Language of document : ECLI:EU:T:2020:461

WYROK SĄDU (ósma izba)

z dnia 5 października 2020 r.(*)

Pomoc państwa – Poszukiwanie paliw – System pomocy wdrożony przez Francję – Dorozumiana i nieograniczona gwarancja państwa przyznana IFPEN poprzez nadanie statusu EPIC – Korzyść – Domniemanie istnienia korzyści – Proporcjonalność

W sprawach połączonych T‑479/11 RENV i T‑157/12 RENV

Republika Francuska, którą reprezentował P. Dodeller, w charakterze pełnomocnika,

strona skarżąca w sprawie T‑479/11 RENV,

IFP Énergies nouvelles, z siedzibą w Rueil-Malmaison (Francja), którą reprezentowali E. Lagathu i É. Barbier de La Serre, avocats,

strona skarżąca w sprawie T‑157/12 RENV,

przeciwko

Komisji Europejskej, którą reprezentowali B. Stromsky i D. Grespan, w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mającej za przedmiot oparte na art. 263 TFUE żądanie stwierdzenia nieważności decyzji Komisji 2012/26/UE z dnia 29 czerwca 2011 r. w sprawie pomocy państwa C 35/08 (ex NN 11/08) przyznanej przez Francję na rzecz przedsiębiorstwa publicznego Institut français du pétrole (Dz.U. 2012, L 14, s. 1),

SĄD (ósma izba),

w składzie: A.M. Collins, prezes, M. Kancheva (sprawozdawczyni) i G. De Baere, sędziowie,

sekretarz: L. Ramette, administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 28 listopada 2019 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

1        W swych skargach skarżące, Republika Francuska i przedsiębiorstwo IFP Énergies nouvelles (zwane dalej „IFPEN”), przed dniem 13 lipca 2010 r. noszące nazwę Institut français du pétrole, wnoszą o stwierdzenie nieważności całej decyzji Komisji 2012/26/UE z dnia 29 czerwca 2011 r. w sprawie pomocy państwa C 35/08 (ex NN 11/08) przyznanej przez Francję na rzecz przedsiębiorstwa publicznego Institut français du pétrole (Dz.U. 2012, L 14, s. 1, zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”).

2        IFPEN jest przedsiębiorstwem publicznym o charakterze badawczym wykonującym zadania użyteczności publicznej w trzech obszarach, a mianowicie, w zakresie badań i rozwoju w dziedzinie poszukiwania złóż roponośnych i gazowych, w zakresie technologii rafinacji oraz petrochemii, w dziedzinie kształcenia inżynierów i techników oraz w dziedzinie dostarczania informacji i dokumentacji z wymienionych sektorów (motyw 14 zaskarżonej decyzji).

3        IFPEN posiada ponadto bezpośrednią i pośrednią kontrolę nad trzema spółkami handlowymi: Axens, Beicip-Franlab i Prosernat, z którymi zawarło umowy badawcze i licencyjne na wyłączność.

4        Do 2006 r. IFPEN było osobą prawną prawa prywatnego kontrolowaną pod względem ekonomicznym i finansowym, zgodnie z francuskimi przepisami krajowymi, przez rząd francuski. Na mocy loi 2005–781, du 13 juillet 2005, de programme fixant les orientations de la politique énergétique (ustawy programowej nr 2005–781 z dnia 13 lipca 2005 r. ustanawiającej kierunki polityki energetycznej, JORF z dnia 14 lipca 2005 r., s. 11570, zwanej dalej „ustawą z dnia 13 lipca 2005 r.”), IFPEN zostało przekształcone, ze skutkiem od dnia 6 lipca 2006 r., w osobę prawną prawa publicznego, a konkretnie w przedsiębiorstwo publiczne o charakterze przemysłowo-handlowym (EPIC) (motywy 21–23 zaskarżonej decyzji).

5        Z akt sprawy wynika, po pierwsze, że przekształcenie to było podyktowane chęcią uzyskania przez władze francuskie spójności pomiędzy charakterem i sposobem funkcjonowania IFPEN a jego sposobem finansowania. W zakresie, w jakim IFPEN było bowiem zasadniczo finansowane ze środków budżetowych, celem przekształcenia było zmniejszenie rozbieżności między statusem prywatnym tego przedsiębiorstwa a publicznym charakterem znacznej części jego dochodów. Po drugie, przekształcenie to wpisywało się w kontekst ujednolicania statutów francuskich przedsiębiorstw badawczych.

6        W odniesieniu do statusu prawnego przedsiębiorstw typu EPIC w prawie francuskim należy zauważyć, że przedsiębiorstwa te stanowią kategorię osób prawnych prawa publicznego prowadzących działalność o charakterze gospodarczym. Posiadają one odrębną od państwa osobowość prawną i są niezależne finansowo, a ponadto są wyposażone w szczególne kompetencje obejmujące generalnie wykonywanie jednego bądź kilku zadań z zakresu usług publicznych. Zgodnie z prawem francuskim osoby prawne prawa publicznego nie podlegają prawu powszechnemu dotyczącemu postępowań upadłościowych, co wynika z ogólnej zasady niemożności dokonania zajęcia egzekucyjnego majątku podmiotów prawa publicznego. Brak możliwości zastosowania do EPIC procedur upadłościowych został potwierdzony w orzecznictwie francuskiego Cour de cassation na podstawie loi 85–98, du 25 janvier 1985, relative au redressement et à la liquidation judiciaire des entreprises (ustawy nr 85–98 z dnia 25 stycznia 1985 r. w sprawie postępowania naprawczego i sądowego postępowania likwidacyjnego przedsiębiorstw, JORF z dnia 26 stycznia 1985 r., s. 1097).

7        Specyfika statusu prawnego EPIC zwróciła uwagę Komisji Europejskiej, która w decyzji 2010/605/UE z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie pomocy państwa C 56/07 (ex E 15/05) przyznanej przez Francję na rzecz przedsiębiorstwa La Poste (Dz.U. 2010, L 274, s. 1, zwanej dalej „decyzją La Poste”) po raz pierwszy zbadała rzeczony status prawny EPIC w świetle przepisów dotyczących pomocy państwa w Unii Europejskiej. W decyzji tej Komisja stwierdziła, że przedsiębiorstwa typu EPIC ze względu na swój status korzystały z dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa w zakresie ich działalności gospodarczej z wykorzystaniem zasobów publicznych. Stwierdzenie to opiera się na następujących elementach (motyw 25 zaskarżonej decyzji oraz motywy 20–37 decyzji La Poste):

–        przepisy prawa powszechnego dotyczące postępowań upadłościowych nie mają zastosowania do EPIC;

–        przepisy loi 80–539, du 16 juillet 1980, relative aux astreintes prononcées en matière administrative et à l’exécution des jugements par les personnes morales de droit public (ustawy nr 80–539 z dnia 16 lipca 1980 r. dotyczącej okresowych kar pieniężnych zasądzanych w sprawach administracyjnych i wykonania wyroków przez osoby prawne prawa publicznego, JORF z dnia 17 lipca 1980 r., s. 1799) i akty wykonawcze do tej ustawy mają natomiast zastosowanie do EPIC. Tymczasem wskazują one wyraźnie państwo jako właściwy podmiot w zakresie odzyskiwania długów przedsiębiorstw publicznych, nadają mu znaczne uprawnienia, takie jak umocowanie z urzędu i stworzenie wystarczających zasobów, a także ustanawiają zasadę ostatecznej odpowiedzialności państwa za długi osób prawnych prawa publicznego;

–        w razie rozwiązania EPIC stosuje się na ogół zasadę przeniesienia długów na państwo lub inny podmiot publiczny, tak że każdy wierzyciel EPIC ma pewność, że nigdy nie straci wierzytelności, którą posiada wobec tego rodzaju przedsiębiorstwa publicznego;

–        przedsiębiorstwa typu EPIC mogłyby dysponować uprzywilejowanym dostępem do „zasobów skarbu państwa przeznaczonych na zaliczki”.

8        W decyzji La Poste Komisja stwierdziła, że dorozumiana i nieograniczona gwarancja państwa, nierozerwalnie związana ze statusem EPIC przysługującym przedsiębiorstwu La Poste, stanowiła pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE w zakresie, w jakim umożliwiała ona La Poste uzyskanie bardziej korzystnych warunków finansowania niż warunki, które uzyskałoby, gdyby było oceniane jedynie na podstawie swoich wyników (motywy 256–300 decyzji La Poste).

9        W kontekście postępowania, które doprowadziło do wydania decyzji La Poste, w 2006 r. władze francuskie poinformowały Komisję o przekształceniu IFPEN w EPIC. Informacja ta została przekazana Komisji w ramach postępowania wszczętego w 2005 r., dotyczącego badania, w świetle przepisów w zakresie pomocy państwa, finansowania publicznego przyznanego IFPEN przez władze francuskie (motywy 1–3 zaskarżonej decyzji).

10      Komisja postanowiła wówczas oddzielnie zbadać kwestię, czy przekształcenie IFPEN w EPIC mogło stanowić pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, oraz kwestię finansowania publicznego IFPEN. I tak w dniu 16 lipca 2008 r. zakończyła ona postępowanie wyjaśniające w sprawie finansowania publicznego przyznanego IFPEN, wydając decyzję 2009/157/WE w sprawie środka pomocy wdrożonego przez Francję na rzecz grupy IFPEN [C 51/05 (ex NN 84/05)] (Dz.U. 2009, L 53, s. 13). Tego samego dnia decyzją opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Dz.U. 2008, C 259, s. 12, zwaną dalej „decyzją o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego”) Komisja postanowiła wszcząć formalne postępowanie wyjaśniające dotyczące nieograniczonej gwarancji państwa na rzecz IFPEN i wezwała zainteresowane strony do zgłaszania uwag.

11      W swojej decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego Komisja podniosła w szczególności, że IFPEN czerpało korzyść z faktu przekształcenia go w EPIC, zwłaszcza ze względu na uznawane za korzystniejsze warunki finansowania, z jakich przedsiębiorstwo to korzystało na rynkach finansowych. Korzyść ta, polegająca na finansowaniu przy użyciu zasobów państwowych, stanowiła według Komisji pomoc państwa w rozumieniu jej obwieszczenia w sprawie zastosowania art. [107] i [108 TFUE] do pomocy państwa w formie gwarancji (Dz.U. 2008, C 155, s. 10, zwanego dalej „obwieszczeniem w sprawie gwarancji”).

12      Pismem z dnia 14 października 2008 r. władze francuskie przedstawiły uwagi w przedmiocie tej decyzji. Następnie odpowiedziały one jeszcze na dodatkowe pytania Komisji i dostarczyły informacji dotyczących relacji pomiędzy IFPEN a poszczególnymi grupami wierzycieli. W dniu 20 maja 2010 r. zostało zorganizowane również spotkanie pomiędzy Komisją a władzami francuskimi.

13      Ponadto konkurent spółki Axens, przedsiębiorstwo UOP Limited, będące angielską spółką z siedzibą w Guilford (Zjednoczone Królestwo), przedstawiło swoje uwagi w odpowiedzi na decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego. Władze francuskie przedstawiły swoje komentarze do tych uwag.

14      W dniu 29 czerwca 2011 r. Komisja wydała zaskarżoną decyzję.

15      W pierwszej kolejności, stosując to samo rozumowanie co rozumowanie przyjęte w decyzji La Poste oraz dokonując ponadto licznych odesłań do niej (zob. w szczególności motywy 98 i nast. zaskarżonej decyzji), Komisja stwierdziła w zaskarżonej decyzji, że przekształcenie IFPEN w EPIC w lipcu 2006 r. przysporzyło temu przedsiębiorstwu korzyści w postaci nieograniczonej i dorozumianej gwarancji państwa. Komisja uznała poza tym, że wspomniana gwarancja doprowadziła do przeniesienia zasobów państwowych w rozumieniu pkt 2.1 obwieszczenia w sprawie gwarancji w zakresie, w jakim IFPEN nie uiszczało żadnej składki za tę gwarancję. Komisja uważa, że w ten sposób wystąpiły jednocześnie korzyść dla przedsiębiorstwa i uszczuplenie zasobów państwa, ponieważ państwo zrezygnowało z zapłaty, która zazwyczaj towarzyszy gwarancjom. Ponadto według Komisji gwarancja stwarzała ryzyko ewentualnego i przyszłego użycia zasobów państwa, które mogłoby zostać zobowiązane do spłacania długów przedsiębiorstwa publicznego IFPEN (motywy 134 i 135 zaskarżonej decyzji).

16      Natomiast w odniesieniu do spółek zależnych od IFPEN Komisja zauważyła, że podlegają one jako spółki handlowe przepisom prawa powszechnego dotyczącego postępowań upadłościowych oraz że ponadto ich wierzyciele nie mogą automatycznie pociągnąć do odpowiedzialności ich głównego akcjonariusza. Komisja wywnioskowała z tego, że rzeczone spółki zależne nie są objęte nieograniczoną gwarancją państwa, z której korzysta IFPEN z racji swojego statusu EPIC (motywy 176 i 177 zaskarżonej decyzji).

17      W drugiej kolejności Komisja uściśliła, że nieograniczona gwarancja państwa wynikająca z przysługującego IFPEN statusu EPIC mogła stanowić pomoc państwa, jeśli obejmowała jego działalność gospodarczą. Postanowiła ona zatem ograniczyć zakres badania istnienia pomocy państwa wyłącznie do działalności o charakterze gospodarczym prowadzonej przez IFPEN, z pominięciem, z jednej strony, działalności jego spółek zależnych, która nie była objęta wspomnianą gwarancją, a z drugiej strony, działalności o charakterze niegospodarczym prowadzonej przez IFPEN. Komisja wskazała, że działalność gospodarcza IFPEN ogranicza się do badań w ramach umowy prowadzonych na rzecz jego spółek zależnych i osób trzecich, do działalności polegającej na transferze technologii w wyłącznych obszarach działalności spółek zależnych: Axens, Prosernat i Beicip-Franlab oraz do działalności z zakresu wynajmu infrastruktury, udostępniania pracowników i świadczenia usług prawnych na rzecz jego spółek zależnych i osób trzecich (motywy 187 i 189–191 zaskarżonej decyzji).

18      W trzeciej kolejności Komisja zbadała w szczególności kwestię, czy przedmiotowa dorozumiana i nieograniczona gwarancja przysporzyła grupie stworzonej przez IFPEN selektywnej korzyści (zwanej dalej „grupą IFPEN”).

19      W tym względzie Komisja postanowiła najpierw przeanalizować kwestię, czy IFPEN mogło samo czerpać korzyść z dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa, a następnie zbadać, czy przedsiębiorstwo to mogło przenieść ową korzyść na jego spółki zależne (motyw 192 zaskarżonej decyzji).

20      W odniesieniu do korzyści, jaką mogło czerpać IFPEN, Komisja postanowiła zbadać relacje tego przedsiębiorstwa typu EPIC z instytucjami bankowymi i finansowymi, dostawcami oraz klientami (motywy 193 i 194 zaskarżonej decyzji).

21      Przede wszystkim, w odniesieniu do stosunków IFPEN z instytucjami bankowymi i finansowymi, Komisja uznała, że przedsiębiorstwo to nie czerpało faktycznej korzyści gospodarczej z gwarancji państwa nierozerwalnie związanej z jego statusem EPIC w okresie od przekształcenia go w EPIC w lipcu 2006 r. do końca 2010 r. (zwanym dalej „rozpatrywanym okresem”) (motywy 195–199 zaskarżonej decyzji). Komisja podkreśliła jednak, że takie stwierdzenie dotyczyło wyłącznie przeszłości, ponieważ nie może ona domniemywać o przyszłych zachowaniach podmiotów rynkowych ani o zmianie postrzegania przez nie wpływu gwarancji państwa na ryzyko niewykonania zobowiązań przez IFPEN (motyw 200 zaskarżonej decyzji). W konsekwencji Komisja postanowiła nałożyć na Republikę Francuską obowiązek przekazania jej informacji dotyczących poziomu i warunków zadłużenia IFPEN oraz przedstawienia dowodu, że pożyczki te były zgodne z warunkami rynkowymi lub dodać równowartość odpowiedniej pomocy przy oszacowaniu maksymalnych kwot związanych z gwarancją. Komisja wskazała, że zobowiązania nałożone na Republikę Francuską oraz podjęte przez nią zobowiązanie do umieszczenia w umowie o finansowanie w odniesieniu do każdej operacji pisemnej wzmianki wykluczającej, że państwo wstępuje finansowo w miejsce IFPEN w celu spłaty wierzytelności w przypadku jego niewypłacalności, bez uregulowania wszystkich problemów związanych z gwarancją, umożliwiłoby zastosowanie zatwierdzonego wyjątku ryzyka i ograniczenie ewentualnych negatywnych skutków gwarancji (motywy 201, 202 zaskarżonej decyzji).

22      Następnie, co się tyczy stosunków IFPN z dostawcami, Komisja stwierdziła, że IFPEN czerpał faktyczną korzyść gospodarczą, polegającą na obniżeniu cen stosowanych przez jego dostawców. To obniżenie ceny wynikało z dokonanej przez nich korzystniejszej oceny ryzyka niewykonania zobowiązań przez IFPEN ze względu na nieograniczoną gwarancję państwa, jaką przyznawał mu status EPIC (motywy 203–215 zaskarżonej decyzji).

23      Wreszcie, w odniesieniu do stosunków IFPEN z klientami Komisja uznała, iż biorąc pod uwagę gwarancję udzieloną IFPEN przez państwo, jego klienci mieli pewność, że przedsiębiorstwo to nigdy nie zostanie objęte postępowaniem likwidacyjnym, a więc będzie zawsze w stanie wywiązać się ze zobowiązań umownych albo – w przypadku gdyby tego nie zrobiło – że uzyskają stosowne odszkodowanie. Tymczasem w braku takiej gwarancji klient, który chciałby zostać objęty tym samym poziomem ochrony, musiałby wykupić u pośrednika finansowego gwarancję należytego wykonania. IFPEN czerpał zatem faktyczną korzyść gospodarczą, którą mógł zaoferować swoim klientom, polegającą na niezapłaceniu składki odpowiadającej gwarancji należytego wykonania czy też przynajmniej gwarancji należytej staranności (motywy 216–237 zaskarżonej decyzji).

