WYROK SĄDU (szósta izba)

z dnia 15 lipca 2015 r.(*) 

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Europejski rynek stali sprężającej – Ustalanie cen, podział rynku i wymiana szczególnie chronionych informacji handlowych – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 101 TFUE – Współpraca w toku postępowania administracyjnego

W sprawie T‑398/10

Fapricela – Indústria de Trefilaria, SA, z siedzibą w Ançã (Portugalia), reprezentowana początkowo przez M. Gorjão-Henriquesa i S. Roux, adwokatów, następnie przez T. Guerreiro, R. Lopesa i S. Alberto, adwokatów,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez F. Castilla de la Torrego, P. Costa de Oliveira i V. Bottkę, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez adwokata M. Marquesa Mendesa,

strona pozwana,

mającej za przedmiot żądanie stwierdzenia nieważności i zmiany decyzji Komisji z dnia 30 czerwca 2010 r. C(2010) 4387 wersja ostateczna dotyczącej postępowania na podstawie art. 101 TFUE oraz art. 53 EOG (Sprawa COMP/38.344 – Stal sprężająca), zmienionej decyzją Komisji C (2010) 6676 wersja ostateczna z dnia 30 września 2010 r. oraz decyzją Komisji C (2011) 2269 wersja ostateczna z dnia 4 kwietnia 2011 r.

SĄD (szósta izba)

w składzie: S. Frimodt Nielsen (sprawozdawca), prezes, F.Dehousse i A. M. Collins, sędziowie,

sekretarz: J. Palacio González, główny administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 16 października 2014 r.

wydaje następujący

Wyrok(1)

[…]

 Postępowanie i żądania stron

56      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 8 września 2010 r. Fapricela wniosła niniejszą skargę.

57      W odrębnym piśmie zarejestrowanym w sekretariacie Sądu w tym samym dniu skarżąca wystąpiła z wnioskiem o zawieszenie wykonania zaskarżonej decyzji. Wniosek ten został oddalony postanowieniem z dnia 15 lipca 2011 r., Fapricela/Komisja (T‑398/10R, EU:T:2011:395), a rozstrzygnięcie o kosztach miało nastąpić w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Skarżąca wniosła odwołanie od tej decyzji, które zostało oddalone postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2012 r., Fapricela/Komisja [C‑507/11P®, EU:C:2012:231].

58      Pismem z dnia 12 grudnia 2010 r. Fapricela w następstwie wydania pierwszej decyzji zmieniającej dostosowała swoje zarzuty i żądania oraz wniosła zmienioną skargę.

59      Decyzją z dnia 6 czerwca 2011 r. Sąd zwrócił się do Komisji o dostarczenie mu drugiej decyzji zmieniającej. Komisja zastosowała się do tego wezwania w dniu 17 czerwca 2011 r.

60      W następstwie drugiej decyzji zmieniającej Fapricela ponownie dostosowała swoje zarzuty i żądania pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 29 lipca 2011 r.

61      Ustny etap postępowania został zakończony w dniu 21 listopada 2011 r. wraz z przedstawieniem przez Komisję dupliki w języku postępowania.

62      Ze względu na zmianę składu izb Sądu, począwszy od dnia 23 września 2013 r., sędzia sprawozdawca został przydzielony do szóstej izby, której w dniu 3 października 2013 r. została przekazana niniejsza sprawa.

63      Wstępne sprawozdanie na rozprawę, o którym mowa w art. 52 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem z dnia 2 maja 1991 r., zostało podane do wiadomości szóstej izby w dniu 7 lutego 2014 r.

64      W dniu 14 marca 2014 r. skarżąca skierowała do Sądu pismo dotyczące zaliczki na zapłatę grzywny nałożonej przez Komisję oraz toczących się dyskusji dotyczących harmonogramu płatności.

65      W dniu 9 kwietnia 2014 r., w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r., Sąd skierował na piśmie do skarżącej i Komisji szesnaście pytań.

66      W pismach z dnia 8 maja i z dnia 2 czerwca 2014 r., odpowiednio, skarżąca i Komisja ustosunkowały się do tych środków.

67      Po zapoznaniu się ze sprawozdaniem sędziego sprawozdawcy Sąd postanowił w dniu 14 maja 2014 r. o otwarciu ustnego etapu postępowania.

68      Fapricela wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności art. 1, 2 i 3 zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim artykuły te jej dotyczą;

–        ewentualnie, obniżenie kwoty nałożonej na nią grzywny;

–        obciążenie Komisji kosztami związanymi z postępowaniem.

69      Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie Fapriceli kosztami związanymi z postępowaniem.

 Co do prawa

70      Na poparcie swojej skargi skarżąca podnosi dwa zarzuty.

71      Pierwszy wywodzi ona z naruszenia art. 101 TFUE, zasad odpowiedzialności osobistej, indywidualizacji kar, domniemania niewinności, równości broni i równego traktowania, a także z naruszenia prawa do obrony i z braku uzasadnienia. Fapricela twierdzi w istocie, że nie uczestniczyła w klubie Europa, że nie miała świadomości jego istnienia (pierwsza część zarzutu), a zatem, że Komisja niesłusznie uznała, iż spółka ta uczestniczyła w jednolitym i ciągłym naruszeniu w określonej w zaskarżonej decyzji postaci (druga część zarzutu). Skarżąca podnosi ponadto, że Komisja niesłusznie przyjęła jej udział w porozumieniu w odniesieniu do splotek (trzecia część zarzutu).

72      Zarzut drugi oparty jest na naruszeniu zasad proporcjonalności, równości traktowania i indywidualizacji kar. Fapricela wysuwa w istocie argument, że, po pierwsze, wytyczne z 2006 r. są dotknięte wadą systemową, skutkującą, poprzez zastosowanie pułapu 10% obrotu, do nakładania bardziej surowych grzywien na małe przedsiębiorstwa, a po drugie, że w niniejszej sprawie Komisja nie uwzględniła, tytułem proporcjonalności i w zakresie przekraczającym pułap 10%, obrotu, szeregu czynników, które powinny były skłonić tę instytucję do obniżenia kwoty grzywny, którą spółka ta została ukarana.

73      Zarzut trzeci dotyczy błędu w obliczeniach czasu trwania uczestnictwa Fapriceli w klubie España, gdyż Komisja błędnie, zdaniem tej spółki, uwzględniła okres od października 2000 r. do marca 2001 r., w trakcie którego opuściła ona kartel.

74      Zarzut czwarty dotyczy naruszenia wytycznych z 2006 r. i zasady równości traktowania polegającego na tym, że Komisja niesłusznie nie przyznała obniżki kwoty grzywny ze względu na niewypłacalność.

75      Przy okazji dostosowania swych zarzutów i żądań wskutek przyjęcia pierwszej i drugiej decyzji zmieniającej Fapricela przedstawiła kolejno, tytułem uzupełnienia, dwa zarzuty, oparte, po pierwsze, na naruszeniu prawa do obrony, naruszeniu istotnych wymogów proceduralnych i braku uzasadnienia i, po drugie, na naruszeniu art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., i art.  7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

76      Na rozprawie skarżąca wycofała drugi zarzut uzupełniający.

77      Wreszcie w czasie rozprawy skarżąca podniosła nowy zarzut, twierdząc w istocie, że Komisja naruszyła jej prawo do obrony nie podając do jej wiadomości pierwszej decyzji zmieniającej, w której Komisja zmieniła decyzję początkową w odniesieniu do wartości sprzedaży uwzględnionej przez nią przy obliczaniu kwoty grzywny.

78      Należy kolejno zbadać zarzut przedstawiony na rozprawie, oparty na naruszeniu praw Fapriceli do obrony (podanie do wiadomości pierwszej decyzji zmieniającej), dwie pierwsze części zarzutu pierwszego (świadomość istnienia klubu Europa oraz jednolite i ciągłe naruszenie), zarzut trzeci (zdystansowanie się wobec klubu España w okresie od października 2000 r. do dnia 9 kwietnia 2001 r.), część trzecią zarzutu pierwszego (brak udziału w kartelu w zakresie splotek w ramach klubu España), drugi zarzut (nieproporcjonalny charakter grzywny i wagi naruszenia stwierdzonego w odniesieniu do skarżącej), zarzut czwarty (brak zdolności płatniczej skarżącej) i, wreszcie, przedstawiony w ramach dostosowania zarzutów i żądań zarzut uzupełniający.

