Sprawy połączone C‑191/14, C‑192/14, C‑295/14, C‑389/14 i od C‑391/14 do C‑393/14
Borealis Polyolefine GmbH i in.
przeciwko
Bundesminister für Land- und Forstwirtschaft, Umwelt und Wasserwirtschaft i in.
[wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Landesverwaltungsgericht Niederösterreich, Raad van State (Niderlandy) oraz Tribunale amministrativo regionale per il Lazio]
Odesłanie prejudycjalne – System handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej – Dyrektywa 2003/87/WE – Artykuł 10a ust. 5 – Metoda przydziału uprawnień – Bezpłatny przydział uprawnień – Sposób obliczania jednolitego międzysektorowego współczynnika korygującego – Decyzja 2011/278/UE – Artykuł 15 ust. 3 – Decyzja 2013/448/UE – Artykuł 4 – Załącznik II – Ważność
Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 28 kwietnia 2016 r.
1. Postępowanie sądowe – Wniosek o otwarcie na nowo ustnego etapu postępowania – Wniosek mający na celu umożliwienie stronom przedstawienia uwag w przedmiocie kwestii prawnych, które zostały podniesione w opinii rzecznika generalnego – Przesłanki otwarcia procedury na nowo
(statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 23; regulaminu postępowania przed Trybunałem, art. 83)
2. Pytania prejudycjalne – Ocena ważności – Pytanie dotyczące ważności decyzji, która nie została zaskarżona na podstawie art. 263 TFUE – Skarga w postępowaniu głównym wniesiona przez spółkę w oczywisty sposób nieuprawnioną do żądania stwierdzenia nieważności – Dopuszczalność
[art. 263 akapit czwarty TFUE, art. 267 pkt b) TFUE; decyzje Komisji: 2011/278, art. 10 ust. 9, art. 15 ust. 4; 2013/448, art. 4, załącznik II]
3. Środowisko naturalne – Zanieczyszczenie powietrza – Dyrektywa 2003/87 – System handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych – Przejściowy system przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji – Metoda przydziału – Obliczanie na podstawie maksymalnej rocznej liczby takich uprawnień do przydziału – Uwzględnienie, przy określaniu tej liczby, emisji wytwórców energii elektrycznej – Niedopuszczalność
(dyrektywa 2003/87 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 10a ust. 3, 5; decyzja Komisji 2011/278, art. 15 ust. 3)
4. Prawo Unii Europejskiej – Wykładnia – Teksty wielojęzyczne – Jednolita wykładnia – Rozbieżności pomiędzy różnymi wersjami językowymi – Kontekst i cel danego uregulowania jako punkt odniesienia
5. Środowisko naturalne – Zanieczyszczenie powietrza – Dyrektywa 2003/87 – System handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych – Przejściowy system przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji – Metoda przydziału – Obliczanie na podstawie maksymalnej rocznej liczby takich uprawnień do przydziału – Uwzględnienie, przy określaniu tej liczby, emisji pochodzących z instalacji objętych systemem handlu uprawnieniami przed rokiem 2013 – Niedopuszczalność
[dyrektywa 2003/87 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 10a ust. 5 akapit pierwszy lit. b), załącznik I; decyzja Komisji 2013/448, art. 4, załącznik II]
6. Pytania prejudycjalne – Ocena ważności – Stwierdzenie nieważności postanowień decyzji Komisji dotyczących współczynnika korygującego stosowanego przez państwa członkowskie w celu określenia liczby uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, które mają zostać przyznane bezpłatnie – Skutki – Ograniczenie w czasie
(art. 264 akapit drugi TFUE, art. 267 TFUE; dyrektywa 2003/87 Parlamentu Europejskiego i Rady; decyzja Komisji 2013/448, art. 4, załącznik II)
7. Pytania prejudycjalne – Ocena ważności – Stwierdzenie nieważności aktu Unii – Skutki – Zastosowanie w drodze analogii art. 266 TFUE – Obowiązki instytucji Unii – Obowiązek przedsięwzięcia środków koniecznych do usunięcia stwierdzonej niezgodności z prawem
(art. 266, 267 TFUE)
8. Pytania prejudycjalne – Ocena ważności – Stwierdzenie nieważności aktu Unii – Skutki – Ograniczenie w czasie – Wyjątek na rzecz podmiotu, który wszczął postępowanie sądowe lub wystąpił z równoważnym środkiem prawnym, zgodnie z mającym zastosowanie prawem krajowym
(art. 267 TFUE)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 40)
2. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 46, 49, 50, 58)
3. Wyłączenie, przy określaniu maksymalnej rocznej liczby uprawnień, emisji generowanych przez wytwórców energii elektrycznej wynika z art. 10a ust. 5 dyrektywy 2003/87 ustanawiającej system handlu przydziałami [uprawnieniami do] emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, który nie przyznaje Komisji żadnych uprawnień dyskrecjonalnych w tym zakresie. W istocie zawarte w art. 10a ust. 5 tej dyrektywy odniesienie do instalacji, które nie są objęte ust. 3, należy rozumieć w ten sposób, że dotyczy ono instalacji, które nie są ani wytwórcami energii elektrycznej, ani instalacjami służącymi do wychwytywania CO2, ani rurociągami służącymi do transportu CO2, ani wreszcie składowiskami CO2.