24      Komisja uznała, że korzyść gospodarcza, jaką IFPEN czerpał z gwarancji państwa, była selektywna, ponieważ konkurenci IFPEN, podlegający przepisom prawa powszechnego dotyczącym postępowań upadłościowych, nie korzystali z podobnej gwarancji państwa (motywy 215–238 zaskarżonej decyzji).

25      Jeśli chodzi o ewentualne przeniesienie korzyści przysporzonej IFPEN na jego spółki zależne prawa prywatnego, odwołując się do analizy relacji pomiędzy IFPEN a tymi spółkami zależnymi dokonanej w decyzji 2009/157, Komisja stwierdziła, że o ile relacje IFPEN i Beicip-Franlab przebiegały w normalnych warunkach rynkowych, o tyle jego spółki zależne Axens i Prosernat mogły w pewnej mierze osiągać pożytek z korzyści gospodarczej przysporzonej IFPEN powstałej w związku z gwarancją, jaka wynikała dla tego przedsiębiorstwa z uwagi na swój status EIPC. Komisja uznała taką korzyść za selektywną z tego powodu, że konkurenci Axens i Prosernat nie mieli dostępu do technologii oraz zasobów ludzkich i materialnych IFPEN na równie korzystnych warunkach (motywy 226 i 243–250 zaskarżonej decyzji).

26      W czwartej kolejności Komisja zbadała kwestię zakłócenia konkurencji i wpływu na wymianę handlową. Komisja podkreśliła, że gwarancja państwowa „może prowadzić do obniżki kosztów funkcjonowania [IFPEN] w przypadku usług, które świadczy ono na rzecz osób trzecich (badania w ramach umowy) oraz do obniżki kosztów funkcjonowania Axens i Prosernat w przypadku usług, które nabywają one od spółki matki (badania w wyłącznym obszarze ich działalności, badania na zlecenie, udostępnianie pracowników i materiałów, usługi administracyjne), co prowadzi do sprzyjania grupie IFP[EN], a więc zakłócenia konkurencji w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE”. Zdaniem Komisji w zakresie, w jakim rynki, na których grupa IFPEN prowadzi działalność, są w znacznym stopniu otwarte na wymianę handlową w Unii, przyznanie IFPEN gwarancji państwa może mieć niekorzystny wpływ na konkurencyjne przedsiębiorstwa, które prowadzą lub zamierzają rozwijać podobną działalność gospodarczą na właściwych rynkach, a tym samym zakłócać konkurencję i wpływać na wymianę handlową w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (motywy 251–253).

27      Komisja stwierdza, że gwarancja ta stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (motyw 255).

28      W piątej kolejności Komisja zbadała zgodność tej pomocy, wyróżniając z jednej strony pomoc w dziedzinie badań umownych i świadczenia usług przez IFPEN zarówno na rachunek osób trzecich, jak i na rzecz jego spółek zależnych, a z drugiej strony pomoc dla grupy IFPEN w wyłącznych dziedzinach działalności Axens i Prosernat. Stwierdziła ona, że pomoc państwa przyznana grupie IFPEN była zgodna z rynkiem wewnętrznym z zastrzeżeniem spełnienia pewnych warunków określonych w zaskarżonej decyzji.

29      Zasadnicze punkty sentencji zaskarżonej decyzji zostały przedstawione poniżej:

Artykuł 1

1.      Nadanie przez Francję [IFPEN] statusu przedsiębiorstwa publicznego o charakterze przemysłowo-handlowym wiązało się z udzieleniem mu, począwszy od dnia 7 lipca 2006 r., nieograniczonej gwarancji publicznej (zwanej dalej »gwarancją państw[a]«) w odniesieniu do całej [jego] działalności […].

2.      Objęcie gwarancją państw[a] działalności [IFPEN] o charakterze niegospodarczym, w szczególności działalności w zakresie kształcenia w celu zwiększenia liczby i kwalifikacji personelu, jego niezależnej działalności w zakresie badań i rozwoju w celu poszerzenia wiedzy i lepszego pojmowania zjawisk, a także działalności związanej z rozpowszechnianiem wyników badań, nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.

3.      Objęcie gwarancją państw[a] działalności w zakresie transferu technologii prowadzonej przez [IFPEN] w obszarach przewidzianych w umowie na wyłączność w sprawie opracowywania, sprzedaży i wykorzystania zawartej z jego spółką zależną Beicip-Franlab nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.

4.      Objęcie gwarancją państw[a] działalności w zakresie transferu technologii prowadzonej przez [IFPEN] w obszarach przewidzianych w umowach na wyłączność zawartych z jej spółkami zależnymi Axens i Prosernat, o których mowa w art. 3 ust. 1 decyzji [2009/157], stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.

5.      Objęcie gwarancją państw[a] usług w zakresie badań w ramach umowy i usług świadczonych przez [IFPEN] zarówno na rzecz osób trzecich, jak i na rzecz jego spółek zależnych stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.

[…]

Artykuł 3

W okresie od dnia 7 lipca 2006 r. do dnia 31 grudnia 2009 r. objęcie gwarancją państwową działalności gospodarczej określonej w art. 1 ust. 4 i 5 niniejszej decyzji stanowiło pomoc państwa zgodną z rynkiem wewnętrznym.

Artykuł 4

Od dnia 1 stycznia 2010 r. do zakończenia [obowiązywania] umów na wyłączność między przedsiębiorstwem publicznym [IFPEN] a jego spółkami zależnymi Axens i Prosernat, o których mowa w art. 3 ust. 1 decyzji [2009/157], objęcie gwarancją państw[a] działalności gospodarczej określonej w art. 1 ust. 4 niniejszej decyzji stanowi pomoc zgodną z rynkiem wewnętrznym, z zastrzeżeniem spełnienia warunków określonych w art. 5 i 6 niniejszej decyzji.

Artykuł 5

1.      Roczne sprawozdanie finansowe, o którym mowa w art. 4 ust. 2 decyzji [2009/157], obejmuje – oprócz elementów wymienionych w art. 5 ust. 1 wspomnianej decyzji – elementy wymienione w ust. 2, 3 i 4 niniejszego artykułu.

2.      Roczne sprawozdanie finansowe zawiera kwotę, oprocentowanie i warunki umowne pożyczek zaciągniętych przez [IFPEN] w danym okresie rocznym, a także szacunkową kwotę ekwiwalentu dotacji brutto ewentualnej dotacji na spłatę oprocentowania związanej z gwarancją państw[a], z zastrzeżeniem dostarczenia dowodu, że umowy o pożyczkę są zgodne z normalnymi warunkami rynkowymi albo poprzez porównanie tych warunków z warunkami uzyskanymi przez [IFPEN] przed zmianą statusu, albo na podstawie dokładniejszej metody zatwierdzonej uprzednio przez Komisję.

3.      Roczne sprawozdanie finansowe zawiera kwotę odpowiadającą wartości towarów i usług zakupionych przez [IFPEN] od dostawców w celu świadczenia usług gospodarczych, o których mowa w art. 1 ust. 4 i 5 niniejszej decyzji, w trakcie danego okresu rocznego, a także maksymalną szacunkową kwotę ekwiwalentu dotacji brutto w odniesieniu do pomocy wynikającej ze stosowania przez dostawców bardziej korzystnej oceny ryzyka niewykonania zobowiązania przez przedsiębiorstwo. Wycenę przeprowadza się albo poprzez zastosowanie zryczałtowanego wskaźnika w wysokości 2,5% do kwoty zrealizowanych zamówień, albo na podstawie dokładniejszej metody zatwierdzonej uprzednio przez Komisję.

4.      Roczne sprawozdanie finansowe zawiera kwotę odpowiadającą wartości działalności gospodarczej, o której mowa w art. 1 ust. 4 i 5 niniejszej decyzji, zrealizowanej przez [IFPEN] w ciągu danego okresu rocznego, a także maksymalną szacunkową kwotę ekwiwalentu dotacji brutto w odniesieniu do pomocy wynikającej z niezapłacenia składki odpowiadającej gwarancji należytego wykonania lub, co najmniej, należytej staranności, oferowanej beneficjentom wspomnianych usług o charakterze gospodarczym. Wycenę przeprowadza się albo poprzez zastosowanie zryczałtowanego wskaźnika w wysokości 5% do kwoty zrealizowanych usług, albo na podstawie dokładniejszej metody zatwierdzonej uprzednio przez Komisję.

Artykuł 6

1.      Ogólna kwota środków publicznych przyznanych na działalność [IFPEN] w wyłącznych obszarach działalności spółek Axens i Prosernat, w tym maksymalny wpływ gwarancji państw[a] oszacowany zgodnie z art. 5 ust. 2, 3 i 4 niniejszej decyzji, musi być niższa od maksymalnej intensywności dozwolonej we wspólnotowych zasadach ramowych dotyczących pomocy państwa na badania, rozwój i innowację.

2.      W razie przekroczenia progu, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, spółka zależna Axens lub Prosernat zwróci ewentualną nadwyżkę pomocy [IFPEN].

Artykuł 7

Od dnia 1 stycznia 2010 r. objęcie gwarancją państw[a] działalności gospodarczej, o której mowa w art. 1 ust. 5, stanowi pomoc państwa zgodną ze wspólnym rynkiem [z rynkiem wewnętrznym] z zastrzeżeniem spełnienia warunków przewidzianych w art. 8 niniejszej decyzji.

Artykuł 8

1.      Działalność w zakresie badań w ramach umowy i świadczenia usług prowadzona przez [IFPEN], o której mowa w art. 1 ust. 5 niniejszej decyzji, musi stanowić działalność dodatkową w stosunku do głównej działalności w obszarze niezależnych badań publicznych.

[…]

3.      Każdego roku Francja przekazuje Komisji sprawozdanie z działalności w zakresie badań w ramach umowy i świadczenia usług prowadzonej przez [IFPEN], w którym należy określić proporcję jej wartości w budżecie przeznaczonym przez [IFPEN] na działalność w zakresie niezależnych badań publicznych.

Artykuł 9

1.      Władze francuskie i [IFPEN] umieszczą w umowie o finansowanie (dla każdego instrumentu objętego umową) następującą informację w odniesieniu do każdej operacji:

»Emisja/program/pożyczka nie podlega żadnemu rodzajowi gwarancji, czy to bezpośredniej, czy pośredniej, ze strony państwa. W razie niewypłacalności państwo nie będzie zobowiązane do przejęcia zobowiązań finansowych przedsiębiorstwa publicznego [IFPEN] w celu spłacenia wierzytelności«.

2.      Władze francuskie umieszczą analogiczną klauzulę wykluczającą odpowiedzialność państwa w każdej umowie dotyczącej badań w ramach umowy lub świadczenia usług, o których mowa w art. 1 ust. 5 niniejszej decyzji.

3.      Władze francuskie umieszczą analogiczną klauzulę wykluczającą odpowiedzialność [IFPEN] i państwa w każdej umowie zakładającej wierzytelność, zawartej przez spółki akcyjne Axens, Beicip-Franlab i Prosernat.

4.      [IFPEN] powstrzyma się od wydawania jakichkolwiek zabezpieczeń, poręczeń, gwarancji, listów intencyjnych lub pism o braku zastrzeżeń na rzecz spółek akcyjnych Axens, Beicip-Franlab i Prosernat, które nie byłyby zgodne z normalnymi warunkami rynkowymi.

[…]”.

 Przebieg postępowania przed Sądem i Trybunałem

30      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 9 września 2011 r. Republika Francuska wniosła skargę na zaskarżoną decyzję, zarejestrowaną pod numerem T‑479/11.

31      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 5 kwietnia 2012 r. IFPEN wniósł skargę na zaskarżoną decyzję, zarejestrowaną pod numerem T‑157/12.

32      Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2013 r., po wysłuchaniu stron, prezes ósmej izby Sądu zawiesił postępowanie w sprawach, w których od tamtej pory zapadł wyrok z dnia 26 maja 2016 r., Francja i IFP Énergies nouvelles/Komisja (T‑479/11 i T‑157/12, zwany dalej „wyrokiem pierwotnym”, EU:T:2016:320) do czasu wydania przez Trybunał orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, w której zapadł wyrok z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217).

33      Ponieważ Trybunał oddalił, wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217), odwołanie wniesione przez Republikę Francuską od wyroku z dnia 20 września 2012 r., Francja/Komisja (T‑154/10, EU:T:2012:452), w drodze którego Sąd oddalił skargę tej ostatniej na decyzję La Poste, Sąd wezwał Republikę Francuską, IFPEN i Komisję do przedstawienia uwag w przedmiocie konsekwencji, jakie należało wyciągnąć z wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217) dla skarg w sprawach, które doprowadziły do wydania wyroku pierwotnego.

34      Pismem z dnia 5 maja 2014 r. Republika Francuska wycofała zarzuty, za pomocą których kwestionowała istnienie dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa nierozerwalnie związanej ze statusem EPIC, jak również związek między rzekomą korzyścią dla IFPEN z tytułu tej gwarancji a przeniesieniem zasobów państwowych. Pismem z tego samego dnia IFPEN wycofał również zarzut, w którym kwestionował istnienie dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa nierozerwalnie związanej ze statusem EPIC.

35      Postanowieniem z dnia 8 września 2015 r. prezes ósmej izby Sądu, po wysłuchaniu stron, połączył sprawy, które doprowadziły do wydania wyroku pierwotnego, do celów ustnego etapu postępowania i wydania wyroku kończącego postępowanie w sprawie.

36      Na rozprawie, która odbyła się w dniu 8 października 2015 r., wysłuchano wystąpień stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu.

37      W wyroku pierwotnym ogłoszonym w dniu 26 maja 2016 r. Sąd częściowo uwzględnił skargi wniesione w tych sprawach przez Republikę Francuską i IFPEN oraz stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim uznano w niej za „pomoc państwa” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE gwarancję wynikającą ze statusu EPIC przysługującego IFPEN oraz w jakim ustalono w niej konsekwencje tej kwalifikacji. Sąd oddalił te skargi w pozostałym zakresie.

38      W szczególności Sąd orzekł, że jeśli chodzi o definicję korzyści w relacjach IFPEN z jego dostawcami i klientami, Komisja naruszyła ciążący na niej obowiązek uzasadnienia, a także obowiązek przedstawienia dowodu tej korzyści oraz naruszyła prawo, decydując się na zastosowanie faktoringu i gwarancji należytego wykonania w celu obliczenia kwoty omawianej korzyści. Sąd orzekł również, że w celu przedstawienia dowodu na istnienie tej korzyści Komisja nie może powołać się na domniemanie korzyści przyznanej EPIC przez dorozumianą i nieograniczoną gwarancję państwa związaną z jego statusem, ustanowione przez Trybunał w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217). Sąd bowiem uznał, że z jednej strony założenie, na którym opiera się to domniemanie, nie jest wiarygodne w odniesieniu do relacji między IFPEN a jego dostawcami, a z drugiej strony, ponieważ Komisja nie określiła korzyści, jaką gwarancja miałaby przynieść przedsiębiorstwu publicznemu IFPEN w jego relacjach z klientami, domniemanie, na którym zamierzało się oprzeć, jest bezcelowe. Ponadto Sąd orzekł, że to domniemanie korzyści było ograniczone do transakcji, które wiążą się z finansowaniem, pożyczką lub – szerzej – kredytem i nie mogły zatem obejmować stosunków EPIC z jego dostawcami i klientami. Sąd orzekł również, że o ile Komisja mogła powołać się na domniemanie ustanowione przez Trybunał w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217) w celu udowodnienia istnienia korzyści, jaką IFPEN czerpało ze swojego statusu EPIC w relacjach z instytucjami bankowymi i finansowymi, o tyle domniemanie to zostało w niniejszej sprawie obalone. Sąd bowiem zauważył, że od momentu przekształcenia IFPEN w EPIC w lipcu 2006 r. do końca okresu rozpatrywanego w zaskarżonej decyzji, a więc do końca 2010 r., IFPEN nie czerpało ze swojego statusu EPIC żadnej faktycznej korzyści gospodarczej w postaci korzystniejszych warunków kredytowych przyznanych przez instytucje bankowe i finansowe. Sąd uznał również, że skoro domniemanie zostało obalone w odniesieniu do rozpatrywanego okresu, to nie można ponownie powoływać się na nie w celu wykazania, że przedmiotowa gwarancja przysporzyła IFPEN korzyści w jego stosunkach z instytucjami bankowymi i finansowymi w przyszłości bez istotnej zmiany okoliczności, w jakich to domniemanie zostało obalone. W tym względzie Sąd uznał, że Komisja nie mogła powołać się na samą możliwość statutową zadłużenia się w celu stwierdzenia, że przyszła korzyść na rzecz IFPEN może być ustalona za pomocą domniemania.

39      W następstwie odwołania Komisji Trybunał wyrokiem z dnia 19 września 2018 r., Komisja/Francja i IFP Énergies nouvelles (C‑438/16 P, zwanym dalej „wyrokiem wydanym w postępowaniu odwoławczym”, EU:C:2018:737) uchylił wyrok pierwotny i przekazał sprawę Sądowi do ponownego rozpoznania.

40      Tym samym Trybunał uwzględnił zarzut drugi podniesiony przez Komisję, stwierdzając, że Sąd naruszył prawo, orzekając, iż możliwość powołania się na domniemanie ustanowione w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217) opierało się na istnieniu rzeczywistych skutków na korzyść beneficjenta gwarancji oraz że w odniesieniu do stosunków między IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi domniemanie to zostało obalone. Trybunał uściślił, że domniemanie takie jest domniemaniem wzruszalnym tylko wówczas, gdy zostanie wykazane, iż – biorąc pod uwagę kontekst gospodarczy i prawny, w który wpisuje się gwarancja związana ze statusem danego EPIC – przedsiębiorstwo to nie otrzymało w przeszłości i, według wszelkiego prawdopodobieństwa, nie uzyska w przyszłości żadnej rzeczywistej korzyści gospodarczej dzięki tej gwarancji.