 I – I – W przedmiocie podniesionego podczas rozprawy zarzutu dotyczącego naruszenia przez Komisję prawa do obrony ze względu na brak podania do wiadomości skarżącej pierwszej decyzji zmieniającej

79      Skarżąca twierdzi w istocie, że jej prawo do obrony zostało naruszone, zarówno w ramach postępowania administracyjnego, jak i przed Sądem, ponieważ Komisja nie przedstawiła jej pierwszej decyzji zmieniającej, w której zmieniła ona decyzję początkową w zakresie wartości sprzedaży, która brana jest pod uwagę przy obliczaniu kwoty grzywny.

80      Bez uszczerbku dla faktu, iż skarżącą poinformowała Komisję o kwocie związanej z wartością sprzedaży na wniosek tej instytucji z dnia 16 czerwca 2009 r. (zob. załącznik B1 do odpowiedzi na skargę), co skarżąca zresztą przyznała na rozprawie, należy stwierdzić, po pierwsze, że pierwsza decyzja zmieniająca znajduje się w załączniku do pisma w sprawie zmiany zarzutów i żądań, przedstawionego przez skarżącą w dniu 12 grudnia 2010 r., a po drugie, że pismo z dnia 29 października 2010 r., w którym Komisja poinformowała skarżącą o owej decyzji, także znajduje się w załączniku do rzeczonego pisma.

81      W konsekwencji, w przeciwieństwie do tego, co twierdzi skarżąca, pierwsza decyzja zmieniająca została podana do jej wiadomości i wykonała ona przysługującej jej prawo do obrony poprzez dokonane wskutek tego podania do wiadomości dostosowanie jej zarzutów i żądań.

82      Co za tym idzie, bez potrzeby orzekania w przedmiocie dopuszczalności tego zarzutu, podniesionego po raz pierwszy na rozprawie, należy go oddalić jako pozbawiony oparcia w okolicznościach faktycznych.

 II – II – W przedmiocie dwóch pierwszych części zarzutu pierwszego, opartego na naruszeniu art. 101 TFUE, zasad odpowiedzialności osobistej, indywidualizacji kar, domniemania niewinności, równości broni i równego traktowania, a także na naruszeniu prawa do obrony i na braku uzasadnienia.

 A – A – Przypomnienie treści zaskarżonej decyzji

83      Zgodnie z brzmieniem motywu 659 zaskarżonej decyzji:

„Fapricela była również obecna na spotkaniu w Madrycie w dniu 17 maja 2001 r. (zob. załącznik 4). W szczególności, powołując się na spotkanie w dniu 6 lipca 2001 r. (chodzi tu prawdopodobnie o spotkanie w dniu 17 maja 2001 r.), spółka twierdzi, że żadne porównanie z klubem Italia nie jest sugerowane w sposób wyraźny. Komisja podnosi jednakże, że pochodzące z okresu powstania naruszenia notatki z tego spotkania jasno wskazują na to, że »spotkanie to było poświęcone wyjaśnieniu przez producentów hiszpańskich i portugalskich spółce Tréfileurope, że ich porozumienie iberyjskie w sprawie stali sprężającej funkcjonowało doskonale (jak we Włoszech: listy klientów, wielkości sprzedaży przypadające na poszczególnych klientów i łączne wielkości sprzedaży)«.”

84      Komisja wywnioskowała z powyższego, że Fapricela wiedziała o klubie Europa począwszy od spotkania w dniu 17 maja 2001 r. (motyw 660 zaskarżonej decyzji).

85      Późne powzięcie wiadomości o istnieniu klubu Europa zostało wzięte pod uwagę przez Komisję przy ustalaniu określonej w procentach wartości sprzedaży przyjętej na podstawie wagi naruszenia (motywy 949 i 953 zaskarżonej decyzji).

 Ocena Sądu

 1. 1.1. Przypomnienie zasad dotyczących ciężaru dowodu i postępowania dowodowego, a także obowiązku uzasadnienia

86      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w dziedzinie ciężaru dowodu, z jednej strony strona lub organ zarzucający naruszenie reguł konkurencji powinien dowieść zaistnienia tego naruszenia, przedstawiając w sposób wymagany prawem fakty noszące znamiona naruszenia, a z drugiej strony przedsiębiorstwo powołujące się na prawo do obrony wobec zarzutu naruszenia jest zobowiązane wykazać, że warunki skorzystania z takiej obrony są spełnione, w związku z czym organ ten będzie musiał przedstawić inne dowody (wyrok z dnia 16 listopada 2006 r., Peróxidos Orgánicos/Komisja, T‑120/04, Zb.Orz., EU:T:2006:350, pkt 50; zob. również podobnie wyroki: z dnia 17 grudnia 1998 r., Baustahlgewebe/Komisja C‑185/95P, Rec., EU:C:1998:608, pkt 58; i z dnia 7 stycznia 2004 r., Aalborg Portland i in./Komisja, C‑204/00P, C‑205/00P, C‑211/00P, C‑213/00P, C‑217/00P i C‑219/00P, Rec., EU:C:2004:6, pkt 78). Czas trwania naruszenia jest elementem składowym pojęcia naruszenia na podstawie art. 101 ust. 1 TFUE, zaś ciężar dowodu tego elementu spoczywa zasadniczo na Komisji (wyrok Sądu z dnia 7 lipca 1994 r. Dunlop Slazenger/Komisja, T‑43/92, Rec, EU:T:1994:79, pkt 79, oraz ww. wyrok Peróxidos Orgánicos/Komisja, EU:T:2006:350, pkt 51).

87      Ów rozkład ciężaru dowodu może się jednak zmienić w zakresie, w jakim okoliczności faktyczne, na które powołuje się strona, są tego rodzaju, że druga strona będzie musiała przedstawić wyjaśnienie lub uzasadnienie, gdyż w przypadku, gdy tego nie uczyni, będzie można uznać, że dowód został przedstawiony (zob. podobnie ww. w pkt 86 wyroki: Aalborg Portland i in./Komisja, EU:C:2004:6, pkt 79; i Peróxidos Orgánicos/Komisja, EU:T:2006:350, pkt 53).

88      Jeżeli chodzi o środki dowodowe, które Komisja może dopuścić, zasadą mającą pierwszeństwo w prawie konkurencji jest zasada swobodnego doboru środków dowodowych (wyroki: z dnia 25 stycznia 2007 r., Dalmine/Komisja, C‑407/04 P, Zb.Orz. EU:C:2007:53, point 63; oraz z dnia 8 lipca 2004 r., JFE Engineering in./Komisja, T‑67/00, T‑68/00, T‑71/00 i T‑78/00, Zb.Orz., EU:T:2004:221, pkt 273). JFE Engineering i in./Komisja, T‑67/00, T‑68/00, T‑71/00 i T‑78/00, Zb.Orz., EU:T:2004:221, pkt 273). Ze względu na to bowiem, że zakaz udziału w praktykach i porozumieniach antykonkurencyjnych oraz sankcje, które grożą podmiotom naruszającym prawo, są powszechnie znane, jest też normalne, że działania, które obejmują te praktyki i porozumienia, mają miejsce poza prawem, że spotkania odbywają się potajemnie, najczęściej w państwie trzecim, a dokumentacja z tym związana jest ograniczona do minimum. Nawet jeśli Komisja odkryje dokumenty świadczące wyraźnie o bezprawnym nawiązaniu kontaktu pomiędzy przedsiębiorstwami – takie jak protokoły ze spotkań – będą one tylko fragmentaryczne i odosobnione, i dlatego często będzie konieczna rekonstrukcja poszczególnych elementów w drodze dedukcji. W większości przypadków istnienie praktyki lub porozumienia antykonkurencyjnego musi być wyprowadzone z szeregu zbieżnych zdarzeń i poszlak, które – analizowane łącznie – mogą stanowić, w braku innego spójnego wytłumaczenia, dowód naruszenia reguł konkurencji (ww. w pkt 86 wyrok Aalborg Portland i in./Komisja, EU:C:2004:6, pkt 55–57). Tego typu zbieżne zdarzenia i poszlaki pozwalają bowiem na wykazanie nie tylko istnienia zachowań lub porozumień antykonkurencyjnych, ale również czasu trwania ciągłego antykonkurencyjnego zachowania oraz okresu stosowania porozumienia zawartego z naruszeniem reguł konkurencji (wyrok z dnia 21 września 2006 r. Technische Unie/Komisja, C‑113/04 P, Zb.Orz., EU:C:2006:593, pkt 166).

