WYROK SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (piąta izba w składzie powiększonym)

z dnia 9 września 2009 r. (*)

Pomoc państwa – Korzyści podatkowe przyznane przez jednostkę samorządu terytorialnego państwa członkowskiego – Ulga podatkowa w wysokości 45% kwoty inwestycji – Decyzje uznające systemy pomocy za niezgodne ze wspólnym rynkiem i nakazujące odzyskanie wypłaconej pomocy – Stowarzyszenie zawodowe – Dopuszczalność – Kwalifikacja jako nowej pomocy lub jako pomocy istniejącej – Zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań – Zasada pewności prawa – Zasada proporcjonalności

W sprawach od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01

Territorio Histórico de Álava – Diputación Foral de Álava (Hiszpania),

Comunidad autónoma del País Vasco – Gobierno Vasco (Hiszpania),

reprezentowane początkowo przez adwokata R. Falcóna Tellę, a następnie przez adwokatów M. Morales Isasi i I. Sáenza-Cortabarríę Fernándeza,

strona skarżąca w sprawie T‑227/01,

popierana przez

Cámara Oficial de Comercio e Industria de Álava (Hiszpania), reprezentowaną przez adwokatów I. Sáenza‑Cortabarríę Fernándeza i M. Morales Isasi,

oraz

Confederación Empresarial Vasca (Confebask), z siedzibą w Bilbao (Hiszpania), reprezentowaną początkowo przez adwokatów M. Arauja Boyda i R. Sanza, a następnie przez adwokatów Arauja Boyda, L. Ortiza Blanca i V. Sopeñę Blanco,

interwenienci,

Territorio Histórico de Vizcaya – Diputación Foral de Vizcaya (Hiszpania),

Comunidad autónoma del País Vasco − Gobierno Vasco,

reprezentowane początkowo przez adwokata R. Falcóna Tellę, a następnie przez adwokatów M. Morales Isasi i I. Sáenza-Cortabarríę Fernándeza,

strona skarżąca w sprawie T‑228/01,

popierana przez

Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Vizcaya (Hiszpania), reprezentowaną przez adwokatów I. Sáenza‑Cortabarríę Fernándeza i M. Morales Isasi,

oraz

Confederación Empresarial Vasca (Confebask), z siedzibą w Bilbao, reprezentowaną początkowo przez adwokatów M. Arauja Boyda i R. Sanza, a następnie przez adwokatów Arauja Boyda, L. Ortiza Blanca i V. Sopeñę Blanco,

interwenienci,

Territorio Histórico de Guipúzcoa – Diputación Foral de Guipúzcoa (Hiszpania),

Comunidad autónoma del País Vasco − Gobierno Vasco,

reprezentowane początkowo przez adwokata R. Falcóna Tellę, a następnie przez adwokatów M. Morales Isasi i I. Sáenza-Cortabarríę Fernándeza,

strona skarżąca w sprawie T‑229/01,

popierana przez

Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Guipúzcoa (Hiszpania), reprezentowaną przez adwokatów I. Sáenza‑Cortabarríę Fernándeza i M. Morales Isasi,

oraz

Confederación Empresarial Vasca (Confebask), z siedzibą w Bilbao, reprezentowaną początkowo przez adwokatów M. Arauja Boyda i R. Sanz, a następnie przez adwokatów M. Arauja Boyda, L. Ortiza Blanca i V. Sopeñę Blanco,

interwenienci,

Confederación Empresarial Vasca (Confebask), z siedzibą w Bilbao, reprezentowana przez adwokatów M. Arauja Boyda, L. Ortiza Blanca i V. Sopeñę Blanco,

strona skarżąca w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01,

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej początkowo przez J. Buendíę Sierrę, a następnie przez F. Castilla de la Torrego oraz C. Urracę Caviedesa, działających w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

popieranej przez

Comunidad autónoma de La Rioja (Hiszpania), reprezentowaną początkowo przez adwokata A. Bretóna Rodrígueza, a następnie przez adwokatów J. Criada Gámeza oraz I. Serrana Blanca,

interwenient,

mającej za przedmiot – w sprawach T‑227/01 i T‑265/01 – skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji 2002/820/WE z dnia 11 lipca 2001 r. dotyczącej systemu pomocy państwa, który Hiszpania wprowadziła na rzecz przedsiębiorstw z prowincji Álava, w postaci ulgi podatkowej w wysokości 45% kwoty inwestycji (Dz.U. 2002, L 296, s. 1), w sprawach T‑228/01 i T‑266/01 – skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji 2003/27/WE z dnia 11 lipca 2001 r. dotyczącej systemu pomocy państwa, który Hiszpania wprowadziła na rzecz przedsiębiorstw z prowincji Vizcaya, w postaci ulgi podatkowej w wysokości 45% kwoty inwestycji (Dz.U. 2003, L 17, s. 1), a także – w sprawach T‑229/01 i T‑270/01 – skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji 2002/894/WE z dnia 11 lipca 2001 r. dotyczącej systemu pomocy państwa, który Hiszpania wprowadziła na rzecz przedsiębiorstw z prowincji Guipúzcoa, w postaci ulgi podatkowej w wysokości 45% kwoty inwestycji (Dz.U. 2002, L 314, s. 26),

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (piąta izba w składzie powiększonym),

w składzie: M. Vilaras, prezes, M.E. Martins Ribeiro, F. Dehousse (sprawozdawca), D. Šváby i K. Jürimäe, sędziowie,

sekretarz: J. Palacio González, główny administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 16 stycznia 2008 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Ramy prawne

I –  Prawo wspólnotowe

1        Artykuł 87 WE stanowi:

„1.      Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w niniejszym traktacie, wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

[…]

3. Za zgodną ze wspólnym rynkiem może zostać uznana:

a)      pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia;

[…]

c)      pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem;

[…]”.

2        Artykuł 88 WE stanowi:

„1.      Komisja we współpracy z państwami członkowskimi stale bada systemy pomocy istniejące w tych państwach. Proponuje im ona stosowne środki konieczne ze względu na stopniowy rozwój lub funkcjonowanie wspólnego rynku.

2. Jeśli Komisja stwierdzi, po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag, że pomoc przyznana przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych nie jest zgodna ze wspólnym rynkiem w rozumieniu artykułu 87, lub że pomoc ta jest nadużywana, decyduje o zniesieniu lub zmianie tej pomocy przez dane państwo w terminie, który ona określa.

[…]

3.      Komisja jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Jeśli uznaje ona, że plan nie jest zgodny ze wspólnym rynkiem w rozumieniu artykułu 87, wszczyna bezzwłocznie procedurę przewidzianą w ustępie 2. Dane państwo członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych środków, dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej”.

3        Artykuł 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. [88 WE] (Dz.U. L 83, s. 1) stanowi:

„Do celów niniejszego rozporządzenia:

[…]

b)      »istniejąca pomoc« oznacza:

i)      […] każdą pomoc, jaka istniała przed wejściem w życie traktatu w odpowiednich państwach członkowskich, to znaczy systemy pomocowe i pomoc indywidualną, jakie zostały wprowadzone w życie przed [wejściem] i nadal stosowane [są] po wejściu w życie traktatu;

ii)      pomoc dozwoloną, czyli takie systemy pomocowe i pomoc indywidualną, które zostały dozwolone przez Komisję lub przez Radę;

[…]

v)      pomoc, jaka została uznana za pomoc istniejącą, ponieważ można stwierdzić, że w czasie gdy została wprowadzona w życie, nie stanowiła pomocy, a w okresie późniejszym stała się pomocą ze względu na rozwój wspólnego rynku bez wprowadzenia zmian przez państwo członkowskie. W przypadku gdy niektóre środki stają się pomocą po liberalizacji danego działania przez prawo wspólnotowe, środków takich nie uznaje się za pomoc istniejącą po terminie przyjętym dla liberalizacji;

c)      »nowa pomoc« oznacza każdą pomoc, czyli systemy pomocowe i pomoc indywidualną, która nie jest pomocą istniejącą, włącznie ze zmianami istniejącej pomocy;

[…]

f)      »pomoc przyznana bezprawnie« oznacza nową pomoc, wprowadzoną w życie z naruszeniem art. [88] ust. 3 [WE];

[…]”.

4        Zgodnie z art. 2 ust. 1 i art. 3 rozporządzenia nr 659/1999 „zainteresowane państwo członkowskie zgłasza Komisji w odpowiednim czasie wszelkie plany przyznania nowej pomocy” i pomoc taka nie może zostać zrealizowana „do czasu podjęcia przez Komisję decyzji zezwalającej na taką pomoc lub do czasu uznania takiej decyzji Komisji za podjętą”.

5        Jeśli chodzi o działania niezgłoszone, to art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 stanowi, że „[w] przypadku gdy Komisja posiada informacje pochodzące z niezależnego źródła, dotyczące domniemanej pomocy przyznanej bezprawnie, bada informacje bezzwłocznie”. Artykuł 13 ust. 1 tego rozporządzenia przewiduje, że badanie to prowadzi w stosownym przypadku do wydania decyzji o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia. Artykuł 13 ust. 2 rozporządzenia stanowi, że w odniesieniu do kwestii pomocy przyznanej nielegalnie Komisja nie jest związana terminami mającymi zastosowanie do badania wstępnego ani formalnej procedury dochodzenia dotyczącego zgłoszonej pomocy.

6        Artykuł 14 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 brzmi:

„W przypadku gdy podjęte zostały decyzje negatywne w sprawach pomocy przyznanej bezprawnie, Komisja podejmuje decyzję, że zainteresowane państwo członkowskie podejmie wszelkie konieczne środki w celu windykacji pomocy od beneficjenta [...]. Komisja nie wymaga windykacji pomocy, jeżeli byłoby to sprzeczne z ogólną zasadą prawa wspólnotowego”.

7        Obwieszczenie Komisji w sprawie stosowania reguł pomocy publicznej do środków związanych z bezpośrednim opodatkowaniem działalności gospodarczej (Dz.U. 1998, C 384, s. 3, zwane dalej „obwieszczeniem z 1998 r. w sprawie pomocy podatkowej na rzecz przedsiębiorstw”) zawiera w szczególności przepisy odnoszące się do rozróżnienia między pomocą państwa a środkami ogólnymi. Punkty 13 i 14 obwieszczenia brzmią:

„13. Środki podatkowe, które są dostępne dla wszystkich podmiotów gospodarczych działających w państwie członkowskim, są w zasadzie środkami ogólnymi. [...] Poniższe środki nie tworzą pomocy publicznej, pod warunkiem że mają takie samo zastosowanie do wszystkich firm i do produkcji wszystkich towarów:

–        środki podatkowe czysto formalnej natury [...],

–        środki spełniające cele ogólnej polityki gospodarczej poprzez zmniejszenie obciążeń podatkowych związanych z pewnymi kosztami produkcji [...].

14. Fakt, że niektóre firmy albo sektory odnoszą korzyści większe niż inne z tytułu niektórych z tych środków podatkowych, niekoniecznie oznacza, że wchodzą one w zakres reguł konkurencji rządzących pomocą publiczną. A zatem środki zaprojektowane dla zmniejszenia opodatkowania pracy przeznaczone dla wszystkich firm mają względnie większy skutek w przemysłach pracochłonnych niż w przemysłach kapitałochłonnych, ale niekoniecznie tworzą pomoc publiczną. [...]”.

8        Jeśli chodzi o pomoc związaną z inwestycjami, to w przypisie dolnym nr 1 załącznika I do wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej (Dz.U. 1998, C 74, s. 9) ze zmianami (Dz.U. 2000, C 258, s. 5, zwanych dalej „wytycznymi z 1998 r.”) zdefiniowana jest ona następująco:

„Pomoc podatkową można uznać za pomoc związaną z inwestycjami, jeżeli opiera się ona na kwocie zainwestowanej w regionie. Ponadto z inwestycjami mogą się wiązać wszelkie podatki, jeżeli ustalony zostanie pułap wyrażony jako procent kwoty zainwestowanej w danym regionie [...]”.

II –  Prawo krajowe

9        Regulacje podatkowe obowiązujące w hiszpańskim Kraju Basków opierają się na porozumieniu gospodarczym ustanowionym przez Ley 12/1981 (hiszpańską ustawę nr 12/1981) z dnia 13 maja 1981 r., ostatnio zmienioną Ley 38/1997 (hiszpańską ustawę nr 38/1997) z dnia 4 sierpnia 1997 r.

10      Na podstawie tych przepisów Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa (Hiszpania) mogą pod pewnymi warunkami regulować systemy podatkowe obowiązujące na ich terytoriach. Korzystając z tych uprawnień, jednostki te wprowadziły szereg udogodnień podatkowych, a w szczególności kwestionowane w niniejszym postępowaniu ulgi podatkowe w wysokości 45%.

A –  Ulga podatkowa wprowadzona na mocy przepisów podatkowych Territorio Histórico de Álava

11      Szóste postanowienie dodatkowe do Norma Foral nr 22/1994 z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie wykonania budżetu Territorio Histórico de Álava za rok 1995 (zwane dalej „szóstym postanowieniem dodatkowym do Norma Foral nr 22/1994 dla prowincji Álava”) stanowi:

„Inwestycje w nowe środki trwałe dokonane między dniem 1 stycznia i dniem 31 grudnia 1995 r., które przekraczają 2,5 mld [ESP], zgodnie z decyzją Diputación Foral de Álava, korzystają z ulgi podatkowej w wysokości 45% kwoty inwestycji określonej przez Diputación Foral de Álava, stosowanej do ostatecznej kwoty należnego podatku.

Odliczenie, którego nie dokonano z powodu zbyt niskiej kwoty podatku, może zostać dokonane w ciągu kolejnych dziewięciu lat następujących po roku, w którym wydana została decyzja Diputación Foral de Álava.

Ta decyzja Diputación Foral de Álava określi terminy i ograniczenia mogące mieć zastosowanie w każdym przypadku.

Korzyści przyznane na mocy niniejszego postanowienia nie mogą być łączone z jakąkolwiek inną korzyścią podatkową powstałą w związku z tymi inwestycjami.

Diputación Foral de Álava określi również czas trwania procesu inwestycyjnego, który może obejmować inwestycje dokonane w trakcie fazy przygotowawczej projektu będącego podstawą inwestycji”.

12      Obowiązywanie tego postanowienia zostało przedłużone na rok 1996 na mocy piątego postanowienia dodatkowego do Norma Foral nr 33/1995 z dnia 20 grudnia 1995 r., zmienionej pkt 2.11 jedynego postanowienia uchylającego Norma Foral nr 24/1996 z dnia 5 lipca 1996 r., którym wykreślono sformułowanie mówiące o okresie dziewięciu lat zawarte w akapicie drugim szóstego postanowienia dodatkowego do Norma Foral nr 22/1994 dla prowincji Álava. W odniesieniu do roku 1997 obowiązywanie tej regulacji przedłużono na mocy siódmego postanowienia dodatkowego do Norma Foral nr 31/1996 z dnia 18 grudnia 1996 r.

13      Ulgę podatkową w wysokości 45% kwoty inwestycji utrzymano w zmienionej formie w latach 1998 i 1999 odpowiednio na mocy jedenastego postanowienia dodatkowego do Norma Foral nr 33/1997 z dnia 19 grudnia 1997 r. oraz siódmego postanowienia dodatkowego do Norma Foral nr 36/1998 z dnia 17 grudnia 1998 r. Przepisy te stanowiły w szczególności:

„[…] procesy inwestycyjne zainicjowane począwszy od dnia 1 stycznia [1998/1999], których wartość przekracza 2500 milionów [ESP], korzystają z ulgi podatkowej w wysokości 45% kwoty inwestycji. Ulgę tę stosuje się do ostatecznej kwoty należnego podatku osobistego.

[…]

Do procesu inwestycyjnego zaliczać można inwestycje, które będąc realizowanymi w fazie przygotowawczej projektu stanowiącego podstawę inwestycji, są dla tego procesu niezbędne i bezpośrednio z nim związane.

Ulga podatkowa, o której mowa w niniejszym postanowieniu ogólnym, może być stosowana, o ile podatnik przedstawi Diputación Foral de Álava stosowne zgłoszenie sporządzone według wzoru określonego w tym celu przez Diputado Foral de Hacienda, Finanzas y Presupuesto”.

14      Po 1999 r. obowiązywanie tej ulgi podatkowej nie było przedłużane na kolejne lata.

B –  Ulgi podatkowe wprowadzone na mocy przepisów podatkowych Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa

15      Czwarte postanowienie dodatkowe Norma Foral nr 7/1996 dla prowincji Vizcaya z dnia 26 grudnia 1996 r., którego obowiązywanie przedłużono na mocy drugiego postanowienia dodatkowego do Norma Foral nr 4/1998 z dnia 2 kwietnia 1998 r., i analogicznie sformułowane dziesiąte postanowienie dodatkowe do Norma Foral nr 7/1997 dla prowincji Guipúzcoa z dnia 22 grudnia 1997 r. stanowią:

„Inwestycje w nowe środki trwałe dokonywane od dnia 1 stycznia 1997 r., których kwota przekracza 2500 milionów [ESP], na podstawie decyzji Diputación Foral de [Vizcaya/Guipúzcoa] korzystają z ulgi podatkowej w wysokości 45% kwoty określonej przez ten organ, stosowanej do ostatecznej kwoty należnego podatku.

Odliczenie, którego nie dokonano z powodu zbyt niskiej kwoty podatku, może zostać dokonane w latach podatkowych, których koniec przypada w ciągu pięciu lat kalendarzowych następujących po roku, w którym podjęto decyzję o jego przyznaniu.

Data, wraz z którą rozpoczyna bieg okres stosowania tego odliczenia, może zostać przeniesiona – w granicach okresu przedawnienia – na pierwszy rok podatkowy, w trakcie którego wypracowano zysk.

Decyzja, o której mowa w akapicie pierwszym, określa terminy i ograniczenia mające zastosowanie w każdym konkretnym przypadku.

Korzyści przyznane na mocy niniejszego postanowienia nie mogą być łączone z jakąkolwiek inną korzyścią podatkową powstałą w związku z tymi inwestycjami.

Diputación Foral de [Vizcaya/Guipúzcoa] określi również czas trwania procesu inwestycyjnego, który może obejmować inwestycje dokonane w trakcie fazy przygotowawczej projektu będącego podstawą inwestycji, dla której przyznana została korzyść podatkowa”.

16      Przepisy te zostały uchylone – w odniesieniu do Territorio Histórico de Vizcaya –przez Norma Foral nr 7/2000 z dnia 19 lipca 2000 r., a w odniesieniu do Territorio Histórico de Guipúzcoa – przez Norma Foral nr 3/2000 z dnia 13 marca 2000 r.

 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporów

17      W toku postępowań wszczętych poprzez wniesienie w czerwcu 1996 r. i w październiku 1997 r. skarg przeciwko stosowaniu na obszarze Territorio Histórico de Álava ulgi podatkowej w wysokości 45% w odniesieniu do Daewoo Electronics Manufacturing España SA (Demesa), a także Ramondín SA i Ramondín Cápsulas SA (Ramondín), Komisja powzięła wiedzę o istnieniu przepisów przewidujących tę ulgę podatkową. Przepisy te zostały przez nią przywołane w motywie pierwszym jej decyzji 2002/820/WE z dnia 11 lipca 2001 r. dotyczącej systemu pomocy państwa, który Hiszpania wprowadziła na rzecz przedsiębiorstw z prowincji Álava, w postaci ulgi podatkowej w wysokości 45% kwoty inwestycji (Dz.U. 2002, L 296, s. 1); decyzji 2003/27/WE z dnia 11 lipca 2001 r. dotyczącej systemu pomocy państwa, który Hiszpania wprowadziła na rzecz przedsiębiorstw z prowincji Vizcaya, w postaci ulgi podatkowej w wysokości 45% kwoty inwestycji (Dz.U. 2003, L 17, s. 1), oraz decyzji 2002/894/WE z dnia 11 lipca 2001 r. dotyczącej systemu pomocy państwa, który Hiszpania wprowadziła na rzecz przedsiębiorstw z prowincji Guipúzcoa, w postaci ulgi podatkowej w wysokości 45% kwoty inwestycji (Dz.U. 2002, L 314, s. 26) (zwanych dalej łącznie „zaskarżonymi decyzjami”). Komisja uzyskała także nieformalne informacje, z których wynikało, że podobne przepisy istnieją na obszarze Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa (motyw pierwszy decyzji 2003/27 i 2002/894).

18      W dniu 17 marca 1997 r. Komisja odbyła spotkanie z przedstawicielami rządu La Rioja (Hiszpania) i partnerami społecznymi La Rioja.

19      Pismami z dnia 15 marca 1999 r. wysłanymi do stałego przedstawicielstwa Królestwa Hiszpanii Komisja zwróciła się o informacje dotyczące przepisów uchwalonych przez Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa.

20      W pismach z dnia 13 kwietnia i 17 maja 1999 r. wystosowanych przez swe stałe przedstawicielstwo władze hiszpańskie zwróciły się o kolejne przedłużenia terminu wyznaczonego na udzielenie odpowiedzi. Pismem z dnia 25 maja 1999 r. służby Komisji odmówiły przedłużenia tego terminu po raz drugi.

21      W piśmie z dnia 2 czerwca 1999 r. wystosowanym przez swe stałe przedstawicielstwo władze hiszpańskie przekazały informacje dotyczące kwestionowanych ulg podatkowych.

22      W pismach z dnia 17 sierpnia 1999 r. Komisja zawiadomiła Królestwo Hiszpanii o swej decyzji w sprawie wszczęcia formalnej procedury dochodzenia w odniesieniu do trzech systemów przewidujących omawiane ulgi podatkowe. Decyzje o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia [decyzje Komisji w sprawie ulg podatkowych przewidzianych w przepisach Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa (Dz.U. 1999, C 351, s. 29) i w sprawie ulgi podatkowej przewidzianej w przepisach Territorio Histórico de Álava (Dz.U. 2000, C 71, s. 8)] były przedmiotem oddalonych przez Sąd skarg o stwierdzenie nieważności (wyrok Sądu z dnia 23 października 2002 r. w sprawach połączonych T‑269/99, T‑271/99 i T‑272/99 Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑4217).

23      W swej decyzji w sprawie wszczęcia formalnej procedury dochodzenia w odniesieniu do ulgi podatkowej przewidzianej w przepisach Territorio Histórico de Álava Komisja w szczególności zwróciła się do Królestwa Hiszpanii o dostarczenie jej informacji o ewentualnej pomocy podatkowej w postaci ulg podatkowych udzielanej w latach 1986–1994, o decyzjach w sprawie przyznania pomocy w latach 1995–1997 oraz o przedstawionych przez zainteresowane podmioty zawiadomieniach sporządzonych zgodnie z oficjalnym wzorem w odniesieniu do lat 1998–1999. Komisja zwróciła się także o to, by wskazano co najmniej charakter objętych pomocą kosztów inwestycji, kwotę ulgi podatkowej dla każdego beneficjenta, wysokość pomocy wypłaconej na rzecz każdego z beneficjentów z wyszczególnieniem kwot pozostałych do zapłaty, ewentualnie charakter przeżywających trudności przedsiębiorstw beneficjentów podlegających wspólnotowym wytycznym dotyczącym pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji przeżywających trudności przedsiębiorstw, szczegółowe informacje w przypadku kumulacji (kwoty, objętych pomocą kosztów, bądź ewentualnie zastosowanych systemów pomocy, itd.), a także dokładną i szczegółową definicję pojęć „inwestycji” oraz „inwestycji w fazie przygotowawczej”.

24      W wystosowanych przez swe stałe przedstawicielstwo pismach z dnia 9 listopada 1999 r., doręczonych w dniu 12 listopada 1999 r., władze hiszpańskie przedstawiły swe uwagi, w których stwierdziły, że nie chodzi tu o pomoc państwa, i uznały, że dostarczanie zażądanych przez Komisję w jej decyzjach w sprawie wszczęcia formalnej procedury dochodzenia informacji dotyczących decyzji w sprawie przyznania ulg podatkowych nie jest konieczne.

25      Po opublikowaniu decyzji w sprawie wszczęcia formalnej procedury dochodzenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (zob. pkt 22 niniejszego wyroku), w styczniu 2000 r. Komisja otrzymała uwagi pochodzące od osób trzecich, dotyczące przepisów uchwalonych przez Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, zaś w marcu i kwietniu 2000 r. – uwagi dotyczące przepisów uchwalonych przez Territorio Histórico de Álava.

26      W pismach z dnia 1 marca 2000 r. dotyczących Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a także w piśmie z dnia 18 maja 2000 r. dotyczącym Territorio Histórico de Álava, Komisja przedstawiła Królestwu Hiszpanii swe uwagi, umożliwiając mu ustosunkowanie się do ich treści. Władze hiszpańskie nie przestawiły swych uwag, mimo iż zwróciły się z wnioskiem o przedłużenie o 20 dni terminu wyznaczonego na udzielenie odpowiedzi.

 Zaskarżone decyzje

27      Mocą zaskarżonych decyzji Komisja uznała wprowadzone przez Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa ulgi podatkowe w wysokości 45% inwestycji za niezgodną ze wspólnym rynkiem pomoc państwa.

28      W zaskarżonych decyzjach Komisja stwierdziła po pierwsze, iż kwestionowane ulgi podatkowe stanowią pomoc państwa. Uznała ona bowiem, że ulgi te przynoszą ich beneficjentom korzyść polegającą na zmniejszeniu wysokości wydatków obciążających zwykle ich budżet i skutkują uszczupleniem uzyskiwanych przez właściwą jednostkę samorządu terytorialnego wpływów pochodzących z podatków. Korzyść ta ma wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi. Rozpatrywane ulgi podatkowe mają charakter selektywny, gdyż faworyzują one pewne przedsiębiorstwa, które realizują inwestycje o wartości przekraczającej 2,5 mld peset hiszpańskich (ESP). Ponadto ten szczególny charakter ulg jest także wynikiem istnienia po stronie administracji podatkowej uprawnień dyskrecjonalnych w dziedzinie wprowadzania w życie omawianych systemów podatkowych, a także zakresu uznania związanego z określaniem kwoty inwestycji i procesu inwestycyjnego, ze względu na brak dokładnych definicji tych pojęć. Komisja dodaje, że ulgi podatkowe służą realizacji celu polityki gospodarczej, który nie jest nierozerwalnie związany z rozpatrywanym systemem podatkowym, oraz że nie są one uzasadnione rodzajem ani strukturą hiszpańskiego systemu podatkowego.