41      Sąd uwzględnił również trzeci zarzut Komisji. Trybunał zatem orzekł, że Sąd naruszył prawo, orzekając, że domniemania ustanowione w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., La Poste (C‑559/12 P, EU:C:2014:217) jest ograniczone do relacji, które wiążą się z operacją finansowania, pożyczką, czy też, bardziej szeroko, kredytem przyznanym przez wierzyciela EPIC, to jest relacji pomiędzy tym EPIC a instytucjami bankowymi i finansowymi. Niemniej jednak Trybunał wyjaśnił, że skoro domniemanie ustanowione w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217) opiera się na założeniu, że dzięki gwarancji związanej z jego statusem dany EPIC korzystał lub mógł korzystać z korzystniejszych warunków finansowych niż warunki normalnie przyznawane na rynkach finansowych, domniemanie to może być stosowane do stosunków EPIC z jego dostawcami i klientami tylko wtedy, gdy takie warunki występowały w stosunkach z tymi ostatnimi na właściwych rynkach, czego sprawdzenie należało do Komisji.

42      Ponadto Trybunał oddalił w całości pierwszy zarzut Komisji. W szczególności stwierdził on, że Sąd nie naruszył prawa, orzekając, iż w zakresie, w jakim przekształcenie IFPEN w EPIC mogło zostać uznane za „pomoc państwa”, stanowi ono pomoc indywidualną w rozumieniu art. 1 lit. e) rozporządzenia nr 659/1999.

43      Trybunał zauważył również, że wbrew twierdzeniom Komisji Republika Francuska i IFPEN wielokrotnie i w sposób wystarczająco szczegółowy kwestionowały wnioski Komisji dotyczące istnienia po stronie IFPEN korzyści w jego relacjach z instytucjami bankowymi i finansowymi.

 Przebieg postępowania i żądania stron po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania

44      Postanowieniem z dnia 19 września 2018 r. Sąd połączył sprawy T‑479/11 RENV i T‑157/12 RENV do celów pisemnego etapu postępowania i, ewentualnie, ustnego etapu postępowania oraz wydania wyroku. Przedmiotowe sprawy zostały przypisane ósmej izbie Sądu.

45      Zgodnie z art. 217 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem Republika Francuska, IFPEN oraz Komisja przedstawiły uwagi na piśmie. Uwagi IFPEN zostały złożone w dniu 28 listopada 2018 r., natomiast uwagi Republiki Francuskiej i Komisji zostały złożone w dniu 29 listopada 2018 r.

46      Zgodnie z art. 217 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem Republika Francuska i IFPEN oraz Komisja złożyły również pisma uzupełniające w dniu 21 lutego 2019 r.

47      Pismem z dnia 12 marca 2019 r. IFPEN wniósł o przeprowadzenie rozprawy.

48      W ramach środków organizacji postępowania Sąd skierował do stron pytania na piśmie. Strony odpowiedziały w wyznaczonym terminie.

49      W dniu 28 listopada 2019 r. strony przedstawiły swoje stanowiska i udzieliły odpowiedzi na pytania zadane ustnie przez Sąd.

50      Republika Francuska wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji w całości;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

51      IFPEN wnosi do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego – stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;

–        tytułem ewentualnym – stwierdzenie nieważności części sentencji zaskarżonej decyzji, których dotyczy naruszenie;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

52      Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi jako bezzasadnej;

–        obciążenie Republiki Francuskiej i IFPEN kosztami postępowania.

 Co do prawa

53      W sprawie T‑479/11 Republika Francuska na poparcie skargi podnosi dwa zarzuty. Zarzut pierwszy dotyczy naruszenia art. 107 ust. 1 TFUE z uwagi na to, że Komisja nie wykazała w wymagany prawem sposób istnienia pomocy państwa. Zarzut drugi jest oparty na naruszeniu art. 107 ust. 1 TFUE w zakresie, w jakim Komisja naruszyła pojęcie selektywnej korzyści. W zarzucie tym, podzielonym na dwie części, Republika Francuska utrzymuje po pierwsze, że Komisja błędnie uznała, iż istnienie gwarancji generowało korzyść po stronie IFPEN, zarówno w relacjach z jego klientami i dostawcami, jak również z instytucjami bankowymi i finansowymi. Po drugie, tytułem ewentualnym, Republika Francuska kwestionuje wnioski Komisji dotyczące przeniesienia rzeczonej korzyści na spółki zależne prawa prywatnego IFPEN, mianowicie Axens i Prosernat.

54      W sprawie T‑157/12 IFPEN podnosi cztery zarzuty na poparcie swojej skargi.

55      Zarzut pierwszy jest oparty na naruszeniu art. 107 ust. 1 TFUE w zakresie, w jakim Komisja nie wykazała istnienia faktycznej korzyści gospodarczej na rzecz IFPEN i jego spółek zależnych. W zarzucie tym, podzielonym na trzy części, IFPEN utrzymuje w pierwszej kolejności, że Komisji nie udało się wykazać – przy zachowaniu standardu dowodu określonego w orzecznictwie – istnienia faktycznej korzyści gospodarczej na jego rzecz z uwagi na przedmiotową gwarancję, w szczególności w odniesieniu do jego relacji z dostawcami i klientami. W drugiej kolejności IFPEN utrzymuje, że Komisja nie wykazała w sposób wystarczający pod względem prawnym przeniesienia wspomnianej korzyści gospodarczej na jego spółki zależne prawa prywatnego Axens i Prosernat. W trzeciej kolejności, uważa on, że brak jest wystarczającego związku pomiędzy wspomnianą korzyścią gospodarczą a przeniesieniem zasobów państwowych wynikających z przedmiotowej gwarancji.

56      Zarzut drugi jest oparty na naruszeniu obwieszczenia w sprawie gwarancji lub, tytułem ewentualnym, na naruszeniu art. 107 ust. 1 TFUE. W zarzucie tym IFPEN utrzymuje w istocie, że pkt 1.2 obwieszczenia w sprawie gwarancji nie można interpretować jako potwierdzającego istnienie automatyzmu pomiędzy, z jednej strony, prawną i uzasadnioną statusem niemożnością bycia przedmiotem postępowania upadłościowego, a z drugiej strony, uzyskaniem korzystniejszych warunków finansowania na rynkach, stanowiącym selektywną korzyść.

57      Zarzut trzeci jest oparty na błędach w ocenie w odniesieniu do określenia kwoty korzyści przyznanej IFPEN. W zarzucie tym, podzielonym na dwie części, IFPEN kwestionuje, po pierwsze, rzeczowość korzystania z faktoringu oraz gwarancji należytego wykonania lub gwarancji należytej staranności w celu oszacowania kwoty korzyści, jaką miał on uzyskać z przedmiotowej gwarancji w relacjach z dostawcami i klientami. Po drugie, przedsiębiorstwo to utrzymuje, że Komisja błędnie oceniła intensywność rzekomej pomocy państwa, zarówno względem niego, jak i jego spółek zależnych.

58      Wreszcie zarzut czwarty dotyczy naruszenia zasady proporcjonalności. W zarzucie tym IFPEN podnosi w istocie, że konsekwencje wynikające z uznania istnienia dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa na korzyść przedsiębiorstw typu EPIC, która to gwarancja stanowi pomoc państwa, a w szczególności obowiązek uprzedniego zgłoszenia i inne obowiązki ciążące na nim oraz na Republice Francuskiej, są nieproporcjonalne.

59      Na wstępie należy zauważyć, że skoro istnienie dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa nierozerwalnie związanej ze statusem EPIC nie zostało już podważone w ramach niniejszego sporu w świetle zarzutów podniesionych przez Republikę Francuską i IFPEN, to do Sądu należy w pierwszej kolejności zbadanie kwestii, czy Komisja nie popełniła błędu, stwierdzając, że objęcie tą gwarancją, z jednej strony, działalności w zakresie transferów technologicznych prowadzonej przez IFPEN w dziedzinach przewidzianych przez umowy wyłączne i usługi zawarte w umowach zawieranych przez IFPEN, zarówno na rzecz osób trzecich, jak i na rzecz swoich spółek zależnych, stanowiły pomoc państwa na podstawie art. 107 ust. 1 TFUE.

60      W tym kontekście Sąd zbada przede wszystkim kwestię, czy Komisja słusznie uznała w niniejszej sprawie, że IFPEN czerpał korzyść w swoich stosunkach z instytucjami bankowymi i finansowymi, klientami i dostawcami, wynikającą z dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa związanej z jego statusem, a także kwestię, czy Komisja wykazała w sposób wystarczający pod względem prawnym, że korzyść ta została przekazana spółkom zależnym IFPEN, Axens i Prosernat. Następnie, w razie potrzeby, do Sądu będzie należało zbadanie zarzutów, za pomocą których Republika Francuska i IFPEN kwestionują, że korzyść ta wiąże się z przeniesieniem zasobów państwowych.

61      W przypadku gdyby Sąd stwierdził, że Komisja słusznie stwierdziła w niniejszej sprawie istnienie pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, w drugiej kolejności do Sądu będzie należało zbadanie, czy warunki zgodności tej pomocy z rynkiem wewnętrznym nałożone przez Komisję naruszają zasadę proporcjonalności, jak podnosi IFPEN.

 W przedmiocie zarzutów dotyczących naruszenia art. 107 ust. 1 TFUE, dotyczących istnienia i obliczenia korzyści dla IFPEN

62      Pierwsza część zarzutu drugiego oraz zarzut czwarty skargi w sprawie T‑157/12, a także druga część zarzutu pierwszego oraz pierwsza część zarzutu trzeciego skargi w sprawie T‑479/11 dotyczą w istocie istnienia korzyści, jaką IFPEN uzyskał z gwarancji państwa nierozerwalnie związanej z jego statusem EPIC, oraz w mniejszym zakresie oszacowania kwoty tej korzyści.

63      Argumenty Republiki Francuskiej i IFPEN dotyczą zasadniczo wykazania przez Komisję istnienia korzyści w relacjach IFPEN z jego klientami i dostawcami. Jednakże Republika Francuska kwestionuje również pewne uwagi Komisji dotyczące korzyści, jaka mogła powstać w relacji pomiędzy IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi.

64      Tak więc w ramach dalszej części rozumowania Sąd zbada wpierw argumenty dotyczące korzyści powstałej w relacjach pomiędzy IFPEN a jego dostawcami i klientami, a następnie korzyść, jaka mogła powstać w relacjach pomiędzy IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi.

 W przedmiocie korzyści w zakresie stosunków między IFPEN a jego dostawcami i klientami

65      Republika Francuska i IFPEN utrzymują w skardze w pierwszej kolejności, że Komisji nie udało się wykazać, przy zachowaniu standardu dowodu określonego w orzecznictwie, istnienia faktycznej korzyści gospodarczej na jego rzecz z uwagi na przedmiotową gwarancję, w szczególności w odniesieniu do jego relacji z dostawcami i klientami. Twierdzą oni zatem, że o ile analiza Komisji może być prospektywna, o tyle nie może być ona w całości hipotetyczna, lecz – wręcz przeciwnie – powinna umożliwić zdefiniowanie rzeczywistej korzyści gospodarczej.

66      Tymczasem w opinii Republiki Francuskiej i IFPEN w niniejszej sprawie wykazanie istnienia korzyści w relacjach pomiędzy IFPEN a dostawcami i klientami jest oparte na nieudowodnionych hipotezach. Republika Francuska i IFPEN podkreślają w szczególności, że Komisja nie przedstawiła żadnego zeznania dostawcy lub klienta ani tym bardziej nie wykazała, że dostawcy i klienci mogli przewidywać, w sposób zwyczajowy i systematyczny, brak możliwości objęcia EPIC postępowaniem upadłościowym. Ponadto w odniesieniu do relacji pomiędzy IFPEN a jego klientami Republika Francuska i IFPEN wskazują na niejasność lub wręcz niezrozumiałość pewnych fragmentów uzasadnienia zaskarżonej decyzji. Republika Francuska i IFPEN wnioskują z powyższego, że Komisja nie spełniła ciążących na niej obowiązków w zakresie postępowania wyjaśniającego, przeprowadzając swoje rozumowanie w oparciu o założenia, zamiast poszukiwać u dostawców i klientów IFPEN ewentualnych jednoznacznych dowodów na zarzucane im zachowanie.

67      W swoich uwagach na piśmie dotyczących wniosków, jakie należy wyciągnąć z wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym dla rozstrzygnięcia sporu, Republika Francuska i IFPEN podnoszą, że Komisja nie mogła powołać się na domniemanie korzyści ustanowione przez Trybunał w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217), w celu wykazania istnienia korzyści czerpanej przez IFPEN z nieograniczonej gwarancji państwa w relacjach z jego dostawcami i klientami bez uprzedniego sprawdzenia, czy zachowanie podmiotów działających na rynku uzasadniało hipotezę analogiczną do tej odpowiadającej stosunkom IFPEN z instytucjami bankowymi i finansowymi. Zdaniem Republiki Francuskiej i IFPEN w zaskarżonej decyzji brak jest takiej weryfikacji.

68      Ponadto zdaniem Republiki Francuskiej analiza kontekstu gospodarczego i prawnego, w jaki wpisuje się rynek objęty stosunkami IFPEN z jego dostawcami i klientami, pozwala wykluczyć wiarygodność hipotezy korzyści analogicznej do tej, która znajduje się w relacjach IFPEN z instytucjami bankowymi i finansowymi. Republika Francuska i IFPEN podnoszą następnie w swoich uwagach różne okoliczności faktyczne w celu wykazania, że domniemanie korzyści w relacjach między IFPEN a jego dostawcami i klientami zostało w każdym razie obalone.

69      W drugiej kolejności Republika Francuska i IFPEN kwestionują metodę wybraną przez Komisję w celu oszacowania kwoty korzyści przysporzonej IFPEN dzięki przedmiotowej gwarancji w relacjach z dostawcami i klientami. W szczególności twierdzą one, że faktoring i gwarancje należytego wykonania lub należytej staranności, które Komisja wybrała jako wskaźniki porównawcze, nie są stosowne dla dokonania takiego oszacowania.

70      W swoich uwagach na piśmie dotyczących wniosków, jakie należy wyciągnąć z wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym dla rozstrzygnięcia sporu, Komisja podnosi, że posłużenie się domniemaniem było uzasadnione w celu wykazania istnienia korzyści w relacjach między IFPEN a jego klientami i dostawcami. Komisja zauważa, że w odniesieniu do rynku, na którym działa IFPEN, działalność gospodarcza organizacji badawczych obejmuje w szczególności umowy badawcze i umowy o świadczenie usług na rzecz przedsiębiorstw lub, jak w przypadku IFPEN, działalność w zakresie transferu technologii. Komisja podkreśla w ten sposób, że organizacja badawcza może nabywać od dostawców instrumenty, wyposażenie i różne środki badawcze dla swoich laboratoriów. Jeżeli chodzi o klientów IFPEN, Komisja zauważa, że zawierają oni z tym przedsiębiorstwem umowy badawcze. Tymczasem zdaniem Komisji sama okoliczność, że projekty badawcze IFPEN charakteryzują się wysokim poziomem niepewności, a zatem akceptacją wysokiego ryzyka przez partnerów handlowych podmiotu badawczego, nie oznacza, że partnerzy ci są obojętni na ryzyko upadłości ich kontrahenta. Przeciwnie, długi czas trwania umów o badania i rozwój podkreśla interes, jaki dla klientów IFPEN może przedstawić ochrona przed upadłością ich kontrahenta, w szczególności gdy zobowiązują się oni długoterminowo do kompleksowych badań. W opinii Komisji należy dokonać rozróżnienia między ryzykiem związanym z projektem badawczym a ryzykiem upadłości kontrahenta. Gwarancja, z której korzysta IFPEN, mogłaby zatem stanowić przewagę konkurencyjną w stosunku do innych podmiotów badawczych w odniesieniu do umów długoterminowych. Ponadto niektóre umowy o badania i rozwój wiążą się z istotnymi usługami posprzedażnymi, tak że kontrahenci pozostają znacznie bardziej zależni od siebie niż w ramach zakupu produktu lub usługi bardziej znormalizowanej. Podobne rozumowanie można by zastosować w odniesieniu do stosunków IFPEN z jego dostawcami. Również w tym przypadku, nawet jeśli niektóre dostawy są znormalizowane, inne umowy na dostawy mogłyby dotyczyć bardzo wyspecjalizowanych instrumentów, które mogłyby być dostarczane dopiero po dłuższym okresie. Okoliczność ta mogłaby zachęcić dostawców organizacji badawczej do ochrony przed ryzykiem upadłości jej kontrahentów. Podobnie, zdaniem Komisji, wysoka cena takich instrumentów mogłaby prowadzić do płatności zróżnicowanej w ratach, która również stanowiłaby ryzyko dla dostawcy i stanowiłaby taką samą zachętę. Komisja wywodzi z tego, że posłużenie się domniemaniem w celu wykazania istnienia korzyści wynikającej z nieograniczonej gwarancji państwa przyznanej IFPEN w relacjach z jego klientami i dostawcami było w pełni uzasadnione.

71      Komisja w uwagach uzupełniających kwestionuje również argument Republiki Francuskiej i IFPEN, zgodnie z którym analiza kontekstu gospodarczego i prawnego rynku, na którym rozwijał się IFPEN, doprowadziła do pozbawienia wiarygodności hipotezy, zgodnie z którą nieograniczona gwarancja państwa umożliwiłaby IFPEN korzystanie w relacjach z jego dostawcami i klientami z korzyści analogicznej do tej, która znajduje się w relacjach EPIC z instytucjami bankowymi i finansowymi. Komisja kwestionuje ponadto, że domniemanie korzyści w relacjach między IFPEN a jego dostawcami i klientami zostało obalone w niniejszej sprawie.

72      Ponadto Komisja utrzymuje, że wbrew temu, co twierdzą Republika Francuska i IFPEN, właściwe jest skorzystanie z faktoringu i gwarancji należytego wykonania w celu obliczenia korzyści, jaką IFPEN czerpał z nieograniczonej gwarancji państwa w jego stosunkach z dostawcami i klientami. Komisja podkreśla w tym względzie, że zastosowanie „rozumowania opartego na koszcie zabezpieczenia zrównoważonego ryzyka” w celu oszacowania wartości korzyści, jaką IFPEN mógł czerpać z przedmiotowej gwarancji, było uzasadnione trudnościami, jakie musiała ona pokonać, dokonując tego oszacowania, wynikającymi w szczególności z braku na rynku usługi porównywalnej z gwarancją przed ryzykiem niewypłacalności, która byłaby jako taka na nim dostępna.