89      Konieczne jest, aby Komisja przedstawiła precyzyjne i spójne dowody w celu uzasadnienia silnego przekonania, że naruszenie zostało popełnione (zobacz wyroki z dnia 6 lipca 2000 r. Volkswagen/Komisja T‑62/98, Rec., EU:T:2000:180, pkt 43, 72 i przytoczone tam orzecznictwo; oraz z dnia 25 października 2005 r. Groupe Danone/Komisja, T‑38/02, Zb.Orz., EU:T:2005:367, pkt 217 oraz przytoczone tam orzecznictwo). Niemniej nie każdy z dowodów dostarczonych przez Komisję musi koniecznie odpowiadać tym kryteriom w odniesieniu do każdego elementu naruszenia. Wystarczy bowiem, by zbiór wskazanych przez instytucję poszlak, rozpatrywany jako całość, odpowiadał temu wymogowi (ww. w pkt 88 wyrok JFE Engineering i in./Komisja, EU:T:2004:221, pkt 180, oraz ww. wyrok Groupe Danone/Komisja, EU:T:2005:367, pkt 218 ; zobacz również podobnie wyrok z dnia 20 kwietnia 1999 r. Limburgse Vinyl Maatschappij i in./Komisja, od T‑305/94 do T‑307/94, od T‑313/94 do T‑316/94, T‑318/94, T‑325/94, T‑328/94, T‑329/94 i T‑335/94, Rec, EU:T:1999:80, pkt 768 – 778, a w szczególności pkt 777). Jeśli chodzi o czas trwania naruszenia, zgodnie z orzecznictwem, w przypadku braku dowodów pozwalających na bezpośrednie ustalenie czasu trwania naruszenia, Komisja powinna przynajmniej przedstawić dowody na poparcie faktów wystarczająco zbliżonych w czasie, tak by można było rozsądnie przyjąć, że naruszenie to trwało nieprzerwanie między dwiema określonymi datami (ww. w pkt 86 wyroki Technische Unie/Komisja, EU:C:2006:593, pkt 169 ; Dunlop Slazenger/Komisja, EU:T:1994:79, pkt 79, oraz Peróxidos Orgánicos/Komisja, EU:T:2006:350, pkt 51).

90      Jeśli chodzi o wartość dowodową, jaką należy przypisać poszczególnym dowodom, trzeba podkreślić, że jedynym kryterium istotnym dla oceny swobodnie przedstawionych dowodów jest ich wiarygodność (ww. w pkt 88 wyrok Dalmine/Komisja, EU:C:2007:53, pkt 63; wyrok z dnia 8 lipca 2004 r., Mannesmannröhren‑Werke/Komisja, T‑44/00, Zb.Orz., EU:T:2004:218, pkt 84 i przytoczone tam orzecznictwo; ww. w pkt 88 wyrok JFE Engineering i in./Komisja, EU:T:2004:221, pkt 273). Zgodnie z ogólnymi regułami w dziedzinie dowodów, wiarygodność i, w konsekwencji, moc dowodowa dokumentu zależy od jego pochodzenia, okoliczności, w jakich został sporządzony, jego adresata i treści (wyrok z dnia 15 marca 2000 r., Cimenteries CBR i in./Komisja, T‑25/95, T‑26/95, T‑30/95 do T‑32/95, T‑34/95 do T‑39/95, T‑42/95 do T‑46/95, T‑48/95, T‑50/95 do T‑65/95, T‑68/95 do T‑71/95, T‑87/95, T‑88/95, T‑103/95 i T‑104/95, Rec., EU:T:2000:77, pkt 1053; opinia sędziego B. Vesterdorfa pełniącego funkcję rzecznika generalnego w sprawie Rhône‑Poulenc/Komisja, T‑1/89, EU:T:1991:38). W szczególności należy przypisać duże znaczenie okoliczności, że dokument został sporządzony w bezpośrednim związku ze zdarzeniami (wyroki z dnia 11 marca 1999 r. Ensidesa/Komisja, T‑157/94, Rec., EU:T:1999:54, pkt 312) lub przez bezpośredniego świadka tychże zdarzeń (zob. podobnie ww. w pkt 88 wyrok JFE Engineering i in./Komisja, EU:T:2004:221, pkt 207). Dokumenty, z których wynika, że między kilkoma przedsiębiorstwami dochodziło do kontaktów i że przedsiębiorstwa te realizowały dokładnie cel polegający na wyeliminowaniu z wyprzedzeniem niepewności związanej z przyszłym zachowaniem konkurentów, winny dowodzić istnienia uzgodnionej praktyki w stopniu zgodnym z wymogami prawa (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 1975 r. Suiker Unie i in./Komisja, od 40/73 do 48/73, 50/73, od 54/73 do 56/73, 111/73, 113/73 i 114/73, Rec., EU:C:1975:174, pkt 175 i 179). Ponadto oświadczenia sprzeczne z interesami oświadczającego należy z zasady postrzegać jako dowody szczególnie wiarygodne (zob. podobnie ww. w pkt 88 wyrok JFE Engineering i in./Komisja, EU:T:2004:221, pkt 207, 211 i 212).

91      Ponadto utrwaliło się już orzecznictwo, zgodnie z którym fakt przekazania swym konkurentom informacji w celu przygotowania antykonkurencyjnego porozumienia wystarcza do tego, by dowieść istnienia uzgodnionej praktyki w rozumieniu art. 101 TFUE (zobacz wyrok z dnia 8 lipca 2008 r. BPB/Komisja, T‑53/03, Zb.Orz., EU:T:2008:254, pkt 178 i przytoczone tam orzecznictwo).

92      Sąd nie może zatem orzec, że Komisja wykazała w wymagany prawem sposób istnienie danego naruszenia, jeśli jego wątpliwości w tym względzie się utrzymują (ww. w pkt 88 wyrok JFE Engineering i in./Komisja, EU:T:2004:221, pkt 177; oraz ww. w pkt 89 wyrok Groupe Danone/Komisja, EU:T:2005:367, pkt 215). W tej ostatniej sytuacji należy bowiem uwzględnić zasadę domniemania niewinności, wyrażoną w szczególności w art. 6 ust. 2 europejskiej Konwencji Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, zaliczającą się do praw podstawowych, które zgodnie z orzecznictwem Trybunału, potwierdzonym ponadto przez art. 47 ust. 2 karty praw podstawowych, są chronione przez porządek prawny Unii. Uwzględniając charakter danych naruszeń oraz charakter i stopień dotkliwości sankcji nałożonych z ich powodu, zasada domniemania niewinności obowiązuje w szczególności w postępowaniach w sprawie naruszeń prawa konkurencji, które to postępowania mogą się zakończyć nałożeniem grzywien lub okresowych kar pieniężnych (zob. wyroki z dnia 8 lipca 1999 r. Hüls/Komisja, C‑199/92 P, Rec, EU:C:1999:358, pkt 149 i 150; oraz Montecatini/Komisja, C‑235/92 P, Rec, EU:C:1999:362, pkt 175 i 176, oraz ww. w pkt 89 wyrok Groupe Danone/Komisja, EU:T:2005:367, pkt 216).

93      Ponadto to, czy doszło do naruszenia, należy oceniać wyłącznie w świetle dowodów zgromadzonych przez Komisję w decyzji stwierdzającej naruszenie, a jedyne mające znaczenie pytanie dotyczy w istocie tego, czy co dowód naruszenia został przedstawiony na podstawie takich dowodów (ww. w pkt 90 wyrok w Cimenteries CBR/Komisja, EU:T:2000:77, pkt 726).

94      Wreszcie, uzasadnienie, jakiego wymaga art. 296 TFUE, powinno być dostosowane do charakteru aktu i przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a właściwemu sądowi dokonać jej kontroli. Te wymóg uzasadnienia należy oceniać w odniesieniu do konkretnej sytuacji, w szczególności do treści aktu, charakteru przywołanych argumentów, a także interesu, jaki w uzyskaniu informacji mogą mieć adresaci aktu lub inne osoby, których dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie. Nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne elementy faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 296 TFUE, winna nie tylko opierać się na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również całość przepisów prawa regulującego daną dziedzinę (wyroki z dnia 2 kwietnia 1998 r. Komisja/Sytraval i Brink’s France, C‑367/95 P, Rec, EU:C:1998:154, pkt 63; z dnia 30 września 2003 r., Niemcy/Komisja, C‑301/96, Rec, EU:C:2003:509, pkt 87; z dnia 22 czerwca 2004 r., Portugalia/Komisja, C‑42/01, Zb.Orz., EU:C:2004:379, pkt 66).