Poza tym takie asymetryczne traktowanie emisji wytwórców energii elektrycznej i instalacji generujących emisje gazów cieplarnianych jest zgodne z głównym celem dyrektywy 2003/87, jakim jest ochrona środowiska naturalnego poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych.
(por. pkt 65, 78, 79)
4. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 90)
5. W trakcie określania maksymalnej rocznej liczby uprawnień do emisji, służącej za podstawę do obliczenia liczby uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, które są przyznawane bezpłatnie, Komisja powinna była uwzględnić – zgodnie z art. 10a ust. 5 akapit pierwszy lit. b) dyrektywy 2003/87 ustanawiającej system handlu przydziałami [uprawnieniami do] emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie – wyłącznie emisje z instalacji objętych systemem wspólnotowym począwszy od roku 2013. Przepis ten sprzeciwia się zatem uwzględnianiu emisji będących efektem działań wymienionych w załączniku I do owej dyrektywy od roku 2013 w zakresie, w jakim emisje te pochodzą z instalacji objętych systemem handlu uprawnieniami przed tym rokiem.
Zatem, ponieważ Komisja, przynajmniej częściowo uwzględniła emisje z instalacji objętych systemem handlu uprawnieniami przed rokiem 2013, przy określaniu maksymalnej rocznej liczby uprawnień, które mogą zostać przyznane bezpłatnie, liczba ta nie jest zgodna z wymogami wynikającymi z art. 10a ust. 5 akapit pierwszy lit. b) dyrektywy 2003/87, gdyż jest ona zbyt wysoka. Podobnie, jednolity międzysektorowy współczynnik korygujący ustalony w art. 4 i załączniku II do decyzji 2013/448 dotyczącej krajowych środków wykonawczych w odniesieniu do przejściowego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji gazów cieplarnianych zgodnie z art. 11 ust. 3 owej dyrektywy również jest sprzeczny z tym przepisem. W konsekwencji art. 4 i załącznik II do decyzji 2013/448 są nieważne.
(por. pkt 94, 95, 98, 99; pkt 2 sentencji)
6. Jeśli jest to uzasadnione nadrzędnymi względami pewności prawa, Trybunał dysponuje na podstawie art. 264 akapit drugi TFUE, który przez analogię ma zastosowanie również w ramach odesłania prejudycjalnego dotyczącego oceny ważności aktów Unii na podstawie art. 267 TFUE, uprawnieniem do wskazania w każdym konkretnym przypadku skutków danego aktu, które powinny być uważane za ostateczne.
Należy ograniczyć w czasie skutki stwierdzenia nieważności art. 4 decyzji 2013/448 i załącznika II do decyzji 2013/448 dotyczącej krajowych środków wykonawczych w odniesieniu do przejściowego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji gazów cieplarnianych zgodnie z art. 11 ust. 3 dyrektywy 2003/87, aby zapewnić Komisji czas na przyjęcie koniecznych środków oraz aby nie można było kwestionować przyjętych środków. W istocie, stwierdzenie nieważności międzysektorowego współczynnika korygującego ustalonego w art. 4 i załączniku II do decyzji 2013/448 może podać w wątpliwość wszystkie ostateczne przydziały, których dokonano w państwach członkowskich na podstawie uregulowania uznawanego za ważne. Tak więc stwierdzenie nieważności owych postanowień może mieć poważne niekorzystne skutki dla znacznej liczby stosunków prawnych nawiązanych w dobrej wierze. Te nadrzędne względy pewności prawa mogą uzasadniać ograniczenie w czasie skutków owego stwierdzenia nieważności. Ponadto tymczasowa próżnia prawna, która powstałaby w wyniku stwierdzenia nieważności, mogłaby stworzyć zagrożenie dla wdrażania systemu handlu uprawnieniami ustanowionego w dyrektywie 2003/87, a w konsekwencji dla realizacji celów tego aktu prawnego.
(por. pkt 103, 105, 106, 111; pkt 3 sentencji)
7. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 107)
8. Gdy Trybunał korzysta z możliwości ograniczenia w czasie odnoszących się do przeszłości skutków mającego niekorzystne następstwa stwierdzenia nieważności aktu Unii, ma on za zadanie ustalić, czy przewidziany w jego wyroku wyjątek od tego ograniczenia skutków w czasie może zostać zastrzeżony na rzecz strony postępowania głównego, która wniosła do sądu krajowego skargę na krajowe środki wykonawcze dotyczące aktu Unii, czy też, przeciwnie, nawet w stosunku do tej strony stwierdzenie nieważności aktu Unii wywierającego skutki jedynie na przyszłość stanowi odpowiedni środek zaradczy.
(por. pkt 108)