73      Przed zbadaniem powyższych argumentów należy przypomnieć przede wszystkim, że uznanie środka podjętego wobec przedsiębiorstwa za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE wymaga spełnienia czterech przesłanek. Po pierwsze, powinna mieć miejsce interwencja państwa lub interwencja przy użyciu zasobów państwowych. Po drugie, interwencja ta musi być w stanie wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Po trzecie, powinna ona prowadzić do przyznania korzyści o charakterze selektywnym wyłącznie na rzecz niektórych przedsiębiorstw lub niektórych sektorów działalności. Po czwarte, musi ona zakłócać konkurencję lub grozić jej zakłóceniem (zob. podobnie wyroki: z dnia 23 marca 2006 r., Enirisorse, C‑237/04, EU:C:2006:197, pkt 38, 39 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 29 września 2000 r., CETM/Komisja, T‑55/99, EU:T:2000:223, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).

74      Pojęcie pomocy obejmuje nie tylko świadczenia pozytywne, ale również interwencje, które w różnych formach zmniejszają obciążenia, jakim zazwyczaj podlega budżet przedsiębiorstwa, i które przez to – mimo że nie są subwencjami w ścisłym znaczeniu tego słowa – mają taki sam charakter i identyczne skutki. Za pomoc uznaje się więc wszystkie interwencje państwa, które niezależnie od swej formy mogą uprzywilejowywać przedsiębiorstwa w sposób bezpośredni lub pośredni lub które winny być uznane za korzyść gospodarczą, jakiej przedsiębiorstwo będące beneficjentem nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych (zob. wyrok z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja, C‑559/12 P, EU:C:2014:217, pkt 94 i przytoczone tam orzecznictwo).

75      Następnie należy przypomnieć, że to do Komisji należy wykazanie istnienia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 12 września 2007 r., Olympiaki Aeroporia Ypiresies/Komisja, T‑68/03, EU:T:2007:253, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo). W tym względzie, zgodnie z orzecznictwem, aby zbadać, czy przedsiębiorstwo będące beneficjentem uzyskało korzyść gospodarczą, jakiej nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych, Komisja powinna przeprowadzić pełną analizę wszystkich istotnych elementów spornej transakcji oraz jej kontekstu, w tym sytuacji przedsiębiorstwa będącego beneficjentem oraz warunków panujących na właściwym rynku (wyroki: z dnia 6 marca 2003 r., Westdeutsche Landesbank Girozentrale i Land Nordrhein-Westfalen/Komisja, T‑228/99 i T‑233/99, EU:T:2003:57, pkt 251; z dnia 3 marca 2010 r., Bundesverband deutscher Banken/Komisja, T‑163/05, EU:T:2010:59, pkt 37).

76      Co się tyczy przeprowadzenia dowodu w dziedzinie pomocy państwa, to zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Komisja jest zobowiązana do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie zarzucanych środków w sposób staranny i bezstronny, tak aby w chwili wydania ostatecznej decyzji stwierdzającej istnienie oraz – w odpowiednim przypadku – niezgodność lub bezprawność pomocy dysponowała możliwie najbardziej kompletnymi i wiarygodnymi informacjami, by to uczynić (zob. wyrok z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja, C‑559/12 P, EU:C:2014:217, pkt 63 i przytoczone tam orzecznictwo).

77      Niemniej jednak – jak orzekł Trybunał – w ramach owego badania Komisja może powołać się na wzruszalne domniemanie, według którego przyznanie dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa na rzecz przedsiębiorstwa, które nie podlega uregulowanym w prawie powszechnym przepisom dotyczącym postępowań upadłościowych i likwidacyjnych, pociąga za sobą poprawę sytuacji finansowej tego przedsiębiorstwa poprzez uwolnienie od kosztów, które normalnie obciążałyby jego budżet. Tak więc w ramach postępowania w przedmiocie pomocy istniejącej do udowodnienia przysporzenia przez taką gwarancję korzyści będącemu jej beneficjentem przedsiębiorstwu wystarczy, że Komisja wykaże samo istnienie takiej gwarancji, i nie musi ona wykazywać rzeczywistych skutków wywieranych przez tę gwarancję od momentu jej udzielenia (wyrok z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja, C‑559/12 P, EU:C:2014:217, pkt 98 i 99; wyrok wydany w postępowaniu odwoławczym, pkt 110).

78      Wreszcie, jeśli chodzi o zakres kontroli sądowej zaskarżonej decyzji w świetle art. 107 ust. 1 TFUE, z orzecznictwa wynika, iż pojęcie pomocy państwa określone w tym postanowieniu ma charakter prawny i powinno być interpretowane w oparciu o obiektywne dane. Z tego powodu sąd Unii powinien co do zasady przeprowadzić pełną kontrolę w kwestii ustalenia, czy dany środek wchodzi w zakres stosowania art. 107 ust. 1 TFUE, biorąc pod uwagę zarówno konkretne okoliczności rozpatrywanej przezeń sprawy, jak i techniczny lub złożony charakter ocen przeprowadzonych przez Komisję (zob. wyrok z dnia 2 marca 2012 r., Niderlandy i ING Groep/Komisja, T‑29/10 i T‑33/10, EU:T:2012:98, pkt 100 i przytoczone tam orzecznictwo).

79      Z orzecznictwa wynika również, że kontrola sądowa jest ograniczona, jeżeli chodzi o to, czy dany środek wchodzi w zakres stosowania art. 107 ust. 1 TFUE, jeżeli oceny przeprowadzone przez Komisję mają charakter techniczny lub złożony. Natomiast ustalenie, czy ma to miejsce w konkretnym przypadku, należy do Sądu (zob. wyrok z dnia 2 marca 2012 r., Niderlandy i ING Groep/Komisja, T‑29/10 i T‑33/10, EU:T:2012:98, pkt 101 i przytoczone tam orzecznictwo).

80      W tym względzie wprawdzie Komisji przysługuje szeroki zakres uznania, z którego korzystanie implikuje dokonywanie ocen ekonomicznych, jakie należy przeprowadzać w kontekście Unii Europejskiej, ale nie oznacza to, że sąd Unii winien zrezygnować z kontroli interpretacji danych o charakterze ekonomicznym dokonanej przez Komisję. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału sąd Unii powinien bowiem w szczególności dokonać nie tylko weryfikacji materialnej prawidłowości przytoczonych dowodów, ich wiarygodności i spójności, ale także kontroli tego, czy te dowody stanowią zbiór istotnych danych, które należy wziąć pod uwagę w celu oceny złożonej sytuacji, i czy mogą one stanowić poparcie dla wniosków wyciągniętych na ich podstawie (zob. wyrok z dnia 2 marca 2012 r., Niderlandy i ING Groep/Komisja, T‑29/10 i T‑33/10, EU:T:2012:98, pkt 102 i przytoczone tam orzecznictwo).

81      Tymczasem, po pierwsze, jak orzekł Trybunał w wyroku wydanym w postępowaniu odwoławczym, rozpatrywany środek, a mianowicie przekształcenie IFPEN w EPIC, nie wchodzi w zakres pojęcia systemu pomocy, o którym mowa w art. 1 lit. d) rozporządzenia nr 659/1999, lecz w zakresie, w jakim można go było zakwalifikować jako „pomoc państwa”, stanowił on pomoc indywidualną w rozumieniu art. 1 lit. e) rozporządzenia nr 659/1999. Wynika z tego, że Komisja nie mogła ograniczyć się do zbadania ogólnych cech tego środka w celu wykazania, że stanowił on pomoc państwa (wyrok wydany w postępowaniu odwoławczym, pkt 64–73, 82).

82      Po drugie, należy zauważyć, że domniemanie ustanowione ponadto w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217), o którym mowa w pkt 77 powyżej, opiera się na założeniu, zgodnie z którym dzięki gwarancji związanej ze swym statusem dane EPIC korzysta lub może korzystać z warunków finansowania korzystniejszych niż warunki normalnie oferowane na rynkach finansowych. Tak więc zastosowanie tego domniemania do stosunków EPIC z jego dostawcami i klientami jest uzasadnione tylko o tyle, o ile takie korzystniejsze warunki występują także w stosunkach z tymi ostatnimi na rynkach będących przedmiotem zainteresowania (wyrok wydany w postępowaniu odwoławczym, pkt 150).

83      W konsekwencji, w sytuacji gdy Komisja zamierza zastosować owo domniemanie, musi ona zbadać kontekst gospodarczy i prawny, w jaki wpisuje się rynek, na którym istnieją rzeczone stosunki. W szczególności Komisja powinna zbadać, czy zachowania podmiotów na rynku właściwym uzasadniają założenie o istnieniu korzyści analogicznej do tej, która występuje w relacjach EPIC z instytucjami bankowymi i finansowymi (wyrok wydany w postępowaniu odwoławczym, pkt 150).

84      W świetle tych rozważań należy zbadać zarzuty podniesione przez Republikę Francuską i IFPEN.

–       W przedmiocie części zarzutu dotyczącej braku dowodu istnienia korzyści w relacjach między IFPEN a jego dostawcami

85      Należy zaznaczyć, że z motywów 203 i 214 zaskarżonej decyzji wynika, że zdaniem Komisji występuje zjawisko obniżki cen wynikającej z bardziej korzystnej oceny ze strony kontrahentów w odniesieniu do ryzyka niewykonania zobowiązań danego podmiotu, o którym oni wiedzą, że jest on zabezpieczony przed ryzykiem postępowania likwidacyjnego z racji jego statusu przedsiębiorstwa publicznego.

86      W motywie 204 zaskarżonej decyzji Komisja przedstawiła metodę, którą zastosowała w celu oszacowania kwoty spadku cen w następujący sposób:

„Aby oszacować obniżkę ceny wynikającą z bardziej korzystnej oceny ryzyka niewykonania zobowiązań EPIC przez jego dostawców, Komisja zamierza oprzeć swoje rozumowanie na koszcie zabezpieczenia równoważnego ryzyka. Przy braku gwarancji państwowej dostawca przedsiębiorstwa publicznego IFPEN, który chciałaby skorzystać z podobnej gwarancji (tj. zabezpieczyć się całkowicie przed ryzykiem niewykonania zobowiązań swojego kontrahenta) mógłby skorzystać z usług wyspecjalizowanej instytucji kredytowej lub ubezpieczeniowej. Takie pokrycie ryzyka niewykonania zobowiązań jest w szczególności często oferowane przez spółki wyspecjalizowane w faktoringu”.

87      Uwagi przedstawione w motywach 203 i 204 zaskarżonej decyzji w związku z motywem 214 tej decyzji podkreślają fakt, że Komisja zasugerowała istnienie obniżki ceny wynikającej z bardziej korzystnej oceny przez dostawców ryzyka niewykonania zobowiązań przez IFPEN, nie sprawdzając zasadności tego założenia, oraz że następnie oparła się na ocenie zakresu tej obniżki ceny za pomocą wskaźnika, który nie mierzy samej obniżki ceny, lecz jedynie wartość gwarancji, którą uznała za równoważną z gwarancją, z jakiej korzystał IFPEN. Wniosek ten potwierdza brak w zaskarżonej decyzji jakichkolwiek badań dotyczących zmian cen rzeczywiście stosowanych przez dostawców IFPEN przed okresem badanym i w tym okresie.

88      Komisja została wezwana w drodze środka organizacji postępowania do wyjaśnienia, czy twierdzenie, zgodnie z którym korzyść, jaką czerpał IFPEN w relacjach ze swymi dostawcami, polegała na obniżeniu cen przez nich, opierało się na takim badaniu, a jeśli tak, to w jakim zakresie część zaskarżonej decyzji została przeprowadzona.

89      W odpowiedzi na ten środek organizacji postępowania Komisja wyjaśniła, że w motywach 203 i 204 zaskarżonej decyzji „domniemywała [ona], iż istnienie dorozumianej i nieograniczonej gwarancji mogło mieć wpływ na postrzeganie przez dostawców IFP[EN] ryzyka niewykonania zobowiązań przez [tego ostatniego], co powinno w logiczny sposób przekładać się na szereg korzyści przyznanych w zamian beneficjentowi gwarancji (w szczególności poprzez obniżenie cen)”. W odpowiedzi Komisja wskazała również, że „wniosek o istnieniu rzeczywistej korzyści gospodarczej dla IFPEN w jego stosunkach z dostawcami rozpatrywanej gwarancji, polegający na obniżeniu cen stosowanych przez tych ostatnich, nie opiera[ł] się na analizie empirycznej i konkretnej dotyczącej ustalania cen przez dostawców IFP[EN] na tym rynku, lecz na domniemaniu uzupełnionym pewnymi uwagami empirycznymi” i że „innymi słowy, chodzi[ło] tu o dowód pośredni w znacznej mierze oparty o argumenty logiczne”. Podsumowując, Komisja wskazała, że jej służby były w trakcie ponownego badania uzasadnienia zaskarżonej decyzji w świetle wymogów ustanowionych w wyroku wydanym w postępowaniu odwoławczym.

90      Należy również zauważyć, że na rozprawie sama Komisja oświadczyła, iż jeśli chodzi o relacje między IFPEN a jego dostawcami a jego klientami, w zaskarżonej decyzji znajdują się dowody, które sugerowały, że rozumowała ona w oparciu o domniemanie, a także pewne informacje dotyczące rynku, lecz nie wykazano w pełni prawidłowo tego, co Trybunał uznał za konieczne w ramach wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym. Zdaniem Komisji to właśnie ta okoliczność wyjaśniła wnioski z jej odpowiedzi na pytanie Trybunału przytoczone w pkt 89 powyżej.

91      Należy zatem stwierdzić, że – jak Komisja przyznała w swoich pismach przed Sądem i następnie oświadczyła na rozprawie – zaskarżona decyzja nie wykazuje, iż zachowanie podmiotów działających na danym rynku uzasadniało hipotezę analogicznej korzyści w stosunkach między IFPEN a jego dostawcami do korzyści istniejącej w relacjach pomiędzy EPIC a instytucjami bankowymi i finansowymi, czego wymaga Trybunał w wyroku wydanym w postępowaniu odwoławczym.

92      Komisja niesłusznie zatem doszła do wniosku w motywach 203 i 214 zaskarżonej decyzji, że IFPEN czerpał faktyczną korzyść gospodarczą polegającą na obniżeniu cen stosowanych przez jego dostawców i wynikającą z korzystniejszej oceny przez tych ostatnich ryzyka niewykonania zobowiązań przez to przedsiębiorstwo.

93      Z powyższego wynika, że nie ma potrzeby zbadania argumentów, w drodze których skarżące kwestionują okoliczność, iż skorzystanie z faktoringu miało zasadnicze znaczenie dla oszacowania kwoty korzyści na rzecz IFPEN płynącej z przedmiotowej gwarancji w jego relacjach z dostawcami. Komisja nie mogła bowiem dokonać oszacowania korzyści, której istnienie nie zostało w żaden sposób wykazane.

–       W przedmiocie części zarzutu dotyczącego braku dowodu istnienia korzyści w relacjach między IFPEN a jego klientami

94      Z zaskarżonej decyzji wynika, że Komisja określiła korzyść, jaką IFPEN mógł czerpać z gwarancji państwa nierozerwalnie związanej z jego statusem EPIC w stosunkach z jego kontrahentami, jako brak zapłaty składki odpowiadającej gwarancji należytego wykonania, czy też przynajmniej gwarancji należytej staranności, którą mogło ono zapewnić swoim klientom.

95      Owo określenie korzyści opiera się na stwierdzeniu popartym tylko jednymi zeznaniami złożonymi przez spółkę UOP Limited, zgodnie z którymi w dziedzinie zbywania technologii nabywcy byli szczególnie uwrażliwieni na gwarancje, jakie ich usługodawcy są w stanie im dostarczyć, pod względem zabezpieczenia zobowiązań zarówno umownych, jak i pozaumownych (motyw 216 zaskarżonej decyzji). Na podstawie tego twierdzenia i wykluczywszy jako pozbawioną znaczenia kwestię nieobjęcia przedmiotową gwarancją odpowiedzialności pozaumownej IFPEN, Komisja stwierdziła, co następuje:

„(220)       […] ze względu na gwarancję udzieloną przez państwo [IFPEN] klienci mają pewność, że to ostatnie [przedsiębiorstwo] nigdy nie znajdzie się w sytuacji postępowania likwidacyjnego, a więc będzie zawsze w stanie wywiązać się z zobowiązań umownych albo w przypadku gdyby tego nie zrobiło – klienci uzyskają odszkodowanie z tego tytułu.

(221)       Analogicznie do rozumowania przedstawionego w motywach 204 i kolejnych, dotyczącego relacji z dostawcami, Komisja uznaje, że przy braku gwarancji państwowej klient, który chciałby zostać objęty tym samym poziomem ochrony, musiałby wykupić u pośrednika finansowego (na przykład w instytucji kredytowej lub zakładzie ubezpieczeń) gwarancję należytego wykonania (w języku angielskim »performance bond«) w celu zapewnienia wykonania umowy wiążącej go z [IFPEN]. Celem tej ochrony byłoby zagwarantowanie temu klientowi rekompensaty finansowej w razie szkody powstałej w związku z niewykonaniem (całkowitym lub częściowym) umowy”.

96      W kolejnych motywach zaskarżonej decyzji Komisja dokonała oszacowania kosztu gwarancji należytego wykonania lub należytej staranności i uznała, że takiego rodzaju gwarancja angażuje maksymalnie 5% obrotu wygenerowanego przez usługi objęte gwarancją (motywy 223–225 zaskarżonej decyzji). Podjęła się ona również określenia wśród rodzajów działalności gospodarczej IFPEN usług, które można objąć „taką gwarancją” (motywy 226–235 zaskarżonej decyzji). W motywie 236 zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła, co następuje:

„[…] do celów prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorstwo publiczne IFPEN czerpało faktyczną korzyść gospodarczą polegającą na niezapłaceniu składki odpowiadającej gwarancji należytego wykonania, czy też przynajmniej należytej staranności, którą mogło zapewnić swoim klientom w odniesieniu do swojej działalności badawczej, w tym spółkom zależnym Axens i Prosernat w wyłącznym obszarze ich działalności. Komisja, nie będąc w stanie precyzyjnie obliczyć dokładnej kwoty tej korzyści i uwzględniając specyfikę ryzyka objętego gwarancją, uznaje, że w żadnym razie nie może ona przekroczyć w odniesieniu do poszczególnych usług i lat kwot podanych w tabeli 5 zamieszczonej w niniejszym motywie […]”.