 2. 2. W przedmiocie zasadności części pierwszej zarzutu pierwszego, dotyczącej braku świadomości istnienia paneuropejskiej części kartelu

95      Skarżąca kwestionuje w istocie okoliczności przyjęte przez Komisję zarówno w odniesieniu do okresu naruszenia przed dniem 17 maja 2001 r., jak i w odniesieniu do okresu od dnia 17 maja 2001 r. do dnia 19 września 2002 r.

 a) a) W przedmiocie okresu naruszenia przed dniem 17 maja 2001 r.

96      Fapricela kwestionuje w istocie znaczenie okoliczności uwzględnionych przez Komisję odnośnie do dwóch spotkań, które odbyły się w dniu 25 listopada 1999 r. oraz w dniu 18 października 2000 r., a które to dowody pozwalają sądzić, że skarżąca była już w tym czasie poinformowana o europejskim wymiarze kartelu.

97      Należy jednak stwierdzić, że Komisja nie uwzględniła ani tych dowodów, ani tych dwóch spotkań, bowiem uznała ona, iż nie są one dość decydujące, by można było na ich podstawie ustalić, że Fapricela wiedziała o europejskim wymiarze kartelu przed dniem 17 maja 2001 r.

98      Argumentacja przedstawiona przez skarżącą w odniesieniu do tych dwóch spotkań jest więc pozbawiona znaczenia dla sprawy i należy ją oddalić.

 b) b) W przedmiocie okresu od dnia 17 maja 2001 r. do dnia 19 września 2002 r.

99      Skarżąca w istocie podważa znaczenie zebranych przez Komisję dowodów, które miałyby świadczyć o jej świadomości europejskiego wymiaru kartelu począwszy od dnia 17 maja 2001 r.

100    Komisja powołuje się na dwa spotkania, jako mające świadczyć o tym, że Fapricela miała świadomość istnienia klubu Europa. Chodzi o spotkania, do których doszło w dniu 17 maja i w dniu 6 lipca 2001 r.

101    Należy wyjaśnić, że Komisja odnosi się w swych pismach do „innych spotkań”, w których miała uczestniczyć skarżąca, a na których omawiano paneuropejski aspekt kartelu, nie wyjaśniając jednak, jakie były to spotkania. Na podstawie analizy zaskarżonej decyzji, a w szczególności − jej załącznika nr 4, nie można jednak ustalić, które były to spotkania, a zatem − należy stwierdzić, że zaskarżona decyzja ogranicza się do powołania się na spotkania, do których doszło w dniu 17 maja i w dniu 6 lipca 2001 r.

102    W konsekwencji należy zbadać dowody, na które powołuje się Komisja, w odniesieniu do każdego z tych dwóch spotkań.

 W przedmiocie spotkania w dniu 17 maja 2001 r.

103    Z tabeli zamieszczonej w załączniku 4 do zaskarżonej decyzji wynika, że Fapricela uczestniczyła w tym spotkaniu, czego spółka ta nie kwestionuje.

104    Podnosi ona natomiast w istocie szereg argumentów o charakterze ogólnym, które dotyczą również spotkania w dniu 6 lipca 2001 r. W pierwszej kolejności, nie uczestniczyła w spotkaniach klubu Europa na półwyspie iberyjskim, ani w żadnym spotkaniu międzynarodowym, które miałoby miejsce poza półwyspem iberyjskim, ani też nie została na nie zaproszona. Okoliczność tę ma potwierdzać, po pierwsze, fakt, że w zaskarżonej decyzji nie ma żadnej wzmianki o jej uczestnictwie w spotkaniach klubu Europa lub Eurostress Information Service (zwanej dalej „ESIS”), głównego stowarzyszenia producentów stali sprężającej, ani też w spotkaniach powiązanych z tym związkiem, po drugie, fakt, iż nie jest cytowana w sekcji 9.1.5.1.7. poświęconej negocjacjom dotyczących Hiszpanii i Portugalii i, po trzecie, fakt, że nie przewidziano jej uczestnictwa w rozszerzonym klubie Europa w 2002 r. (zob. pkt 48 powyżej). W drugiej kolejności, spółka ta nie prowadzi działalności poza rynkiem iberyjskim. W trzeciej kolejności, do kartelu przystąpiła na jego późnym etapie. W czwartej kolejności, inni jego członkowie nie uznawali jej za stronę porozumienia paneuropejskiego. W piątej kolejności, wszystko, a w szczególności model koordynacji przypisany spółce Tycsa, wskazuje na to, iż pozostali członkowie usiłowali odsunąć ją od porozumienia paneuropejskiego.

105    Podnosi ona ponadto szereg argumentów odnoszących się konkretnie do spotkania w dniu 17 maja 2001 r. W pierwszej kolejności, spółka ta nie pamięta, aby Tréfileurope uczestniczyła w tym spotkaniu, i podkreśla, że brak jest wzmianki o jej udziale w sporządzonych przy tej okazji notatkach (s. 30044 akt postępowania administracyjnego). W drugiej kolejności, skarżąca podnosi, że notatki te opisywały tylko rozmowę dwustronną pomiędzy spółkami Emesa i Tréfileurope, w której nie brała ona udziału. W trzeciej kolejności, udział Tréfileurope można uważać, co najwyżej, za próbę dostania się do klubu España, i nie można stąd wnioskować, iż rozmowy z tym przedsiębiorstwem wykraczały poza porozumienie iberyjskie. W czwartej kolejności, żaden dowód, nawet dokument znajdujący się na stronie 34552 akt sprawy, nie pozwala na wykazanie, że podczas tego spotkania mówiono o klubie Italia. W piątej kolejności skarżąca twierdzi, że, nawet jeśli na ten temat wymieniane były informacje, nie jest to istotne dla wykazania, że Fapricela wiedziała o pozaiberyjskim wymiarze kartelu. Po szóste, skarżąca kwestionuje znaczenie dowodów znajdujących się na stronach 30 044, 30 045, 20 008, 20 011, 20 063, 11 690, 11 691, 11 697, 11 698 i 34 612 akt sprawy. W siódmej kolejności skarżąca podnosi, że o dokumentach tych nie została ona w każdym razie poinformowana w ramach postępowania administracyjnego, co stanowi naruszenie prawa do obrony i zasady kontradyktoryjności. W ósmej kolejności podważa ona twierdzenie, że podczas tego spotkania omawiane były jej udziały rynkowe w Unii, a w szczególności − interpretację przyjętą w tym względzie przez Komisję w odniesieniu do dowodów zawartych na stronie 30 666 akt sprawy.

 – – W przedmiocie poinformowania Fapriceli o dowodach

106    Fapricela, zapytana o to na piśmie przez Sąd, przyznała, że otrzymała nośnik DVD, który został jej wysłany przez Komisję w dniu 8 października 2008 r.

107    Przyznała ona także, że została przy tej okazji zawiadomiona przez tę instytucję, iż z dokumentami o charakterze poufnym, dotyczącymi wniosków o złagodzenie sankcji, wyszczególnionymi na nośniku DVD, który został jej wysłany w dniu 8 października 2008 r., można było zapoznać się w pomieszczeniach Komisji.

108    Fapricela następnie przyznała w trakcie rozprawy w dniu 16 października 2014 r., że całokształt uwzględnionych przez Komisję dowodów, do których, jak uznała w swych pismach procesowych, nie otrzymała dostępu, była albo w jej posiadaniu i zawarta w załącznikach do skargi, albo dostępna na nośniku DVD, który został jej wysłany przez Komisję, albo udostępniona do wglądu w pomieszczeniach tej instytucji.

109    Fapricela w konsekwencji wycofała zarzut dotyczący naruszenia prawa do obrony.

 – – W przedmiocie obecności spółki Tréfileurope na spotkaniu w dniu 17 maja 2001 r.

110    Należy zauważyć, że Fapricela nie zakwestionowała twierdzenia Komisji, zgodnie z którym obecność spółki Tréfileurope na spotkaniu w dniu 17 maja 2001 r. została potwierdzona przez tę spółkę w jej oświadczeniach z dnia 11 czerwca 2003 r. (znajdujących się na stronie 34 552 akt) oraz w notatkach Emesy i informacjach dostarczonych przez Tycsę (zob. załącznik 4 zaskarżonej decyzji, punkt dotyczący spotkania w dniu 17 maja 2001 r.).

111    Sąd uważa zatem, że w świetle tych dowodów zostało wykazane w sposób wymagany prawem, iż przedsiębiorstwo to było obecne na tym spotkaniu i że należy w związku z tym odrzucić podniesione przez skarżącą w tym względzie twierdzenia przeciwne.

