinħażen mix-xerrej skont permess ambjentali, għandha titqies bħala skart taħt l-Artikolu 2 (a) tar-Regolament [….] Nru 259/93 […..] mill-mument tal-kontaminazzjoni bi żball sa meta tiġi rkuprata b’taħlit.”