29      Po drugie Komisja twierdzi, że rozpatrywane ulgi podatkowe stanowią niezgodną z prawem pomoc. Stoi ona na stanowisku, że reguła de minimis nie ma tu zastosowania i że nie chodzi tu o pomoc istniejącą. Komisja odrzuca także argument dotyczący naruszenia zasad ochrony uzasadnionych oczekiwań i pewności prawa, ze względu na to, że chodzi tu o pomoc nową i niezgłoszoną oraz ze względu na to, iż nie uważa ona, jakoby udzieliła jakiegokolwiek szczegółowego zapewnienia, które pozwalałoby na wzbudzenie uzasadnionych oczekiwań co do zgodności rozpatrywanej pomocy z prawem i ze wspólnym rynkiem.

30      Po trzecie Komisja twierdzi, że rozpatrywane systemy pomocy są niezgodne ze wspólnym rynkiem. Według niej omawiane ulgi podatkowe spełniają bowiem najwyraźniej – przynajmniej częściowo – przesłanki wskazane w wytycznych z 1998 r. (zob. pkt 8 niniejszego wyroku), gdyż z jednej strony ich podstawą są wydatki inwestycyjne, a z drugiej strony mogą one wynosić aż do 45% wartości inwestycji. Nie można jednak stosować wobec nich odstępstw regionalnych przewidzianych w art. 87 ust. 3 WE. Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa nie mogą bowiem korzystać z odstępstwa przewidzianego w art. 87 ust. 3 lit. a) WE ze względu na to, że ich produkt krajowy brutto przypadający na mieszkańca jest zbyt wysoki. Podstawą zatwierdzenia spornej pomocy nie może też być art. 87 ust. 3 lit. c), ponieważ wysokość ulg podatkowych przekracza górne limity przewidziane w kolejnych kartach pomocy regionalnej. Poza tym zakres regulacji spornych przepisów obejmuje najwyraźniej inwestycje polegające na zastępowaniu wcześniejszych inwestycji, a także wydatki związane z „procesem inwestycyjnym” czy też z „inwestycjami w fazie przygotowawczej”. Tymczasem wobec braku precyzyjnej definicji tych pojęć nie można wykluczyć, że przedmiot omawianej pomocy obejmować będzie wydatki, których nie sposób uznać za wydatki inwestycyjne w rozumieniu obowiązujących w tej dziedzinie reguł wspólnotowych.

31      Ponadto jeżeli chodzi o pomoc obejmującą wydatki inwestycyjne, które nie odpowiadają definicji przewidzianej w prawie wspólnotowym, to może ona zostać uznana za pomoc operacyjną, która co do zasady jest zabroniona. Komisja twierdzi w tym względzie, iż w rozpatrywanym przypadku nie są spełnione przesłanki, które umożliwiają skorzystanie z odstępstw przewidzianych w art. 87 ust. 3 lit. a) i c) WE. Ponadto zwraca ona uwagę, iż w braku ograniczeń sektorowych ulgi podatkowe w wysokości 45% mogą być niezgodne z regułami sektorowymi. Komisja podnosi wreszcie, że do kwestionowanej pomocy nie można też zastosować innych odstępstw przewidzianych w art. 87 ust. 2 i 3 WE oraz że pomoc ta jest niezgodna ze wspólnym rynkiem.

32      W związku z tym w art. 1 zaskarżonych decyzji Komisja uznała, że sporne Normas Forales stanowią niezgodną ze wspólnym rynkiem i wprowadzoną przez Królestwo Hiszpanii niezgodnie z prawem pomoc państwa na rzecz prowincji Álava, Vizcaya i Guipúzcoa.

33      Artykuł 2 zaskarżonych decyzji stanowi, że Królestwo Hiszpanii zobowiązane jest znieść system pomocy, o którym mowa w art. 1, ponieważ w dalszym ciągu wywołuje on skutki.

34      Artykuł 3 zaskarżonych decyzji przewiduje odzyskanie pomocy na następujących warunkach:

„1. [Królestwo Hiszpanii] podejmie wszelkie niezbędne kroki w celu odzyskania od beneficjentów wskazanej w art. 1 pomocy, przekazanej im bezprawnie.

W odniesieniu do pomocy jeszcze nie wypłaconej [Królestwo Hiszpanii] jest zobowiązane do zawieszenia wypłaty.

2. Odzyskanie następuje bezzwłocznie i zgodnie z procedurami prawa krajowego pod warunkiem, że zezwalają one na bezzwłoczne i skuteczne wykonanie niniejszej decyzji. Pomoc podlegająca odzyskaniu obejmuje odsetki naliczane od daty udzielenia beneficjentom pomocy aż do daty jej odzyskania. Odsetki nalicza się na podstawie stopy referencyjnej stosowanej do obliczenia ekwiwalentu subwencyjnego w ramach pomocy na cele regionalne”.

35      Artykuł 4 zaskarżonych decyzji stanowi, że Królestwo Hiszpanii zobowiązane jest poinformować Komisję o środkach przyjętych w celu zastosowania się do treści decyzji w terminie dwóch miesięcy od daty ich ogłoszenia. W art. 5 decyzji 2002/820 uściślono, że nie dotyczy to pomocy przyznanej na rzecz Damesa i Ramondín. W art. 5 decyzji 2003/27 i 2002/894, a także w art. 6 decyzji 2002/820 wskazano, że adresatem zaskarżonych decyzji jest Królestwo Hiszpanii.

36      Po rozpoznaniu skargi wniesionej przez Komisję Trybunał stwierdził uchybienie przez Królestwo Hiszpanii ciążącym na nim zobowiązaniom, polegające na niewykonaniu zaskarżonych decyzji (wyrok Trybunału z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawach połączonych od C‑485/03 do C‑490/03 Komisja przeciwko Hiszpanii, Zb.Orz. s. I‑11887).

 Postępowanie

37      Trzema skargami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniu 25 września 2001 r. Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Viscaya, Territorio Histórico de Guipúzcoa i Comunidad autónoma del País Vasco ‑ Gobierno Vasco wszczęły postępowanie w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01.

38      Skargami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniu 22 października 2001 r. Confederación Empresarial Vasca (Confebask) wszczęła postępowanie w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01.

39      Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniu 21 grudnia 2001 r. Comunidad autónoma de La Rioja wniosła o dopuszczenie jej do udziału w postępowaniach prowadzonych w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 w charakterze interwenienta popierającego Komisję.

40      Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniu 4 stycznia 2002 r. Círculo de Empresarios Vascos, Cámara Oficial de Comercio e Industria de Álava, a także Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa wniosły o dopuszczenie ich do udziału w postępowaniu w sprawie T‑227/01 w charakterze interwenientów popierających stronę skarżącą; Círculo de Empresarios Vascos, Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Vizcaya, a także Territorio Histórico de Álava i Territorio Histórico de Guipúzcoa wniosły o dopuszczenie ich do udziału w postępowaniu w sprawie T‑228/01 w charakterze interwenientów popierających stronę skarżącą; Círculo de Empresarios Vascos, Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Guipúzcoa, a także Territorio Histórico de Álava i Territorio Histórico de Vizcaya wniosły o dopuszczenie ich do udziału w postępowaniu w sprawie T‑229/01 w charakterze interwenientów popierających stronę skarżącą.

41      Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniu 11 stycznia 2002 r. Confebask wniosła o dopuszczenie jej do udziału w postępowaniu w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 w charakterze interwenienta popierającego stronę skarżącą.

42      Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniu 16 stycznia 2002 r. Comunidad autónoma de La Rioja wniosła o dopuszczenie jej do udziału w postępowaniu w sprawach od T‑265/01 do T‑270/01 w charakterze interwenienta popierającego Komisję.

43      Postanowieniami z dnia 10 września 2002 r. prezes trzeciej izby Sądu w składzie powiększonym zarządził zawieszenie postępowań w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał odwołań od wyroków Sądu z dnia 6 marca 2002 r.: wydanego w sprawach połączonych T‑127/99, T‑129/99 i T‑148/99 Diputación Foral de Álava i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1275 (zwanego dalej „wyrokiem w sprawie Demesa”), oraz wydanego w sprawach połączonych T‑92/00 i T‑103/00 Diputación Foral de Álava i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1385 (zwanego dalej „wyrokiem w sprawie Ramondín”). W tych dwóch wyrokach Sąd rozstrzygnął skargi na dwie decyzje Komisji, w których za niezgodną ze wspólnym rynkiem pomoc państwa uznano przyznanie korzyści podatkowych firmom Demesa i Ramondín na obszarze Territorio Historíco de Álava [decyzja Komisji 1999/718/WE z dnia 24 lutego 1999 r. w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Hiszpanię na rzecz przedsiębiorstwa Demesa (Dz.U. L 292, s. 1) oraz decyzja Komisji 2000/795/WE z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Hiszpanię na rzecz przedsiębiorstw Ramondín SA i Ramondín Cápsulas SA (Dz.U. 2000, L 318, s. 36)].

44      Wskutek zmiany składu izb Sądu sędzia sprawozdawca został przydzielony do piątej izby, a niniejsze sprawy przekazano piątej izbie w składzie powiększonym.

45      Wyrokami z dnia 11 listopada 2004 r. w sprawach połączonych C‑183/02 P i C‑187/02 P Demesa i Territorio Histórico de Álava przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑10609) oraz w sprawach połączonych C‑186/02 P i C‑188/02 P Ramondín i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑10653, Trybunał oddalił odwołania od ww. w pkt 43 wyroków w sprawach Demesa et Ramondín.

46      W dniu 10 stycznia 2005 r., w ramach środków organizacji postępowania, Sąd (piąta izba w składzie powiększonym) przesłuchał strony na okoliczność skutków, jakie dla niniejszego postępowania mogą mieć ww. w pkt 45 wyroki w sprawach Demesa i Territorio Histórico de Álava przeciwko Komisji i Ramondín i in. przeciwko Komisji.

47      W piśmie procesowym z dnia 3 lutego 2005 r., po ustosunkowaniu się do treści tych wyroków, skarżące podtrzymały wniesione skargi.

48      Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a także Comunidad autonóma del País Vasco wycofały się jednak z dwóch pierwszych zarzutów podniesionych w skargach wniesionych przez siebie w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01.

49      Postanowieniami z dnia 9 września 2005 r. prezes (piątej izby w składzie powiększonym) Sądu dopuścił interwencję Confebask po stronie skarżących w postępowaniu prowadzonym w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01. Interwenient przedstawił zatem swe uwagi, skarżące nie przedstawiły konkretnych uwag, zaś Komisja przedstawiła uwagi w wyznaczonych terminach.

50      Postanowieniami z dnia 9 i 10 stycznia 2006 r. prezes piątej izby Sądu w składzie powiększonym dopuścił interwencję Comunidad autónoma de La Rioja po stronie Komisji w postępowaniach prowadzonych po pierwsze w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01, a po drugie w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01. Interwenient przedstawił swe uwagi. Strona skarżąca w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 przedstawiła swe uwagi. Skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 wskazały, iż nie mają uwag. Komisja nie przedstawiła uwag.

51      Postanowieniami z dnia 10 stycznia 2006 r. prezes piątej izby Sądu w składzie powiększonym dopuścił interwencję Cámara Oficial de Comercio e Industria de Álava; Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Vizcaya oraz Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Guipúzcoa, odpowiednio w sprawach T‑227/01, T‑228/01 i T‑229/01, natomiast odrzucił wniosek o przystąpienie do sprawy w charakterze interwenienta złożony przez Círculo de Empresarios Vascos, a także stosowny wniosek złożony przez Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa. Interwenienci przedstawili swe uwagi. Skarżące nie przedstawiły konkretnych uwag, zaś Komisja przedstawiła swe uwagi w wyznaczonym terminie.

52      W dniu 27 kwietnia 2006 r. strony zostały wezwane do przedstawienia swych uwag co do połączenia spraw od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 do łącznego ich rozpoznania w procedurze ustnej oraz ewentualnie w celu wydania wyroku. Zgodnie z art. 50 regulaminu postępowania Sądu postanowieniem prezesa piątej izby Sądu w składzie powiększonym z dnia 13 lipca 2006 r. sprawy te zostały połączone do łącznego rozpoznania w procedurze ustnej.

53      W dniu 14 lutego 2007 r., w ramach środków organizacji postępowania, Sąd zwrócił się do skarżących w każdej ze spraw: od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 o przedstawienie pewnych informacji dotyczących beneficjentów kwestionowanych systemów podatkowych.

54      Pismem z dnia 26 lutego 2007 r. Confebask zwróciła się o zmianę środka organizacji postępowania. W piśmie z dnia 6 marca 2007 r. skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 podały w wątpliwość znaczenie takich działań.

55      W dniu 2 kwietnia 2007 r. Sąd potwierdził zastosowanie środka organizacji postępowania z dnia 14 lutego 2007 r., wzywając skarżące w każdej ze spraw: od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 do przedstawienia żądanych informacji. Skarżące udzieliły odpowiedzi w pismach z dnia 23 kwietnia 2007 r.

56      W dniu 31 lipca 2007 r., w ramach środków organizacji postępowania, Sąd zwrócił się do stron z pytaniami, na które udzieliły one odpowiedzi w październiku 2007 r.

57      Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd postanowił otworzyć procedurę ustną. Podczas rozprawy w dniu 16 stycznia 2008 r. wysłuchano wystąpień stron i ich odpowiedzi na pytania przedstawione przez Sąd.

58      Podczas tej rozprawy Sąd wyznaczył stronom upływający z dniem 28 stycznia 2008 r. termin na przedstawienie określonych informacji dotyczących beneficjentów kwestionowanej pomocy. Okoliczność ta została odnotowana w protokole z rozprawy.

59      Po przeprowadzeniu rozprawy prezes piątej izby w składzie powiększonym postanowił odroczyć zamknięcie procedury ustnej.

60      W pismach z dnia 24 stycznia 2008 r. – w odniesieniu do Territorio Histórico de Vizcaya – oraz z dnia 28 stycznia 2008 r. – w odniesieniu do Territorio Histórico de Álava i Territorio Histórico de Guipúzcoa – skarżące przedłożyły dokumenty dotyczące informacji, których podczas rozprawy zażądał Sąd. Confebask udzieliła odpowiedzi pismem z dnia 29 stycznia 2008 r. Po przedłużeniu terminu wyznaczonego przez Sąd Komisja przedstawiła swe uwagi na temat dostarczonych dokumentów.

61      Prezes piątej izby w składzie powiększonym zamknął procedurę ustną w dniu 12 marca 2008 r. Strony zostały o tym poinformowane pismami z dnia 14 marca 2008 r.

62      W ocenie Sądu sprawy od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 należy połączyć w celu wydania wyroku, po wysłuchaniu na tę okoliczność stron, zgodnie z art. 50 regulaminu postępowania.

63      Podczas rozprawy skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 ponowiły swój wniosek o to, by Sąd wezwał Komisję do przedłożenia określonych dokumentów. Sąd uważa jednak, iż zgromadzony w aktach sprawy materiał dowodowy jest wystarczający.

 Żądania stron

I –  W sprawach od T‑227/01 do T‑229/01

64      Skarżące, tj. Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a także Comunidad autónoma del País Vasco wnoszą do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego – stwierdzenie nieważności zaskarżonych decyzji;

–        tytułem żądania ewentualnego – stwierdzenie nieważności art. 3 zaskarżonych decyzji;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

65      Confebask – interwenient popierający skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 – wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności zaskarżonych decyzji;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

66      Cámara Oficial de Comercio e Industria de Álava, Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Vizcaya oraz Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Guipúzcoa – interweniujące po stronie skarżących odpowiednio w sprawach T‑227/01, T‑228/01 i T‑229/01 – wnoszą do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego – stwierdzenie nieważności zaskarżonych decyzji odpowiednio w każdej ze spraw lub – tytułem żądania ewentualnego – stwierdzenie nieważności art. 3 tych decyzji;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

67      Komisja i popierający ją interwenient, Comunidad autónoma de La Rioja, wnoszą do Sądu o:

–        oddalenie skarg wniesionych przez Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa jako bezzasadnych;

–        uznanie skarg wniesionych przez Comunidad autónoma del País Vasco za niedopuszczalne lub – tytułem żądania ewentualnego – oddalenie ich jako bezzasadnych,

–        obciążenie skarżących kosztami postępowania.

II –  W sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01

68      Confebask – skarżąca – wnosi do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego – stwierdzenie nieważności zaskarżonych decyzji;

–        tytułem żądania ewentualnego – stwierdzenie nieważności art. 3 i 4 zaskarżonych decyzji;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

69      Komisja i popierający ją interwenient, Comunidad autónoma de La Rioja, wnoszą do Sądu o:

–        uznanie skarg za niedopuszczalne;

–        tytułem żądania ewentualnego – oddalenie skarg jako bezzasadnych;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

 Co do prawa

I –  W przedmiocie dopuszczalności skarg

70      Kwestię dopuszczalności należy zbadać po pierwsze w odniesieniu do skarg wniesionych w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01, a po drugie w odniesieniu do skarg wniesionych przez Confebask w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01.

A –  W przedmiocie dopuszczalności skarg w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01

71      Należy tu zbadać po pierwsze kwestię dopuszczalności skarg o stwierdzenie nieważności, a po drugie kwestię dopuszczalności interwencji Confebask w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01.

1.     W przedmiocie dopuszczalności skarg o stwierdzenie nieważności w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01

a)     Argumenty stron

72      Komisja wspierana przez Comunidad autónoma de La Rioja twierdzi – nie podnosząc jednak formalnego zarzutu niedopuszczalności w rozumieniu art. 114 ust. 1 regulaminu postępowania – że Comunidad autónoma del País Vasco nie ma legitymacji procesowej do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01. Okoliczność, że wykonywała ona „kompetencje w dziedzinie koordynacji i harmonizacji w dziedzinie podatków między Territorios Históricos”, nie pozwala na wyciągnięcie wniosku, że zaskarżone decyzje dotyczą tego podmiotu bezpośrednio i indywidualnie. Rozpatrywane systemy pomocy zostały bowiem wprowadzone w ramach wyłącznych kompetencji Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa. Komisja przywołuje w tym względzie pkt 54 i 55 ww. w pkt 43 wyroku w sprawie Demesa.

73      Niemniej jednak Komisja przyznaje, że skargi, o których tu mowa, są dopuszczalne, gdyż wniesione zostały wspólnie z Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, które posiadają według niej czynną legitymację procesową.

74      Skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 stoją na stanowisku, że ich skargi są dopuszczalne.

b)     Ocena Sądu

75      Należy stwierdzić, że ani skarżące, tzn. Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, ani Comunidad autónoma del País Vasco nie są adresatami zaskarżonych decyzji.

76      Należy zaznaczyć, że dopuszczalność skarg wniesionych przez Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa nie jest kwestionowana. Zaskarżone decyzje dotyczą bowiem systemów pomocy, których podmioty te są autorami. Ponadto, w ich mniemaniu, zaskarżone decyzje uniemożliwiają im wykonywanie ich własnych kompetencji wynikających wprost z prawa hiszpańskiego (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 30 kwietnia 1998 r. w sprawie T‑214/95 Vlaams Gewest przeciwko Komisji, Rec. s. II‑717, pkt 29, 30; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Demesa, pkt 50; wyrok z dnia 23 października 2002 r. w sprawach połączonych od T‑346/99 do T‑348/99 Diputación Foral de Álava i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑4259, pkt 37). Skargi są zatem dopuszczalne w odniesieniu do Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa.

77      Ponieważ w każdej ze spraw od T‑227/01 do T‑229/01 chodzi o jedną i tę samą skargę, badanie legitymacji procesowej Comunidad autónoma del País Vasco jest zbędne (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 24 marca 1993 r. w sprawie C‑313/90 CIRFS i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑1125, pkt 31; wyrok Sądu z dnia 15 września 1998 r. w sprawach połączonych T‑374/94, T‑375/94, T‑384/94 i T‑388/94 European Night Services i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3141, pkt 61).

78      Wobec tego skargi o stwierdzenie nieważności w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 są dopuszczalne.

2.     W przedmiocie dopuszczalności interwencji Confebask w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01

a)     W przedmiocie legitymacji Confebask do wystąpienia z interwencją

79      W ramach procedury ustnej Komisja podniosła, że skoro skargi wniesione przez główne strony postępowania dotyczą wyłącznie odzyskania rozpatrywanej pomocy i skoro odzyskanie to nie dotyczy żadnego z członków Confebask, wystąpienie z interwencją przez ten podmiot nie jest dopuszczalne.

80      W odpowiedzi na pytania zadane podczas rozprawy Confebask przedłożyła pewne dokumenty. Tak oto przedstawiła ona dokument sporządzony przez generalnego dyrektora ds. finansowych (Director General de Hacienda) każdego z trzech Territorios Históricos, zaświadczający, że pewne przedsiębiorstwa skorzystały z omawianych ulg podatkowych. Dokumenty te potwierdzają, że zaskarżona decyzja – a w szczególności jej art. 3 nakazujący odzyskanie pomocy – dotyczy tych przedsiębiorstw. Zaświadczenie podpisane przez sekretarza generalnego i prezesa Confebask potwierdza nadto umocowanie członka Confebask do wystąpienia z interwencją na rzecz każdego z tych przedsiębiorstw.

81      Należy przypomnieć, że wydanie przez prezesa piątej izby Sądu w składzie powiększonym postanowienia z dnia 9 września 2005 r. dopuszczającego Confebask do wystąpienia z interwencją po stronie skarżących w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 nie stoi na przeszkodzie temu, by kwestia dopuszczalności tej interwencji została ponownie zbadana w wyroku kończącym postępowanie w sprawie (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie C‑199/92 P Hüls przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4287, pkt 52).

82      Zgodnie z art. 40 akapit drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości, mającym zastosowanie do postępowania przed Sądem na mocy art. 53 akapit pierwszy tego statutu, prawo do wystąpienia z interwencją przysługuje każdej osobie, która uzasadni interes w rozstrzygnięciu sprawy.

83      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dopuszczalne jest występowanie z interwencją przez reprezentatywne stowarzyszenia, których celem jest ochrona ich członków, w sprawach, w których zostały podniesione kwestie o zasadniczym znaczeniu, mogące mieć wpływ na interesy tych członków [postanowienia prezesa Trybunału: z dnia 17 czerwca 1997 r. w sprawach połączonych C‑151/97 P(I) i C‑157/97 P(I) National Power i PowerGen, Rec. s. I‑3491, pkt 66; z dnia 28 września 1998 r. w sprawie C‑151/98 P Pharos przeciwko Komisji, Rec. s. I‑5441, pkt 6; postanowienie prezesa czwartej izby Sądu z dnia 19 kwietnia 2007 r. w sprawie T‑24/06 MABB przeciwko Komisji, pkt 10].

84      Ponadto należy przypomnieć, że przyjęcie wykładni rozszerzającej uprawnienia dopuszczającego do udziału w sprawie w charakterze interwenienta wobec stowarzyszeń ma na celu umożliwienie lepszej oceny kontekstu sprawy, przy jednoczesnym uniknięciu zwiększenia się liczby indywidualnych interwencji, co zagrażałoby efektywności postępowania i jego sprawnemu przebiegowi (ww. w pkt 83 postanowienie w sprawie National Power i PowerGen, pkt 66; postanowienie Sądu z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie T‑201/04 R Microsoft przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2977, pkt 38).

85      Występująca w niniejszej sprawie Confebask jest organizacją branżową o charakterze konfederacji międzysektorowej, której celem jest prowadzenie działalności informacyjnej, reprezentacja, koordynacja i obrona ogólnych i wspólnych interesów tworzących ją przedsiębiorców zrzeszonych w organizacjach hiszpańskiego Kraju Basków. W szczególności ma ona za zadanie reprezentowanie i obronę interesów przedsiębiorstw baskijskich w ich relacjach z administracją, a także z organizacjami społecznymi i branżowymi.

86      Nie ma wątpliwości co do tego, że jest to organizacja reprezentująca przedsiębiorstwa z hiszpańskiego Kraju Basków.

87      Poza tym należy stwierdzić, że – jak wynika z dokumentów przedłożonych w ramach procedury ustnej – niektóre z przedsiębiorstw, które były członkami Confebask w czasie, gdy występowała ona z interwencją, skorzystały z pomocy przyznanej w ramach rozpatrywanych w niniejszej sprawie systemów podatkowych.

88      Rozstrzygnięcie niniejszych odwołań może zatem mieć wpływ na interesy tych przedsiębiorstw, które należały do Confebask, będąc przy tym rzeczywistymi beneficjentami rozpatrywanych środków podatkowych.

89      Co więcej, Confebask uczestniczyła w postępowaniu administracyjnym, które doprowadziło do wydania zaskarżonych decyzji.

90      W związku z tym należy stwierdzić, że Confebask uzasadniła swój interes w rozstrzygnięciu sprawy i że jej interwencja po stronie skarżących jest dopuszczalna.

b)     W przedmiocie dopuszczalności przedstawionych przez Confebask uwag interwenienta

 Argumenty stron

91      Komisja stoi na stanowisku, że uwagi interwenienta przedstawione przez Confebask w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 nie zawierają żadnej argumentacji prawnej, bowiem odsyłają one tylko do załączników. Komisja wywodzi stąd, że pisma te nie spełniają wymogów określonych w art. 44 regulaminu postępowania.

92      Pomocniczo – na wypadek gdyby Sąd uznał, że przedstawione przez Confebask w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 uwagi interwenienta są w całości dopuszczalne – Komisja podnosi, że niektóre z zarzutów podniesionych przez Confebask działającą w charakterze interwenienta są niedopuszczalne, gdyż prowadzą one do modyfikacji przedmiotu sporu określonego we wniesionych w tych sprawach skargach.

 Ocena Sądu

93      Artykuł 116 ust. 4 akapit czwarty regulaminu postępowania stanowi:

„[…]

Uwagi interwenienta zawierają:

a)      stanowisko popierające uwzględnienie albo odrzucenie, w całości lub w części, żądań jednej ze stron;

b)      wskazanie zarzutów i argumentów uzasadniających żądania interwenienta;

c)      w stosownym przypadku, wskazanie dowodów na poparcie żądań interwenienta”.