 – – W przedmiocie treści dyskusji przeprowadzonej ze spółką Tréfileurope podczas spotkania w dniu 17 maja 2001 r.

112    Fapricela i Komisja mają rozbieżne stanowiska zarówno co do przebiegu spotkania w dniu 17 maja 2001 r., który został przedstawiony przez Komisję w załączniku nr 4 do zaskarżonej decyzji, jak i co do interpretacji, jaką należy mu nadać.

113    Co prawda zgadzają się one co do tego, iż powiedziano, że klub España „funkcjonował doskonale”, lecz skarżąca uważa w istocie, że Komisja niesłusznie wyciągnęła na tej podstawie wniosek, iż ze spółką Tréfileurope dyskutowano o paneuropejskiej części kartelu. Twierdzi ona ponadto, że brak jest dowodów pozwalających na stwierdzenie, iż podczas tego spotkania odnoszono się do klubu Italia.

114    Na wstępie należy zauważyć, że Komisja nie przyjmuje w zaskarżonej decyzji, iż omawiano całokształt klubu Europa czy też kartelu. Jedyna dyskusja, o której mowa w załączniku nr 4 do zaskarżonej decyzji, dotyczyła klubu Italia, co doprowadziło Komisję do stwierdzenia, iż uczestnicy tego spotkania powinni byli od tego momentu mieć świadomość paneuropejskiego zasięgu kartelu.

115    Przed dokonaniem oceny tego, czy dyskusja na temat klubu Italia może stanowić dla Komisji podstawę wystarczającą do pociągnięcia do odpowiedzialności wszystkich uczestników spotkania w odniesieniu do całego kartelu, a w szczególności − jego części paneuropejskiej, należy zbadać, w jakim zakresie Komisja wykazała w sposób wystarczający pod względem prawnym treść dyskusji, która miała miejsce.

116    Z pism procesowych Komisji wynika, że dowód z dokumentów, na który powołuje się ona w odniesieniu do treści dyskusji, która miała miejsce między członkami klubu España i Tréfileurope, to oświadczenie złożone przez Tréfileurope w ramach współpracy (s. 34552 akt postępowania administracyjnego, załącznik E2).

117    Z oświadczenia tego wynika, że:

„Przedmiotem tego spotkania jest wyjaśnienie przez producentów hiszpańskich i portugalskich spółce Tréfileurope, że ich iberyjskie porozumienie, dotyczące drutu ze stali sprężającej, funkcjonowało doskonale (jak we Włoszech: listy klientów, ilości przypadające na klientów i udziały przedsiębiorstw w zaopatrywaniu poszczególnych klientów). Poinformowali oni również spółkę Tréfileurope o uzgodnionych między nimi podwyżkach cen”.

118    Wzmianka „jak we Włoszech” mogłaby sugerować, że Tréfileurope stwierdziła na spotkaniu, że klub España działał w taki sam sposób, co klub Italia. Taka jest teza Komisji.

119    Jednakże nie można wykluczyć, że stwierdzenie to było jedynie porównaniem pomiędzy klubem España i klubem Italia dokonanym przez przedstawiciela spółki Tréfileurope podczas pisania tego akapitu, a w trakcie spotkania nie wspomniano o porównaniu między oboma klubami.

120    Sąd uważa w konsekwencji, że dowód ten nie wystarcza sam w sobie do wykazania, iż uczestnicy spotkania, do którego doszło w dniu 17 maja 2001 r., przy tej okazji rzeczywiście omawiali klub Italia.

121    Ponadto Komisja wskazuje w przypisach w załączniku nr 4 do zaskarżonej decyzji dowody pochodzące od spółek Emesa i Tycsa, które przedstawiła w odpowiedzi na pisemne pytanie Sądu (załącznik E3).

122    Tymczasem należy stwierdzić, że owe dowody, w tym wiadomość elektroniczna wysłana przez pana P., ograniczają się do potwierdzenia faktu, że w dniu 17 maja 2001 r. doszło do spotkania, w którym uczestniczyła Tréfileurope, ale nie pozwalają na ustalenie w sposób wymagany prawem treści dyskusji w przedmiocie klubu Italia, która miała miejsce przy tej okazji.

123    Ponadto należy oddalić Komisji przedstawioną podczas rozprawy argumentację, zgodnie z którą z notatek tych wynika, że w trakcie tego spotkania doszło do wymiany informacji na temat cen we Włoszech, co wcale nie wynika z przedstawionych dowodów.

124    Istnieją zatem wątpliwości co do treści spotkania, które trzeba interpretować na korzyść skarżącej.

125    W konsekwencji należy stwierdzić, że Komisja nie wykazała w wymagany prawem sposób, iż począwszy od spotkania, do którego doszło w dniu 17 maja 2001 r., skarżąca musiała mieć świadomość istnienia klubu Europa.

 W przedmiocie spotkania w dniu 6 lipca 2001 r.

126    Należy przypomnieć, że w odniesieniu do tego spotkania w załączniku nr 4 do zaskarżonej decyzji można znaleźć, w szczególności, następujące wyjaśnienia:

„Notatki z tego spotkania zawierają również tabelę przedstawiającą ilości splotek i przydział udziałów rynkowych w Hiszpanii, Portugalii i w pozostałej części UE na rzecz spółek GSW, Aceralia i Fapricela (łączna wielkość ich udziałów wynosiła 100%, a także wskazującą, że przynajmniej w tym okresie jedynie GSW i Aceralia eksportowały do pozostałej części Europy, podczas gdy Fapricela sprzedawała splotki tylko w państwach iberyjskich)”.

127    Komisja uważa, że informacje zawarte w notatkach uzyskanych od Tycsy (s. 30066 akt postępowania administracyjnego, załącznik VII do skargi, s. 895) nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do zakresu tego spotkania.

128    Elementy uwzględnione przez Komisję dotyczą jednak udziałów, jakie miały spółki GSW, Aceralia i Fapricela na rynkach w Hiszpanii, Portugalii i w pozostałej części Unii, i znajdują się w tabeli położonej na dole po lewej stronie owego dokumentu.

129    Tymczasem wspomniane elementy w istocie świadczą jedynie o tym, że niektórzy członkowie klubu España prowadzili sprzedaż poza Hiszpanią, co nie stanowi jednak dowodu na to, iż podczas tego spotkania pojawiły się dyskusje na temat klubu Europa, ponieważ oba te aspekty kartelu były zupełnie rozdzielone.

130    W konsekwencji należy uznać, że Komisja nie przedstawiła dowodu na to, iż począwszy od dnia 6 lipca 2001 r. skarżąca musiała mieć świadomość istnienia paneuropejskiej części kartelu.

131    Należy więc przyjąć część pierwszą zarzutu pierwszego.

 3. 3. W przedmiocie zasadności części drugiej zarzutu pierwszego, opartej na błędnej kwalifikacji przez Komisję naruszenia jako jednolitego i ciągłego

132    W ramach części drugiej zarzutu pierwszego Fapricela twierdzi w istocie, że ponieważ nie miała świadomości istnienia paneuropejskiej części kartelu, nie można jej zarzucać, iż uczestniczyła w jednolitym i ciągłym naruszeniu w okresie od dnia 2 grudnia 1998 r. do dnia 19 września 2002 r.

133    Należy przypomnieć, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, iż porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki mogą być traktowane jako elementy konstytutywne jednolitego porozumienia antykonkurencyjnego jedynie wówczas, gdy zostanie ustalone, że wpisują się one w ogólny plan realizujący wspólny cel. Poza tym jedynie w przypadku, gdy przedsiębiorstwo w momencie udziału w tych porozumieniach, decyzjach i uzgodnionych praktykach wiedziało lub powinno było wiedzieć, że postępując w ten sposób, staje się częścią jednolitego porozumienia, jego udział w danych porozumieniach, decyzjach i uzgodnionych praktykach może stanowić wyraz przystąpienia do tego porozumienia (ww. w pkt 90 wyrok Cimenteries CBR i in./Komisja, EU:T:2000:77, pkt 4027 i 4112, oraz wyrok z dnia 16 czerwca 2011 r. Putters International/Komisja, T‑211/08, Zb.Orz., EU:T:2011:289, pkt 31 i nast).

134    Z orzecznictwa tego wynika zatem, że, aby ustalić udział przedsiębiorstwa w jednolitym i ciągłym naruszeniu, muszą zostać łącznie spełnione trzy przesłanki: istnienie ogólnego planu realizującego wspólny cel, celowe przyczynianie się przedsiębiorstwa do realizacji tego planu oraz fakt, iż miało ono (udowodnioną lub domniemaną) wiedzę na temat noszących znamiona naruszenia zachowań pozostałych uczestników (ww. w pkt 133 wyrok Putters International/Komisja, EU:T:2011:289, pkt 35).