97      Z motywów zaskarżonej decyzji przytoczonych w pkt 95 i 96 powyżej wynika, że korzyść, jaką miałoby czerpać IFPEN w relacjach ze swymi klientami, wynika z faktu, że ze względu na nieograniczoną gwarancję państwa związaną z jego statusem EPIC oferuje im ono zapewnienie, że przedsiębiorstwo to nie będzie przedmiotem postępowania likwidacyjnego, a w konsekwencji, że będzie ono zawsze w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań umownych lub, w przypadku gdyby tego nie zrobił, uzyskania odszkodowania za to uchybienie, podczas gdy w braku takiej gwarancji wspomniani klienci byliby zmuszeni zawrzeć taką gwarancję prawidłowego wykonania u pośrednika finansowego.

98      W tym względzie, jak podnoszą Republika Francuska i IFPEN, rozumowanie przyjęte przez Komisję w celu określenia korzyści, jaką czerpał IFPEN w relacjach z jego klientami, zakłada, że w normalnych warunkach rynkowych klienci instytutów badawczych takich jak IFPEN korzystają z gwarancji należytego wykonania lub należytej staranności, aby zabezpieczyć się przed ryzykiem niewypłacalności ich kontrahentów, oraz że w przypadku takiej gwarancji jak gwarancja, z której korzysta IFPEN, klienci tego przedsiębiorstwa nie muszą już starać się o objęcie taką gwarancją prawidłowego wykonania lub gwarancji dołożenia należytej staranności.

99      Tymczasem z wyjątkiem uwag spółki UOP Limited zawartych w motywie 216 zaskarżonej decyzji, zgodnie z którymi „[…] w zakresie [dziedzinie] zbywania technologii […] nabywcy są szczególnie wrażliwi na gwarancje, jakie ich usługodawcy są w stanie im dostarczyć, pod względem zabezpieczenia zobowiązań zarówno umownych, jak i pozaumownych”, Komisja nie przedstawia żadnego elementu rynkowego, który uzasadniałby zasadność założeń streszczonych w pkt 98 powyżej.

100    O ile zaskarżona decyzja zawiera w motywach 221–236 rozważania dotyczące gwarancji należytej staranności lub gwarancji należytego wykonania, o tyle należy stwierdzić, że miały one na celu wyłącznie określenie wysokości domniemanej korzyści, jak wynika z zawartego w motywach 204 i nast. zaskarżonej decyzji odesłania do rozumowania, dotyczącego ilościowego określenia domniemanej korzyści w relacjach między IFPEN a jego dostawcami. Należy zaznaczyć w tym względzie, że Komisja wskazała w odpowiedzi na skargę, iż gwarancja należytej staranności i gwarancja należytego wykonania nie mogą być utożsamiane z nieograniczoną gwarancją państwa, z której korzysta IFPEN, która obejmuje znacznie szerszy zakres niż te dwie gwarancje i że z zaskarżonej decyzji wynika bardzo jasno, iż wykorzystała ona te rodzaje gwarancji jako narzędzia porównawcze w celu uzyskania jak najbardziej sprawiedliwego przybliżenia wartości korzyści przyznanej IFPEN przez gwarancję państwa w stosunkach z klientami. Komisja wyjaśnia zatem, że w motywie 236 zaskarżonej decyzji doszła do wniosku tej części swojego rozumowania dotyczącego możliwego określenia wysokości już otrzymanej korzyści, a nie możliwości przysporzenia korzyści przez dany środek.

101    Powyższe prowadzi do stwierdzenia, że Komisja posłużyła się hipotetycznym rozumowaniem. Należy jednak zaznaczyć, że w niniejszej sprawie Komisja nie może uzasadniać takiego rozumowania, powołując się na domniemanie korzyści ustanowione przez Trybunał w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217).

102    Należy przypomnieć, że decyzja Komisji nie zawiera uprzedniej analizy kontekstu gospodarczego i prawnego rynku właściwego w rozumieniu orzecznictwa przywołanego w pkt 83 powyżej, która pozwoliłaby przyjąć wiarygodność hipotezy o korzyści w relacjach pomiędzy przedsiębiorstwem publicznym IFPEN a jego klientami, podobnej do hipotezy stwierdzonej w relacjach pomiędzy EPIC a instytucjami bankowymi i finansowymi, do której Komisja wyraźnie przyznała się na rozprawie, jak Sąd wskazał w pkt 90 powyżej.

103    Wynika z tego, że jeśli chodzi o określenie korzyści czerpanej przez IFPEN z dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa, jaką przyznaje mu status EPIC w relacjach z jego klientami, Komisja uchybiła obowiązkowi przedstawienia dowodu na tę korzyść zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 75 powyżej. Tak więc Komisja błędnie stwierdziła w motywie 236 zaskarżonej decyzji, że dzięki tej gwarancji IFPEN czerpał faktyczną korzyść gospodarczą polegającą na niepłaceniu składki odpowiadającej gwarancji należytego wykonania, czy też przynajmniej gwarancji należytej staranności, którą mogło ono zapewnić swoim klientom w odniesieniu do swojej działalności badawczej, w tym spółkom zależnym Axens i Prosernat w wyłącznym obszarze ich działalności.

104    Nie ma więc potrzeby badania argumentów, w których skarżące kwestionują okoliczność, że gwarancje należytego wykonania i należytej staranności miały zasadnicze znaczenia dla oszacowania kwoty korzyści uzyskanej przez IFPEN dzięki przedmiotowej gwarancji w jego relacjach z klientami.

105    Z całości powyższych rozważań wynika, że w odniesieniu do istnienia korzyści, jaką IFPEN mógł czerpać z przedmiotowej gwarancji w relacjach z dostawcami, Komisja nie wywiązała się z ciężaru dowodu, określonego w orzecznictwie przywołanym w pkt 75 powyżej.

 W przedmiocie korzyści odnośnie do stosunków IFPEN z instytucjami bankowymi i finansowymi

106    W skardze w sprawie T‑157/12 IFPEN utrzymywał, że nie czerpał żadnej korzyści z gwarancji państwa w odniesieniu do jego stosunków z instytucjami bankowymi i finansowymi, co Komisja sama przyznała w motywie 199 zaskarżonej decyzji. Zatem IFPEN podnosił, że nie było potrzeby ponownego rozpatrzenia tej kwestii.

107    W sprawie T‑479/11 Republika Francuska zauważyła również, że Komisja przyznała w motywie 199 zaskarżonej decyzji, iż w okresie od zmiany statusu do 2010 r. przedsiębiorstwo publiczne IFPEN nie czerpało faktycznej korzyści gospodarczej ze swojego statusu EPIC w relacjach z instytucjami bankowymi i finansowymi.

108    Ponadto Republika Francuska utrzymywała, że twierdzenie Komisji, zawarte w motywie 200 zaskarżonej decyzji, które ponadto zakwestionowała, jakoby w przyszłości mogła powstać rzeczywista korzyść gospodarcza w stosunkach między IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi, nie opiera się na żadnym dowodzie.

109    Republika Francuska kwestionowała w tym względzie twierdzenie Komisji zawarte w odpowiedzi na skargę, zgodnie z którym do władz francuskich należało wykazanie, że od dnia 1 stycznia 2011 r. warunki pożyczek IFPEN są zawsze porównywalne z warunkami, jakie uzyskiwałoby to przedsiębiorstwo przed zmianą statusu. Republika Francuska utrzymywała, że przeprowadzenie takiego dowodu było niemożliwe z powodu nieprzewidywalnego charakteru koniunktury gospodarczej. Republika Francuska zaznaczyła, że Komisja sama przyznała, iż nie mogła zakładać przyszłego zachowania podmiotów gospodarczych.

110    Na rozprawie w dniu 8 października 2015 r. Republika Francuska powołała się na art. 12 loi 2010/1645, du 28 décembre 2010, de programmation des finances publiques pour les années 2011 à 2014 (ustawy nr 2010/1645 z dnia 28 grudnia 2010 r. o programowaniu finansów publicznych na lata 2011–2014, JORF z dnia 29 grudnia 2010 r., s. 22868), zgodnie z którym „[b]ez względu na odmienne przepisy mających do nich zastosowanie aktów prawnych podmioty francuskie należące do kategorii instytucji rządowych i samorządowych na poziomie centralnym w rozumieniu rozporządzenia Rady (WE) nr 2223/96 z dnia 25 czerwca 1996 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych we Wspólnocie, inne niż państwo, Caisse d’amortissement de la dette sociale (kasa na rzecz redukcji zadłużenia systemu zabezpieczenia społecznego), Caisse de la dette publique (kasa długu publicznego) i Société de prises de participation de l’État (spółka na rzecz udziałów państwa)” oraz „wspólne rozporządzenie ministra gospodarki i ministra odpowiedzialnego za sprawy budżetowe ustanowi listę podmiotów, w stosunku do których stosuje się ten zakaz”. Zdaniem Republiki Francuskiej z przepisu tego wynika, że IFPEN nie mógł zaciągać u instytucji kredytowej pożyczki, której termin spłaty przekraczał 12 miesięcy, co wykluczało w każdym razie urzeczywistnienie się w przyszłości korzyści w relacjach pomiędzy IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi. Komisja podniosła niedopuszczalność tego argumentu, twierdząc, że władze francuskie nie powołały się na tekst tej ustawy w trakcie formalnego postępowania wyjaśniającego.

111    W ramach swoich uwag dotyczących wniosków, jakie należy wyciągnąć z wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym, Republika Francuska podnosi, że orzecznictwo powołane przez Komisję w celu zakwestionowania dopuszczalności argumentu opartego na art. 12 ustawy z dnia 28 września 2010 r. jest pozbawione znaczenia ze względu na obiektywny i publiczny charakter tej ustawy. Ponadto Republika Francuska podnosi, że zgodnie z orzecznictwem kontrola przeprowadzona przez Sąd powinna obejmować wszystkie istotne dane przedstawione przez stronę skarżącą, niezależnie od tego, czy zostały one przedstawione przed czy po wydaniu zaskarżonej decyzji, niezależnie od tego, czy zostały one przedstawione wcześniej w ramach postępowania administracyjnego, czy też po raz pierwszy w ramach postępowania przed Sądem. W tym względzie Republika Francuska podkreśla w szczególności, że skoro ani istnienie domniemania korzyści, ani konieczność obalenia tego domniemania na przyszłość nie były przedmiotem debaty w toku postępowania administracyjnego, nie można zarzucić, że nie poinformowała Komisji o art. 12 ustawy z dnia 28 września 2010 r.

112    Republika Francuska dodaje, że zakaz przewidziany w art. 12 ustawy z dnia 28 września 2010 r. został powtórzony w ustawie 2014–1653 z dnia 29 grudnia 2014 r. o programowaniu finansów publicznych na lata 2014–2019 (JORF z dnia 30 grudnia 2014 r., tekst nr 1), a także w ustawie 2018–32 z dnia 22 stycznia 2018 r. o programowaniu finansów publicznych na lata 2018–2022 (JORF z dnia 23 stycznia 2018 r., tekst nr 1). Republika Francuska powołuje się również na arrêté du 4 septembre 2018 fixant la liste des organismes divers d’administration centrale ayant interdiction de contracter auprès d’un établissement de crédit un emprunt dont le terme est supérieur à douze mois ou d’émettre un titre de créance dont le terme excède cette duréer (rozporządzenie z dnia 4 września 2018 r. ustalające wykaz różnych centralnych organów administracji zakazujących zaciągania u instytucji kredytowej pożyczki, której termin spłaty przekracza 12 miesięcy, lub emitowania instrumentu dłużnego przekraczającego ten okres ważności, JORF nr 230 z dnia 5 października 2018 r., tekst nr 22).

113    W uwagach dotyczących wniosków, jakie należy wyciągnąć z wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym, IFPEN utrzymuje, że sama Komisja wykluczyła zastosowanie domniemania korzyści, ustanowionego przez Trybunał w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217), w tym w odniesieniu do przyszłości. Wynika to z motywu 200 zaskarżonej decyzji, w którym Komisja zakończyła badanie ewentualnej korzyści dla IFPEN w jego relacjach z instytucjami bankowymi i finansowymi, wyjaśniając w odniesieniu do stosunków, które miały miejsce po wydaniu zaskarżonej decyzji, że Komisja „nie mogła domniemywać o przyszłych zachowaniach podmiotów rynkowych ani o zmianie postrzegania przez nie wpływu gwarancji państwa na ryzyko niewykonania zobowiązań przez przedsiębiorstwo publiczne IFP”. Zdaniem IFPEN wniosek dotyczący braku posłużenia się domniemaniem nasuwa się sam, tym bardziej że w zaskarżonej decyzji Komisja nie doszła do żadnego jasnego wniosku co do istnienia po jego stronie korzyści. Tak więc chociaż art. 107 TFUE nakłada na Komisję, na której spoczywa ciężar dowodu, obowiązek wykazania korzyści, a nie możliwości przysporzenia korzyści, Komisja poprzestała na wskazaniu w odniesieniu do przeszłości potencjalnej korzyści, która nie została urzeczywistniona w motywie 199 zaskarżonej decyzji, a w przyszłości w motywie 200 tej decyzji o niemożności domniemywania przyszłych zachowań istotnych podmiotów gospodarczych na rynku.

114    W każdym razie IFPEN uważa, że wzruszalne domniemanie korzyści zostało obalone nie tylko w odniesieniu do przeszłości, o czym świadczy analiza kosztu pożyczek zaciągniętych przez niego od momentu zmiany statusu do listopada 2018 r., ale również na przyszłość.

115    W tym ostatnim względzie IFPEN utrzymuje, że brak wiarygodności przyszłej korzyści dla tego przedsiębiorstwa znajduje potwierdzenie we wszystkich okolicznościach kontekstu przedstawionych Komisji przez władze francuskie w toku postępowania administracyjnego. IFPEN odnosi się zatem do trzech szczególnych okoliczności. Po pierwsze, brak wpływu przekształcenia skarżącej w EPIC na jej sytuację finansową lub na warunki finansowania, zgodnie z zasadą ogólnej ciągłości, ustanowioną w art. 95-VI ustawy z dnia 13 lipca 2005 r. Po drugie, doskonałe zarządzanie finansami IFPEN przekładające się na ciągły wzrost jego środków własnych. Po trzecie, brak jakichkolwiek pożyczek na więcej niż jeden rok w ciągu ostatnich pięciu lat oraz istnienie jednej pożyczki na nieznaczną kwotę z terminem wymagalności krótszym niż jeden rok, jak wskazano w motywach 197 i 198 zaskarżonej decyzji.

116    Zgodnie z argumentacją podobną do argumentacji Republiki Francuskiej IFPEN utrzymuje, że brak wiarygodności przyszłej korzyści na rzecz IFPEN został ponadto wykazany w art. 12 ustawy z dnia 28 września 2010 r.

117    Ponadto zdaniem IFPEN nie można utrzymywać, że Republika Francuska i to przedsiębiorstwo miały wiele okazji poinformować Komisję o istnieniu tego tekstu w toku postępowania administracyjnego, ponieważ został on opublikowany w dniu 29 grudnia 2010 r., czyli ponad miesiąc po udzieleniu przez władze francuskie odpowiedzi na ostatnie żądanie udzielenia informacji, które zostało do nich skierowane w ramach postępowania administracyjnego, ani że brak przedstawienia tego tekstu w toku postępowania administracyjnego można wyjaśnić chęcią wykorzystania go w ramach postępowania spornego.

118    Wreszcie IFPEN podnosi, że argument Komisji, zgodnie z którym art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 2010 r., mimo że zmniejsza strukturalnie możliwości zaciągania pożyczek, nie uniemożliwia przyznania korzyści w ciągu jednego roku w przypadku dużej pożyczki, jest obalony przez dane przedstawione przez trzy instytucje bankowe.

119    Komisja podnosi w swoich uwagach w przedmiocie wniosków, jakie należy wyciągnąć z wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym, że Trybunał potwierdził, iż nie była ona zobowiązana do wykazania rzeczywistych skutków, jakie gwarancja wywarła w relacjach pomiędzy IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi, ponieważ istniało zwykłe domniemanie, zgodnie z którym gwarancja ta stanowiła korzyść we wspomnianych relacjach. Zdaniem Komisji z wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym wynika, że dla obalenia tego domniemania, nie wystarczy stwierdzić, iż gwarancja nie miała w przeszłości żadnego rzeczywistego wpływu na relację pomiędzy IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi, lecz należało również wykazać, że ze względu na kontekst gospodarczy i prawny, w jaki wpisuje się gwarancja związana ze statusem danego EPIC, to ostatnie, wedle wszelkiego prawdopodobieństwa, nie uzyskałoby w przyszłości jakiejkolwiek rzeczywistej korzyści gospodarczej z tej gwarancji.

120    Komisja zakwestionowała na rozprawie argument IFPEN, zgodnie z którym nie posłużyła się ona w zaskarżonej decyzji domniemaniem dotyczącym korzyści dotyczącej stosunków między IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi.

121    Ponadto Komisja podnosi, że zgodnie z orzecznictwem należy odrzucić jako niedopuszczalne argumenty Republiki Francuskiej i IFPEN zmierzające do obalenia tego domniemania na przyszłość w zakresie, w jakim opierają się one na faktach, które nastąpiły po wydaniu zaskarżonej decyzji lub na które Republika Francuska i IFPEN nie zwróciły jej uwagi w toku postępowania administracyjnego, mimo że postępowanie to doprowadziło do licznych wymian pism dotyczących przepisów krajowych mających zastosowanie do IFPEN.

122    Ponadto Komisja kwestionuje argumentację Republiki Francuskiej i IFPEN, zakładając, że jest ona dopuszczalna, zgodnie z którą art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 2010 r. mógł obalić domniemanie korzyści w stosunkach pomiędzy IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi na przyszłość.

123    W tym względzie należy zauważyć, że jak orzekł Trybunał w wyroku wydanym w postępowaniu odwoławczym, sama okoliczność, że IFPEN korzysta z gwarancji państwa umożliwiała Komisji powołanie się na domniemanie istnienia korzyści ustanowione przez Trybunał w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217), ponieważ domniemanie to opiera się na założeniu, że dzięki gwarancji związanej ze statusem EPIC, przedsiębiorstwo mające taki status korzystało lub mogło korzystać z warunków finansowania korzystniejszych niż warunki normalnie oferowane na rynkach finansowych (wyrok wydany w postępowaniu odwoławczym, pkt 116).