94      Zgodnie z dobrze utrwalonym orzecznictwem dotyczącym skargi inicjującej postępowanie i mającym w drodze analogii zastosowanie do uwag interwenienta (wyrok Sądu z dnia 15 czerwca 2005 r. w sprawie T‑171/02 Regione autónoma della Sardegna przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2123, pkt 186), zwięzłe przedstawienie zarzutów powinno być dostatecznie zrozumiałe i precyzyjne, aby pozwolić pozwanej na przygotowanie obrony i Sądowi na rozstrzygnięcie skargi w danej sprawie bez pomocy innych informacji (zob. wyrok Sądu z dnia 14 grudnia 2005 r. w sprawie T‑209/01 Honeywell przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑5527, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo).

95      Ponadto, aby zagwarantować pewność prawa i prawidłowe administrowanie wymiarem sprawiedliwości, dla dopuszczalności skargi konieczne jest, aby istotne okoliczności faktyczne i prawne na jej poparcie wynikały przynajmniej zwięźle, ale w sposób spójny i zrozumiały, z treści samej skargi (zob. ww. w pkt 94 wyrok w sprawie Honeywell przeciwko Komisji, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo). Należy w tym względzie zaznaczyć, że wprawdzie treść skargi co do poszczególnych punktów może być poparta i uzupełniona odwołaniem do załączonych do niej wyciągów z dokumentów, jednakże ogólne odwołanie do innych pism, także wówczas, gdy stanowią one załączniki do skargi, nie rekompensuje braku zasadniczych elementów argumentacji prawnej, które muszą być zawarte w skardze na podstawie powołanych wyżej przepisów (postanowienie Sądu z dnia 21 maja 1999 r. w sprawie T‑154/98 Asia Motor France i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1703, pkt 49). Ponadto do Sądu nie należy wyszukiwanie i identyfikowanie w załącznikach podstaw skargi i argumentów, na których może się ona opierać, ponieważ załączniki pełnią funkcję czysto dowodową i pomocniczą (zob. ww. w pkt 94 wyrok Sądu w sprawie Honeywell przeciwko Komisji, pkt 57; wyrok Sądu z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie T‑167/04 Asklepios Kliniken przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2379, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo; zob. także podobnie wyrok Trybunału z dnia 28 czerwca 2005 r. w sprawach połączonych C‑189/02 P, C‑202/02 P, od C‑205/02 P do C‑208/02 P i C‑213/02 P Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑5425, pkt 97–99).

96      W uwagach interwenienta przedstawionych w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 Confebask wskazała, że występuje z interwencją po stronie skarżących w każdej z tych spraw. Wniosła ona o stwierdzenie nieważności zaskarżonych decyzji i obciążenie Komisji kosztami postępowania. Confebask uznała, że „aby Sąd mógł zyskać na czasie i uniknąć tłumaczenia dodatkowych tekstów”, stosowne będzie odesłanie do treści załączonych do uwag interwenienta skarg, które wniosła ona odpowiednio w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01. W skargach tych Confebask przedstawiła nadto uwagi dotyczące naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań.

97      Należy zatem stwierdzić, że z wyjątkiem argumentacji dotyczącej uzasadnionych oczekiwań, żadna z istotnych okoliczności faktycznych ani prawnych nie została przedstawiona w samych uwagach interwenienta, choćby zwięźle czy w głównych zarysach.

98      Ponadto, chociaż sprawy od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 zostały połączone w dniu 13 lipca 2006 r. – czyli po wystąpieniu przez Confebask z interwencją – to jednak zachowują one swój autonomiczny charakter (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 21 czerwca 2001 r. w sprawach połączonych od C‑280/99 P do C‑282/99 P Moccia Irme i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4717, pkt 66; ww. w pkt 94 wyrok w sprawie Honeywell przeciwko Komisji, pkt 71).

99      Wreszcie Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a także Comunidad autónoma del País Vasco – skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 – oraz Cámara Oficial de Comercio e Industria de Álava, Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Vizcaya, a także Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Guipúzcoa (zwane dalej łącznie „Cámaras Oficiales de Comercio e Industria”) – interwenienci w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 – nie są stronami skarg T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01, do których odwołuje się Confebask. Tymczasem tożsamość stron jest decydującym warunkiem dopuszczalności zarzutów, co do których twierdzi się, że zostały podniesione poprzez odwołanie się do pism w innej sprawie (ww. w pkt 94 wyrok w sprawie Honeywell przeciwko Komisji, pkt 67).

100    W tych okolicznościach ogólne odwołanie do innych pism, także wówczas, gdy stanowią one załączniki do uwag interwenienta, nie rekompensuje braku zasadniczych elementów argumentacji prawnej, które zgodnie z art. 116 ust. 4 akapit drugi lit. b) regulaminu postępowania muszą być zawarte w uwagach interwenienta.

101    Wobec powyższego przedstawione przez Confebask uwagi interwenienta są niedopuszczalne w zakresie, w jakim odsyłają one do skarg w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01, natomiast są one dopuszczalne w zakresie, w jakim odnoszą się do kwestii naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań. Zbędne jest zatem orzekanie w przedmiocie pomocniczo sformułowanego przez Komisję argumentu, że niektóre z podniesionych przez Confebask zarzutów są niedopuszczalne, gdyż prowadzą one do modyfikacji przedmiotu sporu określonego we wniesionych w tych sprawach skargach.

B –  W przedmiocie legitymacji Confebask do wniesienia skarg o stwierdzenie nieważności w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01

1.     Argumenty stron

102    Komisja i Comunidad autónoma de La Rioja – bez formalnego podnoszenia zarzutu niedopuszczalności w rozumieniu art. 114 regulaminu postępowania – utrzymują, że skargi wniesione przez Confebask są niedopuszczalne. Twierdzą one, iż przedsiębiorstwo nie może wnieść skargi na decyzję uznającą za niezgodny ze wspólnym rynkiem system pomocy, którego beneficjenci nie są określeni w sposób zindywidualizowany, lecz w sposób ogólny i abstrakcyjny. Confebask nie może zatem wywodzić swej legitymacji procesowej z okoliczności, że zaskarżone decyzje dotyczyły bezpośrednio i indywidualnie reprezentowanych przez nią przedsiębiorstw. Co więcej, Confebask nie wykazała istnienia żadnego interesu własnego. Interwencja Confebask w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 czyni wreszcie zadość względom ekonomiki postępowania uzasadniającym poszanowanie prawa stowarzyszeń do wnoszenia skarg.

103    Confebask uważa natomiast, że posiada legitymację procesową, zwracając uwagę na to, iż reprezentuje ona interesy przedsiębiorstw, które same mają legitymację procesową, bowiem są objęte kwestionowanym systemem podatkowym i mogą zostać zobowiązane do zwrotu uzyskanej pomocy.

104    W odpowiedzi na zadane przez Sąd pytanie Confebask oświadczyła najpierw, że nie jest w posiadaniu informacji na temat kwestii, czy niektórzy z jej członków byli rzeczywistymi beneficjentami rozpatrywanych środków. Podkreśliła jednak, iż wyłącznie ona reprezentuje przed hiszpańskimi organami administracji publicznej zrzeszonych w niej przedsiębiorców baskijskich, będących adresatami spornych uregulowań. Jej legitymacja procesowa nie powinna w każdym razie budzić żadnych wątpliwości, tym bardziej że aktywnie uczestniczyła ona w całym postępowaniu już od chwili podjęcia przez Komisję pierwszych działań w tej sprawie.

105    Po przeprowadzeniu rozprawy, w odpowiedzi na powtórzone po raz trzeci wezwanie Sądu, które skutkowało przedłużeniem procedury ustnej, Confebask przedłożyła zaświadczenia generalnego dyrektora ds. finansowych każdego z trzech Territorios Históricos, potwierdzające, że wszystkie zaskarżone decyzje, a w szczególności nakaz odzyskania pomocy w postaci kwestionowanych ulg podatkowych, dotyczyły pewnych przedsiębiorstw, które w chwili wniesienia skarg w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 były także członkami Confebask (zob. pkt 80 niniejszego wyroku).

106    W swych uwagach na temat dokumentów przedstawionych przez Confebask po przeprowadzeniu rozprawy Komisja podnosi, że podmiot ten nie wykazał, jakoby nakaz odzyskania pomocy dotyczył tych właśnie beneficjentów.

2.     Ocena Sądu

107    Co się tyczy skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej – jak w niniejszej sprawie – przez stowarzyszenie, należy przypomnieć, iż zgodnie z orzecznictwem powołanie się na ochronę interesów ogólnych nie wystarczy, by wykazać dopuszczalność takiej skargi (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 14 grudnia 1962 r. w sprawach połączonych 16/62 i 17/62 Confédération nationale des producteurs de fruits et légumes i in. przeciwko Radzie, Rec. s. 901, 919, 920: z dnia 10 lipca 1986 r. w sprawie 282/85 DEFI przeciwko Komisji, Rec. s. 2469, pkt 16–18).

108    Stowarzyszenie takie jak Confebask, zajmujące się obroną interesów przedsiębiorstw baskijskich, ma zasadniczo prawo wnieść skargę o stwierdzenie nieważności ostatecznej decyzji Komisji w dziedzinie pomocy państwa jedynie wtedy, gdy reprezentowane przez nie przedsiębiorstwa lub niektóre z nich mają prawo do wniesienia skargi indywidualnie lub gdy może ono wskazać na własny interes (zob. wyrok Trybunału z dnia 22 czerwca 2006 r. w sprawach połączonych C‑182/03 i C‑217/03, Zb.Orz. s. I‑5479, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo).

109    Kwestię istnienia w niniejszej sprawie legitymacji procesowej Confebask należy ocenić właśnie w świetle tych zasad.

110    W odniesieniu do kwestii, czy członkowie Confebask bądź członkowie jej członków mają prawo do indywidualnego wniesienia skargi na zaskarżone decyzje, należy zbadać, czy decyzje te dotyczą ich indywidualnie i bezpośrednio w rozumieniu art. 230 akapit czwarty WE.

111    Osoba fizyczna lub prawna może utrzymywać, iż dana decyzja dotyczy jej indywidualnie, tylko wtedy, gdy ma ona wpływ na jej sytuację ze względu na szczególne dla niej cechy charakterystyczne lub na sytuację faktyczną, która odróżnia ją od wszelkich innych osób i w związku z tym indywidualizuje w sposób podobny jak adresata decyzji (zob. wyroki Trybunału: z dnia 15 lipca 1963 r. w sprawie 25/62 Plaumann przeciwko Komisji, Rec. s. 197, 223; z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑298/00 P Włochy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4087, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).

112    W tym względzie należy zaznaczyć, że potencjalni beneficjenci systemów pomocy nie mogą – działając jedynie w tym charakterze – być uważani za podmioty, których decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność systemu pomocy ze wspólnym rynkiem dotyczy indywidualnie (zob. postanowienie Sądu z dnia 10 marca 2005 r. w sprawach połączonych T‑228/00, T‑229/00, T‑242/00, T‑243/00, od T‑245/00 do T‑248/00, T‑250/00, T‑252/00, od T‑256/00 do T‑259/00, T‑265/00, T‑267/00, T‑268/00, T‑271/00, od T‑274/00 do T‑276/00, T‑281/00, T‑287/00 i T‑296/00 Gruppo ormeggiatori del porto di Venezia, Zb.Orz. s. II‑787, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).

113    W odmiennej sytuacji znajduje się jednak przedsiębiorstwo, którego dana decyzja dotyczy nie tylko jako przedsiębiorstwa będącego potencjalnym beneficjentem spornego systemu pomocy, lecz także ze względu na to, że jest ono rzeczywistym beneficjentem przyznanej indywidualnie w ramach tego systemu pomocy, której odzyskanie nakazała Komisja (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 19 października 2000 r. w sprawach połączonych C‑15/98 i C‑105/99 Włochy i Sardegna Lines przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8855, pkt 34; ww. w pkt 111 wyrok w sprawie Włochy przeciwko Komisji, pkt 38, 39).

114    Tymczasem w niniejszej sprawie z dokumentów przedłożonych przez Confebask po przeprowadzeniu rozprawy wynika, że na dzień wniesienia skarg w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 środki podatkowe, o których mowa w każdej z zaskarżonych decyzji, dotyczyły niektórych spośród będących członkami Confebask przedsiębiorstw, jako rzeczywistych beneficjentów przyznanej w ramach rozpatrywanych systemów podatkowych pomocy indywidualnej, której odzyskanie nakazała Komisja. W zaświadczeniach wydanych przez generalnych dyrektorów ds. finansowych Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa wymieniono bowiem przedsiębiorstwa, które skorzystały z wynoszącej 45% ulgi podatkowej, i potwierdzono, że zaskarżone decyzje dotyczą tych przedsiębiorstw.

115    Należy zatem uznać, że zaskarżone decyzje dotyczą tych przedsiębiorstw indywidualnie. W tym względzie należy zaznaczyć, że skoro przesłanki dopuszczalności skargi mogą być badane przez sąd wspólnotowy z urzędu na każdym etapie postępowania, nic nie stoi na przeszkodzie, aby wziął on pod uwagę dodatkowe informacje przedstawione w tym przypadku w toku procedury ustnej (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie T‑95/03 Asociación de Estaciones de Servicio de Madrid i Federación Catalana de Estaciones de Servicio przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4739, pkt 50).

116    Odnosząc się do przesłanki bezpośredniego wpływu, ze względu na to, że zaskarżone decyzje zobowiązują Królestwo Hiszpanii do odzyskania rozpatrywanej pomocy od jej beneficjentów, należy uznać, że decyzje te dotyczą bezpośrednio przedsiębiorstw, które z pomocy tej skorzystały (zob. podobnie ww. w pkt 113 wyrok w sprawie Włochy i Sardegna Lines przeciwko Komisji, pkt 36; wyrok Sądu z dnia 20 września 2007 r. w sprawie T‑136/05 Salvat père & fils i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4063, pkt 75).

117    Wobec powyższego należy uznać, że legitymację procesową mają już same te przedsiębiorstwa, będące członkami Confebask.

118    Skoro Confebask reprezentuje przedsiębiorstwa, wśród których przynajmniej niektóre są uprawnione do wniesienia skargi indywidualnie, należy uznać, iż ma ona czynną legitymację procesową do udziału w postępowaniu, którego przedmiotem są zaskarżone decyzje.

II –  W przedmiocie zasadności skarg

119    Należy najpierw zbadać podniesione przez Confebask – skarżącą w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 – zarzuty dotyczące kwestii braku pomocy państwa, zgodności rozpatrywanych systemów ze wspólnym rynkiem, nadużycia władzy przez Komisję oraz uznania rozpatrywanej pomocy za istniejącą, następnie przeanalizować podniesiony zarówno w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01, jak i w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 zarzut dotyczący uchybień proceduralnych oraz naruszenia zasad pewności prawa, dobrej administracji, ochrony uzasadnionych oczekiwań i równego traktowania, a wreszcie ocenić zarzut dotyczący naruszenia zasady proporcjonalności, podniesiony przez skarżących w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01.

A –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego braku pomocy państwa w rozumieniu art. 87 WE (sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

120    W skargach wniesionych w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 Confebask twierdzi po pierwsze, że rozpatrywane ulgi podatkowe nie skutkowały jakimkolwiek uszczupleniem wpływów podatkowych. Po drugie utrzymuje ona, iż Komisja nie wykazała w wystarczający sposób, że rozpatrywane środki mają wpływ na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową i że powodują zakłócenia konkurencji. Po trzecie Confebask zaprzecza twierdzeniu, że rozpatrywane środki podatkowe mają szczególny charakter. Po czwarte twierdzi ona, że rozpatrywane ulgi podatkowe są uzasadnione charakterem i strukturą systemu podatkowego. Po piąte wreszcie podnosi, że art. 87 WE nie ma zastosowania w niniejszej sprawie.

1.     W przedmiocie części pierwszej zarzutu, dotyczącej braku uszczuplenia wpływów podatkowych

a)     Argumenty stron

121    Confebask utrzymuje, iż zawarte w zaskarżonych decyzjach twierdzenie Komisji, że rozpatrywane ulgi podatkowe powodują uszczuplenie wpływów podatkowych, opiera się na założeniu, że istnieje ogólna stawka opodatkowania, względem której wszelkie ulgi podatkowe wiążą się z utratą wpływów, a zatem stanowią pomoc państwa. Confebask podnosi jednak, że stawka taka nie istnieje, i podkreśla, że przepisy wszystkich państw członkowskich przewidują przybierające różne formy zwolnienia z podatku. Ponadto sporne Normas Forales mają na celu zachęcanie do inwestowania. Generują one zatem wpływy podatkowe, gdyż inwestycje te same w sobie podlegają opodatkowaniu.

122    Komisja kwestionuje zasadność tej argumentacji.

b)     Ocena Sądu

123    Zgodnie z art. 87 ust. 1 WE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

124    Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że pojęcie pomocy obejmuje nie tylko mające charakter przysporzenia świadczenia takie jak subwencje, ale także działania, które w taki czy inny sposób skutkują zmniejszeniem wysokości należności obciążających zwykle budżet przedsiębiorstwa, przez co – nie stanowiąc subwencji w ścisłym znaczeniu tego terminu – mają taki sam jak ona charakter i identyczne do niej skutki (wyrok Trybunału z dnia 19 maja 1999 r. w sprawie C‑6/97 Włochy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑2981, pkt 15).

125    Tymczasem przepis, na mocy którego władze publiczne przyznają pewnym przedsiębiorstwom zwolnienie podatkowe, które – mimo że wiąże się z przeniesieniem zasobów państwowych – stawia jego beneficjentów w sytuacji finansowej korzystniejszej niż sytuacja innych podatników, stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE (wyrok Trybunału z dnia 15 marca 1994 r. w sprawie C‑387/92 Banco Exterior de España, Rec. s. I‑877, pkt 14).

126    W niniejszej sprawie wystarczy stwierdzić, że rozpatrywana ulga podatkowa w wysokości 45% powoduje po stronie będących jej beneficjentami przedsiębiorstw obniżenie ich obciążeń podatkowych, które odpowiada 45% kwoty odpowiedniej inwestycji, jak słusznie wskazała Komisja w zaskarżonych decyzjach (pkt 54 decyzji 2002/820, pkt 62 decyzji 2003/27 i 2002/894). Gdyby ulga nie istniała, przedsiębiorstwo musiałoby bowiem uiścić pełną kwotę należnego ostatecznie podatku. Przedsiębiorstwo będące beneficjentem tej ulgi podatkowej znajduje się zatem w sytuacji finansowej korzystniejszej niż sytuacja innych podatników.

127    Wbrew temu, co twierdzi Confebask, Komisja słusznie uznała zatem, że rozpatrywane ulgi podatkowe powodują uszczuplenie wpływów podatkowych.

128    W tym kontekście twierdzenie Confebask, że Komisja oparła swe rozumowanie na założeniu istnienia ogólnej stawki opodatkowania jest całkowicie nieuzasadnione. Z zaskarżonych decyzji wynika przeciwnie, że Komisja odnosi się do normalnego poziomu opodatkowania, jaki wynika z rozpatrywanego systemu podatkowego (pkt 56 decyzji 2002/820, pkt 64 decyzji 2003/27 i 2002/894).

129    Ponadto okoliczność, że prawo podatkowe państw członkowskich przewiduje liczne zwolnienia, nie wpływa na charakter rozpatrywanych środków z punktu widzenia reguł obowiązujących w dziedzinie pomocy państwa.

130    Odnosząc się wreszcie do argumentu, że rozpatrywane ulgi podatkowe mają stanowić zachętę do inwestowania, które generowałoby wpływy podatkowe w dłuższym okresie, należy przypomnieć, iż cel, którego realizacji służy dany środek, nie może usprawiedliwiać wykluczenia możliwości uznania go za pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE (wyrok Trybunału z dnia 29 lutego 1996 r. w sprawie C‑56/93 Belgia przeciwko Komisji, Rec. s. I‑723, pkt 79; ww. w pkt 22 wyrok w sprawie Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji, pkt 63). Co więcej, okazuje się, że argument ten trudno jest zastosować w odniesieniu do ulg podatkowych (ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Ramondín, pkt 62; ww. w pkt 22 wyrok w sprawie Diputación Foral de Guipúzcoa przeciwko Komisji, pkt 64).

131    Pierwszą część tego zarzutu, dotyczącą braku uszczuplenia wpływów podatkowych, należy zatem oddalić jako bezzasadną.

2.     W przedmiocie części drugiej zarzutu, dotyczącej braku zakłócenia konkurencji i wpływu na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową, a także braku uzasadnienia

a)     Argumenty stron

132    Po pierwsze Confebask podnosi, że w odniesieniu do kwestii wpływu na wymianę handlową i zakłócenia konkurencji uzasadnienie zaskarżonych decyzji jest niewystarczające w rozumieniu art. 253 WE, i przywołuje w szczególności ww. w pkt 113 wyrok w sprawie Włochy i Sardegna Lines przeciwko Komisji (pkt 66). Doniosłość konsekwencji wiążących się z wydaniem zaskarżonych decyzji wymaga szczególnie starannego uzasadnienia. Według Confebask Komisja błędnie uznała – nie przedstawiwszy w tym względzie żadnych wyjaśnień – że ulgi podatkowe prowadzą do zakłócenia wymiany handlowej ze względu na to, że ich beneficjenci mogą uczestniczyć w wymianie wewnątrzwspólnotowej. Przedstawiła ona jedynie ogólne dane dotyczące eksportu i zależności gospodarki baskijskiej od rynków zewnętrznych, nie przedstawiając analizy rynku, która dotyczyłaby borykającego się z trudnościami sektora gospodarki.

133    Po drugie Confebask kwestionuje w każdym razie zasadność dokonanej przez Komisję oceny wpływu na wymianę handlową. Confebask utrzymuje, że o ile ogólna presja podatkowa może w stosownym przypadku wpływać na strategię przedsiębiorstw, to skutku takiego nie powoduje zwykły bodziec o charakterze tymczasowym, który nie stanowi czynnika decydującego o konkurencyjności przedsiębiorstw. Nie do obronienia byłoby zatem twierdzenie, że przedsiębiorstwa bądź sektory korzystające z jakiejkolwiek ulgi podatkowej zawsze znajdują się w korzystniejszej z punktu widzenia konkurencji sytuacji. Co więcej, według pewnych analiz, środki zachęty podatkowej wprowadzone przez władze baskijskie miały jedynie ograniczone oddziaływanie. Z analiz tych wynika nadto, że presja podatkowa w hiszpańskim Kraju Basków była wyższa od presji panującej na pozostałej części terytorium Królestwa Hiszpanii. Krytykowane ulgi podatkowe nie były więc tego rodzaju, by mogły one wpłynąć na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową. Ponadto presja podatkowa nie jest jedynym czynnikiem mającym wpływ na zachowania gospodarcze przedsiębiorstw. Należałoby wziąć tu pod uwagę również czynniki takie jak uregulowania w dziedzinie handlu, prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. Oddziaływanie tych przepisów na zachowania przedsiębiorstw jest znacznie większe aniżeli oddziaływanie, jakie Komisja przypisuje kwestionowanym ulgom podatkowym. Komisja nie wykazała też, na czym miałaby polegać różnica między rozpatrywanymi przepisami a wszelkimi innymi rozbieżnościami, jakie istnieją w relacji między regulacjami podatkowymi państw członkowskich.

134    Komisja kwestionuje zasadność tej argumentacji.

b)     Ocena Sądu

135    Zgodnie z art. 87 ust. 1 WE niezgodna ze wspólnym rynkiem jest tylko pomoc państwa, która „wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi” i która „zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji”.

136    Co się tyczy obowiązku uzasadnienia decyzji Komisji, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że uzasadnienie powinno być dostosowane do charakteru aktu i przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a właściwemu sądowi dokonać jej kontroli. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w odniesieniu do konkretnej sytuacji, w szczególności do treści aktu, charakteru przywołanych argumentów, a także interesu, jaki w uzyskaniu informacji mogą mieć adresaci aktu lub inne osoby, których dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie (wyrok Trybunału z dnia 2 kwietnia 1998 r. w sprawie C‑367/95 P Komisja przeciwko Sytraval Brink’s France, Rec. s. I‑1719, pkt 63; ww. w pkt 113 wyrok w sprawie Włochy i Sardegna Lines przeciwko Komisji, pkt 65).

137    W niniejszej sprawie z pkt 57 decyzji 2002/820, a także z pkt 65 decyzji 2003/27 i 2002/894 wynika, że Komisja oparła się na sprawozdaniach opublikowanych przez urząd statystyczny rządu baskijskiego i stwierdziła, że „gospodarka baskijska jest gospodarką bardzo otwartą na zewnątrz i cechuje ją silna tendencja do eksportu produktów” oraz że „charakterystyka gospodarki baskijskiej wskazuje na to, iż będące beneficjentami ulg podatkowych przedsiębiorstwa prowadzą działalność gospodarczą mogącą owocować wymianą handlową między państwami członkowskimi”. Komisja doszła do wniosku, że w tych okolicznościach rozpatrywana pomoc wzmacnia pozycję będących jej beneficjentami przedsiębiorstw względem innych przedsiębiorstw konkurencyjnych w dziedzinie wewnątrzwspólnotowej wymiany handlowej i że wymiana ta jest w tej sytuacji zakłócona. Komisja dodała, że „rentowność będących beneficjentami pomocy przedsiębiorstw ulega poprawie dzięki wyższemu wynikowi netto (zysk po opodatkowaniu)” oraz że „są one zatem w stanie konkurować z przedsiębiorstwami, które nie skorzystały z wynoszącej 45% ulgi podatkowej ze względu na to, że nie dokonały inwestycji bądź ze względu na to, że dokonane przez nie inwestycje nie osiągnęły progu 2,5 mld ESP po wprowadzeniu rozpatrywanej ulgi podatkowej w wysokości 45%”.

138    Takie uzasadnienie przedstawia zatem w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie Komisji dotyczące wpływu ulg podatkowych na wymianę handlową i konkurencję. Pozwala ono zainteresowanym poznać podstawy podjętych decyzji, a Sądowi dokonać ich kontroli.

139    Zaskarżone decyzje różnią się w tym względzie od decyzji, której nieważność stwierdził Trybunał w ww. w pkt 113 wyroku w sprawie Włochy i Sardegna Lines przeciwko Komisji, na który powołuje się Confebask. W pkt 67 tego wyroku Trybunał stwierdził bowiem, że formułując wniosek o zakłóceniu konkurencji, Komisja poprzestała na prostym stwierdzeniu, że pomoc była selektywna i zastrzeżona dla sektora żeglugowego na Sardynii (Włochy). Tymczasem z powyższych rozważań wynika, że nie dotyczy to zaskarżonych decyzji.