135    Jeżeli natomiast przedsiębiorstwo uczestniczyło bezpośrednio w jednym lub większej liczbie zachowań antykonkurencyjnych stanowiących naruszenie jednolite i ciągłe, ale nie zostało wykazane, że poprzez swoje własne zachowanie zamierzało ono przyczynić się do realizacji wspólnych celów wyznaczonych przez pozostałych uczestników kartelu i że znało wszystkie zachowania stanowiące naruszenie, planowane lub wdrażane przez inne przedsiębiorstwa dla realizacji tych samych celów, lub że w sposób rozsądny mogło je przewidzieć oraz że było gotowe zaakceptować związane z tym ryzyko, Komisja jest uprawniona do przypisania mu odpowiedzialności jedynie za zachowania, w których uczestniczyło ono bezpośrednio, i za zachowania planowane lub wdrażane przez innych uczestników dla realizacji tych samych celów co cele tego przedsiębiorstwa, co do których wykazano, że wiedziało ono o nich lub że w sposób rozsądny mogło je przewidzieć i było gotowe zaakceptować związane z tym ryzyko (wyrok z dnia 6 grudnia 2012 r. Komisja/Verhuizingen Coppens, C-441/11 P, Zb.Orz., EU:C:2012:778, pkt 44).

136    Nie może to jednak prowadzić do zwolnienia tego przedsiębiorstwa z odpowiedzialności za zachowania, co do których bezsporne jest, że wzięło w nich udział, lub za które może być faktycznie uznane odpowiedzialnym. Fakt, że dane przedsiębiorstwo nie uczestniczyło we wszystkich istotnych elementach składowych kartelu lub że odgrywało ono nieznaczną rolę w aspektach, w których uczestniczyło, nie ma bowiem znaczenia dla stwierdzenia, że popełniło ono naruszenie, gdyż elementy te należy uwzględnić jedynie przy ocenie zakresu i wagi naruszenia i ewentualnie określeniu grzywny (ww. w pkt 135 wyrok w sprawie Komisja/Verhuizingen Coppens, EU:C:2012:778, pkt 45).

137    Podzielenie w ten sposób decyzji Komisji kwalifikującej cały kartel jako jednolite i ciągłe naruszenie jest jednak możliwe jedynie wówczas, gdy z jednej strony danemu przedsiębiorstwu umożliwiono w toku postępowania administracyjnego zrozumienie, że zarzuca mu się również uczestnictwo w każdym z zachowań stanowiących ten kartel, a tym samym obronę w tym zakresie, i jeżeli z drugiej strony decyzja ta jest wystarczająco jasna w tym względzie (ww. w pkt 135 wyrok Komisja/Verhuizingen Coppens, EU:C:2012:778, pkt 46).

138    Wynika z tego, że w sytuacji, gdy spełnione są określone powyżej warunki, jeżeli sąd Unii stwierdzi, iż Komisja nie wykazała zgodnie z wymogami prawa, że dane przedsiębiorstwo w trakcie swego udziału w jednym z zachowań antykonkurencyjnych stanowiących naruszenie jednolite i ciągłe wiedziało o innych zachowaniach antykonkurencyjnych pozostałych uczestników kartelu, służących realizacji tych samych celów, lub że w sposób rozsądny mogło je przewidzieć i było gotowe ponieść związane z tym ryzyko, jedyną konsekwencją, jaką sąd ów może z tego wyciągnąć, jest to, że przedsiębiorstwu temu nie można przypisać odpowiedzialności za owe inne zachowania, a tym samym za naruszenie jednolite i ciągłe w całości, oraz że zaskarżoną decyzję należy uznać za bezzasadną w tym tylko zakresie (ww. w pkt 135 wyrok Komisja/Verhuizingen Coppens, EU:C:2012:778, pkt 47).

139    W niniejszej sprawie nie wykazano w sposób wymagany prawem, że Fapricela miała świadomość istnienia pozaiberyjskiego i paneuropejskiego aspektu kartelu oraz charakteryzującego go całościowego planu, ani od dnia 17 maja 2001 r. (zob. pkt 125 powyżej), ani od dnia 6 lipca 2001 r. (zob. pkt 130 powyżej).

140    Ponadto należy stwierdzić, że Komisja nie przyjęła w zaskarżonej decyzji żadnego innego pochodzącego z okresu po dniu 6 lipca 2001 r. dowodu, który świadczyłby o tym, że Fapricela miała świadomość istnienia klubu Europa przed dniem 19 września 2002 r., tj. dniem, w którym naruszenie dobiegło końca.

141    W konsekwencji nie wykazano, iż Fapricela miała świadomość istnienia klubu Europa w okresie, w którym miało miejsce podniesione przeciwko niej naruszenie.

142    Komisja zatem niesłusznie twierdzi, że skarżąca popełniła naruszenie jednolite i ciągłe od dnia 2 grudnia 1998 r. do dnia 19 września 2002 r., polegające, z jednej strony, na udziale w tym okresie w klubie España, a z drugiej strony, począwszy od maja 2001 r., na świadomości, co prawda na późnym etapie, istnienia klubu Europa, przy czym istnienie tej drugiej części składowej jednolitego naruszenia nie zostało w istocie wykazane.

 4. 4. Wniosek wstępny

143    Ze względu na to, iż należy uznać zasadność pierwszej i drugiej części zarzutu pierwszego, należy stwierdzić nieważność art. 1 zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim Komisja stwierdza w nim, że skarżąca naruszyła art. 101 ust. 1 TFUE uczestnicząc, poza naruszeniem wspomnianych przepisów na rynku iberyjskim, w kartelu obejmującym rynek wewnętrzny, a następnie EOG.

 III – III – III – W przedmiocie zarzutu trzeciego, opartego na przyjęciu w odniesieniu do Fapriceli błędnego czasu trwania naruszenia w zakresie jej uczestnictwa w klubie España

144    Fapricela podnosi w istocie, że Komisja niesłusznie przyjęła jej ciągłe uczestnictwo w klubie España od dnia 2 grudnia 1998 r. do dnia 19 września 2002 r. Twierdzi ona, że zdystansowała się ona od niego w okresie od października 2000 r. do dnia 9 kwietnia 2001 r. i że przyjęła w tym okresie postawę konkurencyjną.

 A – A – Przypomnienie treści zaskarżonej decyzji

145    Zgodnie z motywami 529 i 530 zaskarżonej decyzji:

„(529) Fapricela utrzymuje […], że uczestniczyła w naruszeniu tylko w okresie od 1999 r. do lutego 2000 r. i w okresie od kwietnia do lipca 2001 r. (choć przyznaje, że wznowiła działalność kartelową od dnia 18 kwietnia 2001 r., ona sama nie uważała się za członka kartelu, o czym wiedzieli jego pozostali członkowie) i (ale tylko formalnie) w okresie od sierpnia 2001 r. do września 2002 r. Fapricela odwołuje się do swej rzekomej wyraźnej odmowy wzięcia udziału w spotkaniu w dniu 28 marca 2001 r. i do faktu, że nie zapłaciła składki w ESIS za 2000 r. Fapricela wnosi stąd, że jej odpowiedzialność powinna zostać wykluczona począwszy od marca 2001 r. i że Komisja powinna uwzględnić fakt, iż w rzeczywistości nie uczestniczyła ona w kartelu w okresie od sierpnia 2001 r. do września 2002 r.

