Sprawa T‑366/00
Scott SA
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich
Pomoc państwa – Cena sprzedaży działki – Decyzja nakazująca odzyskanie pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem – Błędy przy obliczaniu wysokości pomocy – Obowiązki Komisji związane z obliczaniem wysokości pomocy – Uprawnienia beneficjenta pomocy – Rozporządzenie (WE) nr 659/1999 – Artykuł 13 ust. 1
Streszczenie wyroku
1. Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisji – Ocena zgodności z prawem w oparciu o informacje dostępne w momencie wydania decyzji
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Sumienne i bezstronne badanie
(art. 88 WE)
3. Pomoc przyznawana przez państwa – Postępowanie administracyjne – Określenie kwoty pomocy podlegającej odzyskaniu
(art. 88 WE)
4. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie
(art. 87 WE i art. 88 ust. 2 WE)
5. Pomoc przyznawana przez państwa – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Sumienne i bezstronne badanie
(art. 88 ust. 2 WE)
6. Pomoc przyznawana przez państwa – Postępowanie administracyjne – Uprawnienie Komisji oparcia się na informacjach, którymi dysponuje – Warunek
(art. 88 ust. 2 WE; rozporządzenie Rady nr 659/1999)
1. Zgodność z prawem decyzji Komisji w sprawach dotyczących pomocy państwa oceniana jest na podstawie informacji, którymi Komisja mogła dysponować w chwili wydania decyzji. W konsekwencji argumenty dotyczące stanu faktycznego, które nie zostały podniesione w trakcie prowadzonego przez Komisję postępowania, nie mogą być powołane przed Sądem celem zakwestionowania decyzji. Nie wynika z tego jednak, że dowody przedstawione przez beneficjentów pomocy w skardze o stwierdzenie nieważności nie mogą być uwzględnione przy ocenie legalności zaskarżonej decyzji Komisji, jeśli dowody te Komisji zostały prawidłowo przedłożone w trakcie postępowania administracyjnego przed podjęciem decyzji i jeśli Komisja wyłączyła je z nieuzasadnionych powodów.
(por. pkt 45, 46)
2. Chociaż żaden przepis regulujący postępowanie w sprawie kontroli pomocy państwa objęte art. 88 WE nie zastrzega na rzecz beneficjenta pomocy szczególnej roli w stosunku do innych zainteresowanych i chociaż nie ma on statusu strony w tym postępowaniu, Komisja, mając na względzie jej obowiązek rzetelnego i bezstronnego zbadania akt, może być w pewnych okolicznościach zobowiązana do uwzględnienia uwag beneficjenta pomocy przedstawionych po upływie terminu wyznaczonego w tym celu zainteresowanym w decyzji o wszczęciu formalnego postępowania.
Ma to miejsce, w przypadku gdy to w kwestii dla niego istotnej, spornej i trudnej do wyjaśnienia wobec dawności zdarzeń, jaką jest sama wartość przyznanej mu korzyści, beneficjent podaje informacje w następstwie spotkania między zainteresowanym państwem członkowskim a Komisją, w którym uczestniczyli jego przedstawiciele i w trakcie którego Komisja dla dobra postępowania zezwoliła na przedstawienie w nowym, wyznaczonym przez siebie terminie dodatkowych wyjaśnień.
(por. pkt 54–63)
3. Celem odzyskania bezprawnie przyznanej pomocy nie jest nałożenie nieprzewidzianej w prawie wspólnotowym sankcji, lecz spowodowanie utraty przez beneficjenta korzyści, którą uzyskał on na rynku w porównaniu z podmiotami konkurującymi oraz odtworzenie sytuacji panującej przed wypłatą tej pomocy. To dlatego Komisja nie może ani ze względu na wyrozumiałość nakazać odzyskania kwoty niższej niż wartość otrzymanej pomocy, ani podkreślając swoją negatywną ocenę wagi bezprawności, nakazać odzyskanie sumy wyższej od wartości pomocy. Powinna ona zatem określić tę wartość na tyle dokładnie, na ile umożliwiają to okoliczności sprawy. O ile konkretne okoliczności, które umożliwiały jedynie przybliżoną ocenę dokładnej wartości pomocy, mogą być uwzględnione przy ocenie zgodności z prawem decyzji Komisji, o tyle ocena ta stanowi ustalenie faktyczne, które podlega pełnej kontroli sądu wspólnotowego, a dopuszczalność takiej przybliżonej oceny nie daje jednak Komisji prawa do swobodnego uznania w określeniu kwoty, której odzyskanie nakazuje.