140    Poza tym nie można zarzucić Komisji tego, że nie przedstawiła ona analizy dotyczącej objętego sankcjami sektora gospodarki, skoro rozpatrywane przepisy podatkowe mają charakter międzysektorowy, a nadto skoro władze hiszpańskie nie uczyniły zadość żądaniu przedstawienia informacji zawartemu w decyzjach o wszczęciu formalnej procedury dochodzeniowej, która doprowadziła do wydania zaskarżonych decyzji.

141    Wobec tego, mając na względzie okoliczności niniejszej sprawy, należy stwierdzić, iż zaskarżone decyzje w wystarczający sposób przedstawiają powody, dla których Komisja uznała, że rozpatrywane środki zakłócają lub grożą zakłóceniem konkurencji i wpływają na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową. Zaskarżone decyzje spełniają zatem wymogi określone w tym względzie w art. 253 WE.

142    Co do zasadności dokonanej przez Komisję oceny trzeba przypomnieć, że w przypadku gdy przyznana przez państwo lub pochodząca z zasobów państwowych pomoc finansowa wzmacnia pozycję jednego przedsiębiorstwa w stosunku do innych przedsiębiorstw konkurencyjnych w wewnątrzwspólnotowej wymianie handlowej, to należy uznać, że pomoc wpływa na tę wymianę, nawet jeśli samo będące jej beneficjentem przedsiębiorstwo nie uczestniczy w eksporcie (zob. wyrok Trybunału z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie C‑75/97 Belgia przeciwko Komisji, Rec. s. I‑3671, pkt 47; wyrok Sądu z dnia 23 listopada 2006 r. w sprawie T‑217/02 Ter Lembeek przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4483, pkt 181 i przytoczone tam orzecznictwo). Poza tym Komisja zobowiązana jest nie do wykazania rzeczywistego wpływu tego środka na wymianę handlową między państwami członkowskimi i rzeczywistego zakłócenia konkurencji, lecz jedynie zbadania, czy środek ten może wpłynąć na wymianę handlową i zakłócić konkurencję (wyrok Trybunału z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑372/97 Włochy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑3679, pkt 44).

143    Ponadto w przypadku systemu pomocy Komisja ma prawo jedynie zbadać ogólne cechy spornego systemu bez obowiązku badania każdego szczególnego przypadku zastosowania (wyrok Trybunału z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie C‑66/02 Włochy przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑10901, pkt 91; zob. podobnie ww. w pkt 22 wyrok w sprawie Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji, pkt 68). W sytuacji takiej jak ta, która zachodzi w niniejszej sprawie, gdzie rozpatrywane systemy podatkowe nie zostały zgłoszone, nie jest konieczne, by uzasadnienie decyzji Komisji zawierało zaktualizowaną ocenę skutków systemów pomocy dla konkurencji i ich wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi (ww. w pkt 142 wyrok z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie Belgia przeciwko Komisji, pkt 48).

144    W niniejszej sprawie, w odniesieniu do przesłanki dotyczącej wpływu na wymianę handlową, Komisja podkreśliła w zaskarżonych decyzjach (pkt 57 decyzji 2002/820, pkt 65 decyzji 2003/27 i 2002/894), że charakterystyka gospodarki baskijskiej wskazuje na to, iż będące beneficjentami ulg podatkowych przedsiębiorstwa prowadzą działalność gospodarczą mogącą owocować wymianą handlową między państwami członkowskimi.

145    W tych okolicznościach rozpatrywane korzyści finansowe mogą wpłynąć na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową.

146    Ponadto, co się tyczy przesłanki odnoszącej się do zakłócenia konkurencji, należy stwierdzić, że ulgi podatkowe – łagodząc obciążenia korzystających z nich przedsiębiorstw – polepszają ich pozycję konkurencyjną w stosunku do konkurujących z nimi przedsiębiorstw, które nie korzystają z tych ulg. Skutkuje to zakłóceniem konkurencji, a przynajmniej powstaniem ryzyka takiego zakłócenia.

147    Wobec tego w niniejszej sprawie Komisja słusznie stwierdziła, że rozpatrywane ulgi podatkowe są tego rodzaju, że mogą one wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi i zakłócać lub grozić zakłóceniem konkurencji.

148    Wniosku tego nie może podważyć okoliczność, że omawiane korzyści podatkowe mają charakter tymczasowy, że ich oddziaływanie było ograniczone i nie miało decydującego znaczenia oraz że nie są one jedynym czynnikiem, jaki należy tu wziąć pod uwagę. W orzecznictwie nie sformułowano bowiem wymogu, by zakłócenie konkurencji czy groźba takiego zakłócenia, a także wpływ na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową miały odczuwalny bądź istotny wymiar (wyrok Sądu z dnia 29 września 2000 r. w sprawie T‑55/99 CETM przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3207, pkt 94).

149    W braku harmonizacji na poziomie wspólnotowym także argument dotyczący różnic istniejących między uregulowaniami podatkowymi państw członkowskich pozbawiony jest znaczenia w kontekście kwestii kwalifikacji danego środka jako pomocy państwa.

150    Wobec powyższego drugą część tego zarzutu, dotyczącą braku zakłócenia konkurencji i wpływu na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową, a także niewystarczającego uzasadnienia zaskarżonych decyzji w odniesieniu do tych kwestii, należy oddalić jako bezzasadną.

3.     W przedmiocie części trzeciej zarzutu, dotyczącej ogólnego charakteru przepisów podatkowych

a)     Argumenty stron

151    Confebask kwestionuje ocenę Komisji, z której wynika, że rozpatrywane przepisy przyznają korzyść selektywną. Confebask utrzymuje, że mamy tu do czynienia z uregulowaniami podatkowymi o charakterze ogólnym i że korzystać z nich mogą wszystkie podmioty gospodarcze. Także kwestionowane Normas Forales nie są nacechowane żadnymi przejawami specyfiki regionalnej, gdyż mają one zastosowanie do wszystkich przedsiębiorstw zlokalizowanych na obszarze Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a ich celem jest wyłącznie wspieranie znaczących inwestycji. W tym względzie Confebask twierdzi, że rozumowanie Komisji jest niespójne, gdyż w zaskarżonych decyzjach kwestia specyfiki regionalnej rozpatrywanych środków została pominięta, natomiast wspomniano o niej w decyzjach wszczynających formalną procedurę dochodzenia.

152    Confebask utrzymuje, że kryterium dotyczące minimalnego progu wartości inwestycji, którym w niniejszej sprawie posłużyła się Komisja, nie odpowiada kryteriom stosowanym w przeszłości i nie zostało wspomniane w obwieszczeniu z 1998 r. w sprawie pomocy podatkowej na rzecz przedsiębiorstw (zob. pkt 7 niniejszego wyroku), z którego wynika ponadto, że środki podatkowe nie powinny być kwalifikowane jako pomoc państwa tylko dlatego, że pewnych przedsiębiorstw lub pewnych sektorów dotyczą one w mniejszym stopniu niż innych (obwieszczenie z 1998 r. w sprawie pomocy podatkowej na rzecz przedsiębiorstw, pkt 14).

153    Confebask powołuje się także na przyjęte przez Komisję XXVIII sprawozdanie dotyczące polityki konkurencji (pkt 207), z którego wynika, że „w ramach środków podatkowych należy odróżnić sytuację, w której beneficjenci to pewne przedsiębiorstwa lub produkty [...], od sytuacji, w której rozpatrywane środki wywierają skutki międzysektorowe i mają na celu sprzyjanie całej gospodarce [;] w drugiej z tych sytuacji środek nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 [WE], lecz jest on środkiem ogólnym” [tłumaczenie nieoficjalne].

154    Confebask dodaje, że systemy podatkowe posługują się często kryteriami ilościowymi i że zastosowanie takiego kryterium w celu uznania danego środka podatkowego za selektywny oznaczałoby, że praktycznie wszystkie przepisy podatkowe państw członkowskich należałoby ocenić pod kątem pomocy państwa. Zakres takiej kontroli wykraczałby jej zdaniem poza ten, który przewidziany jest w traktacie.

155    Ponadto Confebask utrzymuje, że rozpatrywane środki są środkami ogólnymi, ponieważ Diputaciones Forales nie mają w tym względzie żadnych uprawnień dyskrecjonalnych. Według niej ulgi podatkowe przyznawane są automatycznie, a władze weryfikują jedynie to, czy podatnicy spełniają przesłanki uprawniające do skorzystania z nich. Dodaje ona, że w hiszpańskim porządku prawnym arbitralność działań administracji jest zakazana. Confebask utrzymuje nadto, że skoro rozpatrywane przepisy nakazują, by władze określały kwotę inwestycji w drodze decyzji ustalającej terminy i mające zastosowanie do ulgi podatkowej limity, przepisy te tworzą „mechanizm zarządzania” umożliwiający dokonanie weryfikacji spełnienia wymaganych przesłanek, bez przyznawania Diputaciones zakresu uznania.

156    Confebask zwraca wreszcie uwagę, że przepis, którego zakres zastosowania jest ogólny, wprowadza pomoc państwa tylko wówczas, gdy tworzy on „ramy »prawne umożliwiające [jej] przyznawanie bez dalszych formalności«; to znaczy, gdy nie istnieje żaden zakres uznania”. Gdyby jednak stanąć na stanowisku – co byłoby następstwem przyjęcia punktu widzenia Komisji – że sporne Normas Forales są jedynie przepisami upoważniającymi, to nie można byłoby uznać ich za pomoc państwa. Tak czy inaczej zaskarżone decyzje są w tej sytuacji „pozbawione treści”.

157    Komisja, popierana przez Comunidad autónoma de La Rioja, kwestionuje tę argumentację.

b)     Ocena Sądu

158    Należy przypomnieć, że specyficzność środka państwowego, a mianowicie jego selektywny charakter, stanowi jedną z cech pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE. Z tego względu należy zbadać, czy kwestionowany środek skutkuje przyznaniem korzyści wyłącznie na rzecz niektórych przedsiębiorstw lub niektórych sektorów działalności (ww. w pkt 148 wyrok w sprawie CETM przeciwko Komisji, pkt 39; zob. podobnie ww. w pkt 142 wyrok Trybunału z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie Belgia przeciwko Komisji, pkt 26).

159    W zaskarżonych decyzjach Komisja wyciągnęła wniosek o selektywnym charakterze rozpatrywanych przepisów na podstawie okoliczności, że określona została minimalna kwota inwestycji (2,5 mld ESP), która ogranicza zastosowanie ulgi podatkowej wyłącznie do przedsiębiorstw zdolnych do podjęcia się realizacji takich inwestycji, a pomocniczo także na podstawie założenia o istnieniu po stronie administracji podatkowej uprawnień dyskrecjonalnych (pkt 60 i 61 decyzji 2002/820, pkt 68 i 69 decyzji 2003/27 i 2002/894; zob. pkt 28 niniejszego wyroku).

160    Przede wszystkim należy stwierdzić, że Confebask nie może powoływać się na niespójność zaskarżonych decyzji, uzasadniając to twierdzeniem, że w celu sformułowania wniosku, że rozpatrywane środki mają selektywny charakter, Komisja pominęła kwestię ich specyfiki regionalnej, o której wspomniała rzekomo w decyzjach wszczynających formalną procedurę dochodzenia. Decyzje te nie opierają się bowiem na twierdzeniu o istnieniu specyfiki regionalnej rozpatrywanych systemów, a zatem argument ten jest wynikiem błędnego rozumienia ich treści (zob. pkt 22 niniejszego wyroku i ww. w pkt 22 wyrok w sprawie Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji, pkt 19, 20, 56).

161    Z zaskarżonych decyzji wynika ponadto (pkt 60 decyzji 2002/820, pkt 68 decyzji 2003/27 i 2002/894), że z wynoszącej 45% ulgi podatkowej skorzystać mogą wyłącznie przedsiębiorstwa realizujące inwestycje o wartości przekraczającej próg 2,5 mld ESP (15 025 303 EUR) po dniu 1 stycznia 1995 r. (decyzja 2002/820) i po dniu 1 stycznia 1997 r. (decyzje 2003/27 i 2002/894). Wszystkie inne przedsiębiorstwa – nawet jeśli realizują one inwestycje, które nie przekraczają jednak wspomnianego progu – nie mogą korzystać z rozpatrywanej ulgi.

162    Należy stwierdzić, że ograniczając zastosowanie ulgi podatkowej do inwestycji w nowe materialne środki trwałe o wartości przekraczającej 2,5 mld ESP, władze baskijskie zastrzegły kwestionowaną korzyść podatkową na rzecz przedsiębiorstw dysponujących znacznymi zasobami finansowymi. Komisja mogła zatem słusznie uznać, że ulgi podatkowe przewidziane w rozpatrywanych Normas Forales miały być stosowane w sposób selektywny do „niektórych przedsiębiorstw” w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE (ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Demesa, pkt 157 i ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Ramondín, pkt 39).

163    Poza tym okoliczność, że systemy podatkowe posługują się często kryteriami ilościowymi, nie uprawnia do wyciągnięcia wniosku, że wprowadzając korzyść podatkową faworyzującą przedsiębiorstwa dysponujące znacznymi zasobami finansowymi, rozpatrywane w niniejszej sprawie przepisy wymykają się spoza zakresu zastosowania art. 87 ust. 1 WE (zob. podobnie ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Ramondín, pkt 40).

164    Argumenty odnoszące się do obwieszczenia z 1998 r. w sprawie pomocy podatkowej na rzecz przedsiębiorstw nie pozwalają na wyciągnięcie wniosku, że rozpatrywane środki mają ogólny charakter. Obwieszczenie to przewiduje bowiem, że środki ogólne nie stanowią pomocy państwa, nawet jeśli pewne przedsiębiorstwa bądź sektory czerpią z nich większe korzyści niż inne. Tymczasem rozpatrywane w niniejszej sprawie środki nie są środkami ogólnymi, ponieważ – jak wskazano wyżej (zob. pkt 162 niniejszego wyroku) – mogą z nich korzystać tylko niektóre przedsiębiorstwa.

165    Ponadto, mimo iż rozpatrywane w niniejszej sprawie systemy mają charakter międzysektorowy, zastrzegają one korzyści na rzecz niektórych przedsiębiorstw podlegających baskijskim systemom podatkowym. Nie można zatem twierdzić, że mają one na celu sprzyjanie całej gospodarce w znaczeniu, jakie ma na myśli Komisja w XXVIII sprawozdaniu dotyczącym polityki konkurencji, na które powołuje się Confebask (zob. pkt 153 niniejszego wyroku), a wobec tego nie sposób nie uznać ich za środki selektywne.

166    Z powyższych rozważań wynika, że rozpatrywane ulgi podatkowe stanowią korzyść selektywną, która „sprzyja niektórym przedsiębiorstwom” w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE.

167    Samo to ustalenie jest wystarczające dla wykazania, że rozpatrywane ulgi podatkowe spełniają warunek specyficzności, stanowiący jedną z przesłanek definicji pomocy państwa. Nie zachodzi więc konieczność badania, czy selektywny charakter rozpatrywanych przepisów jest także wynikiem istnienia po stronie władz krajowych uprawnień dyskrecjonalnych w zakresie ich stosowania (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 15 lipca 2004 r. w sprawie C‑501/00 Hiszpania przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑6717, pkt 120, 121; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Demesa, pkt 160), zwłaszcza że w niniejszej sprawie Komisja posługuje się kryterium dotyczącym istnienia po stronie administracji uprawnień dyskrecjonalnych jedynie pomocniczo (pkt 61 decyzji 2002/820, pkt 69 decyzji 2003/27 i 2002/894).

168    Odnosząc się do zagadnienia istnienia po stronie Diputaciones Forales uprawnień dyskrecjonalnych, należy w każdym razie przypomnieć, że argumenty podniesione w tym względzie przez Confebask zostały już odrzucone przez Sąd w ramach analizy wynoszącej 45% ulgi podatkowej przewidzianej przez szóste postanowienie dodatkowe do Norma Foral nr 22/1994 dla prowincji Álava, rozpatrywanej w ww. w pkt 43 wyroku w sprawie Demesa (pkt 150–154) i w ww. w pkt 43 wyroku w sprawie Ramondín (pkt 32–35). Sąd uznał wówczas, że przepisy te przyznały administracji uprawnienia dyskrecjonalne, umożliwiając jej w szczególności zmianę kwoty lub warunków przyznawania rozpatrywanych korzyści podatkowych, w zależności od charakterystyki przedłożonych jej do oceny projektów inwestycyjnych.

169    W ramach dokonanych w latach 1998 i 1999 zmian rozpatrywanego w ww. wyrokach w sprawach Demesa i Ramondín szóstego postanowienia dodatkowego do Norma Foral nr 22/1994 dla prowincji Álava (zob. pkt 13 niniejszego wyroku) wprowadzono pojęcie procesu inwestycyjnego, obejmujące inwestycje, które „będąc realizowanymi w fazie przygotowawczej projektu stanowiącego podstawę inwestycji, są dla tego procesu niezbędne i bezpośrednio z nim związane”. Należy jednak stwierdzić, że pojęcia te nie zostały zdefiniowane, co oznacza, że administracja zachowała w tym względzie uprawnienia dyskrecjonalne.

170    Co się tyczy ulg podatkowych stosowanych na obszarach Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, z rozpatrywanych przepisów wynika (zob. pkt 15 niniejszego wyroku), że Diputaciones Forales przysługują uprawnienia dyskrecjonalne, związane w szczególności z określaniem kwoty, do której zastosowanie ma wynosząca 45% ulga podatkowa, czasu trwania procesu inwestycyjnego i zakresu pojęcia inwestycji podlegającej ulom podatkowym. Co więcej, jak stwierdziła Komisja (pkt 69 decyzji 2003/27 i 2002/894) – a twierdzenie to nie zostało zakwestionowane – pojęcia procesu inwestycyjnego i fazy przygotowawczej inwestycji nie zostały zdefiniowane, co oznacza, że mogła ona słusznie uznać, iż po stronie władz regionalnych istnieje w tej dziedzinie pewien zakres uznania.

171    Komisja podkreśla wreszcie w swych pismach, że aby można było uznać, że dany środek nie jest środkiem ogólnym, nie jest konieczne dokonywanie weryfikacji, czy zachowanie administracji ma charakter arbitralny. Wystarczy wykazać – tak jak uczyniono to w niniejszej sprawie – że administracji tej przysługują uprawnienia dyskrecjonalne.

172    Odrzucić należy także argument, zgodnie z którym w sytuacji gdy zostanie wykazane, że administracja posiada uprawnienia dyskrecjonalne, rozpatrywane środki należy uznać za niepodlegające zgłoszeniu zwykłe przepisy upoważniające. Sporne przepisy w precyzyjny sposób określają bowiem warunki przyznawania ulg podatkowych, a zatem Komisja trafnie zakwalifikowała je jako podlegające zgłoszeniu systemy pomocy.

173    Z powyższych rozważań wynika, że rozpatrywane środki są środkami selektywnymi.

4.     W przedmiocie części czwartej zarzutu, dotyczącej kwestii uzasadnienia środków podatkowych rodzajem i ogólną strukturą systemu podatkowego

a)     Argumenty stron

174    Confebask ppodnosi, że Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa ustanawiają swe systemy podatkowe w sposób autonomiczny, zgodnie z wytycznymi polityki gospodarczej określanymi przez demokratycznie wybrane organy reprezentujące. Rozpatrywane przepisy podatkowe stanowią zatem instrument polityki podatkowej i organizacji gospodarki, będący wynikiem politycznych i gospodarczych wyborów państwa i niepodlegający kontroli na poziomie wspólnotowym.

175    Confebask utrzymuje ponadto, że sporne przepisy podatkowe mają obiektywny i horyzontalny charakter oraz że mają one korzystny wpływ na poziom zatrudnienia i inwestycji, pozostając w idealnej harmonii z rodzajem i strukturą rozpatrywanych systemów podatkowych.

176    Powiązanie korzyści podatkowych z pewnymi minimalnymi progami wartości inwestycji odpowiada wreszcie celowi rozpatrywanych przepisów. Celem tym jest uzyskiwanie wpływów z działalności przedsiębiorstw przy jednoczesnym czuwaniu nad ich rozwojem, tak aby zachować zdolność tych przedsiębiorstw do wywiązywania się z ciążących na nich zobowiązań podatkowych. Z tego punktu widzenia logiczne jest dokonane w przepisach podatkowych rozróżnienie inwestycji małych od inwestycji dużych.

177    Komisja, popierana przez Comunidad autónoma de La Rioja, twierdzi, że argumentacja ta jest bezzasadna.

b)     Ocena Sądu

178    Należy przede wszystkim zaznaczyć, iż okoliczność, że Territorios Históricos posiadają uznaną i chronioną przez konstytucję hiszpańską autonomię podatkową, nie uwalnia ich od obowiązku przestrzegania postanowień traktatu w dziedzinie pomocy państwa. W tym względzie należy stwierdzić, że mówiąc o pomocy przyznawanej przez „państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie”, art. 87 ust. 1 WE dotyczy wszelkiej pomocy finansowanej z zasobów publicznych. Oznacza to, że środki podejmowane przez podmioty wewnątrzpaństwowe państw członkowskich (zdecentralizowane, federalne, regionalne i itp.), bez względu na ich status prawny i nazwę, tak samo jak środki podejmowane przez władze federalne lub scentralizowane objęte są zakresem zastosowania art. 87 ust. 1 WE, o ile spełnione są przesłanki, o których mowa w tym postanowieniu (wyrok Trybunału z dnia 14 października 1987 r. w sprawie 248/84 Niemcy przeciwko Komisji, Rec. s. 4013, pkt 17; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Ramondín, pkt 57).

179    Należy także przypomnieć, że uzasadnienie rozpatrywanych środków rodzajem i strukturą systemu nawiązuje do kwestii spójności konkretnego środka podatkowego z wewnętrzną logiką systemu podatkowego w ogólności (zob. podobnie ww. w pkt 142 wyrok z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie Belgia przeciwko Komisji, pkt 39). Konkretny środek podatkowy uzasadniony wewnętrzną logiką systemu podatkowego – na przykład uzasadniona logiką redystrybucji progresywność podatku – nie podlega zatem zakresowi zastosowania art. 87 ust. 1 WE (ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Demesa, pkt 164).

180    W niniejszej sprawie Confebask podnosi, że rozpatrywane środki podatkowe opierają się na kryteriach obiektywnych i mają charakter horyzontalny. Jednakże, jak stwierdzono wyżej (zob. pkt 158–166 niniejszego wyroku), rozpatrywane środki mają charakter selektywny i argumenty te nie pozwalają uznać, że stanowią one środki uzasadnione wewnętrzną logiką analizowanego systemu podatkowego.

181    Confebask twierdzi dalej, że określenie minimalnego progu wartości inwestycji jest zgodne z celem rozpatrywanych przepisów, którym jest sprzyjanie inwestycjom na obszarze trzech Territorios Históricos i utrzymanie zdolności przedsiębiorstw do wywiązywania się z ciążących na nich zobowiązań podatkowych.

182    Okoliczność zastrzeżenia możliwości korzystania z pomocy na rzecz ograniczonej grupy przedsiębiorstw nie jest jednak przejawem ogólnej troski o sprzyjanie inwestycjom.

183    Ponadto, podnosząc ten argument, Confebask odwołuje się jedynie do ogólnych celów polityki gospodarczej, niezwiązanych bezpośrednio z analizowanym systemem podatkowym.

184    Cel, którego realizacji służą rozpatrywane środki, nie może jednak usprawiedliwiać wykluczenia możliwości uznania go za pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE. Gdyby było inaczej, wystarczyłoby bowiem, by władze publiczne powołały się na zasadność celów, jakie zamierzają realizować poprzez wprowadzenie środka pomocowego, aby środek ten mógł zostać uznany za środek ogólny, nieobjęty zakresem zastosowania art. 87 ust. 1 WE. W postanowieniu tym nie dokonano jednak rozróżnienia interwencji państwowych ze względu na ich przyczyny bądź cele, lecz ze względu na ich skutki (wyrok Trybunału z dnia 26 września 1996 r. w sprawie C‑241/94 Francja przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4551, pkt 20; ww. w pkt 148 wyrok w sprawie CETM przeciwko Komisji, pkt 53).

185    Rozpatrywanych tu konkretnych środków podatkowych nie można zatem uznać za uzasadnione rodzajem czy systematyką analizowanego przez Komisję systemu podatkowego.

186    Wobec powyższego w zaskarżonych decyzjach Komisja słusznie uznała, że odpowiadające 45% kwoty inwestycji ulgi podatkowe stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE.

5.     W przedmiocie zarzutu dotyczącego braku zastosowania do rozpatrywanych środków postanowień art. 87 WE

187    W odpowiedzi na pytania postawione przez Sąd w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 (zob. pkt 47 niniejszego wyroku) Confebask podnosi, że w postępowaniach, w których zapadły wyroki Trybunału z dnia 11 listopada 2004 r. w ww. w pkt 45 sprawach Demesa i Territorio Histórico de Álava przeciwko Komisji oraz Ramondín i in. przeciwko Komisji, skarżące utrzymywały, że środek podatkowy, wprowadzony przed podjęciem uchwały Rady i zebranych przy Radzie przedstawicieli rządów państw członkowskich z dnia 1 grudnia 1997 r. w sprawie kodeksu postępowania w dziedzinie opodatkowania przedsiębiorstw (Dz.U. 1998, C 2, s. 2) i wydaniem obwieszczenia 1998 r. w sprawie pomocy podatkowej na rzecz przedsiębiorstw, nie podlega kontroli pod kątem pomocy państwa. Confebask oświadczyła, że popiera ten zarzut, odrzucony wówczas przez Trybunał jako zarzut nowy, a zatem niedopuszczalny.

188    Sąd stoi na stanowisku, że tego rodzaju zarzut, podniesiony w ramach udzielania odpowiedzi na zadane przezeń pytania, należy uznać za niedopuszczalny w rozumieniu art. 48 ust. 2 akapit pierwszy regulaminu postępowania. Stanowi on bowiem nowy zarzut podniesiony w toku postępowania, którego podstawą nie są jednak okoliczności prawne ani faktyczne ujawnione dopiero w toku postępowania.