(530)      Z dowodów opisanych w załączniku nr 4 do zaskarżonej decyzji oraz w jej sekcjach 9.2.2.1 i 9.2.2.5 wynika, że od dnia 2 grudnia 1998 r. aż do momentu przeprowadzenia kontroli przez Komisję Fapricela uczestniczyła w sposób regularny i ciągły w spotkaniach klubu España, a w razie jej nieobecności jej sytuacja była omawiana. Rzekomej odmowy przez Fapricelę wzięcia udziału w spotkaniu w dniu 28 marca 2001 r. nie można interpretować jako zdystansowania się od kartelu (zob. motyw 589). Przeciwnie, Fapricela kontynuowała swój udział w spotkaniach kartelu niecały miesiąc później (tj. w dniu 18 kwietnia 2001 r., zob. motyw 529 i załącznik 4 do decyzji). Co więcej, podnoszonej nieobecności Fapriceli w spotkaniach w okresie od października 2000 r. do kwietnia 2001 r. przeczą dowody wskazane w załączniku 4 do decyzji, które świadczą o tym, że brała ona udział w spotkaniach w dniu 18 października 2000 r., w dniu 23 marca 2001 r., w dniu 9 kwietnia 2001 r. i w dniu 18 kwietnia 2001 r. Fapricela nie przedstawiła innych dowodów świadczących o tym, że w jakimkolwiek momencie zdystansowała się od tego, co zostało uzgodnione w trakcie spotkań, a zatem i od kartelu (zob. motyw 588). Fapricela przyznaje ponadto, że uczestniczyła w spotkaniu w dniu 9 kwietnia 2001 r., na którym osiągnięto porozumienie mające na celu zwiększenie cen w segmentach klientów począwszy od czerwca 2001 r., i że do września 2002 r. regularnie i w sposób ciągły uczestniczyła w spotkaniach klubu España. W konsekwencji Komisja doszła do wniosku, że Fapricela uczestniczyła w klubie España nieprzerwanie od dnia 2 grudnia 1998 r. do dnia 19 września 2002 r.”

 Ocena Sądu

 1. 1. Przypomnienie zasad dotyczących zdystansowania

146    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeśli zostało ustalone, że przedsiębiorstwo uczestniczyło w mających antykonkurencyjny charakter zebraniach konkurujących ze sobą przedsiębiorstw, to na przedsiębiorstwie tym spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów, które mogą świadczyć, że jego udziałowi w tych spotkaniach w najmniejszym stopniu nie przyświecał cel antykonkurencyjny, poprzez wykazanie, że poinformowało ono swoich konkurentów o tym, iż uczestniczy w tych spotkaniach w innym aniżeli oni celu. Aby udział danego przedsiębiorstwa w takim zebraniu nie mógł być uznany za milczącą zgodę na niedozwoloną inicjatywę ani za zaakceptowanie jej wyniku, konieczne jest, aby to przedsiębiorstwo publicznie zdystansowało się od tej inicjatywy w taki sposób, żeby pozostałe przedsiębiorstwa stwierdziły, iż zaprzestaje ono uczestnictwa w porozumieniu lub też, że poinformuje o nim jednostki administracyjne (zob. wyrok z dnia 3 maja 2012 r., Comap/Komisja, C‑290/11P, EU:C:2012:271, pkt 74 i 75 i przytoczone tam orzecznictwo, i z dnia 7 lutego 2013 r., Slovenská sporiteľňa, C‑68/12, Zb.Orz., EU:C:2013:71, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo).

 2. 2. W przedmiocie zasadności zarzutu trzeciego

 a) a) Przypomnienie dowodów przyjętych przez Komisję w zaskarżonej decyzji

147    Należy przypomnieć dowody przyjęte przez Komisję w zaskarżonej decyzji w zakresie udziału Fapriceli w klubie España między dniem 18 października 2000 r. a dniem 9 kwietnia 2001 r.

148    Komisja na wstępie stwierdza udział Fapriceli w spotkaniu w dniu 18 października 2000 r. i wyjaśnia:

„Tycsa […]. Dyskusje na temat strategii, jaką należy przyjąć w przypadku splotek. Jedno z niejawnych spotkań z wytwórcami portugalskimi i hiszpańskimi, w trakcie których, zdaniem Emesy, często omawiane były ceny, ograniczenia sprzedaży i klienci […]. Również Arcelor España i in. : przyznawanie kontyngentów sprzedaży: Fapricela 20 %, Tycsa 40 %, Emesa 40 %. Rozmowa również na temat przyznanej liczby: »Tréfilunion 3 000 ton Portugalia … Globalnie, splotki = 88 000 ton… Fapricela deklaruje 300T/… w Hiszpanii« (oryginał w języku hiszpańskim)”.

149    Jeżeli chodzi o miesiące styczeń i luty 2001 r., Komisja, chociaż nie posiada listy uczestników, stwierdza:

„[W] notatkach Emesy kopie łącznych wyników sprzedaży drutu na rynku iberyjskim za 1 kwartał, jak niżej: »Proderac, GSW (Tycsa + TQ), Aceralia (Emesa + Galycas), Socitrel i Fapricela«, a także wyliczone odchylenia między rzeczywistą sprzedażą i ustalonymi kwotami (»% rzecz. i % uzgod.« - oryginał w języku hiszpańskim)”.

150    W odniesieniu do spotkania w dniu 15 marca 2001 r. Komisja nie przyjmuje udziału Fapriceli, ale wskazuje jednak:

„[W] trakcie spotkania rozdano cztery dokumenty, które dotyczyły, odpowiednio: 1) sprzedaży na »rynku iberyjskim« w styczniu i lutym 2001 r. spółek Proderac, GSW (Tycsa + CTQ), Aceralia (Emesa + Galycas), Socitrel i Fapricela […]”.

151    Odnośnie do spotkania w dniu 23 marca 2001 r. Komisja wspomina o obecności Socitrelu, „który reprezentował również Fapricelę”; Komisja w odniesieniu do tego spotkania zaznacza, że „po rozstrzygnięciu sporu między Fapricelą, Tycsą i Emesą w kwestii tego, które przedsiębiorstwo będzie dokonywać dostaw do pewnego klienta, Fapricela »obiecała realizować porozumienie, które dawało tak dobre rezultaty« (oryginał w języku hiszpańskim) (przypis)” oraz że „na zakończenie omówiono dostawy i ceny splotek Fapriceli, Emesy i Tycsy w odniesieniu do pewnego klienta”.

152    Jeśli chodzi o kwiecień 2001 r. Komisja wskazuje, że „znaleziony u Tycsy dokument (przypis) na temat sprzedaży w Hiszpanii i Portugalii opisuje odchylenia od kwot uzgodnionych dla Emesy, Galycasa, GSW, Socitrelu, Fapriceli i Proderacu w styczniu, lutym, marcu i całym pierwszym kwartale 2001 r. (przypis)”.

153    Wreszcie bezsporne jest, iż Fapricela uczestniczyła w spotkaniu w dniu 9 kwietnia 2001 r.

 b) b) Argumenty stron

154    Fapricela utrzymuje w istocie, że:

–        począwszy od października 2000 r. stopniowo dystansowała się od porozumienia i że publicznie odmówiła udziału w spotkaniach od tego momentu aż do marca 2001 r.;

–        w tym okresie przyjęła postawę niezależną i konkurencyjną, na co wskazuje fakt, że w marcu 2001 r. jej sprzedaż wzrosła o 400%;

–        swój udział wznowiła w dniu 9 kwietnia 2001 r., jednak miało to miejsce pod presją ze strony pozostałych członków kartelu.

155    Ponadto kwestionuje w istocie:

–        fakt, że Socitrel reprezentował ją na spotkaniu w dniu 23 marca 2001 r.;

–        dowody przedstawione przez Komisję:

–        odnoszące się do faktu omawiania cen w styczniu i lutym 2001 r.;

–        dotyczące treści rozmów, które miały miejsce podczas spotkań w dniach 15 i 23 marca 2001 r.;

–        i twierdzi, że o niektórych z tych dowodów nie została przez Komisję powiadomiona.

156    Spółka jest zdania, że dostarczyła dowodów przeciwnych wystarczających do odwrócenia ciężaru dowodu i przeniesienia go na Komisję.

157    Wreszcie skarżąca zarzuca Komisji, że ta nie ustosunkowała się w zaskarżonej decyzji odpowiedzi wobec argumentów, które zostały podniesione w ramach postępowania administracyjnego, a także podważa przy okazji rok przyjęty przez Komisję jako punkt odniesienia dla wartości sprzedaży, którą należy uwzględnić, biorąc pod uwagę podnoszone opuszczenie przez nią kartelu w okresie od października 2000 r. do kwietnia 2001 r.

158    Komisja nie zgadza się z tą argumentacją.

 c) c) W przedmiocie naruszenia prawa do obrony skarżącej

159    W zakresie dotyczącym zarzucanego przez Fapricelę naruszenia przysługującego jej prawa do obron, polegającego na tym, że Komisja nie podała jej do wiadomości pewnych dowodów, należy odesłać do pkt 106-109 powyżej i przypomnieć, że na rozprawie skarżąca zrezygnowała z powołania się na ten zarzut.

 d) d) W przedmiocie spotkania w dniu 18 października 2000 r.

160    Odnośnie do spotkania w dniu 18 października 2000 r. Fapricela, w odpowiedzi na pytania na piśmie zadane przez Sąd, a także, po raz kolejny, podczas rozprawy, przyznała, iż uczestniczyła w tym spotkaniu.