124    Należy również zauważyć, że wbrew twierdzeniom IFPEN Komisja rzeczywiście posłużyła się w niniejszej sprawie rozumowaniem opartym na domniemaniu dotyczącym istnienia korzyści w relacjach między IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi.

125    I tak, w pierwszej kolejności, po zbadaniu danych dostarczonych przez Republikę Francuską w motywach 196–198 zaskarżonej decyzji, Komisja stwierdziła w motywie 199 tej decyzji, że taka korzyść nie miała miejsca w okresie od zmiany statusu IFPEN do 2010 r.

126    W drugiej kolejności, Komisja w motywie 200 zaskarżonej decyzji wyjaśniła, że wniosek, zgodnie z którym gwarancja państwa nie przysporzyła IFPEN korzyści w jego relacjach z instytucjami bankowymi i finansowymi w rozpatrywanym okresie, odnosi się jedynie do przeszłości, ponieważ „nie mogła ona domniemywać o przyszłych zachowaniach podmiotów rynkowych ani o ewolucji postrzegania przez nie wpływu gwarancji państwa na ryzyko niewykonania zobowiązań przez [IFPEN]”.

127    Nadal w motywie 200 zaskarżonej decyzji Komisja wyjaśniła, że „w ramach sprawozdań rocznych, jakie władze francuskie będą musiały przedstawić Komisji w przyszłości, powinny one dostarczyć informacje odnoszące się do poziomów i warunków zadłużenia przedsiębiorstwa publicznego IFPEN oraz przedstawić dowody, że pożyczki te są zgodne z warunkami rynkowymi, lub dodać ekwiwalent brutto odpowiedniej pomocy do szacunków maksymalnych kwot skutków gwarancji według metody analogicznej do metody opisanej w [zaskarżonej decyzji]”.

128    Z motywu 200 zaskarżonej decyzji wynika więc, że Komisja domniemywała w sposób dorozumiany, ale konieczny, istnienie korzyści w stosunkach pomiędzy przedsiębiorstwem publicznym IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi, uznając, że nie może wykluczyć takiej korzyści w przyszłości i przewidując w związku z tym obowiązek wykazania przez władze francuskie, że korzyść ta nie wystąpi i że w przypadku jej wystąpienia pozostanie ona w granicach maksymalnych dozwolonych skutków gwarancji.

129    Należy przypomnieć, że jak Trybunał uściślił w wyroku wydanym w postępowaniu odwoławczym, aby obalić takie domniemanie, należy wykazać, że z uwagi na kontekst gospodarczy i prawny, w jaki wpisuje się gwarancja związana ze statusem analizowanego EPIC, to EPIC nie uzyskało w przeszłości i według wszelkiego prawdopodobieństwa nie uzyska w przyszłości jakiejkolwiek rzeczywistej korzyści gospodarczej z tej gwarancji (wyrok wydany w postępowaniu odwoławczym, pkt 117).

130    W niniejszej sprawie należy zauważyć, że sama Komisja stwierdziła w motywie 199 zaskarżonej decyzji, iż korzyść w relacjach między IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi nie została urzeczywistniona w okresie od przekształcenia IFPEN w EPIC do 2010 r., a tym samym przyznała, że domniemanie korzyści zostało obalone w odniesieniu do przeszłości.

131    Należy zatem zbadać, czy argumenty podniesione przez Republikę Francuską i IFPEN są w stanie obalić domniemanie korzyści w przyszłości w warunkach ustalonych przez Trybunał w wyroku wydanym w postępowaniu odwoławczym i przypomnianych w pkt 129 powyżej.

132    W tym względzie należy zaznaczyć, iż według utrwalonego orzecznictwa zgodność z prawem decyzji w sprawie pomocy państwa powinna być oceniana w oparciu o informacje, którymi Komisja mogła dysponować w momencie jej wydania (zob. wyrok z dnia 23 listopada 2017 r., SACE i Sace BT/Komisja, C‑472/15 P, niepublikowany, EU:C:2017:885, pkt 76 i przytoczone tam orzecznictwo).

133    W konsekwencji należy odrzucić jako niedopuszczalne argumenty IFPEN dotyczące analizy warunków finansowania, które zostały mu przyznane przez instytucje bankowe w latach 2011–2018, a także działania przeprowadzonego przez IFPEN wobec banków w celu wykazania, że krótkoterminowa linia kredytowa została mu przyznana w 2016 r. na warunkach rynkowych, ponieważ argumenty te opierały się na informacjach pochodzących z okresu po wydaniu zaskarżonej decyzji. To samo odnosi się do argumentu Republiki Francuskiej, zgodnie z którym wprowadzony przez art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 2010 r. zakaz zaciągania przez niektóre podmioty publiczne pożyczki od instytucji kredytowej na okres dłuższy niż 12 miesięcy był systematycznie włączany do ustaw o programowaniu finansów publicznych w następstwie wydania zaskarżonej decyzji.

134    Co się tyczy argumentu Republiki Francuskiej opartego na art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 2010 r., to należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem Komisja jest zobowiązana do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie kwestionowanych środków w sposób staranny i bezstronny, tak aby dysponowała ona w chwili wydawania decyzji końcowej możliwie najbardziej kompletnymi i wiarygodnymi informacjami, aby to uczynić (zob. wyrok z dnia 13 grudnia 2018 r., Ryanair i Airport Marketing Services/Komisja, T‑53/16, EU:T:2018:943, pkt 223, 224 i przytoczone tam orzecznictwo).

135    Niemniej jednak należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nie można zarzucać Komisji nieuwzględnienia ewentualnych okoliczności faktycznych lub prawnych, które mogły zostać jej przedstawione w toku postępowania administracyjnego, lecz nie zostały jej przedstawione, ponieważ na Komisji nie spoczywa obowiązek badania z urzędu i na podstawie przypuszczeń okoliczności, jakie mogły zostać jej wskazane (zob. wyrok z dnia 13 grudnia 2018 r., Ryanair i Airport Marketing Services/Komisja, T‑53/16, EU:T:2018:943, pkt 223 i przytoczone tam orzecznictwo).

136    W niniejszej sprawie należy zauważyć, że między stronami bezsporne jest, iż Republika Francuska i IFPEN nie podały tego tekstu do wiadomości Komisji w trakcie formalnego postępowania wyjaśniającego i że z akt sprawy nie wynika, by Komisja znała omawiany tekst w momencie wydania zaskarżonej decyzji.

137    Należy zatem stwierdzić, że argument Republiki Francuskiej oparty na art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 2010 r. należy odrzucić jako niedopuszczalny.

138    Argumenty przedstawione przez Republikę Francuską nie mogą podważyć tego stwierdzenia.

139    I tak, po pierwsze, należy zauważyć, że przytoczone przez Republikę Francuską orzecznictwo wynikające z wyroku z dnia 21 stycznia 2016 r., Galp Energía España i in./Komisja (C‑603/13 P, EU:C:2016:38), jest pozbawione znaczenia w niniejszej sprawie.

140    Jak bowiem Trybunał wyjaśnił już w pkt 72 wyroku z dnia 21 stycznia 2016 r., Galp Energía España i in./Komisja (C‑603/13 P, EU:C:2016:38), zakresem kontroli zgodności z prawem przewidzianej w art. 263 TFUE jest objęta całość elementów wydanych przez Komisję decyzji dotyczących postępowań prowadzonych na podstawie art. 101 TFUE i 102 TFUE, których pogłębioną pod względem prawnym i faktycznym kontrolę w świetle przedstawionych przez skarżące w pierwszej instancji zarzutów zapewnia Sąd, i biorąc pod uwagę cały materiał dowodowy przedłożony przez skarżące, niezależnie od tego, czy jest on wcześniejszy lub późniejszy w stosunku od wydanej decyzji, czy został wcześniej przedstawiony w postępowaniu administracyjnym lub po raz pierwszy w ramach rozpatrywanej przez Sąd skargi w zakresie, w jakim dowody te są istotne dla kontroli zgodności z prawem decyzji Komisji (wyrok z dnia 21 stycznia 2016 r., Galp Energía España i in./Komisja, C‑603/13 P, EU:C:2016:38, pkt 72).

141    Jednakże z przytoczonego powyżej brzmienia pkt 72 wyroku z dnia 21 stycznia 2016 r., Galp Energía España i in./Komisja (C‑603/13 P, EU:C:2016:38), wynika, że orzecznictwo to odnosi się do kontroli zgodności z prawem decyzji wydanych na podstawie art. 101 i 102 TFUE, a nie do kontroli legalności decyzji wydanych na podstawie art. 107 TFUE.

142    Po drugie, Republika Francuska nie może utrzymywać, że powinna być uprawniona do powołania się na treść art. 12 ustawy z dnia 28 stycznia 2010 r. w celu obalenia domniemania korzyści IFPEN w jego stosunkach z instytucjami bankowymi i finansowymi przed Sądem z tego tylko powodu, że nie mogła się na niego powołać na etapie formalnego postępowania wyjaśniającego, ponieważ nie było ono przedmiotem żadnej dyskusji na temat tego domniemania.

143    Należy bowiem zauważyć, że w decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego Komisja wskazała, iż niezależnie od wyjaśnień przedstawionych przez władze francuskie, z uwagi na cechy charakterystyczne gwarancji państwa, z której korzystało IFPEN ze względu na jego status EPIC, nie mogła ona wykluczyć faktu, że IFPEN korzysta z przewagi gospodarczej związanej z możliwością, że państwo zadziała w ostatniej instancji. Komisja wyjaśniła również, że korzyść ta wynikała z bardziej korzystnej oceny przez wierzycieli ryzyka spłaty kredytów dzięki istnieniu nieograniczonej gwarancji państwowej i że może ona przekładać się na lepsze warunki kredytowe. Wynika z tego, że to do Republiki Francuskiej, która uczestniczyła w formalnym postępowaniu wyjaśniającym, należało dostarczenie informacji, które jej zdaniem mogłyby podważyć ocenę dokonaną przez Komisję w decyzji o wszczęciu wspomnianego postępowania, dotyczącą istnienia korzyści gospodarczej w stosunkach między IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi, w tym, w stosownym przypadku, treści art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 2010 r.

144    W każdym razie, zakładając, że Republika Francuska mogłaby w ramach niniejszego postępowania powołać się na treść art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 2010 r., należy stwierdzić, iż przepis ten nie mógł sam w sobie obalić domniemania korzyści w stosunkach między IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi w dniu, w którym Komisja wydała zaskarżoną decyzję.

145    Artykuł 12 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 2010 r. stanowił bowiem, że „[b]ez względu na jakiekolwiek przepisy sprzeczne z aktami, które mają do nich zastosowanie, nie można zaciągnąć u instytucji kredytowej pożyczki, której termin spłaty przekracza 12 miesięcy, ani emisji instrumentu dłużnego, którego termin spłaty przekracza ten okres, przez podmioty francuskie należące do kategorii centralnych organów administracji publicznej w rozumieniu rozporządzenia Rady (WE) nr 2223/96 z dnia 25 czerwca 1996 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych we Wspólnocie, inne niż państwo, Caisse d’amortissement de la dette sociale (kasy na rzecz redukcji zadłużenia systemu zabezpieczenia społecznego), Caisse de la dette publique (kasa długu publicznego) i Société de prises de participation de l’État (spółka na rzecz udziałów państwa)” oraz że „wspólne rozporządzenie ministra gospodarki i ministra odpowiedzialnego za sprawy budżetowe ustanowi[ło] listę podmiotów, w stosunku do których stosuje się ten zakaz”.

146    Należy zatem zaznaczyć, że wbrew temu, co Republika Francuska podniosła na rozprawie, samo odniesienie do kategorii centralnych organów administracji publicznej w rozumieniu rozporządzenia Rady (WE) nr 2223/96 z dnia 25 czerwca 1996 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych we Wspólnocie (Dz.U. 1996, L 310, s. 1) nie mogło pozwolić na wyciągnięcie wniosku, że przepis ten ma zastosowanie do IFPEN, ponieważ przepis ten sam przewidywał, iż lista podmiotów, do których ma on mieć zastosowanie, zostanie sporządzona w drodze rozporządzenia ministerialnego.

147    Należy ponadto podkreślić, że w odpowiedzi na pytanie zadane przez Sąd Republika Francuska wyjaśniła, że IFPEN został wpisany do wykazu podmiotów francuskich należących do kategorii centralnych organów administracji publicznej, o których mowa w art. 12 ustawy z dnia 28 grudnia 2010 r., załączonej do rozporządzenia z dnia 28 września 2011 r. ustalającego wykaz tych podmiotów objętych zakazem zaciągania u instytucji kredytowej pożyczki, której termin spłaty przekracza 12 miesięcy, lub emitowania instrumentu dłużnego, którego termin przekracza ten okres ważności (JORF nr 232 z dnia 6 października 2011 r., s. 16907).

148    Odnośnie do argumentu IFPEN, zgodnie z którym okoliczności kontekstu przedstawione Komisji przez władze francuskie w toku postępowania administracyjnego, przypomniane w pkt 115 powyżej, były wystarczające do obalenia domniemania korzyści w relacjach między tym przedsiębiorstwem a instytucjami bankowymi i finansowymi na przyszłość, to należy zauważyć – podobnie jak czyni to Komisja – że okoliczności te, które dotyczyły przeszłości, były niewystarczające, aby wykluczyć istnienie korzyści w przyszłości, ponieważ statut IFPEN zawierał postanowienie przewidujące możliwość zaciągania przez ten ostatni podmiot pożyczek bez ograniczenia co do okresu lub kwoty.

149    W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że Republice Francuskiej i IFPEN nie udało się obalić domniemania korzyści w stosunkach między IFPEN a instytucjami bankowymi i finansowymi na przyszłość.

150    Należy zatem stwierdzić, że Komisja słusznie uznała, iż gwarancja państwa, z której korzysta IFPEN ze względu na jego status EPIC, przysparzała temu ostatniemu korzyści gospodarczej.

151    W związku z tym, niezależnie od stwierdzenia w pkt 105 powyżej, że Komisja nie wywiązała się z ciężaru dowodu dotyczącego istnienia korzyści, jaką IFPEN mógł czerpać z dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa w jego stosunkach z dostawcami i klientami, należy oddalić jako bezzasadne zarzuty dotyczące naruszenia art. 107 ust. 1 TFUE oraz istnienia i obliczenia korzyści na rzecz IFPEN.

 W przedmiocie zarzutów opartych na naruszeniu art. 107 ust. 1 TFUE i dotyczących przeniesienia korzyści na spółki zależne IFPEN, Axens i Prosernat

152    Argumenty dotyczące przeniesienia korzyści, jaką IFPEN uzyskał ze względu na dorozumianą i nieograniczoną gwarancję państwa nierozerwalnie związaną z jego statusem EPIC na jego spółki zależne prawa prywatnego, Axens i Prosernat, zostały przedstawione w drugiej części zarzutu drugiego skargi w sprawie T‑157/12 i w części drugiej zarzutu trzeciego skargi w sprawie T‑479/11.

153    IFPEN i Republika Francuska utrzymują, że Komisja nie wykazała w sposób wymagany prawem przeniesienia korzyści gospodarczej, jaką rzekomo czerpał IFPEN ze względu na gwarancję państwa względem jego spółek zależnych prawa prywatnego Axens i Prosernat.

154    IFPEN wskazuje w tym względzie na niewystarczający charakter uzasadnienia zaskarżonej decyzji. Utrzymuje on ponadto, że ze względu na to, iż Komisja jest zobowiązana do zbadania w każdej ze swoich decyzji szczególnych okoliczności faktycznych sprawy, jej działanie polega na oparciu rozumowania przedstawionego w zaskarżonej decyzji na analogii z rozumowaniem zastosowanym w decyzji Komisji C(2005) 5412 wersja ostateczna z dnia 21 grudnia 2005 r. dotyczącej pomocy państwa N 531/2005, Francja – Środki na utworzenie i działalność Banque postale (zwanej dalej „decyzją w sprawie Banque postale”) są niewłaściwe i bezzasadne. W tym względzie podnosi on, że decyzja ta uwzględniała szczególną strukturę funkcjonowania grupy La Poste, która różni się od struktury działalności grupy IFPEN, oraz że naukowy charakter działalności IFPEN i jego spółek zależnych nie jest w żaden sposób porównywalny z działalnością pocztową. Ponadto IFPEN podnosi, że z motywu 246 zaskarżonej decyzji wynika, iż skoro Komisja nie znalazła śladu przeniesienia korzyści w księgowości przedsiębiorstwa, oparła ona jedynie wykazanie tego przeniesienia na domniemaniu, że korzyść została przeniesiona na spółki zależne w wyniku niepobierania od spółek zależnych kosztów związanych z pokryciem przez gwarancję państwa usług wykonanych na ich rachunek przez IFPEN.

155    Republika Francuska utrzymuje, po pierwsze, że Komisja popełniła błąd w wykładni decyzji w sprawie Banque postale, i, po drugie, pominęła fakt, że usługi i usługi badawcze świadczone przez IFPEN były fakturowane na podstawie kosztów poniesionych przez IFPEN powiększonych o marżę, a zatem że stosunki handlowe między IFPEN a jego spółkami zależnymi zostały zawarte w normalnych warunkach rynkowych. Republika Francuska podnosi również, że Komisja naruszyła prawo i popełniła błąd w ustaleniach faktycznych, uznając, że rozumowanie przyjęte przez nią w decyzji 2009/157/WE można zastosować do wszystkich stosunków pomiędzy IFPEN a jego spółkami zależnymi, podczas gdy powinna ona była ograniczyć się wyłącznie do stosunków nawiązanych w ramach umów na wyłączność negocjowanych między IFPEN a jego spółkami zależnymi Axens i Prosernat.

156    Ponadto Republika Francuska podnosi, że wbrew twierdzeniom Komisji, z sentencji zaskarżonej decyzji wynika, iż kwestia przekazania korzyści spółkom zależnym jest nierozerwalnie związana z pozostałą częścią tej decyzji.

157    Komisja utrzymuje, że kwestia przeniesienia korzyści ma charakter pomocniczy do celów wykazania istnienia pomocy państwa na rzecz IFPEN wynikającej ze statusu EPIC i może zmierzać jedynie do stwierdzenia częściowej nieważności zaskarżonej decyzji, a mianowicie części dotyczącej przeniesienia pomocy na spółki zależne. Zdaniem Komisji kwestię ewentualnego przeniesienia korzyści na spółki zależne IFPEN można oddzielić od wstępnej kwestii istnienia korzyści na rzecz IFPEN.