189    Zarzut stanowiący rozszerzenie zarzutu podniesionego wcześniej – w sposób bezpośredni bądź dorozumiany – w skardze wszczynającej postępowanie należy oczywiście uznać za dopuszczalny (wyroki Sądu: z dnia 19 maja 1983 r. w sprawie 306/81 Verros przeciwko Parlamentowi, Rec. s. 1755, pkt 9; z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie C‑301/97 Niderlandy przeciwko Radzie, Rec. s. I‑8853, pkt 169).

190    Jednakże nawet zakładając, że zarzut mówiący o braku zastosowania postanowień art. 87 WE do rozpatrywanych środków można potraktować jako rozszerzenie rozpatrzonego w pkt 120–186 niniejszego wyroku zarzutu dotyczącego braku pomocy państwa w rozumieniu art. 87 WE, to i tak należy go odrzucić jako niedopuszczalny.

191    Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z art. 44 ust. 1 lit. c) regulaminu postępowania każda skarga powinna zawierać w szczególności przedmiot sporu oraz zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem informacje te powinny być wystarczająco jasne i precyzyjne, by umożliwić stronie pozwanej przygotowanie obrony, a Sądowi wydanie orzeczenia w przedmiocie sprawy, w razie konieczności bez jakichkolwiek informacji dodatkowych. W celu zapewnienia bezpieczeństwa prawnego i dobrej administracji wymiarem sprawiedliwości, aby skarga była dopuszczalna, konieczne jest, by istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których została oparta, wynikały, choćby w sposób zwięzły, lecz spójny i zrozumiały, z samej jej treści (zob. wyrok Sądu z dnia 27 lutego 1997 r. w sprawie T‑106/95 FFSA i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑229, pkt 124; ww. w pkt 95 postanowienie w sprawie Asia Motor France i in. przeciwko Komisji, pkt 49; wyrok Sądu z dnia 19 lipca 2007 r. w sprawie T‑360/04 FG Marine przeciwko Komisji, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

192    W niniejszej sprawie zarzut ten nie został jednak podniesiony w sposób wyraźny. Confebask ograniczyła się bowiem do poparcia argumentów przedstawionych w tym względzie przed Trybunałem przez skarżące w postępowaniach, w których zapadły wyroki w ww. w pkt 45 sprawach Demesa i Ramondín.

193    Argument dotyczący braku zastosowania postanowień art. 87 WE do rozpatrywanych środków należy zatem odrzucić jako niedopuszczalny.

194    Wobec powyższego zarzut dotyczący kwestii braku pomocy państwa należy w całości oddalić.

B –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego rzekomej niezgodności Normas Forales ze wspólnym rynkiem (sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

1.     Argumenty stron

195    Confebask utrzymuje po pierwsze, że w zaskarżonych decyzjach Komisja uznała, iż sporne przepisy są niezgodne ze wspólnym rynkiem, ponieważ nie uwzględniono w nich wyraźnie przepisów wspólnotowych dotyczących pomocy sektorowej, regionalnej i innej. Confebask wywodzi stąd, że w celu poszanowania reguł obowiązujących w dziedzinie pomocy państwa, przepisy krajowe wprowadzające zmianę wysokości obciążeń podatkowych winny – pod rygorem uznania takich przepisów za niezgodne ze wspólnym rynkiem – wskazywać przedsiębiorstwa, do których nie mają one zastosowania. Confebask twierdzi jednak, że prawo podatkowe nie powinno zawierać zapisów tego rodzaju. Uważa ona w każdym razie, że nawet wobec braku takich zapisów Komisja winna była wyjaśnić, z jakiego konkretnie powodu uznała pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem.

196    Po drugie Confebask zarzuca Komisji, iż doszła ona do wniosku o niezgodności Normas Forales z wytycznymi z 1998 r. (zob. pkt 8 niniejszego wyroku) na podstawie analizy czysto formalnej i abstrakcyjnej, bez przeprowadzania konkretnego badania, mimo że wytyczne te pozbawione są wiążącej mocy prawnej, a więc bez przeprowadzania pogłębionej analizy nie można opierać na nich wniosku o niezgodności pomocy ze wspólnym rynkiem.

197    Komisja, popierana przez Comunidad autónoma de La Rioja, wnosi o oddalenie tego zarzutu jako bezzasadnego.

2.     Ocena Sądu

198    Należy przypomnieć, że Komisja dysponuje szeroką swobodą oceny w dziedzinie art. 87 ust. 3 WE (wyroki Trybunału z dnia 21 marca 1990 r. w sprawie C‑142/87 Belgia przeciwko Komisji, Rec. s. I‑959, pkt 56; z dnia 11 lipca 1996 r. w sprawie C‑39/94 SFEI i in., Rec. s. I‑3547, pkt 36; wyrok Sądu z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie T‑198/01 Technische Glaswerke Ilmenau przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2717, pkt 148). Kontrola wykonywana przez sąd wspólnotowy powinna więc ograniczać się do sprawdzenia przestrzegania reguł proceduralnych oraz obowiązku uzasadnienia, a także sprawdzenia, czy został właściwie przedstawiony stan faktyczny, czy nie został popełniony oczywisty błąd w ocenie tego stanu faktycznego, jak również czy nie nastąpiło nadużycie władzy. Sąd wspólnotowy nie może zastąpić oceny ekonomicznej Komisji swoją własną oceną (zob. ww. wyrok w sprawie Technische Glaswerke Ilmenau przeciwko Komisji, pkt 148 i przytoczone tam orzecznictwo).

199    W dziedzinie systemów pomocy Komisja ma prawo badać jedynie ogólne cechy spornego systemu bez obowiązku badania każdego szczególnego przypadku zastosowania (ww. w pkt 143 wyrok z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie Włochy przeciwko Komisji, pkt 91; zob. podobnie ww. w przypisie 22 wyrok w sprawie Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji, pkt 68).

200    Należy zwrócić uwagę, że w ramach twierdzenia o naruszeniu art. 87 ust. 3 WE Confebask zarzuca zasadniczo Komisji to, że nie uzasadniła ona zaskarżonych decyzji w wystarczającym stopniu.

201    Z zaskarżonych decyzji wynika (pkt 77–93 decyzji 2002/820, pkt 84–99 decyzji 2003/27 i 2002/894), że Komisja zbadała kwestię zgodności rozpatrywanych systemów ze wspólnym rynkiem w kontekście odstępstw przewidzianych w art. 87 ust. 3 lit. a) i c) WE, w świetle reguł wspólnotowych mających zastosowanie w dziedzinie pomocy regionalnej [pkt 77, 78, 86 decyzji 2002/820; pkt 84, 85, 92 decyzji 2003/27 i 2002/894, odnoszące się do obwieszczenia Komisji w sprawie sposobu stosowania art. [87] ust. 3 lit. a) i c) do pomocy regionalnej (Dz.U. 1988, C 212, s. 2) i do wytycznych z 1998 r. (zob. pkt 8 niniejszego wyroku)], w dziedzinie pomocy inwestycyjnej [pkt 82, 89, 92 decyzji 2002/820 i pkt 88, 95, 98 decyzji 2003/27 i 2002/894, odnoszące się do pierwszej uchwały Rady, z dnia 20 października 1971 r., i zebranych przy Radzie przedstawicieli rządów państw członkowskich w sprawie ogólnych systemów pomocy regionalnej (Dz.U. C 111, s. 1), do obwieszczenia Komisji w sprawie systemów pomocy regionalnej (Dz.U. 1979, C 31, s. 9) i do obwieszczenia Komisji w sprawie wielosektorowych ram pomocy regionalnej na rzecz dużych projektów inwestycyjnych (Dz.U. 1998, C 107, s. 7)], w dziedzinie pomocy na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) [pkt 81, 88 decyzji 2002/820; pkt 87, 94 decyzji 2003/27 i 2002/894, odnoszące się do obwieszczenia Komisji w sprawie wspólnotowych ram pomocy na rzecz MŚP (Dz.U. 1992, C 213, s. 2)] oraz w dziedzinie pomocy na rzecz przedsiębiorstw przeżywających trudności [pkt 93 decyzji 2002/820 i pkt 99 decyzji 2003/27 i 2002/894, odnoszące się do wspólnotowych wytycznych dotyczących pomocy państwa na rzecz wspomagania i restrukturyzacji przedsiębiorstw przeżywających trudności (Dz.U. 1994, C 368, s. 12), zmienionych przez wytyczne z 1999 r. (Dz.U. C 288, s. 2)].

202    Komisja wskazała przede wszystkim, że rozpatrywane ulgi podatkowe spełniają najwyraźniej – przynajmniej częściowo – przesłanki określone w wytycznych z 1998 r., gdyż po pierwsze ich podstawą są wydatki inwestycyjne, a po drugie nie przekraczają one 45% wartości inwestycji (zob. pkt 77 decyzji 2002/820, pkt 84 decyzji 2003/27 i 2002/894). Komisja oświadczyła dalej, że ulgi te nie mogą jednak podlegać odstępstwom regionalnym przewidzianym w art. 87 ust. 3 WE. Komisja wskazała bowiem, że Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa nie mogą korzystać z odstępstwa przewidzianego w art. 87 ust. 3 lit. a) WE ze względu na zbyt wysoki produkt wewnętrzny przypadający na mieszkańca (zob. pkt 78 decyzji 2002/820, pkt 85 decyzji 2003/27 i 2002/894). Dodała ona, że ulgi podatkowe nie mogą także zostać zatwierdzone na podstawie art. 87 ust. 3 lit. c) WE, ponieważ ich wysokość przekracza limity przewidziane w kolejnych kartach pomocy regionalnej (pkt 79 decyzji 2002/820, pkt 86 decyzji 2003/27 i 2002/894). Komisja wskazała także, iż ulgi te mogą ponadto dotyczyć inwestycji dokonywanych w celu zastąpienia, jak również wydatków związanych z „procesem inwestycyjnym” lub z „inwestycjami w fazie przygotowawczej”. Wobec braku dokładnej definicji tych terminów Komisja uznała jednak, iż nie można wykluczyć, że przedmiotem rozpatrywanej pomocy mogła być inwestycja początkowa, ale także inne wydatki, których nie można uznanć za wydatki inwestycyjne na podstawie reguł wspólnotowych mających zastosowanie w tej dziedzinie (pkt 82 decyzji 2002/820, pkt 88 decyzji 2003/27 i 2002/894). Komisja wskazała, że rozpatrywane środki nie są ograniczone do właściwych obszarów ani objęte limitami, wobec czego nie można ich uznać za zgodne ze wspólnym rynkiem w drodze zastosowania odstępstwa regionalnego przewidzianego w art. 87 ust. 3 lit. c) WE (pkt 84 decyzji 2002/820, pkt 90 decyzji 2003/27 i 2002/894).

203    W odniesieniu do ulg, którymi objęto wydatki inwestycyjne nieodpowiadające definicji wspólnotowej, Komisja uznała, że należą one do kategorii pomocy operacyjnej, która co do zasady jest zabroniona i której nie może w tym przypadku dotyczyć odstępstwo przewidziane w art. 87 ust. 3 lit. a) WE (pkt 85, 86 decyzji 2002/820; pkt 91, 92 decyzji 2003/27 i 2002/894).

204    Komisja stwierdziła, że do rozpatrywanych środków nie można zastosować przewidzianego w art. 87 ust. 3 lit. c) WE odstępstwa, dotyczącego pomocy przeznaczonej na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych, gdyż nie są one zgodne z obowiązującymi przepisami wspólnotowymi ani w odniesieniu do MŚP (pkt 88 decyzji 202/820, pkt 94 decyzji 2003/27 i 2002/894), ani w odniesieniu do przedsiębiorstw dużych, skoro rozpatrywane systemy nie dotyczą niektórych działań gospodarczych (pkt 89, 90 decyzji 2002/820; pkt 95, 96 decyzji 2003/27 i 2002/894).

205    Ponadto, wobec braku ograniczeń sektorowych, Komisja stwierdziła, że wynoszące 45% ulgi podatkowe mogły być niezgodne z regułami sektorowymi (pkt 91 decyzji 2002/820; pkt 97 decyzji 2003/27 i 2002/894).

206    Komisja uznała wreszcie, że rozpatrywane systemy pomocy nie mogły być także objęte innymi odstępstwami przewidzianymi w art. 87 ust. 2 i 3 WE (pkt 94 decyzji 2002/820; pkt 100 decyzji 2003/27 i 2002/894), wobec czego doszła do wniosku, że systemy te są niezgodne ze wspólnym rynkiem.

207    Komisja dodała, że zaskarżone decyzje, które dotyczą systemów pomocy, nie wykluczają możliwości uznania pomocy indywidualnej za zgodną ze wspólnym rynkiem, częściowo lub w całości, ze względu na jej konkretne cechy (pkt 98 decyzji 2002/820; pkt 105 decyzji 2003/27; pkt 107 decyzji 2002/894).

208    Z powyższych rozważań wynika, że mając na względzie z jednej strony charakter ustanowionych w rozpatrywanych przepisach systemów pomocy, a z drugiej strony brak udzielenia przez władze hiszpańskie informacji na temat beneficjentów rozpatrywanych systemów – pomimo żądań kierowanych w tym względzie przez Komisję – przeprowadzonej przez Komisję analizy nie można uznać za abstrakcyjną.

209    Confebask nie przedstawiła nadto żadnych dowodów, które w jakikolwiek sposób pozwalałyby wykazać rzekomo błędny charakter przeprowadzonej przez Komisję analizy kwestii zgodności rozpatrywanych środków ze wspólnym rynkiem. W szczególności Confebask nie podniosła żadnego argumentu, który wskazywałby na to, że zastosowanie w niniejszej sprawie wytycznych z 1998 r. miałoby jakikolwiek wpływ na zgodność z prawem zaskarżonych decyzji.

210    Wobec powyższego bezzasadny jest zarzut zmierzający do obalenia twierdzenia, że rozpatrywane ulgi podatkowe są niezgodne ze wspólnym rynkiem.

C –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego nadużycia władzy (sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

1.     Argumenty stron

211    Confebask wielokrotnie podnosi w swych pismach, że Komisja dopuściła się nadużycia władzy, gdyż wykorzystała swe kompetencje wynikające z art. 87 WE do harmonizacji systemów podatkowych państw członkowskich. Confebask twierdzi, że ponieważ podjęte przez Komisję próby harmonizacji nie powiodły się, zaskarżone decyzje wpisują się w zainicjowany przez Komisję ogólny proces harmonizacji opodatkowania bezpośredniego przedsiębiorstw przy pomocy postanowień dotyczących pomocy państwa, wdrożony zamiast właściwej procedury przewidzianej w tym celu w art. 96 WE.

212    Komisja, popierana przez Comunidad autónoma de La Rioja, wnosi o oddalenie tego zarzutu.

2.     Ocena Sądu

213    Należy przypomnieć, że decyzja może zostać uznana za wydaną z nadużyciem władzy wyłącznie wówczas, gdy z obiektywnych, istotnych i spójnych okoliczności wynika, że została wydana wyłącznie lub przede wszystkim w celu osiągnięcia rezultatów innych niż te, które wskazano (zob. wyrok Trybunału z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie C‑110/97 Niderlandy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8763, pkt 137 i przytoczone tam orzecznictwo, a także ww. w pkt 45 wyrok w sprawie Ramondín, pkt 44).

214    Confebask nie udzieliła jednak w niniejszej sprawie żadnej obiektywnej wskazówki, na podstawie której można by uznać, iż rzeczywistym celem, jaki przyświecał Komisji przy wydaniu zaskarżonych decyzji, było uzyskanie harmonizacji w dziedzinie podatków.

215    Ponadto Confebask nie wykazała także istnienia jakiejkolwiek rzeczywistej harmonizacji, która byłaby realizowana na szczeblu wspólnotowym za pośrednictwem zaskarżonych decyzji (zob. podobnie ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Ramondín, pkt 85).

216    W tych okolicznościach zarzut dotyczący nadużycia władzy należy oddalić jako bezzasadny.

D –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego kwalifikacji rozpatrywanej pomocy jako istniejącej (sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

1.     Argumenty stron

217    Confebask utrzymuje, że nawet jeśli rozpatrywane Normas Forales stanowią pomoc państwa, to należy je uznać za pomoc istniejącą, co oznacza, że obowiązek odzyskania pomocy winien zostać zniesiony.

218    Po pierwsze, w sprawie T‑265/01 Confebask utrzymuje, że w latach 1981, 1983 i 1984 – czyli przed przystąpieniem Królestwa Hiszpanii do Wspólnoty – w celu wspierania inwestycji Territorio Histórico de Álava wprowadziło ulgi podatkowe „zasadniczo identyczne” z tymi, które przewiduje szóste postanowienie dodatkowe do Norma Foral nr 22/1994 dla prowincji Álava. Confebask wspomina zatem o: wprowadzonej w 1981 r. i wynoszącej 15% kwoty inwestycji uldze podatkowej, której przyznanie uzależnione było od utrzymania poziomu zatrudnienia przez okres dwóch lat, wzrostu liczby personelu oraz poziomu inwestycji i której wartość zwiększono do 20% w 1984 r.; wynoszącej 50% uldze podatkowej wprowadzonej w 1983 r. w następstwie powodzi, które wystąpiły w 1983 r. i wyrządziły szkody w środkach trwałych; obowiązującej w latach 1984 i 1985 i wynoszącej 50% kwoty inwestycji uldze, której przyznanie także uzależniono od spełnienia pewnych warunków, w szczególności zaś od wniesienia wkładu własnego na poziomie co najmniej 25%. Według Confebask mamy tu zatem do czynienia z pomocą istniejącą w rozumieniu art. 1 lit. b) ppkt i) rozporządzenia nr 659/1999.

219    Po drugie, w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 Confebask podnosi, że rozpatrywane Normas Forales stanowią przedłużenie przepisów przyjętych po przystąpieniu Królestwa Hiszpanii do Wspólnoty i względem których Komisja nie wyraziła zastrzeżeń.

220    W sprawie T‑270/01 Confebask utrzymuje w tym względzie, że w dniach 22 kwietnia 1986 r. i 27 kwietnia 1987 r. Territorio Histórico de Guipúzcoa uchwaliło Normas Forales nr 4/1986 i 14/1987, przewidujące ulgi podatkowe wynoszące 50% kwoty inwestycji, które według niej były analogiczne do ulg zakwestionowanych w zaskarżonych decyzjach.

221    W sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 Confebask podnosi także, że ulgi podatkowe wprowadzone w 1988 r. na obszarze trzech Territorios Históricos są bardzo podobne do systemów podatkowych rozpatrywanych w niniejszym postępowaniu. Według Confebask ulgi podatkowe z 1988 r. zostały jednak zatwierdzone przez Komisję w decyzji 93/337/EWG z dnia 10 maja 1993 r. w sprawie systemu pomocy podatkowej na rzecz inwestycji w Kraju Basków (Dz. L 134, s. 25). Confebask powołuje się także na pismo Komisji z dnia 3 lutego 1995 r., z którego wynika, że Komisja przyjęła do wiadomości, że niezgodność ulg podatkowych z 1988 r. ze swobodą przedsiębiorczości została usunięta.

222    Confebask dodaje, że w orzecznictwie sformułowany został wymóg, zgodnie z którym aby dany środek mógł zostać uznany za nową pomoc, musi on zostać poddany zasadniczej zmianie. Ponieważ art. 1 lit. c) rozporządzenia nr 659/1999 wspomina o „[wszelkich] zmianach” i zawęża przez to zakres pojęcia pomocy istniejącej, nie należy go interpretować w sposób sprzeczny z orzecznictwem, gdyż wykładnia taka naruszałaby prawa organów administracji i zainteresowanych przedsiębiorstw.

223    Po trzecie, Confebask podnosi, że zaskarżone decyzje są przejawem zmiany podejścia Komisji do kwestii ulg podatkowych, gdyż nigdy dotąd, w szczególności zaś w decyzji 93/337 w sprawie ulg podatkowych z 1988 r., Komisja nie stwierdziła, że dany środek może zostać uznany za środek „specyficzny” jedynie z tego powodu, że jego zakres zastosowania jest ograniczony pod względem czasowym bądź ilościowym. Mając na uwadze tę zmianę doktrynalną, rozpatrywane Normas Forales należałoby traktować jako pomoc istniejącą w rozumieniu art. 1 lit. b) ppkt v) rozporządzenia nr 659/1999.

224    Wniosek o takiej zmianie podejścia Komisji Confebask wywodzi z okoliczności, że w dniu 17 marca 1997 r. członek Komisji odpowiedzialny za kwestie dotyczące konkurencji, odnosząc się do systemów zwolnień z podatku od osób prawnych wprowadzonych w 1993 r. przez Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa oświadczył przedstawicielstwu Comunidad autónoma de La Rioja, że analiza tych systemów nie wchodzi w zakres kompetencji „Unii Europejskiej”. Według Confebask oświadczenie to oznacza bowiem, że początkowo Komisja rozpatrywała systemy zwolnień podatkowych z 1993 r. jako środki podatkowe o charakterze ogólnym, nie zaś jako pomoc państwa. Zmiana podejścia Komisji ma wreszcie swe źródła w treści obwieszczenia z 1998 r. w sprawie pomocy podatkowej na rzecz przedsiębiorstw. Ze sprawozdania Komisji C (2004) 434 z dnia 9 lutego 2004 r. dotyczącego wprowadzenia w życie tego obwieszczenia wynika w tym względzie, że cel obwieszczenia nie polegał wyłącznie na wyjaśnieniu sposobu stosowania w tym zakresie reguł dotyczących pomocy państwa, ale także na ich wzmocnieniu.

225    Wobec wystąpienia tego rodzaju zmiany Confebask uważa, że rozpatrywane Normas Forales winny być traktowane jako pomoc istniejąca, zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt v) rozporządzenia nr 659/1999.

226    Confebask podkreśla wreszcie, że rozpatrywane środki podatkowe miały na celu „stymulowanie inwestycji, które w braku takiego bodźca nie mogłyby zostać zrealizowane”, wywodząc stąd, że odzyskanie spornych kwot doprowadziłoby do wycofania się z tych inwestycji. Co więcej, nałożenie takich obowiązków postawiłoby przedsiębiorstwa w trudnej sytuacji.

227    Komisja, popierana przez Comunidad autónoma de La Rioja, wnosi o oddalenie tego zarzutu jako bezzasadnego.

2.     Ocena Sądu

228    Traktat WE przewiduje odrębne tryby postępowania w zależności od tego, czy dana pomoc została zakwalifikowana jako istniejąca, czy jako nowa. O ile pomoc nowa podlega – zgodnie z art. 88 ust. 3 WE – uprzedniemu zgłoszeniu Komisji i nie może zostać prawidłowo wprowadzona w życie przed wydaniem ostatecznej decyzji kończącej postępowanie, o tyle zgodnie z art. 88 ust. 1 WE pomoc istniejąca może być systematycznie realizowana tak długo, jak Komisja nie stwierdzi jej niezgodności ze wspólnym rynkiem (ww. w pkt 125 wyrok w sprawie Banco Exterior de España, pkt 22; wyrok Sądu z dnia 15 czerwca 2000 r. w sprawach połączonych T‑298/97, T‑312/97, T‑313/97, T‑315/97, od T‑600/97 do T‑607/97, T‑1/98, od T‑3/98 do T‑6/98 i T‑23/98 Alzetta i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2319, pkt 148). W stosownym przypadku pomoc istniejąca może być jedynie przedmiotem wywołującej skutki na przyszłość decyzji stwierdzającej jej niezgodność ze wspólnym rynkiem.

229    Artykuł 1 lit. b) ppkt i) rozporządzenia nr 659/1999, który wszedł w życie z dniem 16 kwietnia 1999 r., a więc obowiązywał w dniu wydania zaskarżonych decyzji, stanowi, że pojęcie istniejącej pomocy oznacza „każdą pomoc, jaka istniała przed wejściem w życie traktatu w odpowiednich państwach członkowskich, to znaczy programy pomocowe i pomoc indywidualną, jakie zostały wprowadzone w życie przed wejściem i nadal stosowane [są] po wejściu w życie traktatu”.

230    Co się tyczy, po pierwsze, przepisów rozpatrywanych w sprawie T‑265/01, jest pewne, że zostały one uchwalone przez Territorio Histórico de Álava w latach 1994–1999, a więc w czasie, gdy Królestwo Hiszpanii było już państwem członkowskim.

231    Jednakże wbrew twierdzeniom Confebask przepisów uchwalonych w latach 1994–19999 nie można uznać za zasadniczo identyczne z przepisami z lat 1981, 1983 i 1984, na mocy których wprowadzono przywołane przez nią ulgi podatkowe (zob. pkt 218 niniejszego wyroku).

232    Z akt sprawy, a w szczególności z pkt 72 decyzji 2002/820 i z samej skargi Confebask wynika bowiem, że z jednej strony zmianie uległ zakres zastosowania, a więc krąg beneficjentów ulg podatkowych, a z drugiej strony zmieniona została także podstawa i stopa procentowa tych ulg. Ponadto zastosowanie uregulowań kolejnych Normas Forales wprowadzających ulgi podatkowe jest ograniczone w czasie. Zmianie uległy zatem także ramy czasowe pomocy.

233    Tymczasem zgodnie z odnośnym orzecznictwem zmiany takie należy uznać za istotne (zob. podobnie wyroki Sądu z dnia 30 stycznia 2002 r. w sprawie T‑35/99 Keller i Keller Meccanica przeciwko Komisji, Rec. s. II‑261, pkt 62; z dnia 30 kwietnia 2002 r. w sprawach połączonych T‑195/01 i T‑207/01 Government of Gibraltar przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2309, pkt 111; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Demesa, pkt 175).

234    Przepisów rozpatrywanych w odniesieniu do Territorio Histórico de Álava nie można zatem uznać za pomoc istniejącą w rozumieniu art. 1 lit. b) ppkt i) rozporządzenia nr 659/1999.

235    Po drugie Confebask utrzymuje, że rozpatrywane Normas Forales stanowią przedłużenie Normas Forales uznanych za dozwolone.

236    Artykuł 1 lit. b) ppkt ii) rozporządzenia nr 659/1999 stanowi, że za pomoc istniejącą uznaje się „pomoc dozwoloną, czyli takie programy pomocowe i pomoc indywidualną, które zostały dozwolone przez Komisję lub przez Radę”.

