Sprawa T‑29/11

Technische Universität Dresden

przeciwko

Komisji Europejskiej

Klauzula arbitrażowa – Wspólnotowy program działań w dziedzinie zdrowia publicznego – Umowa o finansowanie projektu – Skarga o stwierdzenie nieważności – Nota obciążeniowa – Umowny charakter sporu – Akt niepodlegający zaskarżeniu – Niedopuszczalność – Zmiana kwalifikacji skargi – Koszty kwalifikowalne

Streszczenie – wyrok Sądu (druga izba) z dnia 24 października 2014 r.

1.      Postępowanie sądowe – Podstawa prawna skargi – Wybór należący do skarżącego, a nie do sądu Unii

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Skarga dotycząca w rzeczywistości sporu o charakterze umownym – Stwierdzenie nieważności noty obciążeniowej wydanej przez Komisję – Niedopuszczalność

(art. 263 TFUE)

3.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Skarga dotycząca w rzeczywistości sporu o charakterze umownym – Zmiana kwalifikacji skargi – Warunki

[art. 272 TFUE; regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1 lit. c)]

4.      Postępowanie sądowe – Wniesienie sprawy do Sądu na podstawie klauzuli arbitrażowej – Klauzula arbitrażowa – Pojęcie

(art. 272 TFUE)

5.      Budżet Unii Europejskiej – Pomoc finansowa Unii – Obowiązek przestrzegania przez beneficjenta warunków przyznania pomocy

(art. 317 TFUE)

6.      Postępowanie sądowe – Wniesienie sprawy do Sądu na podstawie klauzuli arbitrażowej – Właściwość Sądu do rozpoznania żądania wzajemnego – Żądanie wysuwane w kontekście zwrotu nadmiernych subwencji wypłaconych przez Komisję – Wymóg jasności argumentów i dowodów umożliwiającej Sądowi ocenę zasadności – Uchybienie – Niedopuszczalność

[regulamin postępowania przed Sądem, art. 46 § 1 lit. c)]

7.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych – Obowiązek uzasadnienia dotyczący wyłącznie jednostronnych działań instytucji – Brak obowiązku uzasadnienia w ramach umowy o finansowanie

(art. 272 TFUE, 296 TFUE)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 24)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 29, 38, 39)

3.      Zmiana kwalifikacji skargi o stwierdzenie nieważności i o odszkodowanie opartej na art. 272 TFUE (klauzuli arbitrażowej) jest uzależniona od kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek. I tak zmiana kwalifikacji jest możliwa, o ile nie sprzeciwia się temu wyraźna wola strony skarżącej i przynajmniej jeden zarzut oparty na naruszeniu zasad dotyczących danego stosunku umownego został podniesiony w skardze zgodnie z postanowieniami art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania.

(por. pkt 42, 44)

4.      Traktat nie wyznacza żadnych szczególnych sformułowań, jakich należy używać w klauzuli arbitrażowej. W związku z powyższym wszelkie sformułowania, które wskazują, że strony mają zamiar wyłączyć ich ewentualne spory spod właściwości sądów krajowych i poddać je sądom Unii, muszą zostać uznane za wystarczające do przyjęcia, na mocy art. 272 TFUE, właściwości tych ostatnich.

Klauzulą arbitrażową jest zawarte w umowie o finansowanie postanowienie opatrzone tytułem „Law applicable and competent court” (Właściwe prawo i sąd), zgodnie z którym „beneficjenci mogą wnieść skargę na decyzje Komisji dotyczące stosowania postanowień [tej] umowy i sposobów jej wykonania do [Sądu], a w wypadku odwołania do [Trybunału]”.

Jakkolwiek prawdą jest, że nietypowe sformułowanie takiej klauzuli i zawarta w niej terminologia, w szczególności zastosowanie określeń „decyzja” i „beneficjent” stanowią odwołanie do kontroli zgodności z prawem przeprowadzanej w ramach skargi o stwierdzenie nieważności ustanowionej w art. 263 TFUE, to jednak okoliczność ta nie może uniemożliwić zakwalifikowania tej klauzuli jako klauzuli arbitrażowej.