(por. pkt 94–96)
4. W ramach oceny wartości pomocy przyznanej w formie sprzedaży działki po rzekomo preferencyjnej cenie zastosowanie zasady prywatnego inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej oznacza oszacowanie ceny sprzedaży, jaką otrzymano by w danym czasie w zwykłych warunkach rynkowych. W ramach postępowania wyjaśniającego prowadzonego na podstawie art. 88 ust. 2 WE Komisja ma obowiązek określenia wartości nieruchomości w oparciu o najbardziej wiarygodną metodę. Nie czyni zadość temu obowiązkowi odwołanie się do historycznych kosztów nabycia i zagospodarowania spornej działki poniesionych przez sprzedawcę, w danym przypadku dane organy władzy publicznej, zamiast skorzystania z bezpośredniej i niezależnej wyceny wartości rynkowej spornej działki w chwili zawarcia umowy przeniesienia własności. Cena rynkowa działki nie musi być bowiem zdeterminowana kosztami poniesionymi przez sprzedającego, ponieważ może na nią wpływać wiele czynników, w tym równowaga pomiędzy podażą a popytem w chwili sprzedaży.
(por. pkt 106–108)
5. Komisja uchybia ciążącemu na niej w ramach formalnego postępowania wyjaśniającego w przedmiocie pomocy państwa, objętego art. 88 ust. 2 WE, obowiązkowi starannego i bezstronnego zbadania w postępowaniu wyjaśniającym wszystkich okoliczności danej sprawy, tak by uzyskać pełną informację o wszystkich okolicznościach jej dotyczących, jeśli nie podejmuje działań niezbędnych dla usunięcia niepewności w zakresie jej własnej oceny, podczas gdy posiada ona informacje, że oszacowaniu kwoty pomocy, którego dokonała, stosując przyjętą przez siebie metodę obliczania, przeczy cały szereg innych wycen opierających się na innych metodach.
(por. pkt 135, 136)
6. W dziedzinie pomocy państwa, zgodnie z zasadami rozwiniętymi w orzecznictwie i zawartymi w rozporządzeniu nr 659/1999 ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania art. [88 WE], Komisja ma prawo, jeśli zainteresowane strony nie przedstawią informacji przeciwnych, oprzeć się na tych ustaleniach faktycznych, nawet jeśli są one błędne, podsumowanych w decyzji o wszczęciu formalnego postępowania, którymi dysponuje w chwili wydania decyzji kończącej postępowanie w sprawie, o ile te elementy stanu faktycznego stanowiły przedmiot nakazu udzielenia jej wszystkich niezbędnych informacji skierowanego przez Komisję do państwa członkowskiego.
Jeśli natomiast Komisja nie skieruje do państwa członkowskiego nakazu udzielenia jej informacji o okolicznościach faktycznych, na których ma ona zamiar oprzeć tę decyzję, nie może ona następnie uzasadniać ewentualnych błędów w ustaleniach faktycznych, podnosząc, że w momencie wydawania decyzji kończącej formalne postępowanie wyjaśniające oparła się ona jedynie na tym materiale dowodowym, którym dysponowała.
Zatem w sytuacji gdy Komisja opiera decyzję na dostępnych informacjach o niektórych okolicznościach faktycznych, nie spełniwszy uprzednio w tym zakresie uznanych przez orzecznictwo i zawartych w rozporządzeniu nr 659/1999 wymogów proceduralnych, wykonywana przez Sąd kontrola może dotyczyć kwestii, czy uwzględnienie tych elementów stanu faktycznego mogło spowodować popełnienie błędu w ocenie podważającego legalność zaskarżonej decyzji.
Ponadto uprawnienie Komisji do wydania decyzji na podstawie posiadanych informacji zakłada jednak, że są one wiarygodne, co nie ma miejsca, gdy są one sprzeczne z informacjami dostarczonymi jej na przykład przez beneficjenta pomocy.
W istocie skutkiem braku współpracy ze strony państwa członkowskiego nie jest wyłączenie zachowania Komisji spod wszelkiej kontroli przez sędziego wspólnotowego. Komisja musi wykorzystać wszelkie przysługujące jej uprawnienia, aby otrzymać – na ile to tylko możliwe – dane informacje i postępować z należytą starannością. Mając na uwadze fakt, że nakaz odzyskania pomocy uznanej za bezprawnie przyznaną wywołuje skutki wobec osoby trzeciej, Komisja musi wykorzystać wszystkie przyznane jej uprawnienia, aby uniknąć sytuacji, w której brak współpracy ze strony państwa członkowskiego spowoduje negatywne i nieuzasadnione konsekwencje dla osoby trzeciej.
(por. pkt 146–149)