237    Po pierwsze, w sprawie T‑270/01 Confebask podnosi w tym względzie, że w dniach 22 kwietnia 1986 r. i 27 kwietnia 1987 r. Territorio Histórico de Guipúzcoa uchwaliło Normas Forales nr 4/1986 i 14/1987 zawierające przepisy analogiczne do tych, które zakwestionowano w zaskarżonych decyzjach.

238    W tym względzie wystarczy jednak stwierdzić, że Confebask w żaden sposób nie wykazała, jakoby przepisy z lat 1986 i 1987 zostały dozwolone przez Komisję. Poza tym, tak czy inaczej, przepisy te wprowadzały ulgi podatkowe obowiązujące wyłącznie w latach 1986 i 1987. Wobec tego, nawet jeśli Norma Foral nr 7/1997 dla prowincji Guipúzcoa zawiera przepisy podobne, to i tak stanowią one pomoc nową (zob. podobnie ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Demesa, pkt 175).

239    Po drugie, w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 Confebask utrzymuje, że rozpatrywane ulgi podatkowe wprowadzone przez trzy Territorios Históricos i ulgi podatkowe z 1988 r. zatwierdzone ponoć przez Komisję mocą decyzji 93/337 są do siebie bardzo podobne (zob. pkt 221 niniejszego wyroku).

240    Sąd zwraca jednak uwagę, że z jednej strony ulgi podatkowe z 1988 r. różnią się istotnie od ulg rozpatrywanych w niniejszej sprawie pod względem stopy procentowej, wartości progowej objętych nimi inwestycji oraz okresu obowiązywania.

241    Z drugiej strony Confebask błędnie interpretuje treść decyzji 93/337 i pisma Komisji z dnia 3 lutego 1995 r. W decyzji tej Komisja uznała bowiem rozpatrywaną pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem nie tylko dlatego, że była ona niezgodna z art. 43 WE, ale także dlatego, że nie spełniała szeregu wymogów różnych dziedzin pomocy, w szczególności zaś pomocy regionalnej, pomocy sektorowej, pomocy na rzecz MŚP ani wymogów dotyczących kumulacji pomocy (zob. pkt V decyzji 93/337). W odniesieniu do pisma z dnia 3 lutego 1995 r. należy stwierdzić, że Komisja uznała w nim jedynie to, że kwestionowany system podatkowy nie naruszał już art. 43 WE, jednakże nie wypowiedziała się na temat kwestii, czy system ten spełnia szereg dotyczących pomocy wymogów określonych w decyzji 93/337 (zob. podobnie ww. w pkt 45 wyrok w sprawie Demesa i Territorio Histórico de Álava przeciwko Komisji, pkt 48, 49; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Demesa, pkt 237).

242    Wobec tego nawet przy założeniu, że rozpatrywane ulgi podatkowe można uznać za identyczne z ulgami z 1988 r., to nie można uznać, że zostały one dozwolone przez Komisję.

243    Confebask utrzymuje po trzecie, że biorąc pod uwagę doktrynalną zmianę podejścia Komisji do kwestii kryteriów selektywności, rozpatrywane systemy podatkowe należało uznać za pomoc istniejącą w rozumieniu art. 1 lit. b) ppkt v) rozporządzenia nr 659/1999.

244    Zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt v) rozporządzenia nr 659/1999 pomoc istniejącą stanowi „pomoc, jaka została uznana za pomoc istniejącą, ponieważ można stwierdzić, że w czasie gdy została wprowadzona w życie, nie stanowiła pomocy, a w okresie późniejszym stała się pomocą ze względu na rozwój wspólnego rynku bez wprowadzenia zmian przez państwo członkowskie”.

245    Pojęcie rozwoju wspólnego rynku można rozumieć jako zmianę gospodarczego i prawnego kontekstu w sektorze, którego dotyczy sporny środek (ww. w pkt 108 wyrok w sprawie Belgia i Forum 187 przeciwko Komisji, pkt 71). Zmiana taka może w szczególności być wynikiem liberalizacji rynku początkowo zamkniętego na konkurencję (wyrok Sądu z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie T‑288/97 Regione autónoma Friuli-Venezia Giulia przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1169, pkt 89).

246    W niniejszej sprawie argumentacja Confebask zmierza do wykazania zmian w ocenie Komisji.

247    Z jednej strony należy jednak stwierdzić, że okoliczności wskazane przez Confebask nie pozwalają na wyciągnięcie wniosku, że kryteria selektywności zastosowane przez Komisję w ramach oceny przepisów podatkowych pod względem ich zgodności z art. 87 ust. 1 WE uległy zmianie po uchwaleniu spornych przepisów podatkowych.

248    Okoliczność, że w przywołanej przez Confebask decyzji 93/337 Komisja uznała ulgi podatkowe z 1988 r. za selektywne na podstawie pewnych kryteriów, nie oznacza bynajmniej, że nie mogła ona stwierdzić selektywności tych środków na podstawie innego kryterium (zob. podobnie ww. w pkt 22 wyrok w sprawie Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji, pkt 99). Nie oznacza to zatem także, że Komisja nie mogła posłużyć się innymi kryteriami, by uznać, że rozpatrywane w niniejszej sprawie ulgi podatkowe mają charakter selektywny, skoro zastosowanie tych kryteriów pozwoliło na sformułowanie wniosku o istnieniu środka „sprzyjającego niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów” w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE.

249    Podobnie w obwieszczeniu z 1998 r. w sprawie pomocy podatkowej na rzecz przedsiębiorstw, Komisja – która w znacznej mierze opiera się na orzecznictwie Trybunału i Sądu – przedstawia wyjaśnienia dotyczące stosowania art. 87 WE i 88 WE do przepisów podatkowych, nie zapowiadając zmiany kryteriów oceny takich przepisów w świetle art. 87 WE i 88 WE (ww. w pkt 22 wyrok w sprawie Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji, pkt 79; ww. w pkt 76 wyrok w sprawie Diputación Foral de Álava i in. przeciwko Komisji, pkt 83). Sprawozdanie C (2004) 434 dotyczące wprowadzenia w życie tego obwieszczenia potwierdza cel, jakim jest wyjaśnienie i wzmocnienie zastosowania do przepisów podatkowych reguł w dziedzinie pomocy państwa po to, by zmniejszyć zakłócenia konkurencji, przy czym w sprawozdaniu tym sprecyzowano wyraźnie, że praktyka Komisji w tym zakresie nie ulegnie zmianie. Zmiany podejścia Komisji do kwestii kryteriów selektywności nie potwierdza wreszcie treść skierowanego przez hiszpańskiego senatora do rządu hiszpańskiego pytania, mówiącego o rzekomych zamiarach członka Komisji odpowiedzialnego za kwestie konkurencji, ujawnionych w trakcie spotkania z dnia 17 marca 1997 r.

250    Z drugiej strony zakładając nawet, że Confebask wykazała zmianę doktryny Komisji w odniesieniu do kryteriów selektywności, to argument taki nie dowodzi „rozwoju wspólnego rynku” w rozumieniu art. 1 lit. b) ppkt v) rozporządzenia nr 659/1999. Pojęcie rozwoju wspólnego rynku nie odnosi się bowiem do sytuacji, w której Komisja zmienia swoją ocenę jedynie na podstawie bardziej ścisłego stosowania postanowień traktatu w dziedzinie pomocy państwa (ww. w pkt 108 wyrok w sprawie Belgia i Forum 187 przeciwko Komisji, pkt 71).

251    Wobec tego przesłanka dotycząca „rozwoju wspólnego rynku” w rozumieniu art. 1 lit. b) ppkt v) rozporządzenia nr 659/1999 nie jest spełniona, a zatem oddalić należy argument, że sporne przepisy podatkowe stanowią pomoc istniejącą.

252    Nie można wreszcie podnosić argumentu mówiącego o trudnościach związanych z obowiązkiem odzyskania pomocy, ponieważ występowanie takich trudności nie ma wpływu na to, czy pomoc zostanie uznana za pomoc istniejącą, czy nową.

253    W świetle wszystkich powyższych rozważań należy uznać, że rozpatrywane ulgi podatkowe stanowią nową pomoc, która podlega zgłoszeniu Komisji zgodnie z art. 88 ust. 3 WE i która nie może zostać wprowadzona w życie przed wydaniem przez Komisję ostatecznej decyzji w jej przedmiocie.

E –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego uchybień proceduralnych oraz naruszenia zasad pewności prawa, dobrej administracji, ochrony uzasadnionych oczekiwań i równego traktowania (sprawy od T‑227/01 do T‑229/01, a także T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

254    Po pierwsze, w skargach wniesionych w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 Confebask podnosi zarzut proceduralny zmierzający do zakwestionowania okoliczności, że Komisja odmówiła wzięcia pod uwagę jej uwag przedstawionych w toku formalnej procedury dochodzenia. Po drugie, skarżące i popierający je interwenienci w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 kwestionują odzyskanie rozpatrywanej pomocy, twierdząc, że odzyskanie to naruszało zasady pewności prawa i dobrej administracji, zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań, a także zasadę równego traktowania.

1.     W przedmiocie zarzutu dotyczącego uchybień proceduralnych

a)     Argumenty stron

255    Confebask zarzuca Komisji to, że odrzuciła ona uzupełniające argumenty zawarte w dokumencie z dnia 29 grudnia 2000 r., uznając je za spóźnione. Termin wyznaczony na przedstawienie uwag nie był jednak terminem prekluzyjnym. Odmawiając uwzględnienia tej argumentacji, Komisja zrezygnowała z elastyczności, która charakteryzowała jej dotychczasową praktykę, i naruszyła zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań. Co więcej, zgodnie z zasadą dobrej administracji była ona zobowiązana do zbadania w sposób staranny i bezstronny wszystkich istotnych okoliczności sprawy.

256    Confebask podnosi także, że jej uwagi uzupełniające mogły zostać uwzględnione, ponieważ Komisja wydała zaskarżone decyzje dopiero siedem miesięcy później, czyli w dniu 11 lipca 2001 r. Ponadto uwagi te dotyczyły nowej okoliczności faktycznej, a mianowicie wydania przez Komisję decyzji 2001/168/EWWiS z dnia 31 października 2000 r. w sprawie hiszpańskich ustaw o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 2001, L 60, s. 57).

257    Confebask wskazuje wreszcie, że podtrzymała te argumenty po to, by mogły one zostać ocenione przez Sąd.

258    Komisja kwestionuje zasadność tego zarzutu.

b)     Ocena Sądu

259    Artykuł 6 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 stanowi:

„Decyzja o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia [...] wzywa zainteresowane państwo członkowskie i inne zainteresowane strony do przedstawienia uwag w wyznaczonym terminie, który zwykle nie przekracza jednego miesiąca. W należycie uzasadnionych przypadkach Komisja może przedłużyć wyznaczony termin”.

260    W niniejszej sprawie Confebask przekazała swe uwagi Komisji w dniach 4 stycznia i 13 kwietnia 2002 r., czyli w wyznaczonym przez Komisję terminie jednego miesiąca od daty ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym decyzji o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia (zob. pkt 22 niniejszego wyroku). Z kolei uwagi uzupełniające Confebask, przedstawione w dniu 29 grudnia 2000 r. i doręczone w dniu 3 stycznia 2001 r., nie zostały uwzględnione przez Komisję ze względu na to, że dotarły do niej po upływie terminu i że Confebask nie złożyła żadnego wniosku o przedłużenie terminu wyznaczonego zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 (pkt 50 decyzji 2002/820; pkt 46 decyzji 2003/27 i 2002/894).

261    Confebask twierdzi w istocie, że dotychczasowa praktyka Komisji wzbudziła w niej uzasadnione oczekiwania co do tego, że jej uwagi zostaną uwzględnione, nawet jeśli zostaną przedstawione po upływie terminu.

262    Sąd przypomina, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawo do powoływania się na ochronę uzasadnionych oczekiwań przysługuje każdemu podmiotowi, w którym instytucja wzbudziła uzasadnione nadzieje. Natomiast nie może powoływać się na naruszenie tej zasady ten, komu administracja nie udzieliła wyraźnych zapewnień (zob. ww. w pkt 108 wyrok w sprawie Belgia i Forum 187 przeciwko Komisji, pkt 147 i przytoczone tam orzecznictwo).

263    Tymczasem w niniejszej sprawie Confebask w żaden sposób nie wykazała, jakoby Komisja udzieliła jej wyraźnych zapewnień, że uwagi uzupełniające – nawet spóźnione – zostaną uwzględnione także w braku wniosku o przedłużenie terminu. Confebask, która powołuje się na praktykę Komisji, nie poparła prezentowanych w tym względzie twierdzeń żadnymi dowodami.

264    W odniesieniu do tej kwestii argument dotyczący naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań należy zatem oddalić.

265    Ponadto Confebask utrzymuje, że odmowa uwzględnienia jej dodatkowych uwag sprzeciwia się zasadzie dobrej administracji.

266    Z orzecznictwa wynika, że jedną z gwarancji zapewnianych przez wspólnotowy porządek prawny w postępowaniu administracyjnym jest w szczególności zasada dobrej administracji, z którą związany jest obowiązek zbadania przez właściwą instytucję, przy zachowaniu staranności i bezstronności, wszystkich istotnych kwestii rozpatrywanego przypadku (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 21 listopada 1991 r. w sprawie C‑269/90 Technische Universität München, Rec. s. I‑5469, pkt 14; ww. w pkt 136 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Sytraval i Brink’s France, pkt 62).

267    Z art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 (zob. pkt 259 niniejszego wyroku) wynika, że w ramach formalnej procedury dochodzenia zainteresowane strony mają możliwość przedstawienia swych uwag Komisji, której zadaniem jest następnie wydanie – w szczególności po uwzględnieniu tych uwag – decyzji stwierdzającej brak pomocy lub istnienie pomocy uznanej za zgodną bądź niezgodną ze wspólnym rynkiem. Przepis ten przenosi także na grunt procedury kontroli pomocy państwa usankcjonowane w orzecznictwie zasady, o których mowa w pkt 266 niniejszego wyroku.

268    Pozostaje zwrócić uwagę, że art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 przewiduje, że uwagi te winny zostać przedstawione w określonym terminie, który w niniejszej sprawie z pewnością nie został zachowany w odniesieniu do uwag uzupełniających przedstawionych przez Confebask w dniu 29 grudnia 2000 r. Należy także stwierdzić, że przepis ten nie przewiduje możliwości przedstawienia Komisji nowych uwag przez zainteresowaną stronę, z jej własnej inicjatywy i po upływie wyznaczonego w tym celu terminu.

269    Należy w tym względzie przypomnieć, że w ramach procedury kontroli pomocy państwa osoby zainteresowane nie mogą rościć sobie prawa do postępowania o charakterze kontradyktoryjnym, takiego jak postępowanie wszczęte pomiędzy Komisją a państwem członkowskim odpowiedzialnym za przyznanie pomocy, i nie mogą powoływać się na tak szerokie prawa jak prawo do obrony (wyrok Trybunału z dnia 24 września 2002 r. w sprawach połączonych C‑74/00 P i C‑75/00 P Falck i Acciaierie di Bolzano przeciwko Komisji, Rec. s. I‑7869, pkt 83; ww. w pkt 198 wyrok w sprawie Technische Glaswerke Ilmenau przeciwko Komisji, pkt 192, 193). Ogólne zasady prawa, jak przywoływana przez Confebask zasada dobrej administracji, nie mogą pozwolić sądowi wspólnotowemu na rozszerzenie praw proceduralnych przyznanych zainteresowanym stronom, w ramach postępowania w sprawie kontroli pomocy państwa, przez traktat oraz prawo wtórne (ww. w pkt 198 wyrok w sprawie Technische Glaswerke Ilmenau przeciwko Komisji, pkt 194).

270    Wobec tego twierdzenie Confebask, że decyzja 2001/168 stanowi nową i istotną okoliczność, uzasadniającą przedstawienie uwag uzupełniających, pozbawione jest znaczenia, gdyż nie pozwala ono na zakwestionowanie trafności orzeczeń przytoczonych w pkt 269 niniejszego wyroku.

271    W każdym razie Confebask nie wykazała w żaden sposób, jakoby decyzja 2001/168 mogła mieć znaczenie dla niniejszej sprawy. Z decyzji tej wynika, że rozpatrywane w niej ulgi podatkowe zostało uznane za niezgodne ze wspólnym rynkiem, jednakże z uwagi na okoliczności sprawy Komisja zrezygnowała z odzyskania spornej pomocy, działając zgodnie z zasadą ochrony uzasadnionych oczekiwań. Jak podkreśla Komisja, te uzasadnione oczekiwania – odmiennie aniżeli w niniejszej sprawie – wynikały jednak po pierwsze z wcześniejszej decyzji, w której uznano, że podobny system nie stanowi pomocy państwa, a po drugie z samej odpowiedzi udzielonej przez Komisję.

272    Confebask nie wykazała zatem, jakoby poprzez nieuwzględnienie w niniejszej sprawie jej uwag uzupełniających Komisja naruszyła zasadę dobrej administracji.

273    W związku z powyższym zarzut dotyczący zaistnienia uchybień proceduralnych należy oddalić.

2.     W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasad pewności prawa i dobrej administracji, zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań i zasady równego traktowania

a)     Argumenty stron

274    Skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 oraz popierający je interwenienci kwestionują nałożony mocą zaskarżonych decyzji obowiązek odzyskania pomocy, powołując się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań.

275    Twierdzą one, że uzasadnione oczekiwania władz krajowych i podmiotów gospodarczych mogą wynikać z braku jakiejkolwiek reakcji Komisji na środki, których istnienia była ona świadoma, oraz z wytworzonej w ten sposób i utrzymywanej przez nią od kilku lat dwuznacznej sytuacji.

276    Zasadniczo Confebask podnosi także, że powstanie uzasadnionych oczekiwań podmiotów gospodarczych co do zgodności z prawem ogólnych reguł ustanawiających ulgi podatkowe winno być uznawane łatwiej aniżeli powstanie takich oczekiwań w odniesieniu do pomocy indywidualnej.

277    Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a także Comunidad autónoma del País Vasco podnoszą, że orzecznictwo, z którego wynika, że ochrona uzasadnionych oczekiwań wiąże się z wymogiem uprzedniego zgłoszenia przewidzianego w art. 88 WE, istniejącym w odniesieniu do pomocy indywidualnej, nie znajduje zastosowania w odniesieniu do systemów pomocy.

278    W tym kontekście skarżące i popierający je interwenienci twierdzą, że zachowanie Komisji wywołało po stronie podmiotów gospodarczych przeświadczenie, że zgodność spornych przepisów podatkowych z prawem wspólnotowym nie jest kwestionowana.

279    Po pierwsze przywołują oni treść decyzji 93/337 dotyczącej ulg podatkowych z 1988 r.

280    Według Confebask Komisja wzbudziła oczekiwania podmiotów gospodarczych przez to, że w decyzji 93/337 nie zakwestionowała zgodności ulg podatkowych z 1988 r. z regułami obowiązującymi w dziedzinie pomocy państwa. W decyzji tej Komisja uznała jedynie, że ulgi te naruszają reguły dotyczące swobody przedsiębiorczości. Wobec usunięcia tej niezgodności, w piśmie z dnia 3 lutego 1995 r. uznała ona, że Królestwo Hiszpanii wywiązało się w ten sposób z ciążących na nim zobowiązań. Tymczasem zdaniem Confebask rozpatrywane Normas Forales wykazują istotne podobieństwo do ulg podatkowych z 1988 r. Confebask przyznaje, że środek ten został odrzucony w ww. w pkt 45 wyroku w sprawie Demesa i Territorio Histórico de Álava przeciwko Komisji, lecz utrzymuje, że w tym przypadku nie stoi to na przeszkodzie uchyleniu obowiązku odzyskania pomocy już udzielonej. Twierdzi ona bowiem, że w postępowaniu zakończonym wydaniem ww. w pkt 43 wyroku w sprawie Demesa skarżący powoływali się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań nie tylko po to, by sprzeciwić się odzyskaniu pomocy, ale także po to, by zakwestionować uznanie przyznanych im ulg kredytowych za pomoc państwa. Tymczasem kryteria, na podstawie których dokonuje się kwalifikacji pomocy państwa, różnią się od kryteriów oceny zasadności odzyskania pomocy. Uznanie pomocy za niezgodną ze wspólnym rynkiem nie musi zatem prowadzić do powstania obowiązku jej zwrotu.

281    Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a także Comunidad autónoma del País Vasco podnoszą z kolei, że decyzja Komisji 93/337 nie wprowadzała zależności między możliwością skorzystania z ulg podatkowych z 1988 r. a minimalną kwotą inwestycji. Za punkt odniesienia Komisja przyjęła natomiast istnienie kryterium doboru regionalnego i wyłączenie pewnych rodzajów działalności. Według Cámaras Oficiales de Comercio e Industria Komisja zastosowała wyłącznie to drugie kryterium. Tak czy inaczej, zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku, z decyzji 93/337 wynika a contrario, że ograniczenie objętej ulgami kwoty inwestycji nie stanowi kryterium selektywności. Ponadto decyzja ta nie wymaga odzyskania pomocy. Wobec tego Komisja zawiodła uzasadnione oczekiwania skarżących i występujących po ich stronie interwenientów, uzależniając w zaskarżonych aktach spełnienie warunku przyznania rozpatrywanych ulg podatkowych od osiągnięcia minimalnego progu wartości inwestycji. Komisja bezskutecznie odpierała ten argument twierdząc, że nie mogła ona wyczerpać wszystkich możliwych kryteriów selektywności, gdyż postępowanie takie sprzeciwiałoby się zasadzie dobrej administracji.

282    Po drugie skarżące i popierający je interwenienci w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 przywołują systemy zwolnień podatkowych z 1993 r. i przyjęte wobec nich podejście Komisji. Według nich systemy zwolnień z 1993 r. przewidywały w szczególności wynoszące 25% ulgi podatkowe – przypominające ulgi podatkowe rozpatrywane w niniejszej sprawie – których przyznanie uzależnione było od spełnienia pewnych przesłanek, a przyjęty minimalny próg wartości inwestycji wynosił 80 mln ESP. Podkreślają oni, że Komisja, która wiedziała o istnieniu systemów z 1993 r. począwszy od wniesienia skargi z dnia 14 marca 1994 r., zarejestrowanej w dniu 28 kwietnia 1994 r., uznała je za niezgodne ze wspólnym rynkiem dopiero w decyzjach Komisji: 2003/28/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Hiszpanię w 1993 r. na rzecz pewnych nowo utworzonych przedsiębiorstw w prowincji Álava (Hiszpania) (Dz.U. 2003, L 17, s. 20); 2003/86/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Hiszpanię w 1993 r. na rzecz pewnych nowo utworzonych przedsiębiorstw w prowincji Vizcaya (Hiszpania) (Dz.U. 2003, L 40, s. 11) oraz 2003/192/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. w sprawie pomocy państwa przyznanej przez Hiszpanię w 1993 r. na rzecz pewnych nowo utworzonych przedsiębiorstw w prowincji Guipúzcoa (Hiszpania) (Dz.U. 2003, L 77, s. 1), będących przedmiotem skarg w sprawach od T‑86/02 do T‑88/02.

283    Cámaras Oficiales de Comercio e Industria zwracają także uwagę na zachowanie Komisji po wniesieniu skargi z dnia 14 marca 1994 r. dotyczącej systemów zwolnień z 1993 r. Utrzymują one, że zachowanie to wzbudziło u nich uzasadnione oczekiwania co do zgodności z prawem spornych ulg podatkowych.

284    Po trzecie Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a także Comunidad autónoma del País Vasco utrzymują, że decyzje Komisji kwestionowane w postępowaniach zakończonych wydaniem ww. w pkt 43 wyroków w sprawach Demesa i Ramondín nie mogły mieć wpływu na uzasadnione oczekiwania podmiotów gospodarczych co do rozpatrywanych Normas Forales. Decyzje te dotyczyły bowiem wyłącznie przyznania indywidualnych ulg podatkowych na rzecz dwóch przedsiębiorstw, które były także beneficjentami jeszcze innej pomocy.

285    Po czwarte Cámaras Oficiales de Comercio e Industria – interwenienci w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 – zwracają uwagę na czas trwania w tym przypadku procedury wstępnej. Podkreślają one, że decyzje o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia zostały opublikowane dopiero w dniach 4 grudnia 1999 r. i 11 marca 2000 r., a więc po tym jak Komisja przyznała, że kwestia rozpatrywanych ulg podatkowych została poruszona podczas odbytego w dniu 17 marca 1997 r. spotkania odpowiedzialnego za kwestie konkurencji członka Komisji z przedstawicielami Comunidad autónoma de La Rioja. W tym względzie twierdzą one, że formalna procedura dochodzenia została wszczęta zbyt późno i że Komisja naruszyła ciążący na niej obowiązek staranności i dobrej administracji, a także zasadę pewności prawa.

286    Po piąte, według skarżących w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01, w decyzjach o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia nie wspomniano ani o obowiązku zawieszenia stosowania spornych przepisów podatkowych, ani o ewentualnym obowiązku odzyskania pomocy w przypadku, gdyby w ostatecznych decyzjach potwierdzono istnienie pomocy państwa.

287    Po szóste Confebask podnosi argument o nieuzasadnionym przedłużeniu procedury, a skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 utrzymują, że czas trwania formalnych procedur dochodzenia – w tym przypadku 23 miesiące – stanowi okoliczność wyjątkową – w rozumieniu wyroku Trybunału z dnia 24 listopada 1987 r. w sprawie 223/85 RSV przeciwko Komisji, Rec. s. 4617 – która stoi na przeszkodzie odzyskaniu pomocy.

288    Po siódme Cámaras Oficiales de Comercio e Industria utrzymują, że w bardzo podobnych sprawach Komisja z urzędu brała pod uwagę okoliczności powodujące powstanie uzasadnionych oczekiwań i rezygnowała z ustanawiania wymogu odzyskania bezprawnie przyznanej pomocy. Przywołują one w szczególności decyzje Komisji w sprawie centrów koordynacji [decyzję Komisji 2003/81/WE z dnia 22 sierpnia 2002 r. w sprawie systemu pomocy państwa, jaki Królestwo Hiszpanii stosuje do „centrów koordynacji w prowincji Vizcaya” (Dz.U. 2003, L 31, s. 26); decyzję Komisji 2003/512/WE z dnia 5 września 2002 r. w sprawie systemu pomocy wprowadzonego przez Niemcy na rzecz centrów kontroli i koordynacji (Dz.U. 2003, L 177, s. 17); decyzję Komisji 2003/438/WE z dnia 16 października 2002 r. w sprawie systemu pomocy państwa C 50/2001 (ex NN 47/2000) – Spółki finansowe – wprowadzonego przez Luksemburg (Dz.U. 2003, L 153, s. 40) oraz decyzję Komisji 2004/76/WE z dnia 13 maja 2003 r. w sprawie systemu pomocy wprowadzonego przez Francję na rzecz głównych siedzib i centrów logistycznych (Dz.U. 2004, L 23, s. 1)]. Przywołują one także decyzję 2001/168 i podnoszą, że taka praktyka decyzyjna świadczy także o naruszeniu zasady równego traktowania.