W zakresie, w jakim wspomniana klauzula może być stosowana między innymi do decyzji wydanych przez Komisję na podstawie postanowień umowy i które są nierozerwalnie związane ze stosunkiem umownym – decyzji, które zgodnie z orzecznictwem nie są objęte zakresem stosowania skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE – interpretacja takiej klauzuli, zgodnie z którą taką klauzulę należy uznać za zwykłe przypomnienie skargi o stwierdzenie nieważności, skutkowałaby rozszerzeniem w drodze umownej przesłanek dopuszczalności ustanowionych w art. 263 TFUE, mimo że przesłanki te mają charakter bezwzględnych przesłanek procesowych, a zatem nie mogą być pozostawione uznaniu stron.

Ponadto zgodnie z brzmieniem tej klauzuli jej zakres nie może być ograniczony jedynie do skarg na decyzje, jakie może wydać Komisja na podstawie art. 299 TFUE.

(por. pkt 52, 53, 55, 56, 60, 61, 63, 64, 66)

5.      Zgodnie z podstawową zasadą regulującą pomoc finansową Unii ta ostatnia może finansować jedynie rzeczywiście poniesione wydatki. Stąd w celu umożliwienia Komisji przeprowadzenia kontroli beneficjent takiej pomocy musi być w stanie wykazać rzeczywisty charakter kosztów przedstawionych do finansowania w ramach projektu. Dostarczenie przez beneficjentów wiarygodnych informacji jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania systemu kontroli, ustanowionego w celu sprawdzenia, czy spełnione są warunki udzielenia pomocy. Dla uzasadnienia przyznania konkretnej dotacji nie wystarczy więc wykazać, że projekt został zrealizowany. Beneficjent pomocy zobowiązany jest udowodnić oprócz tego, że zgłoszone koszty poniósł zgodnie z warunkami przyznania danej pomocy, a jedynie należycie udokumentowane koszty mogą zostać uznane za kwalifikowane. Obowiązek spełnienia określonych warunków finansowych stanowi wręcz jedno z podstawowych zobowiązań beneficjenta, warunkuje zatem przyznanie pomocy.

(por. pkt 71)

6.      Nawet przy założeniu, że Komisja zamierza skierować do Sądu powództwo wzajemne oraz że mimo sformułowania klauzuli arbitrażowej Sąd jest właściwy do orzekania w przedmiocie tego powództwa, mając na względzie orzecznictwo, zgodnie z którym w systemie sądów Unii właściwość do orzekania w przedmiocie skargi głównej implikuje istnienie właściwości do orzekania w przedmiocie wszelkich żądań wzajemnych zgłoszonych w tym samym postępowaniu, których źródłem jest ten sam akt bądź ten sam fakt, który jest przedmiotem skargi, to powództwo wzajemne byłoby w każdym wypadku niedopuszczalne ze względu na wymogi art. 46 § 1 lit. c) regulaminu postępowania. Takie powództwo nie wynika bowiem z wymaganą jasnością ani z pism Komisji, ani z uwag przedstawionych przez tę ostatnią na rozprawie i nie jest poparte argumentami i dowodami umożliwiającymi Sądowi ocenę jego zasadności i pozwalającymi skarżącej na przygotowanie repliki.

(por. pkt 116)

7.      Obowiązek uzasadnienia spoczywa na Komisji na mocy art. 296 akapit drugi TFUE. Dotyczy on jednak wyłącznie jednostronnych działań tejże instytucji. Nie został zatem nałożony na Komisję na podstawie umowy o finansowanie. W konsekwencji zarzut oparty na braku uzasadnienia jest bezskuteczny w ramach skargi wniesionej na podstawie art. 272 TFUE, ponieważ ewentualne naruszenie tego obowiązku nie ma wpływu na obowiązki Komisji na podstawie rozpatrywanej umowy. Wniosku tego nie unieważnia argument skarżącej, zgodnie z którym, na mocy orzecznictwa, przy uwzględnieniu faktu, że decyzja o obniżeniu kwoty pomocy finansowej Unii powoduje poważne konsekwencje dla beneficjenta tej pomocy, uzasadnienie tej decyzji powinno wyraźnie przedstawiać względy uzasadniające obniżenie pomocy w stosunku do pierwotnie uzgodnionej kwoty.

(por. pkt 120–122)