158    Komisja kwestionuje ponadto argumentację Republiki Francuskiej i IFPEN i wnosi o oddalenie niniejszych zarzutów.

159    Na wstępie należy przypomnieć, że art. 1 ust. 4 zaskarżonej decyzji dotyczy objęcia gwarancją państwa działalności w zakresie transferu technologii prowadzonej przez IFPEN w dziedzinach przewidzianych w umowach na wyłączność zawartych ze spółkami Axens i Prosernat.

160    Należy zaznaczyć, że jak wynika z motywów 249 i 250 zaskarżonej decyzji, korzyść gospodarcza w wyłącznych dziedzinach działalności spółek zależnych Axens i Prosernat, wynikająca z objęcia gwarancją państwa udzieloną IFPEN, stanowi korzyść selektywną, ponieważ umożliwia spółkom zależnym korzystanie z dostępu do technologii oraz zasobów ludzkich i materialnych IFPEN na warunkach korzystniejszych niż ich konkurenci.

161    Wynika stąd, że wykazanie przeniesienia korzyści na rzecz IFPEN na jego spółki zależne Axens i Prosernat jest konieczne, aby zakwalifikować środek, o którym mowa w art. 1 ust. 4 zaskarżonej decyzji, jako pomoc państwa na podstawie art. 107 ust. 1 TFUE.

162    Należy również wskazać, że art. 1 ust. 5 zaskarżonej decyzji dotyczy objęcia gwarancją państwa badań i usług kontraktowych prowadzonych przez przedsiębiorstwo publiczne IFPEN zarówno na rzecz osób trzecich, jak i na rzecz spółek zależnych.

163    Trzeba zaznaczyć, że z definicji zakwalifikowanie tego środka za pomoc państwa nie oznacza wykazania przeniesienia korzyści na rzecz IFPEN na jego spółki zależne Axens i Prosernat w odniesieniu do usług badawczych w ramach umowy i usług świadczonych przez IFPEN na rzecz osób trzecich, a także na rzecz jego spółek zależnych poza dziedzinami przewidzianymi w umowach na wyłączność.

164    Należy natomiast podkreślić, że wykazanie przeniesienia korzyści IFPEN na jego spółki zależne Axens i Prosernat ma decydujące znaczenie dla kwalifikacji jako pomoc państwa pokrycia przez gwarancję państwa usług badawczych w ramach umowy i usług świadczonych przez IFPEN na rzecz rzeczonych spółek zależnych w dziedzinach przewidzianych w umowach wyłącznych zawartych z tymi spółkami zależnymi. W tym ostatnim przypadku bowiem to właśnie spółki zależne IFPEN – Axens i Prosernat, są beneficjentami pomocy, ponieważ ze względu na umowy o wyłączność wspomniane świadczenia mogą być świadczone przez IFPEN wyłącznie na ich rachunek.

165    Wynika stąd, że – jak zasadniczo podnosi Komisja – zarzut dotyczący braku wykazania przeniesienia korzyści powinien zostać oddalony jako bezskuteczny w zakresie, w jakim ma on na celu zakwestionowanie zakwalifikowania jako pomoc państwa środka, o którym mowa w art. 1 ust. 5 zaskarżonej decyzji, ponieważ środek ten dotyczy objęcia gwarancją państwa usług badawczych i usług kontraktowych prowadzonych przez IFPEN zarówno na rzecz osób trzecich, jak i na rzecz spółek zależnych nieobjętych umowami na wyłączność.

166    W świetle tych rozważań należy zbadać części zarzutów podniesione przez Republikę Francuską i IFPEN.

167    Po pierwsze, co się tyczy części zarzutu IFPEN, zgodnie z którym Komisja niesłusznie oparła swe wykazanie przeniesienia korzyści na rzecz IFPEN na jego spółki zależne Axens i Prosernat na niewłaściwej analogii z rozumowaniem zastosowanym w decyzji w sprawie Banque postale, a tym samym uchybiła ciążącemu na niej obowiązkowi uzasadnienia, należy zauważyć, iż opiera się ono na błędnym założeniu.

168    Zatem Komisja w motywie 240 zaskarżonej decyzji uściśla, że „uwzględniając brak w prawie francuskim ogólnej odpowiedzialności udziałowca za jego spółki zależne w grupach spółek, nie można [było] uznać, że przedsiębiorstwo publiczne IFPEN, a tym samym państwo francuskie, mogą być odpowiedzialne za zwrot wierzytelności osób trzecich w zakresie działalności ekonomicznej Axens i Prosernat, w szczególności w przypadku, gdyby te ostatnie zostały objęte postępowaniem likwidacyjnym”.

169    Komisja wykluczyła zatem możliwość bezpośredniego przeniesienia przez Axens i Prosernat korzyści, którą IFPEN rzekomo czerpał w relacjach ze swymi wierzycielami.

170    Komisja uznała jednak w motywach 241–247 zaskarżonej decyzji, że Axens i Prosernat skorzystały z pośredniego przeniesienia omawianej korzyści, zgodnie z następującym rozumowaniem:

„(241)      Należy jednak zauważyć, że [w decyzji w sprawie Banque postale], chociaż uznano, […] że jako spółka akcyjna La Banque postale podlega prawu powszechnemu dotyczącemu postępowania naprawczego i likwidacyjnego, a tym samym nie jest objęta bezpośrednio nieograniczoną gwarancją państwową, Komisja nie pominęła bynajmniej kwestii ewentualnego przeniesienia na spółki zależne skutków gwarancji publicznej nadanej jedynemu udziałowcowi.

(242)      Ściślej rzecz ujmując, Komisja uznała, że struktura funkcjonowania grupy zakłada oddziaływanie pomiędzy udziałowcem (La Poste) a spółka zależną (La Banque Postale), ze względu na łączny skutek (i) wykorzystywania przez spółkę zależną zasobów ludzkich i materialnych udostępnionych przez spółkę matkę i (ii) wynagrodzenia za te zasoby w oparciu o koszty poniesione przez spółkę matkę, przez co w razie wystąpienia korzyści gospodarczej obniżającej koszty La Poste wynagrodzenie przekazywane przez La Banque Postale spółce matce zostałoby obniżone w odpowiedniej proporcji, co wiązałoby się z przeniesieniem (przynajmniej w części) tej korzyści gospodarczej na spółkę zależną.

(243)      Analogicznie, we wspomnianej wyżej decyzji C 51/05 Komisja uznała, że istniała pewna zależność, w szczególności w zakresie wyboru cen stosowanych przez przedsiębiorstwo publiczne IFP za usługi świadczone na rzecz Axens i Prosernat w wyłącznym obszarze ich działalności, przez co stosunki handlowe wewnątrz grupy nie byłyby zgodne z zasadami wolnego rynku, a przeciwnie dawałyby możliwość skrośnego subsydiowania działalności gospodarczej spółek zależnych przy użyciu zasobów państwowych udostępnionych spółce matce […].

(244)      We wspomnianej wyżej sprawie dotyczącej La Banque Postale Komisja uznała za konieczne, aby władze francuskie wzięły na siebie zobowiązania umożliwiające wprowadzenie mechanizmu neutralizującego, na poziomie spółki zależnej, możliwe korzyści występujące na rzecz spółki matki […].

(245)      W niniejszej sprawie władze francuskie zobowiązały się, w odniesieniu do warunków kredytowania spółek zależnych przedsiębiorstwa publicznego IFP (Axens, Beicip-Franlab, Prosernat) do dodania w umowie o finansowaniu (dla każdego instrumentu objętego umową) pisemnej informacji w odniesieniu do każdej operacji, że »zgodnie z prawem francuskim (w szczególności koniecznością wyraźnego ustawowego zezwolenia dla każdej gwarancji) niniejsza operacja finansowania nie będzie objęta żadną, pośrednią ani bezpośrednią, gwarancją ze strony państwa«.

(246)      Jeśli chodzi o wykorzystanie przez spółki zależne zasobów ludzkich i materialnych udostępnionych przez spółkę matkę, jak Komisja odnotowała we wspomnianej wyżej decyzji C 51/05, »jeśli mamy do czynienia z dotowaniem działalności gospodarczej, wynika ono z poziomu wynagrodzeń przekazywanych przez przedmiotowe spółki zależne do spółki matki i znajduje odzwierciedlenie w księgach IFP« […]. W analizie ksiąg przedsiębiorstwa publicznego IFP jedyne koszty, które nie zostały uwzględnione przez Komisję dla roku 2006 we wspomnianej wyżej decyzji C 51/05 i dla kolejnych lat w rocznych sprawozdaniach przekazanych przez władze francuskie, to koszty odnoszące się do zabezpieczenia, z tytułu nieograniczonej gwarancji, usług świadczonych przez przedsiębiorstwo publiczne IFP na rzecz jego spółek zależnych. Składka odpowiadająca gwarancji należytego wykonania, lub przynajmniej należytej staranności, nie została zapłacona na rzecz państwa, nie mogła również zostać wykazana w cenniku usług świadczonych na rzecz spółek zależnych.

(247)      W konsekwencji należy stwierdzić, że korzyść gospodarcza uzyskana przez przedsiębiorstwo publiczne z tytułu gwarancji wynikającej z jego statusu została przeniesiona na spółki zależne prawa prywatnego Axens i Prosernat”.

171    Ponadto w motywie 269 zaskarżonej decyzji Komisja wskazała, że „[c]ennik usług badawczych [IFPEN] realizowanych w ramach umowy sporządza się na podstawie pełnych kosztów usług […], do których dolicza się marżę w wysokości zależnej od wyniku negocjacji z klientem wymienionym w motywie […] i że [o]znacza to, że jedyny element kosztów, którego nie uwzględniło przedsiębiorstwo publiczne, odpowiada dokładnie składce z tytułu objęcia gwarancją należytego wykonania (lub należytej staranności) [IFPEN]”.

172    Z wyżej wymienionych motywów wynika, że wykazanie przeniesienia korzyści na rzecz IFPEN na jego spółki zależne Axens i Prosernat opiera się na stwierdzeniu zaniżonych stawek usług świadczonych przez IFPEN wspomnianym spółkom zależnym, które wynika, po pierwsze, z decyzji 2009/157, w której Komisja stwierdziła istnienie siatki płatności dokonywanych przez IFPEN, w szczególności w wyłącznych dziedzinach Axens i Prosernat pozwalających na subsydiowanie krzyżowe w odniesieniu do 2006 r., a po drugie, z okoliczności, że roczne sprawozdania finansowe dotyczące lat 2007–2009 dostarczone przez władze francuskie w celu wykazania, że taryfy opłat za świadczenia dostarczone na rachunek spółek zależnych były zgodne z ceną rynkową, nie uwzględniały faktu, że IFPEN nie ujmował w fakturach na rzecz swoich spółek zależnych jako swoich klientów, objęcia tych świadczeń gwarancją państwa, z której korzystali oni z uwagi na jego status EPIC.

173    Wynika z tego, że wbrew twierdzeniom IFPEN, Komisja nie oparła swojego wykazania przeniesienia korzyści przyznane IFPEN na jego spółki zależne Axens i Prosernat na zwykłej analogii z rozumowaniem zastosowanym w decyzji w sprawie Banque postale, lecz uwzględniła szczególne okoliczności dotyczące stosunków wewnętrznych grupy IFPEN.

174    Z tego tytułu należy również oddalić jako bezskuteczną część zarzutu Republiki Francuskiej, zgodnie z którą Komisja błędnie zinterpretowała decyzję Banque postale.

175    Po drugie, mając na względzie stwierdzenie zawarte w pkt 172 powyżej w odniesieniu do rozumowania, na którym Komisja oparła się w celu wykazania przeniesienia korzyści na rzecz IFPEN na jego spółki zależne Axens i Prosernat, to należy również oddalić jako bezzasadny argument IFPEN, zgodnie z którym Komisja oparła owo wykazanie wyłącznie na domniemaniu przeniesienia korzyści poprzez brak obciążania kosztami związanymi z objęciem gwarancją państwa usług świadczonych przez IFPEN.

176    Po trzecie, co się tyczy argumentu Republiki Francuskiej, zgodnie z którym Komisja zasadniczo nie mogła oprzeć się na decyzji 2009/157 w celu wykazania przeniesienia korzyści na rzecz IFPEN na jego spółki zależne w ramach świadczenia usług badawczych w ramach umowy i świadczenia usług prowadzonych przez IFPEN na rachunek wspomnianych spółek zależnych poza dziedzinami wyłączności tych ostatnich, należy stwierdzić, że skoro nie dotyczy on przeniesienia korzyści w dziedzinach objętych umowami o wyłączność, argument ten należy oddalić jako bezskuteczny z powodu przedstawionego w pkt 165 powyżej.

177    Po czwarte, Republika Francuska zarzuca Komisji, że nie uwzględniła okoliczności, iż świadczenia i usługi w zakresie badań kontraktowych są fakturowane przez IFPEN jego spółkom zależnym na warunkach rynkowych.

178    W związku z tym należy zauważyć, że Komisja uwzględniła tę okoliczność dotyczącą wykazania przeniesienia korzyści na rzecz IFPEN na spółki zależne Axens i Prosernat poza zakresem wyłącznej działalności tych ostatnich podmiotów. Tak więc – jak zauważa Komisja w odpowiedzi na skargę – z motywu 269 zaskarżonej decyzji wynika, że o ile opis sposobu ustalania cen IFPEN przedstawiony przez władze francuskie wykazywał, iż ceny usług w zakresie badań umownych IFPEN poza zakresem jego wyłącznych stosunków z jego spółkami zależnymi zostały ustalone na podstawie ich całkowitego kosztu wytworzenia, do którego stosowana była marża, o tyle nie zawiera on wzmianki o opłacie z tytułu ryzyka wypłaconej państwu tytułem wynagrodzenia za gwarancję bez ograniczeń.

179    Z drugiej strony – jak podnosi również Komisja – z motywu 246 zaskarżonej decyzji wynika, że w odniesieniu do wykazania przeniesienia korzyści na rzecz IFPEN na jego spółki zależne Axens i Prosernat, Komisja oparła się, w dziedzinie ich wyłącznej działalności, na decyzji 2009/157, z której motywów 146 i 147 wynika, że wynagrodzenie wypłacone przez Axens i Prosernat na rzecz IFPEN z tytułu usług świadczonych w zakresie ich wyłączności były niższe od ich kosztów wytworzenia i powodowały przeniesienie pomocy państwa. Tymczasem należy zauważyć, że Republika Francuska nie zakwestionowała decyzji 2009/157 ani też nie podważyła wniosków tej ostatniej dotyczących wynagrodzenia wypłaconego IFPEN przez spółki Axens i Prosernat z tytułu usług świadczonych w zakresie ich wyłącznej działalności w ramach niniejszego postępowania.

180    Należy zatem oddalić jako bezzasadną część zarzutu Republiki Francuskiej opartą na nieuwzględnieniu przez Komisję okoliczności, że świadczenie usług i usługi w zakresie badań kontraktowych są fakturowane przez IFPEN jego spółkom zależnym po cenie rynkowej.

181    W świetle powyższych rozważań należy oddalić jako bezzasadne zarzuty oparte na naruszeniu art. 107 ust. 1 TFUE i dotyczące przeniesienia korzyści na rzecz IFPEN na jego spółki zależne Axens i Prosernat.

 W przedmiocie zarzutu opartego na naruszeniu art. 107 ust. 1 TFUE, dotyczącego istnienia przeniesienia zasobów państwowych

182    W ramach argumentu rozwiniętego w trzeciej części zarzutu drugiego w sprawie T‑157/12 IFPEN utrzymuje tytułem uzupełnienia, że brak jest wystarczającego związku między korzyścią, z której korzystałoby to przedsiębiorstwo, a przekazaniem zasobów państwowych pochodzących z nieograniczonej gwarancji. Niezależnie od tego, czy chodzi o relacje z dostawcami czy klientami, związek między utrzymywanym spadkiem cen czy utrzymywanym skorzystaniem z gwarancji należytego wykonania z jednej strony a przeniesieniem zasobów państwowych z drugiej strony jest obiektywnie sztuczny i całkowicie zbudowany na hipotetycznych konstrukcjach, które nie są oparte na jakichkolwiek obiektywnych danych.

183    W tym względzie należy zauważyć, że chociaż argumenty IFPEN zostały przedstawione w części jego skargi dotyczącej istnienia korzyści, to jednak odnoszą się one do innej przesłanki istnienia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, a mianowicie zaangażowania zasobów państwowych.

184    Ponadto należy zauważyć, że argumenty te dotyczą jedynie stosunków między IFPEN a jego dostawcami i klientami.

185    Z powyższego wynika, że skoro Sąd stwierdził w pkt 105 powyżej, iż Komisja nie wykazała, że dorozumiana i nieograniczona gwarancja państwa na rzecz IFPEN przyznała lub mogła przynieść korzyść wyłącznie na rzecz IFPEN w jego relacjach z jego dostawcami i klientami, należy oddalić niniejszy zarzut jako bezskuteczny.

 W przedmiocie zarzutu opartego na naruszeniu zasady proporcjonalności

186    Argumenty dotyczące naruszenia zasady proporcjonalności zostały przedstawione przez IFPEN w zarzucie piątym jego skargi w sprawie T‑157/12.

187    Argumenty te zostały przedstawione w dwóch częściach: W części pierwszej IFPEN zasadniczo podnosi, że w zakresie, w jakim Komisji nie udało się przedstawić obiektywnego dowodu na istnienie dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa na rzecz EPIC, a tym samym oparła swoje rozumowanie na szeregu niezweryfikowanych hipotez, wymóg systematycznego poddawania utworzenia EPIC obowiązkowi uprzedniego zgłoszenia, a następnie szeregu raportów administracyjnych z tytułu zgodności, jest nieproporcjonalny. Naruszenie zasady proporcjonalności jest oczywiste, tym bardziej że, po pierwsze, zasady mające zastosowanie do EPIC poprzedzają traktat rzymski i rząd francuski przedstawił solidną argumentację prawną w celu wykazania błędnego charakteru tezy Komisji, a po drugie, rząd francuski udzielił wystarczającego środka zaradczego, aby rozwiać wątpliwości wyrażone przez Komisję co do istnienia gwarancji na rzecz EPIC, proponując zmianę dekretu wykonawczego do ustawy z dnia 16 lipca 1980 r.