289    Skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 utrzymują wreszcie, że obowiązek odzyskania pomocy należało ograniczyć do inwestycji zrealizowanych po ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym wszczęcia formalnej procedury dochodzenia.

290    Komisja popierana przez Comunidad Autonóma de La Rioja wnosi o oddalenie tego zarzutu.

b)     Ocena Sądu

 W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasad pewności prawa i dobrej administracji, ze względu na czas trwania badania wstępnego

291    Cámaras Oficiales de Comercio e Industria – interwenienci w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 – podnoszą, że postępowanie wstępne trwało tak długo, że naruszona została zasada pewności prawa i dobrej administracji (zob. pkt 285 niniejszego wyroku).

292    W odniesieniu do kwestii dopuszczalności tego zarzutu należy przypomnieć, że zgodnie z art. 40 akapit czwarty statutu Trybunału Sprawiedliwości, który znajduje zastosowanie do Sądu na mocy art. 53 tego statutu, wniosek interwencyjny ogranicza się do poparcia żądań jednej ze stron. Ponadto, zgodnie z art. 116 § 3 regulaminu, interwenient akceptuje stan sprawy, w jakim się ona znajduje w chwili jego wstąpienia. Stąd – choć powyższe przepisy nie stoją na przeszkodzie temu, aby interwenient powołał inne argumenty niż te, które podnosi strona, do której się przyłączył – jest to dopuszczalne, pod warunkiem że nie zmienia to ram sporu i że celem interwencji pozostaje nadal popieranie żądań zgłoszonych przez tę stronę (wyrok Sądu z dnia 13 kwietnia 2005 r. w sprawie T‑2/03 Verein für Konsumenteninformation przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1121, pkt 52).

293    Do Sądu należy zatem zbadanie – w celu wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie dopuszczalności zarzutów podniesionych przez interwenienta – czy mają one związek z określonym przez strony główne przedmiotem sporu.

294    Należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie skarżące podnoszą argument o przewlekłości postępowania w kontekście zarzutu dotyczącego naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań (zob. pkt 287 niniejszego wyroku). Należy zatem uznać, że zarzut podniesiony przez interwenientów – choć jest on odrębny od zarzutów podnoszonych przez skarżące – ma związek z określonym przez nie przedmiotem sporu i nie skutkuje zmianą ram sporu. Jest on zatem dopuszczalny.

295    W odniesieniu do istoty zarzutu Cámaras Oficiales de Comercio e Industria twierdzą, że formalna procedura dochodzenia została wszczęta zbyt późno.

296    Sąd przypomina, że w czasie, gdy Komisja powzięła wiedzę na temat rozpatrywanych przepisów podatkowych i aż do dnia 16 kwietnia 1999 r. – daty wejścia w życie rozporządzenia nr 659/1999 – Komisja nie była związana ustalonymi terminami. W braku przepisów w tym względzie Komisja musiała jednak dołożyć starań, aby nie zwlekać bez ograniczeń z wykonaniem swoich uprawnień, aby nie naruszyć podstawowego wymogu pewności prawa (ww. w pkt 269 wyrok Trybunału w sprawie Falck i Acciaierie di Bolzano przeciwko Komisji, pkt 140; wyrok z dnia 23 lutego 2006 r. w sprawach połączonych C‑346/03 i C‑529/03 Atzeni i in., Zb.Orz. s. I‑1875, pkt 61).

297    Ponieważ ocena zgodności pomocy państwa ze wspólnym rynkiem należy do wyłącznych kompetencji Komisji, jest ona zobowiązana – w interesie prawidłowego stosowania postanowień traktatu o podstawowym znaczeniu, odnoszących się do pomocy państwa – do przystąpienia do sumiennego i bezstronnego badania skargi donoszącej o istnieniu pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem. Wynika stąd, że Komisja nie może bezterminowo przedłużać wstępnego badania pomocy państwa będącej przedmiotem wniesionej do niej skargi. Ocena, czy czas trwania badania skargi do Komisji ma rozsądny charakter, powinna być dokonywana w oparciu o konkretne okoliczności danej sprawy, a zwłaszcza z uwzględnieniem kontekstu sprawy, różnych etapów postępowania, które Komisja powinna przeprowadzić, oraz stopnia złożoności sprawy (wyrok Sądu z dnia 10 maja 2006 r. w sprawie T‑395/04 Air One przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1343, pkt 61).

298    Z zaskarżonych decyzji wynika w tym przypadku, że Komisja powzięła wiedzę o ulgach podatkowych ustanowionych przez rozpatrywane uregulowania podatkowe na podstawie informacji zgromadzonych w związku z postępowaniami wszczętymi w odniesieniu do pomocy państwa na rzecz przedsiębiorstw Demesa i Ramondín, będącej przedmiotem skarg odpowiednio z dnia 11 czerwca 1996 r. i 2 października 1997 r.

299    Z zaskarżonych decyzji wynika nadto, że w pismach z dnia 17 sierpnia 1999 r. Komisja poinformowała Królestwo Hiszpanii o swej decyzji w sprawie wszczęcia formalnej procedury dochodzenia wobec trzech rozpatrywanych systemów pomocy.

300    Między datą powzięcia przez Komisję wiedzy o rozpatrywanych systemach pomocy a wszczęciem formalnej procedury dochodzenia upłynął zatem okres, którego długość można oszacować na 38 miesięcy (od czerwca 1996 r. do sierpnia 1999 r.).

301    Należy jednak stwierdzić, po pierwsze, że rozpatrywane przepisy podatkowe, w odniesieniu do ulg podatkowych dotyczących prowincji Álava stosowane ze zmianami aż do dnia 31 grudnia 1999 r., wymagały od Komisji dokonania pogłębionej analizy hiszpańskiego ustawodawstwa, a także złożonych okoliczności faktycznych i prawnych.

302    Po drugie, co się tyczy kontekstu, w który wpisują się te ulgi podatkowe, to aż do wszczęcia formalnej procedury dochodzenia w dniu 17 sierpnia 1999 r. Komisja badała skargi wniesione w przedmiocie ulg podatkowych przyznanych przedsiębiorstwom Demesa i Ramondín, a po zakończeniu tego badania wydała decyzje o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia – w dniu 16 grudnia 1997 r. w odniesieniu do Demesa, a w dniu 30 kwietnia 1999 r. w odniesieniu do Ramondín. Następnie wydała ona decyzje 1999/718 (Demesa) i 2000/795 (Ramondín).

303    Tymczasem nawet jeśli w sprawach tych chodziło o pomoc indywidualną, to jednak rozpatrywane w nich ulgi podatkowe zostały przyznane na podstawie szóstego postanowienia dodatkowego do Norma Foral nr 22/1994 dla prowincji Álava, która w analizowanym przypadku ma zastosowanie w odniesieniu do Territorio Histórico de Álava (sprawy T‑227/01 i T‑265/01) i która bezspornie jest analogiczna do przepisów analizowanych w odniesieniu do Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa (sprawy T‑228/01, T‑229/01, T‑266/01 i T‑270/01).

304    Po trzecie należy stwierdzić, że czas trwania postępowania uległ wydłużeniu przynajmniej po części ze względu na okoliczności zależne od władz hiszpańskich.

305    Z akt sprawy wynika bowiem, że Komisja dysponowała informacjami niezbędnymi do wszczęcia formalnej procedury dochodzenia dopiero w dniu 2 czerwca 1999 r. Tak oto w odniesieniu do ulgi podatkowej mającej zastosowanie do Territorio Histórico de Álava Komisja uzyskała informacje w związku z wniesieniem dwóch skarg dotyczących pomocy państwa na rzecz przedsiębiorstw Demesa i Ramondín. Ponadto, pomijając informacje przedstawione podczas przywoływanego przez strony spotkania Comunidad autónoma de La Rioja ze służbami Komisji odbytego w dniu 17 marca 1997 r., zaskarżone decyzje opierały się na uzyskanych przez Komisję informacjach nieformalnych, dotyczących ulg podatkowych mających zastosowanie w odniesieniu do Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa (zob. pkt 17 niniejszego wyroku).

306    W dniu 15 marca 1999 r. Komisja skierowała zatem do władz hiszpańskich żądanie udzielenia informacji na temat tych niezgłoszonych systemów pomocy. Władze hiszpańskie dwukrotnie zwracały się o przedłużenie terminu wyznaczonego na udzielenie odpowiedzi, którą wystosowały ostatecznie dopiero w dniu 2 czerwca 1999 r.

307    Dlatego, biorąc pod uwagę kontekst i przypomniane wyżej okoliczności, należy stwierdzić, że wszczynając formalną procedurę dochodzenia w dniu 17 sierpnia 1999 r., Komisja nie naruszyła ogólnej zasady pewności prawa.

308    Odnosząc się wreszcie do argumentów dotyczących naruszenia przez Komisję zasady dobrej administracji, należy stwierdzić, iż są one w istocie ściśle związane z argumentacją dotyczącą naruszenia zasady pewności prawa poprzez przedłużenie badania wstępnego, a zatem – w świetle powyższych rozważań – należy je oddalić.

309    W związku z tym oddalić należy zarzut dotyczący naruszenia zasad pewności prawa i dobrej administracji.

 W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań

310    Tytułem wprowadzenia należy przypomnieć, że na uzasadnione oczekiwania co do prawidłowości pomocy można powołać się jedynie wtedy, gdy ta pomoc została przyznana zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 88 WE (wyrok Trybunału z dnia 20 września 1990 r. w sprawie C‑5/89 Komisja przeciwko Niemcom, Rec. s. I‑3437, pkt 14; ww. w pkt 94 wyrok w sprawie Regione autónoma della Sardegna przeciwko Komisji, pkt 64).

311    W normalnych warunkach staranny organ władzy regionalnej i podmiot gospodarczy powinny bowiem mieć możliwość upewnienia się, że procedura ta była przestrzegana (ww. w pkt 310 wyrok Trybunału w sprawie Komisja przeciwko Niemcom, pkt 14; wyrok Trybunału z dnia 14 stycznia 1997 r. w sprawie C‑169/95 Hiszpania przeciwko Komisji, Rec. s. I‑135, pkt 51; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Demesa, pkt 236).

312    Ponadto, skoro art. 88 WE nie wprowadza rozróżnienia między systemami pomocy a pomocą indywidualną, to zasady te mają zastosowanie – wbrew twierdzeniom Confebask – także do systemów pomocy (pkt 276 niniejszego wyroku).

313    W niniejszej sprawie pewne jest to, że ulgi podatkowe, których dotyczą zaskarżone decyzje, zostały wprowadzone bez uprzedniego zgłoszenia, z naruszeniem art. 88 ust. 3 WE.

314    Jednakże orzecznictwo nie wyklucza możliwości powołania się przez beneficjenta bezprawnie przyznanej – a więc, tak jak w przypadku systemów rozpatrywanych w niniejszej sprawie, niezgłoszonej – pomocy na nadzwyczajne okoliczności, które słusznie mogły leżeć u podstaw uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości tej pomocy, a w konsekwencji możliwości sprzeciwienia się jej zwrotowi (wyrok Trybunału z dnia 10 czerwca 1993 r. w sprawie C‑183/91 Komisja przeciwko Grecji, Rec. s. I‑3131, pkt 18; zob. podobnie ww. w pkt 45 wyrok w sprawie Demesa i Territorio Histórico de Álava przeciwko Komisji, pkt 51; wyrok Sądu z dnia 15 września 1998 r. w sprawach połączonych BFM i EFIM przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3437, pkt 69, 70; ww. w pkt 148 wyrok w sprawie CETM przeciwko Komisji, pkt 122; ww. w pkt 245 wyrok w sprawie Regione autónoma Friuli-Venezia Giulia przeciwko Komisji, pkt 107).

315    Przy założeniu, że skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01, które nie są podmiotami gospodarczymi, lecz jednostkami samorządu terytorialnego, będącymi twórcami rozpatrywanych systemów pomocy, mogą powołać się na naruszenie zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań (zob. podobnie ww. w pkt 94 wyrok w sprawie Regione autónoma della Sardegna przeciwko Komisji, pkt 66), należy zatem zbadać, czy w świetle tych zasad podniesione argumenty dowodzą istnienia nadzwyczajnych okoliczności, które mogły leżeć u podstaw uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości rozpatrywanych systemów pomocy.

316    Skarżące i popierający je interwenienci podnoszą, że zachowanie Komisji stanowi nadzwyczajną okoliczność mogącą leżeć u podstaw uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości rozpatrywanych systemów pomocy, o czym świadczy po pierwsze treść jej decyzji 93/337 w sprawie ulg podatkowych z 1988 r., po drugie jej podejście do kwestii systemów pomocy z 1993 r., po trzecie nieracjonalnie długi czas trwania postępowania, a po czwarte brak pewnych wzmianek w decyzji o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia.

–       W przedmiocie argumentu dotyczącego decyzji 93/337

317    Confebask utrzymuje, że ulgi podatkowe z 1988 r. wykazują znaczne podobieństwa do ulg rozpatrywanych w niniejszej sprawie i że Komisja nie uznała ich za pomoc niezgodną ze wspólnym rynkiem, co wzbudziło uzasadnione oczekiwania co do prawidłowości spornych ulg podatkowych. Powołuje się ona na decyzję 93/337, a także na pismo Komisji z dnia 3 lutego 1995 r., w którym przyjęła ona do wiadomości, że władze hiszpańskie zastosowały się do dyspozycji art. 1 ust. 2 decyzji 93/337 nakazującego im zmianę systemu podatkowego, tak aby wyeliminować zakłócenia w kontekście art. 43 WE.

318    Tymczasem w odniesieniu do decyzji 93/337 Sąd stwierdził, że Confebask błędnie zinterpretowała jej treść, jak wskazano wyżej (zob. pkt 241 niniejszego wyroku). W decyzji tej Komisja uznała bowiem rozpatrywaną pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem nie tylko dlatego, że była ona niezgodna z art. 43 WE, ale także dlatego, że nie spełniała szeregu wymogów różnych dziedzin pomocy, w szczególności zaś pomocy regionalnej, pomocy sektorowej, pomocy na rzecz MŚP ani wymogów dotyczących kumulacji pomocy (zob. pkt V decyzji 93/337).

319    W odniesieniu do pisma z dnia 3 lutego 1995 r. w pkt 241 niniejszego wyroku stwierdzono już, że Komisja uznała w nim jedynie to, że kwestionowany system podatkowy nie naruszał już art. 43 WE, jednakże nie wypowiedziała się na temat kwestii, czy system ten spełnia szereg dotyczących pomocy wymogów określonych w decyzji 93/337 (ww. w pkt 45 wyrok w sprawie Demesa i Territorio Histórico de Álava przeciwko Komisji, pkt 48, potwierdzający ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Demesa, pkt 237).

320    Ponadto Confebask utrzymuje, że wniosek sformułowany w ww. w pkt 45 wyroku Demesa i Territorio Histórico de Álava przeciwko Komisji nie stoi na przeszkodzie uchyleniu w tym przypadku obowiązku zwrotu pomocy, gdyż skarżące powoływały się w tej sprawie na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań nie tylko po to, by sprzeciwić się odzyskaniu pomocy, ale także po to, by zakwestionować uznanie przyznanej im ulgi podatkowej za pomoc państwa. Należy jednak stwierdzić, iż argument taki nie umniejsza zasadności wniosku, że Komisja nie uznała ulg podatkowych z 1988 r. za zgodne z uregulowaniami w dziedzinie pomocy państwa.

321    Dlatego nawet przy założeniu, że sporne ulgi podatkowe zostałyby uznane za analogiczne do ulg podatkowych z 1988 r., to decyzji 93/337 nie można uznać za nadzwyczajną okoliczność, która mogłaby leżeć u podstaw jakichkolwiek oczekiwań co do prawidłowości rozpatrywanych ulg podatkowych.

322    Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a także Comunidad autónoma del País Vasco podkreślają ze swej strony, że w decyzji 93/337 Komisja w żaden sposób nie zakwestionowała okoliczności, że ulga podatkowa miała zastosowanie do inwestycji o określonej wartości minimalnej. Dlatego uznając w zaskarżonych decyzjach, że przesłanka minimalnej kwoty inwestycji na poziomie 2,5 mld ESP nadawała uldze podatkowej charakter selektywny, a tym samym zmieniając kryteria oceny selektywności, Komisja zawiodła uzasadnione oczekiwania wzbudzone przez decyzję 93/337.

323    Sąd stoi na stanowisku, że przepisy podatkowe, których dotyczy decyzja 93/337, różnią się od tych, o których mowa w zaskarżonych decyzjach. Decyzja 93/337 dotyczy bowiem pomocy podatkowej ustanowionej przez Norma Forales nr 28/1988 dla prowincji Álava, Norma Forales nr 8/1988 dla prowincji Vizcaya i Norma Forales nr 6/1988 dla prowincji Guipúzcoa.

324    Jeśli przepisy z 1988 r. wprowadzają w szczególności ulgę podatkową w hiszpańskim Kraju Basków, to okoliczność, że w decyzji 93/337 Komisja uznała ulgi podatkowe z 1988 r. za selektywne ze względu na to, że miały one zastosowanie jedynie do niektórych przedsiębiorstw i że niektóre rodzaje działalności nie były nią objęte (pkt III decyzji 93/337), nie oznacza bynajmniej, że Komisja nie mogła stwierdzić selektywności tych przepisów na podstawie innego kryterium (ww. w pkt 22 wyrok w sprawie Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji, pkt 99).

325    Wniosku tego nie jest w stanie podważyć podniesiony przez Cámaras Oficiales de Comercio e Industria argument dotyczący naruszenia zasady dobrej administracji, gdyż selektywny charakter badanego środka może zostać stwierdzony na podstawie jednej tylko okoliczności (zob. podobnie ww. w pkt 167 wyrok z dnia 15 lipca 2004 r. w sprawie Hiszpania przeciwko Komisji, pkt 120, 121). Komisja nie jest zatem zobowiązana do przeprowadzania w tym względzie wyczerpującej analizy.

326    W związku z tym decyzja 93/337, w której uznano nadto, że ulgi podatkowe z 1988 r. były niezgodne ze wspólnym rynkiem, nie może stanowić nadzwyczajnej okoliczności leżącej u podstaw jakichkolwiek uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości rozpatrywanych w niniejszej sprawie ulg podatkowych.

–       W przedmiocie argumentu dotyczącego systemów z 1993 r. i podejścia przyjętego wobec nich przez Komisję

327    Skarżące i popierający je interwenienci w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 przywołują systemy z 1993 r. i okoliczność, że podejście przyjęte w ich względzie przez Komisję wzbudziło uzasadnione oczekiwania co do prawidłowości rozpatrywanych ulg podatkowych. Według nich Normas Forales z 1993 r. przewidują jednocześnie zwolnienia podatkowe i wynoszące 25% ulgi podatkowe.

328    Po pierwsze, co się tyczy zwolnień z podatku od osób prawnych ustanowionych w art. 14 Normas Forales nr 18/1993, 5/1993 i 11/1993, będących przedmiotem skarg w sprawach od T‑30/01 do T‑32/01 i od T‑86/02 do T‑88/02, nie można ich uznać za analogiczne do ulg podatkowych rozpatrywanych w niniejszej sprawie. Różnią się one bowiem pod względem technik opodatkowania i zakresu przyznawanych korzyści. Tak oto ulgi podatkowe rozpatrywane w niniejszej sprawie wynoszą 45% kwoty objętych nimi inwestycji i odliczane są od ostatecznej kwoty należnego podatku, podczas gdy systemy z 1993 r. przewidywały obowiązujące przez dziesięć lat zwolnienie z podatku od osób prawnych dla nowo utworzonych spółek. Także warunki ich stosowania nie są analogiczne, gdyż rozpatrywane Normas Forales zastrzegają ulgi podatkowe na rzecz przedsiębiorstw realizujących inwestycje o wartości przekraczającej 2,5 mld ESP, podczas gdy z systemów z 1993 r. korzystać mogą przedsiębiorstwa nowo utworzone, rozpoczynające swą działalność przy minimalnej wartości wpłaconego kapitału wynoszącej 20 mln ESP, realizujące inwestycje w kwocie 80 mln ESP w określonym terminie i tworzące co najmniej dziesięć miejsc pracy. Te dwie formy udogodnień podatkowych różnią się także pod względem zakresu czasowego. Ulgi podatkowe obowiązują bowiem przez jeden rok podatkowy, chociaż ich stosowanie może być wielokrotnie przedłużane. Z kolei systemami zwolnień podatkowych z 1993 r. objęte są wyłącznie przedsiębiorstwa rozpoczynające działalność między datą wejścia w życie ustanawiających je Normas Forales a dniem 31 grudnia 1994 r.

329    Dlatego niezależnie od tego, jakie podejście zaprezentowałaby Komisja w odniesieniu do kwestii zwolnień podatkowych z 1993 r., z zachowania Komisji nie można wyciągać żadnych wniosków co do prawidłowości spornych ulg podatkowych.

330    Ponadto – jak stwierdził Sąd w wyroku dotyczącym systemów zwolnień podatkowych z 1993 r. – żadna z okoliczności faktycznych czy kontekstualnych, przedstawionych przez strony i popierających je interwenientów oraz powtórzonych w niniejszej sprawie, dotyczących podejścia Komisji do kwestii zwolnień podatkowych z 1993 r. nie dowodzi, jakoby to podejście Komisji stanowiło nadzwyczajną okoliczność, która mogła leżeć u podstaw uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości zwolnień podatkowych rozpatrywanych w tych sprawach (wyrok Sądu z dnia 9 września 2009 r. w sprawach połączonych od T‑30/01 do T‑32/01 i od T‑86/02 do T‑88/02 Diputación Foral de Álava i in. przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 278–317).

331    W związku z tym podejście Komisji do kwestii zwolnień podatkowych z 1993 r. nie może stanowić nadzwyczajnej okoliczności, która mogłaby leżeć u podstaw jakichkolwiek uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości rozpatrywanych w niniejszej sprawie ulg podatkowych.

332    Po drugie, co się tyczy wynoszącej 25% ulgi podatkowej przywołanej przez skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01, nawet przy założeniu, że mogłaby ona zostać uznana za porównywalną do wynoszących 45% ulg podatkowych rozpatrywanych w niniejszej sprawie, skarżące nie poparły jakimikolwiek dowodami twierdzenia, że prowadzone przez Komisję postępowanie, a więc jej podejście do kwestii zwolnień podatkowych z 1993 r. dotyczyło także wynoszących 25% ulg podatkowych.

333    Wobec powyższego argument dotyczący systemów z 1993 r. i przyjętego wobec nich przez Komisję podejścia nie zasługuje na uwzględnienie.

–       W przedmiocie argumentu dotyczącego czasu trwania postępowania

334    Confebask, skarżąca w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01, twierdzi, że dopuszczono się naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań poprzez „nieuzasadnione przedłużenie procedury”. Skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 podnoszą z kolei, że zasadę tę naruszono poprzez przedłużenie formalnej procedury dochodzenia.

335    Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 659/1999 w sprawach dotyczących możliwej pomocy przyznanej bezprawnie Komisja nie jest związana terminami mającymi zastosowanie do zgłoszonej pomocy.

336    Ocena, czy czas trwania procedury kontroli w dziedzinie pomocy państwa – zarówno fazy badania wstępnego, jak i formalnej procedury dochodzenia – ma rozsądny charakter, powinna być dokonywana na podstawie okoliczności właściwych każdej sprawie, a zwłaszcza przy uwzględnieniu kontekstu sprawy, różnych etapów procedury, przez które przeszła Komisja, zachowania stron w jej toku, stopnia złożoności sprawy oraz jej znaczenia dla zainteresowanych podmiotów (ww. w pkt 167 wyrok z dnia 15 lipca 2004 r. w sprawie Hiszpania przeciwko Komisji, pkt 53; w odniesieniu do procedury badania wstępnego zob. ww. w pkt 115 wyrok w sprawie Asociación de Estaciones de Servicio de Madrid i i Federación Catalana de Estaciones de Servicio przeciwko Komisji, pkt 122; w odniesieniu do formalnej procedury dochodzenia zob. wyrok Sądu z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawie T‑190/00 Regione Siciliana przeciwko Komisji, Rec. s. II‑5015, pkt 136, 139).

337    W niniejszej sprawie trwająca 38 miesięcy faza badania wstępnego (zob. pkt 300 niniejszego wyroku) zakończyła się wraz ze wszczęciem formalnej procedury dochodzenia w dniu 17 sierpnia 1999 r. (zob. pkt 22 niniejszego wyroku). Później – w dniu 11 lipca 2001 r. – Komisja wydała zaskarżone decyzje. Formalna procedura dochodzenia trwała zatem 23 miesiące, a łączna długość postępowania wyniosła 5 lat i 1 miesiąc.

338    Z analizy zarzutu dotyczącego naruszenia zasady pewności prawa (pkt 301–307 niniejszego wyroku) wynika, że z uwagi na okoliczności zachodzące w niniejszej sprawie procedura badania wstępnego nie została nadmiernie przedłużona.

339    Co się tyczy formalnej procedury dochodzenia, z akt sprawy wynika, że po wystosowaniu przez Komisję pisma z dnia 17 sierpnia 1999 r. informującego Królestwo Hiszpanii o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia, państwo to przedstawiło swe uwagi, które wpłynęły do Komisji w dniu 12 listopada 1999 r. W uwagach tych władze hiszpańskie uznały, iż nie zachodziła konieczność spełniania żądań Komisji sformułowanych w związku ze wszczęciem formalnej procedury dochodzenia dotyczącej decyzji o przyznaniu rozpatrywanych ulg podatkowych (pkt 43 decyzji 2002/820; pkt 39 decyzji 2003/27 i 2002/894, zob. pkt 24 niniejszego wyroku).