188    W części drugiej IFPEN podnosi, że zaskarżona decyzja nakłada na władze francuskie, a w konsekwencji na samo to przedsiębiorstwo, obowiązek przestrzegania pewnej liczby zobowiązań, które są oczywiście nieproporcjonalne zarówno w stosunku do zamierzonego celu, jak i do bardzo ograniczonego, w jego przypadku, zakresu skutków statusu EPIC.

189    I tak w pierwszej kolejności IFPEN zauważa, że zaskarżona decyzja nakłada na władze francuskie, a tym samym na nie obowiązek corocznego przedstawiania, począwszy od dnia 1 stycznia 2010 r. do końca umów wyłącznych, rocznego sprawozdania finansowego zawierającego elementy wymienione w art. 5 tej decyzji. Tymczasem, po pierwsze, zdaniem IFPEN wnioskowane przez Komisję wykonanie polegające na włączeniu do sprawozdania rocznego oceny skutku podwyższonego o rzekomą nieograniczoną gwarancję, odpowiadającej bardziej korzystnej ocenie ryzyka niewykonania zobowiązań przez IFPEN przez dostawców oraz niezapłacenia składki za rzekomą gwarancję należytego wykonania, prowadzi do marnotrawienia jego zasobów własnych, podczas gdy samo takie wykonanie jest całkowicie sztuczne i nie odpowiada żadnej rzeczywistości gospodarczej. Okoliczność, że taki „wzrost” nie istnieje na kontach IFPEN i że Komisja nie jest w stanie, po wielu latach, znaleźć akceptowalnych stóp porównawczych, potwierdza, że każda propozycja „zwiększenia” jest nadmiernie sztuczna, jeśli nie fantazyjna. Po drugie, IFPEN podnosi, że w okresie między wydaniem zaskarżonej decyzji a dniem wniesienia niniejszej skargi władze francuskie powiadomiły, zgodnie z art. 3 ust. 2 decyzji 2009/157, o przedłużeniu między tym przedsiębiorstwem a jego spółkami zależnymi Axens i Prosernat umów w zakresie badań przemysłowych w wyłącznych obszarach działalności tych ostatnich. Zdaniem IFPEN zaskarżona decyzja w sposób wyraźny uzależnia pozytywne badanie zgodności przedłużania wspomnianych umów od przestrzegania całości zaskarżonej decyzji. Tymczasem w praktyce zaskarżona decyzja nakłada na władze francuskie obowiązek przedstawienia sprawozdania rocznego aż do zakończenia umów o wyłączność, bądź na okres dziesięciu lat, co jest w oczywisty sposób nieproporcjonalne w świetle celu kontroli pomocy państwa, w którego istnienie można zasadnie wątpić.

190    W drugiej kolejności IFPEN zarzuca Komisji, że nałożyła na władze francuskie obowiązek włączenia do umów IFPEN klauzul, o których mowa w art. 9 zaskarżonej decyzji, co stanowi środek wyjątkowo uciążliwy, a tym bardziej nieuzasadniony, że Komisja stwierdziła istnienie pomocy państwa na podstawie szeregu niepotwierdzonych hipotez i oczywistych błędów w ocenie.

191    Odnośnie do pierwszej części niniejszego zarzutu należy zauważyć, że opiera się ona na założeniu, iż Komisja nie wykazała, że status EPIC przysparzał IFPEN korzyści w postaci dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa.

192    Niemniej jednak z jednej strony należy przypomnieć, że Trybunał orzekł w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217), iż aby dowieść istnienia takiej gwarancji, które nie wynika wyraźnie z żadnego przepisu prawa czy też umowy, Komisja może oprzeć się na zbiorze istotnych, dokładnych i zgodnych poszlak w celu sprawdzenia, czy zgodnie z prawem wewnętrznym państwo jest naprawdę zobowiązane do zaangażowania swych zasobów celem pokrycia strat upadającego EPIC i, co za tym idzie, zgodnie z wymogami określonymi w utrwalonym orzecznictwie, czy występuje wystarczająco konkretne prawdopodobieństwo powstania w przyszłości dodatkowego obciążenia dla państwa (wyrok z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja, C‑559/12 P, EU:C:2014:217, pkt 65).

193    Z drugiej strony należy również przypomnieć, że zapytany przez Sąd o konsekwencje wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja (C‑559/12 P, EU:C:2014:217) dla niniejszego sporu, IFPEN wyjaśnił w piśmie z dnia 5 maja 2014 r., że jego zdaniem rozważania przedstawione w pkt 192 powyżej mają zastosowanie w niniejszej sprawie i że w konsekwencji rezygnuje on z zarzutu pierwszego, opartego na naruszeniu prawa, zgodnie z którym Komisja przekroczyła granice, które zostały jej przyznane przy dokonywaniu wykładni prawa krajowego w ramach przepisów o pomocy państwa.

194    Z powyższego wynika, że pierwszą część niniejszego zarzutu w zakresie, w jakim nie została cofnięta przez IFPEN, należy oddalić jako bezzasadną.

195    Jeśli chodzi o drugą część niniejszego zarzutu, IFPEN utrzymuje, że zobowiązania nałożone na Republikę Francuską, a pośrednio na nie samo, na mocy art. 5 i art. 9 ust. 1–3 zaskarżonej decyzji są nieproporcjonalne.

196    Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem zasada proporcjonalności, będąca jedną z ogólnych zasad prawa Unii, wymaga, by akty instytucji Unii nie wykraczały poza to, co odpowiednie i konieczne do osiągnięcia uzasadnionych celów, którym mają służyć, przy czym oczywiście tam, gdzie istnieje możliwość wyboru spośród większej liczby odpowiednich rozwiązań, należy stosować te najmniej dotkliwe, a wynikające z tego niedogodności nie mogą być nadmierne w stosunku do zamierzonych celów (wyrok z dnia 24 maja 2007 r., Maatschap Schonewille-Prins, C‑45/05, EU:C:2007:296, pkt 45).

197    W niniejszej sprawie należy zaznaczyć, że z art. 4 zaskarżonej decyzji wynika, iż środek, o którym mowa w art. 1 ust. 4 tej decyzji, od dnia 1 stycznia 2010 r. do zakończenia umów o wyłączność między IFPEN a jego spółkami zależnymi Axens i Prosernat, stanowi pomoc państwa zgodną z rynkiem wewnętrznym, z zastrzeżeniem warunków przewidzianych w art. 5 i 6 tej decyzji.

198    Na podstawie art. 5 ust. 1 zaskarżonej decyzji „[r]oczne sprawozdanie finansowe, o którym mowa w art. 4 ust. 2 decyzji C 51/05, obejmuje – oprócz elementów wymienionych w art. 5 ust. 1 wspomnianej decyzji – elementy wymienione w ust. 2, 3 i 4 niniejszego artykułu”.

199    Artykuł 5 ust. 2 zaskarżonej decyzji stanowi, że „[r]oczne sprawozdanie finansowe zawiera kwotę, oprocentowanie i warunki umowne pożyczek zaciągniętych przez [IFPEN] w danym okresie rocznym, a także szacunkową kwotę ekwiwalentu dotacji brutto ewentualnej dotacji na spłatę oprocentowania związanej z gwarancją państw[a], z zastrzeżeniem dostarczenia dowodu, że umowy o pożyczkę są zgodne z normalnymi warunkami rynkowymi albo poprzez porównanie tych warunków z warunkami uzyskanymi przez [IFPEN] przed zmianą statusu, albo na podstawie dokładniejszej metody zatwierdzonej uprzednio przez Komisję”.

200    Artykuł 5 ust. 3 zaskarżonej decyzji przewiduje, że „[r]oczne sprawozdanie finansowe zawiera kwotę odpowiadającą wartości towarów i usług zakupionych przez [IFPEN] od dostawców w celu świadczenia usług gospodarczych, o których mowa w art. 1 ust. 4 i 5 niniejszej decyzji, w trakcie danego okresu rocznego, a także maksymalną szacunkową kwotę ekwiwalentu dotacji brutto w odniesieniu do pomocy wynikającej ze stosowania przez dostawców bardziej korzystnej oceny ryzyka niewykonania zobowiązania przez przedsiębiorstwo” oraz że „[w]ycenę przeprowadza się albo poprzez zastosowanie zryczałtowanego wskaźnika w wysokości 2,5% do kwoty zrealizowanych zamówień, albo na podstawie dokładniejszej metody zatwierdzonej uprzednio przez Komisję”.

201    Zgodnie z art. 5 ust. 4 zaskarżonej decyzji „roczne sprawozdanie finansowe zawiera kwotę odpowiadającą wartości działalności gospodarczej, o której mowa w art. 1 ust. 4 i 5 niniejszej decyzji, zrealizowanej przez [IFPEN] w ciągu danego okresu rocznego, a także maksymalną szacunkową kwotę ekwiwalentu dotacji brutto w odniesieniu do pomocy wynikającej z niezapłacenia składki odpowiadającej gwarancji należytego wykonania lub, co najmniej, należytej staranności, oferowanej beneficjentom wspomnianych usług o charakterze gospodarczym” oraz że „[w]ycenę przeprowadza się albo poprzez zastosowanie zryczałtowanego wskaźnika w wysokości 5% do kwoty zrealizowanych usług, albo na podstawie dokładniejszej metody zatwierdzonej uprzednio przez Komisję”.

202    Z przepisów tych wynika, że art. 5 zaskarżonej decyzji nakłada na IFPEN w istocie obowiązki mające na celu sprawdzenie zgodności pomocy przyznanej mu przez państwo z rynkiem wewnętrznym. Zobowiązuje on ten podmiot do przekazania Komisji, w ujęciu rocznym, danych dotyczących warunków zaciągniętych przez niego kredytów, kwot towarów i usług, które nabył on od dostawców w celu prowadzenia działalności gospodarczej, z maksymalnym szacunkiem ekwiwalentu dotacji pomocy oraz wreszcie kwoty działalności gospodarczej, którą zrealizował, przy maksymalnym szacowaniu ekwiwalentu dotacji w pomocy.

203    W tym względzie należy zaznaczyć, że w przypadku gdy środek państwowy może zostać uznany za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, podlega on obowiązkowi zgłoszenia przewidzianemu w art. 108 ust. 3 TFUE. Obowiązek zgłaszania informacji niezbędnych Komisji do oceny zgodności środka pomocy ze wspólnym rynkiem nie może być zatem uznany za sprzeczny z zasadą proporcjonalności jako taką.

204    Ponadto należy zauważyć, że – jak podnosi Komisja – zobowiązania nałożone na IFPEN wpisują się w ciągłość obowiązków nałożonych na nie decyzją 2009/157, która nie została zakwestionowana ani przez IFPEN, ani przez Republikę Francuską.

205    Ponadto należy zaznaczyć, że – jak podnosi również Komisja – przekazanie sprawozdania rocznego w ramach systemu pomocy jest powszechną praktyką i proporcjonalną do celu kontroli pomocy państwa.

206    Jednakże w niniejszej sprawie należy zauważyć, że o ile obowiązek nałożony w art. 5 ust. 2 zaskarżonej decyzji pozostaje w związku z domniemaniem korzyści na rzecz IFPEN w jego stosunkach z instytucjami bankowymi i finansowymi, co do których Sąd stwierdził, że został on słusznie wykorzystany przez Komisję do zakwalifikowania środka, o którym mowa w art. 1 ust. 4 tej decyzji, jako pomocy państwa, o tyle nie jest tak w przypadku obowiązków nałożonych w art. 5 ust. 3 i 4 tej samej decyzji.

207    Należy bowiem stwierdzić, że obowiązki nałożone przez te przepisy odnoszą się do korzyści, jaką IFPEN czerpał w relacjach z dostawcami i klientami, co do której Sąd stwierdził w pkt 105 powyżej, że Komisja nie wykazała jej istnienia. Wynika z tego, że takich obowiązków z definicji nie można uznać za odpowiednie i konieczne w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 196 powyżej.

208    Ponadto należy zauważyć, że art. 9 ust. 1–3 zaskarżonej decyzji zobowiązuje władze francuskie w istocie do włączenia do umów zawartych przez IFPEN klauzuli o nieodpowiedzialności państwa i do umów zawartych przez spółki zależne IFPEN klauzuli wyłączającej odpowiedzialność tego przedsiębiorstwa oraz państwa.

209    Jednakże IFPEN ogranicza się do podniesienia w tym względzie, że obowiązek wprowadzenia klauzuli o nieodpowiedzialności byłby dla niego szczególnie wiążący, nie wyjaśniając jednak, dlaczego poszczególne klauzule, o których mowa w art. 9 zaskarżonej decyzji, nie są konieczne lub odpowiednie w niniejszej sprawie.

210    Należy zatem odrzucić taki zarzut jako niedopuszczalny w świetle orzecznictwa, zgodnie z którym na podstawie art. 21 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, mającego zastosowanie do postępowania przed Sądem zgodnie z art. 53 akapit pierwszy tego statutu i art. 76 lit. d) regulaminu postępowania, skarga wszczynająca postępowanie powinna zawierać zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów. To przedstawienie zarzutów powinno być dostatecznie zrozumiałe i dokładne, aby pozwolić stronie pozwanej na przygotowanie obrony, a Sądowi – na rozstrzygnięcie skargi, jeśli okaże się to konieczne, bez pomocy innych informacji. Skarga powinna więc wyjaśniać, na czym polega zarzut, na którym się ona opiera, wobec czego samo jego abstrakcyjne przywołanie nie spełnia wymogów regulaminu postępowania. Analogiczne wymogi obowiązują, w sytuacji gdy częściowy zarzut jest powoływany na poparcie zarzutu (zob. wyrok z dnia 7 czerwca 2018 r., Winkler/Komisja, T‑369/17, niepublikowany, EU:T:2018:334, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo).

211    W związku z tym druga część tego zarzutu, dotycząca naruszenia zasady proporcjonalności w zakresie, w jakim odnosi się do art. 5 ust. 3 i 4 zaskarżonej decyzji, powinna zostać dopuszczona i odrzucona jako niedopuszczalna w pozostałej części.

212    Z powyższego wynika, że należy częściowo uwzględnić skargę IFPEN w sprawie T‑157/12.

213    Ponieważ wszystkie zarzuty podniesione przez Republikę Francuską zostały oddalone, należy oddalić skargę w sprawie T‑479/11.

 W przedmiocie zakresu uchylenia

214    IFPEN wnosi, tytułem żądania głównego, o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji w całości oraz, tytułem żądania ewentualnego, o stwierdzenie nieważności części sentencji rzeczonej decyzji dotkniętych wadą.

215    W tym względzie należy zaznaczyć, że uwzględniony zarzut oparty na naruszeniu zasady proporcjonalności dotyczy wyłącznie przesłanek zgodności środków uznanych za pomoc państwa w art. 1 ust. 4 zaskarżonej decyzji.

216    W świetle całości powyższych rozważań należy stwierdzić nieważność art. 5 ust. 3 i 4 zaskarżonej decyzji oraz art. 6 ust. 1 zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim dotyczy on maksymalnego wpływu gwarancji państwa, tak jak został on oszacowany w art. 5 ust. 3 i 4 tej decyzji, oraz oddalić skargę w pozostałym zakresie.

 W przedmiocie kosztów

217    Zgodnie z art. 219 regulaminu postępowania przed Sądem w orzeczeniach wydanych po uchyleniu jego orzeczenia i w przypadku spraw przekazanych do ponownego rozpoznania Sąd orzeka o kosztach postępowania przed Sądem oraz postępowania odwoławczego przed Trybunałem Sprawiedliwości.

218    Ponieważ w wyroku wydanym w postępowaniu odwoławczym Trybunał uchylił wyrok pierwotny i zastrzegł, że rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, do Sądu należy rozstrzygnięcie w niniejszym wyroku o całości kosztów związanych z postępowaniami przed nim, w tym w postępowaniu w pierwszej instancji, a także o kosztach związanych z postępowaniem odwoławczym w sprawie C‑438/16 P.

219    Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Zgodnie z art. 134 § 3 w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron każda z nich pokrywa własne koszty. Jednakże, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, Sąd może orzec, że jedna ze stron pokrywa, oprócz własnych kosztów, część kosztów poniesionych przez stronę przeciwną.

220    Ponieważ Republika Francuska, IFPEN i Komisja częściowo przegrały sprawę w pierwszej instancji, każda ze stron pokrywa własne koszty w ramach tego postępowania.

221    Republika Francuska, IFPEN i Komisja pokrywają własne koszty poniesione w ramach postępowania odwoławczego.

222    Ponieważ Republika Francuska przegrała sprawę T‑479/11 RENV, pokrywa ona, poza własnymi kosztami, koszty poniesione przez Komisję w ramach tego postępowania, zgodnie z jej żądaniem.

223    Ponieważ zarówno IFPEN, jak i Komisja przegrały w sprawie T‑157/12 RENV, Sąd stwierdził częściową nieważność zaskarżonej decyzji i oddalił skargę w pozostałym zakresie, IFPEN i Komisja pokrywają własne koszty w tym postępowaniu.

Z powyższych względów

SĄD (ósma izba)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność art. 5 ust. 3 i 4 oraz art. 6 ust. 1 w zakresie, w jakim dotyczy maksymalnego wpływu gwarancji państwa zgodnie z wyceną jak w art. 5 ust. 3 i 4 decyzji Komisji 2012/26/UE z dnia 29 czerwca 2011 r. w sprawie pomocy państwa C 35/08 (ex NN 11/08) przyznanej przez Francję na rzecz przedsiębiorstwa publicznego „Institut français du pétrole”.

2)      W pozostałym zakresie skargi zostają oddalone.

3)      Komisja Europejska, Republika Francuska i IFP Énergies nouvelles pokrywają własne koszty w sprawach T479/11 i T157/12.

4)      Republika Francuska, IFP Énergies nouvelles i Komisja pokrywają własne koszty w sprawie C438/16 P.

5)      Republika Francuska pokrywa, poza własnymi kosztami, również te poniesione przez Komisję w sprawie T479/11 RENV.

6)      IFP Énergies nouvelles i Komisja pokrywają własne koszty w sprawie T157/12 RENV.

Collins

Kancheva

De Baere

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 5 października 2020 r.

Podpisy

Spis treści



*      Język postępowania: francuski.