340    Ponadto uwagi przedstawiły także inne podmioty – w marcu i kwietniu 2000 r. w odniesieniu do prowincji Álava, a w styczniu 2000 r. w odniesieniu do prowincji Vizcaya i Guipúzcoa. Komisja przekazała te komentarze władzom hiszpańskim – w marcu 2002 r. w odniesieniu do ulgi podatkowej wprowadzonej w prowincjach Vizcaya i Guipúzcoa, a w maju 2000 r. w odniesieniu do ulgi podatkowej w prowincji Álava. Władze hiszpańskie nie ustosunkowały się do treści tych komentarzy, mimo że złożyły wniosek o przedłużenie wyznaczonego w tym celu terminu (pkt 52 decyzji 2002/820; pkt 60 decyzji 2003/27 i 2002/894; zob. pkt 26 niniejszego wyroku).

341    Z powyższych rozważań wynika, że władze hiszpańskie przyczyniły się swym zachowaniem – przynajmniej częściowo – do przedłużenia procedury dochodzenia.

342    W świetle tych okoliczności oraz mając na względzie kontekst, złożoność rozpatrywanych przepisów i znaczenie sprawy, łączny czas trwania procedury dochodzenia nie może zostać uznany za nadmierny.

343    Skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 przywołują ww. w pkt 287 wyrok w sprawie RSV przeciwko Komisji, z którego wynika, że opóźnienie podjęcia przez Komisję decyzji o tym, że dana pomoc jest niezgodna z prawem i że winna ona zostać zniesiona i odzyskana przez państwo członkowskie, może w pewnych okolicznościach uzasadniać powstanie po stronie beneficjentów takiej pomocy uzasadnionych oczekiwań, stojących na przeszkodzie temu, by Komisja zobowiązała państwo członkowskie do zarządzenia jej zwrotu. W ww. w pkt 287 wyroku w sprawie RSV przeciwko Komisji Trybunał uznał także, że okres 26 miesięcy, jaki upłynął, zanim Komisja wydała decyzję w tej sprawie, mógł wzbudzić u strony skarżącej uzasadnione oczekiwania, stojące na przeszkodzie zobowiązaniu właściwych władz krajowych do zarządzenia zwrotu kwestionowanej pomocy.

344    Jednakże okoliczności zachodzące w sprawie, w której wydano ten wyrok, były wyjątkowe i nie wykazywały żadnego podobieństwa do okoliczności zachodzących w niniejszej sprawie. Rozpatrywana pomoc była bowiem – chociaż po jej wypłaceniu na rzecz beneficjenta – przedmiotem procedury formalnego zgłoszenia Komisji. Dotyczyła ona kosztów dodatkowych związanych z transakcją, która była już objęta zatwierdzoną przez Komisję pomocą. Była ona przeznaczona dla sektora, który otrzymywał od władz krajowych zatwierdzoną przez Komisję pomoc począwszy od 1977 r. Badanie jej zgodności ze wspólnym rynkiem nie wiązało się z koniecznością przeprowadzenia pogłębionej analizy. Trybunał wywiódł stąd, że w tych okolicznościach strona skarżąca mogła mieć rozsądne podstawy, by wierzyć, że pomoc ta nie napotka na sprzeciw ze strony Komisji (ww. w pkt 287 wyrok w sprawie RSV przeciwko Komisji, pkt 14–16).

345    Elementy te w sposób zasadniczy odróżniają ten przypadek od sytuacji, z którą mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Rozpatrywane ulgi podatkowe nie dotyczą bowiem konkretnego sektora ani też – wnioskując a fortiori – konkretnego sektora korzystającego z zatwierdzonych już ulg. Nie zostały one zgłoszone i nie stanowią kontynuacji stosowania jakiegokolwiek systemu pomocy, który zostałby wcześniej zatwierdzony przez Komisję. Wprost przeciwnie, były one przedmiotem decyzji Komisji leżących u podstaw ww. w pkt 43 wyroków w sprawach Demesa i Ramondín, wydanych przed wszczęciem formalnych procedur dochodzenia (zob. pkt 43 niniejszego wyroku), co nie pozostawiało żadnych wątpliwości co do tego, że ich zgodność ze wspólnym rynkiem została zakwestionowana.

346    Dlatego przywołane wyżej szczególne okoliczności, rozpatrywane w postępowaniu, w którym zapadł ww. w pkt 287 wyrok w sprawie RSV przeciwko Komisji, są całkowicie odmienne od okoliczności rozpatrywanych w niniejszej sprawie. Skarżące i popierający je interwenienci nie mogą zatem skutecznie powoływać się na ten wyrok.

347    W związku z tym, z uwagi na okoliczności zachodzące w niniejszej sprawie łączny czas trwania postępowania nie może zostać uznany za nadmierny i nie stanowi on wyjątkowej okoliczności leżącej u podstaw uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości pomocy.

–       W przedmiocie argumentu dotyczącego braku w decyzjach o wszczęciu formalnych procedur dochodzenia wzmianki o obowiązku zawieszenia stosowania spornych przepisów podatkowych i ryzyku odzyskania pomocy

348    Skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 powołują się na uzasadnione oczekiwania co do prawidłowości spornych systemów pomocy, wynikające z faktu, że w decyzjach o wszczęciu formalnych procedur dochodzenia nie wspomniano o obowiązku zawieszenia stosowania spornych przepisów.

349    Tymczasem z decyzji o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia, będącej także przedmiotem oddalonej przez Sąd skargi (ww. w pkt 22 wyrok w sprawie Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji) wynika, że Komisja uznała, iż rozpatrywane ulgi podatkowe stanowiły nową pomoc, mogącą zostać uznaną za niezgodną z prawem. Dokonanie takiej kwalifikacji oznacza, że zlekceważono skutek zawieszający, który w odniesieniu do nowej pomocy wynika z art. 88 ust. 3 zdanie ostatnie WE. Dlatego fakt, że obowiązek zawieszenia stosowania rozpatrywanych przepisów nie został wyraźnie wskazany w decyzji o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia, nie może stanowić wyjątkowej okoliczności, która leżałaby u podstaw jakichkolwiek uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości rozpatrywanych przepisów.

350    Ponadto skarżące podnoszą, że w decyzjach o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia nie wspomniano o ryzyku odzyskania korzyści wygenerowanych dzięki ulgom podatkowym.

351    Sąd zaznacza, że w opublikowanych w Dzienniku Urzędowym wezwaniach do przedstawienia uwag (zob. pkt 25 niniejszego wyroku), w ramach streszczenia decyzji o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia przypomniano, że zgodnie z art. 14 rozporządzenia nr 659/1999 wszelka niezgodna z prawem pomoc może zostać odzyskana od jej beneficjenta. Poza tym z utrwalonego orzecznictwa wynika w każdym razie, że uchylenie pomocy przyznanej bezprawnie poprzez żądanie jej zwrotu stanowi logiczną konsekwencję stwierdzenia jej niezgodności z prawem (ww. w pkt 198 wyrok Trybunału z dnia 21 marca 1990 r. w sprawie Belgia przeciwko Komisji, pkt 66; wyrok Trybunału z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie C‑148/04 Unicredito Italiano, Zb.Orz. s. I‑11137, pkt 113).

352    Wobec tego brak wyraźnej wzmianki o ryzyku odzyskania pomocy nie może stanowić wyjątkowej okoliczności, która leżałaby u podstaw uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości rozpatrywanych przepisów.

353    Z całości powyższych rozważań wynika, że skarżące i popierający je interwenienci nie wykazali istnienia wyjątkowych okoliczności mogących stać na przeszkodzie odzyskaniu rozpatrywanej pomocy.

 W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasady równego traktowania

354    Cámaras Oficiales de Comercio e Industria podnoszą, że w bardzo podobnych sprawach Komisja z urzędu brała pod uwagę okoliczności powodujące powstanie uzasadnionych oczekiwań i rezygnowała z wymogu odzyskania pomocy. Podmioty te twierdzą, że naruszono zasadę równego traktowania.

355    Należy stwierdzić, że ten dotyczący naruszenia zasady równego traktowania zarzut nie został podniesiony przez skarżące i nie ma związku z określonym przez nie przedmiotem sporu. Należy go zatem uznać za niedopuszczalny, zgodnie z orzecznictwem przywołanym w pkt 292 niniejszego wyroku.

356    W każdym razie, nawet gdyby zarzut ten uznany został za dopuszczalny, to nie jest on zasadny.

357    Poszanowanie zasady równości i niedyskryminacji wymaga, by porównywalne sytuacje nie były traktowane w sposób odmienny, a sytuacje odmienne nie były traktowane w sposób identyczny, chyba że jest to obiektywnie uzasadnione (zob. wyrok Trybunału z dnia 26 października 2006 r. w sprawie C‑248/04 Koninklijke Coöperatie Cosun, Zb.Orz. s. I‑10211, pkt 72 i przytoczone tam orzecznictwo).

358    Interwenienci nie wykazali jednak podobieństwa spornych systemów pomocy do systemów rozpatrywanych w decyzjach, na które się powołują i w których Komisja postanowiła nie nakazywać zwrotu pomocy.

359    W decyzjach tych Komisja stwierdziła bowiem, że odstąpienie od odzyskania pomocy uzasadnione jest okolicznościami, które mogły wzbudzić uzasadnione oczekiwania co do prawidłowości badanych systemów i które wzięła ona pod uwagę. Komisja uwzględniła w szczególności okoliczność, że w odniesieniu do przepisów analogicznych do systemów rozpatrywanych w tych decyzjach, w innych decyzjach uznała ona, że przepisy te nie stanowiły pomocy państwa, co uzasadniało brak obowiązku odzyskania (decyzje 2003/81, 2004/76, 2003/438 i 2003/512; zob. pkt 288 niniejszego wyroku). W niektórych przypadkach wzięła ona także pod uwagę okoliczność, że zainteresowane państwo członkowskie nie miało żadnego wpływu na czas trwania postępowania (decyzja 2001/168; pkt 288 niniejszego wyroku), bądź okoliczność, że sam beneficjent rozpatrywanego systemu nie uważał, że sporna korzyść została mu przyznana i że w tej sytuacji odzyskanie było bezcelowe (decyzja 2003/81; zob. pkt 288 niniejszego wyroku).

360    Nie jest tak w przypadku zaskarżonych decyzji, w których Komisja podkreśla, że – wręcz przeciwnie – przesłanki umożliwiające powoływanie się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań nie zostały spełnione (pkt 74 i 75 decyzji 2002/820; pkt 81 i 82 decyzji 2003/27 i 2002/894), co potwierdził Sąd (zob. pkt 310–353 niniejszego wyroku). Przywołane przez interwenientów decyzje Komisji dotyczą zatem przepisów i sytuacji odmiennych od tych, które rozpatrywane są w niniejszej sprawie.

361    Dlatego zarzut mówiący o tym, że poprzez wprowadzenie nakazu odzyskania rozpatrywanej pomocy zaskarżone decyzje naruszają zasadę równego traktowania, nie zasługuje na uwzględnienie.

362    Zarzut ten należy zatem odrzucić jako niedopuszczalny, a w każdym razie oddalić jako bezzasadny.

363    Skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 podnoszą wreszcie, że obowiązek zwrotu niezgodnej z prawem pomocy należało ograniczyć do inwestycji realizowanych po dacie ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym decyzji o wszczęciu formalnych procedur dochodzenia.

364    Ponieważ argument ten, przedstawiony w kontekście zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań, dotyczy kwestii proporcjonalności odzyskania pomocy, zostanie on rozpatrzony w ramach analizy zarzutu dotyczącego proporcjonalności zaskarżonych decyzji (zob. pkt 366 i nast. niniejszego wyroku).

365    W związku z powyższym zarzut dotyczący uchybień proceduralnych, naruszenia zasad pewności prawa, dobrej administracji, ochrony uzasadnionych oczekiwań i równego traktowania należy w całości oddalić.

F –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasady proporcjonalności (sprawy od T‑227/01 do T‑229/01)

1.     Argumenty stron

366    Skarżące w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 utrzymują, że obowiązek zwrotu pomocy jest nieproporcjonalny. Podnoszą one, że odzyskanie pomocy nie powinno mieć miejsca w odniesieniu do przedsiębiorstw wytwarzających produkty przeznaczone wyłącznie na rynek lokalny oraz przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorach zamkniętych dla konkurencji. W zaskarżonych decyzjach należało także ograniczyć obowiązek zwrotu pomocy do kwot przekraczających maksymalne limity pomocy regionalnej przyznane hiszpańskiemu Krajowi Basków.

367    Ponadto podnoszą one, że obowiązek zwrotu niezgodnej z prawem pomocy należało ograniczyć do inwestycji realizowanych po dacie ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym decyzji o wszczęciu formalnych procedur dochodzenia.

368    Twierdzą one nadto, iż istniały inne, mniej restrykcyjne aniżeli odzyskanie pomocy, sposoby przywrócenia dawnego stanu rzeczy. W związku z tym Komisja nie mogła nakazać odzyskania pomocy, skoro państwo członkowskie uważało, że będzie to bardziej restrykcyjne niż podjęcie innych działań. Według skarżących art. 14 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999, który przewiduje odzyskanie pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem, dotyczy subwencji i nie może zostać automatycznie zastosowany do pomocy mającej postać selektywnego przepisu podatkowego.

369    W celu umożliwienia państwu członkowskiemu wyboru najwłaściwszego rozwiązania, Komisja powinna była określić w przybliżeniu minimalny próg wartości inwestycji, który pozwalałby uniknąć kwalifikacji rozpatrywanych Normas Forales jako pomocy państwa.

370    W związku z tym należy stwierdzić nieważność art. 3 zaskarżonych decyzji.

371    Komisja wnosi o oddalenie tego zarzutu.

2.     Ocena Sądu

372    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uchylenie pomocy przyznanej bezprawnie poprzez żądanie jej zwrotu stanowi logiczną konsekwencję stwierdzenia jej niezgodności z prawem. W związku z tym odzyskanie przyznanej niezgodnie z prawem pomocy państwa w celu przywrócenia dawnego stanu rzeczy nie może zasadniczo zostać uznane za środek nieproporcjonalny do celów postanowień traktatu w dziedzinie pomocy państwa (ww. w pkt 311 wyrok z dnia 14 stycznia 1997 r. w sprawie Hiszpania przeciwko Komisji, pkt 47; ww. w pkt 111 wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑298/00 P Włochy przeciwko Komisji, pkt 75).

373    Poprzez zwrot pomocy beneficjent traci korzyść, którą uzyskał na rynku względem swych konkurentów oraz przywrócony zostaje stan rzeczy sprzed wypłaty pomocy (wyrok Trybunału z dnia 4 kwietnia 1995 r. w sprawie C‑350/93 Komisja przeciwko Włochom, Rec. s. I‑699, pkt 22). Ta funkcja zwrotu pomocy oznacza, że co do zasady – o ile nie zachodzą okoliczności wyjątkowe – Komisja nie może nadużywać swych uznanych w orzecznictwie Trybunału uprawnień dyskrecjonalnych, gdy zwraca się ona do państwa członkowskiego z żądaniem odzyskania kwot wypłaconych tytułem niezgodnej z prawem pomocy, ponieważ przywraca ona jedynie dawny stan rzeczy (ww. w pkt 142 wyrok z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie Belgia przeciwko Komisji, pkt 66; wyrok z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie C‑310/99 Włochy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑2289, pkt 99).

374    Nie ulega wątpliwości, że zasada proporcjonalności wymaga, aby akty instytucji wspólnotowych nie wykraczały poza zakres właściwy i konieczny dla realizacji zamierzonych celów, przy czym tam, gdzie istnieje możliwość wyboru spośród wielu właściwych środków, należy stosować najmniej restrykcyjne (wyroki Trybunału: z dnia 17 maja 1984 r. w sprawie 15/83 Denkavit Nederland, Rec. s. 2171, pkt 25; z dnia 11 lipca 1989 r. w sprawie 265/87 Schräder HS Kraftfutter, Rec. s. 2237, pkt 21).

375    Jednakże odzyskanie niezgodnej z prawem pomocy – skoro ma ono na celu przywrócenie dawnego stanu rzeczy – nie może co do zasady zostać uznane za środek nieproporcjonalny do celów postanowień traktatu w dziedzinie pomocy państwa. Środek taki – nawet jeśli zostanie wprowadzony w życie długo po przyznaniu kwestionowanej pomocy – nie może zostać uznany za sankcję nieprzewidzianą przez prawo wspólnotowe (ww. w pkt 148 wyrok w sprawie CETM przeciwko Komisji, pkt 164).

376    W świetle tych zasad żaden z argumentów przedstawionych przez skarżące w niniejszej sprawie nie pozwala uznać, że obowiązek odzyskania pomocy był nieproporcjonalny do celów traktatu.

377    Przede wszystkim, skoro władze hiszpańskie uznały, że dostarczanie zażądanych przez Komisję w jej decyzjach w sprawie wszczęcia formalnej procedury dochodzenia informacji dotyczących decyzji w sprawie przyznania ulg podatkowych nie jest konieczne (zob. pkt 24 niniejszego wyroku), Komisji nie można zarzucać, że obowiązek odzyskania pomocy nie został uchylony w odniesieniu do pewnych przedsiębiorstw bądź pewnych sektorów.

378    Twierdzenie skarżących, że w zaskarżonych decyzjach obowiązek zwrotu korzyści uzyskanych w wyniku przyznania ulg podatkowych należało ograniczyć do inwestycji realizowanych po dacie ogłoszenia decyzji o wszczęciu formalnych procedur dochodzenia, czyli po dniu 4 grudnia 1999 r. w odniesieniu do prowincji Vizcaya i Guipúzcoa oraz po 11 marca 2000 r. w odniesieniu do prowincji Álava, także nie jest w żaden sposób uzasadnione, gdyż rozpatrywana pomoc jest niezgodna z prawem ab initio i nie zdołano w niniejszej sprawie wykazać istnienia żadnej okoliczności wyjątkowej, która uzasadniałaby odstąpienie od odzyskania pomocy (zob. pkt 353 niniejszego wyroku).

379    W odniesieniu do międzysektorowych systemów pomocy, wobec niedostarczenia w toku postępowania administracyjnego bardziej szczegółowych informacji, zaskarżonych decyzji nie można uznać za nieproporcjonalne na tej podstawie, że nie określono w nich dokładniej zakresu obowiązku odzyskania rozpatrywanej pomocy. W tym względzie należy stwierdzić, że zaskarżone decyzje, których sentencje należy interpretować – w stosownym przypadku – przy uwzględnieniu okoliczności, które doprowadziły do ich wydania (wyrok Trybunału z dnia 15 maja 1997 r. w sprawie C‑355/95 P TWD przeciwko Komisji, Rec. s. I‑2549, pkt 21), wspominają wyraźnie o „możliwości uznania pomocy indywidualnej za zgodną ze wspólnym rynkiem, częściowo lub w całości, ze względu na jej konkretne cechy, w ramach późniejszej decyzji Komisji bądź na podstawie rozporządzeń ustanawiających wyłączenia”.

380    Ponadto, wbrew twierdzeniom skarżących, art. 14 rozporządzenia nr 659/1999 nie wprowadza rozróżnienia ze względu na to, czy rozpatrywany środek pomocowy ma postać subwencji, czy ulgi podatkowej; w orzecznictwie stosowane są te same zasady, także w dziedzinie odzyskiwania korzyści uzyskanych wskutek przyznania ulg podatkowych (ww. w pkt 351 wyrok w sprawie Unicredito Italiano, pkt 113). Odzyskanie niezgodnej z prawem pomocy w drodze zwrotu stosownych kwot stanowi zatem w tym przypadku najbardziej odpowiedni środek zapewniający neutralizację skutków zakłóceń konkurencji wywołanych spornymi ulgami podatkowymi i przywróceniem dawnego stanu rzeczy w dziedzinie konkurencji.

381    Do Komisji należy wreszcie ustalenie w zaskarżonych decyzjach minimalnego progu inwestycji, który pozwalałby w tym przypadku uniknąć kwalifikacji jako pomocy państwa. Kwestia ta winna być także przedmiotem dialogu między władzami hiszpańskimi a Komisją, prowadzonego w ramach zgłoszenia rozpatrywanych systemów, które powinno mieć miejsce przed ich wprowadzeniem w życie.

382    W związku z tym zarzut dotyczący naruszenia zasady proporcjonalności należy oddalić jako bezzasadny.

383    Wobec powyższego skargę należy w całości oddalić.

 W przedmiocie kosztów

384    Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

I –  Sprawy od T‑227/01 do T‑229/01

385    Ponieważ argumenty i zarzuty podniesione przez skarżące – czyli Territorio Histórico de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa, a także Comunidad autónoma del País Vasco – w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01 nie zostały uwzględnione, należy obciążyć je, poza ich własnymi kosztami, także kosztami poniesionymi przez Komisję i Comunidad autónoma de La Rioja, zgodnie z żądaniem tych ostatnich.

386    Interwenienci – Confebask i Cámaras Oficiales de Comercio e Industria – ponoszą swe własne koszty.

II –  Sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01

387    Ponieważ argumenty i zarzuty podniesione przez Confebask w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 nie zostały uwzględnione, należy obciążyć je, poza ich własnymi kosztami, także kosztami poniesionymi przez Komisję i Comunidad autónoma de La Rioja, zgodnie z żądaniem tych ostatnich.

Z powyższych względów

SĄD (piąta izba w składzie powiększonym)

orzeka, co następuje:

1)      Sprawy od T‑227/01 do T‑229/01, T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 zostają połączone w celu wydania wyroku.

2)      Skargi zostają oddalone.

3)      W sprawach od T‑227/01 do T‑229/01:

–        Territorio Histórico de Álava – Diputación Foral de Álava, Territorio Histórico de Vizcaya – Diputación Foral de Vizcaya, Territorio Histórico de Guipúzcoa – Diputación Foral de Guipúzcoa i Comunidad autónoma del País Vasco − Gobierno Vasco ponoszą własne koszty, a także koszty poniesione przez Komisję i Comunidad autónoma de La Rioja;

–        Confederación Empresarial Vasca (Confebask), Cámara Oficial de Comercio e Industria de Álava, Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Vizcaya i Cámara Oficial de Comercio, Industria y Navegación de Guipúzcoa ponoszą własne koszty;

4)      W sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01 Confebask ponosi własne koszty, a także koszty poniesione przez Komisję i Comunidad autónoma de La Rioja.

Vilaras Martins Ribeiro Dehousse

Šváby        Jürimäe

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 9 września 2009 r.

Podpisy

Spis treści

Ramy prawne

I –  Prawo wspólnotowe

II –  Prawo krajowe

A –  Ulga podatkowa wprowadzona na mocy przepisów podatkowych Territorio Histórico de Álava

B –  Ulgi podatkowe wprowadzone na mocy przepisów podatkowych Territorio Histórico de Vizcaya i Territorio Histórico de Guipúzcoa

Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporów

Zaskarżone decyzje

Postępowanie

Żądania stron

I –  W sprawach od T‑227/01 do T‑229/01

II –  W sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01

Co do prawa

I –  W przedmiocie dopuszczalności skarg

A –  W przedmiocie dopuszczalności skarg w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01

1.  W przedmiocie dopuszczalności skarg o stwierdzenie nieważności w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

2.  W przedmiocie dopuszczalności interwencji Confebask w sprawach od T‑227/01 do T‑229/01

a)  W przedmiocie legitymacji Confebask do wystąpienia z interwencją

b)  W przedmiocie dopuszczalności przedstawionych przez Confebask uwag interwenienta

Argumenty stron

Ocena Sądu

B –  W przedmiocie legitymacji Confebask do wniesienia skarg o stwierdzenie nieważności w sprawach T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01

1.  Argumenty stron

2.  Ocena Sądu

II –  W przedmiocie zasadności skarg

A –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego braku pomocy państwa w rozumieniu art. 87 WE (sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

1.  W przedmiocie części pierwszej zarzutu, dotyczącej braku uszczuplenia wpływów podatkowych

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

2.  W przedmiocie części drugiej zarzutu, dotyczącej braku zakłócenia konkurencji i wpływu na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową, a także braku uzasadnienia

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

3.  W przedmiocie części trzeciej zarzutu, dotyczącej ogólnego charakteru przepisów podatkowych

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

4.  W przedmiocie części czwartej zarzutu, dotyczącej kwestii uzasadnienia środków podatkowych rodzajem i ogólną strukturą systemu podatkowego

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

5.  W przedmiocie zarzutu dotyczącego braku zastosowania do rozpatrywanych środków postanowień art. 87 WE

B –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego rzekomej niezgodności Normas Forales ze wspólnym rynkiem (sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

1.  Argumenty stron

2.  Ocena Sądu

C –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego nadużycia władzy (sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

1.  Argumenty stron

2.  Ocena Sądu

D –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego kwalifikacji rozpatrywanej pomocy jako istniejącej (sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

1.  Argumenty stron

2.  Ocena Sądu

E –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego uchybień proceduralnych oraz naruszenia zasad pewności prawa, dobrej administracji, ochrony uzasadnionych oczekiwań i równego traktowania (sprawy od T‑227/01 do T‑229/01, a także T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01)

1.  W przedmiocie zarzutu dotyczącego uchybień proceduralnych

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

2.  W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasad pewności prawa i dobrej administracji, zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań i zasady równego traktowania

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasad pewności prawa i dobrej administracji, ze względu na czas trwania badania wstępnego

W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań

–  W przedmiocie argumentu dotyczącego decyzji 93/337

–  W przedmiocie argumentu dotyczącego systemów z 1993 r. i podejścia przyjętego wobec nich przez Komisję

–  W przedmiocie argumentu dotyczącego czasu trwania postępowania

–  W przedmiocie argumentu dotyczącego braku w decyzjach o wszczęciu formalnych procedur dochodzenia wzmianki o obowiązku zawieszenia stosowania spornych przepisów podatkowych i ryzyku odzyskania pomocy

W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasady równego traktowania

F –  W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia zasady proporcjonalności (sprawy od T‑227/01 do T‑229/01)

1.  Argumenty stron

2.  Ocena Sądu

W przedmiocie kosztów

I –  Sprawy od T‑227/01 do T‑229/01

II –  Sprawy T‑265/01, T‑266/01 i T‑270/01

* Język postępowania: hiszpański.