161    Ponadto należy stwierdzić, że Fapricela nie przedstawia żadnego dowodu publicznego zdystansowania się przez nią podczas spotkania w dniu 18 października 2000 r.

162    Powołuje się ona bowiem jedynie na dowody pochodzące z okresu po tym spotkaniu (strony 20 058-20 060 akt postępowania administracyjnego, do których odwołuje się ona w pkt 172 skargi, dotyczą w istocie „sporu”, który miał miejsce podczas spotkania w dniu 23 marca 2001 r.) i wyciąga na ich podstawie wniosek, że jej „nieobecność” na spotkaniach po spotkaniu w dniu 18 października 2000 r. aż do spotkania w dnia 9 kwietnia 2001 r. oznacza, że po spotkaniu w dniu 18 października 2000 r. zdystansowała się od kartelu.

163    Co więcej, jak wynika z załącznika 4 do zaskarżonej decyzji, podczas tego spotkania omawiana była strategia w zakresie splotek oraz przydział kwot − w szczególności spółce Fapricela − a także przyznane, między innymi tej spółce (zob. pkt 148 powyżej), liczby ton, przy czym skarżąca nie przedstawiła dowodów, które podważyłyby ustalenia Komisji.

164    Podniesioną przez skarżącą argumentację należy zatem oddalić.

 e) e) W przedmiocie spotkań, które odbyły się w styczniu i w lutym 2001 r.

165    W odniesieniu do spotkań, które odbyły się w styczniu i lutym 2001 r., należy stwierdzić, że, jak wynika z załącznika 4 do zaskarżonej decyzji, w posiadaniu spółki Emesa były dane dotyczące „wyników sprzedaży drutu na rynku iberyjskim za 1 kwartał”, a także „wyliczonych odchyleń między rzeczywistą sprzedażą i ustalonymi kwotami” różnych przedsiębiorstw, w tym Fapriceli. Załącznik nr 4 odsyła do stron 27 946, 28 544-28 549 i 33 622 akt administracyjnych.

166    Po pierwsze, Fapricela utrzymuje, iż strona 27 946 to jedynie pusta kartka i że nie został jej przyznany dostęp do strony 33 622. Po drugie, strona 28 544 zawiera jej zdaniem tabelę z danymi dotyczącymi sprzedaży zrealizowanej w styczniu, lutym i marcu 2001 r., które jednak nie mogły zostać opracowane w styczniu ani w lutym 2001 r., a jedynie dopiero później, i istnieje możliwość, że owa tabela zawiera dane dostarczone przez Fapricelę po jej powrocie do klubu España. Po trzecie, strony 28 546 i 28 547 zawierają dane dotyczące tego samego okresu, bez wskazania daty ich opracowania, ale które są poprzedzone wcześniejszą tabelą, zawierające już dane dotyczące marca. Po czwarte, w odniesieniu do tabeli prognoz sprzedaży z marca (strona 28 548), rzekomo sporządzonej w dniu 15 marca 2001 r., przyznano w niej Fapriceli sprzedaż niższą niż ta wskazana w tabeli znajdującej się na s. 28 544 akt sprawy. Owa różnica między wysokością prognoz opracowanych w dniu 15 marca 2001 r. i wielkością rzeczywiście zrealizowanej sprzedaży przemawia za przyjęciem twierdzenia, że w tym okresie skarżąca zdystansowała się od klubu España. Uczestnicy klubu España nie mieli bowiem dostępu do danych faktycznych dotyczących sprzedaży Fapriceli i twierdzili, że te obroty znacznie spadły, co można wytłumaczyć jedynie próbą wykluczenia z rynku przedsiębiorstwa odmawiającego uczestnictwa w klubie España.

167    Po pierwsze, należy stwierdzić, że strony 27 946 i 33 622 są pozbawione jakiegokolwiek znaczenia dla okresu od stycznia do lutego 2001 r., ponieważ jest to, odpowiednio, pusta strona zawierająca jedynie słowo „notebook” oraz pierwsza strona wniosku o złagodzenie sankcji złożonego przez Arcelor España, SA, Mittal Steel Company NV i jej spółki zależne oraz przez Tréfileurope i jej spółki zależne, która nie zawiera żadnej wzmianki dotyczącej okresu od stycznia do lutego 2001 r.

168    Po drugie, z odpowiedzi na pytania na piśmie zadane Komisji przez Sąd wynika, że strony 28 544-28 549 akt postępowania administracyjnego są w rzeczywistości istotne dla spotkania w dniu 15 marca 2001 r. (pkt 15 odpowiedzi Komisji). W konsekwencji należy stwierdzić, że poczynione w załączniku nr 4 do zaskarżonej decyzji odesłania do wspomnianych stron akt sprawy są błędne.

169    Po trzecie, strony 28 544-28 549 akt postępowania administracyjnego zawierają różnego rodzaju tabele dotyczące sprzedaży różnych członków klubu España w miesiącach styczniu, lutym i marcu 2001 r., wraz z ich zmianami w górę lub w dół, jak też tabelę (s. 28548) na temat prognoz sprzedaży z dnia 15 marca 2001 r.

170    Jak wskazuje Fapricela, istnieje różnica między tabelą dotyczącą prognoz sprzedaży z dnia 15 marca 2001 r. i tabelą (strona 28 544) dotyczącą sprzedaży w marcu 2001 r.

171    Należy jednak stwierdzić, że nic nie pozwala na wyciągnięcie na podstawie stron 28 544 −28 549 wniosku, iż w miesiącach styczniu i lutym 2001 r. odbywały się spotkania.

172    Co najwyżej można stwierdzić, iż w dyspozycji spółki Emesa znajdowały się poufne dane dotyczące sprzedaży spółki Fapricela w miesiącach styczniu, lutym i marcu 2001 r., przy czym nie sposób jest wskazać momentu, w którym Emesa otrzymała te dane. Jednoczesne istnienie tabel z prognozami i tabel z danymi rzeczywistymi, dotyczącymi marca 2001 r., pozwala ponadto na przyjęcie założenia, że dane te zostały uzyskane po styczniu i lutym 2001 r.

173    Jednakże skarżąca podnosi, że to ona sama dostarczyła te informacje po jej ewentualnym powrocie do klubu España.

174    W konsekwencji należy stwierdzić, że na podstawie przedstawionych przez Komisję dowodów nie można ustalić, iż dane te zostały przekazane spółce Emesa w miesiącach styczniu i lutym 2001 r., nawet jeśli jest bardziej niż prawdopodobne, że zostały one przekazane innym członkom kartelu przez samą skarżącą w nieustalonym czasie, który, w przypadku niektórych z nich, może przypadać na połowę marca, ponieważ Emesa posiadała dane „prognozowane”, odnoszące się do sprzedaży spółki Fapricela z dnia 15 marca 2001 r., a ich prognostyczny charakter pozwala założyć, że zostały one przekazane przed tą datą.

 f) f) W przedmiocie spotkania w dniu 15 marca 2001 r.

175    Po pierwsze, Fapricela zaprzecza, jakoby uczestniczyła w tym spotkaniu. Tymczasem należy stwierdzić, że Komisja nie stwierdziła w zaskarżonej decyzji, iż skarżąca uczestniczyła w tym spotkaniu, lecz jedynie, że przy tej okazji omawiane były szczególnie chronione dane dotyczące tej spółki. W konsekwencji należy oddalić twierdzenia Fapriceli jako pozbawione znaczenia dla sprawy.

176    Po drugie, Fapricela podważa w istocie znaczenie niektórych stron akt postępowania administracyjnego (33 622, 11 690 i 11 691, 11 485, 11 492 i 11 493, 20 061), do których odsyła dotyczący tego spotkania załącznik nr 4 do zaskarżonej decyzji, ponieważ nie dotyczą one konkretnie spotkania w dniu 15 marca 2001 r.

177    Należy bowiem zauważyć, że strony 33 622, 11 690 i 11 691, 11 485, 11 492 i 11 493 oraz 20 061 nie dotyczą konkretnie spotkania z dnia 15 marca 2001 r. i nie pozwalają na wykazanie treści rozmów, które miały miejsce przy tej okazji.

178    Po trzecie, Fapricela w istocie podważa twierdzenie, że była źródłem dotyczących jej szczególnie chronionych danych, które zostały omówione podczas spotkania w dniu 15 marca 2001 r. (strony 20 062, 30 035 i 30 036 akt postepowania administracyjnego) i podnosi, że dane te były nieprawdziwe.

179    W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że Fapricela słusznie podnosi, iż wzmiankę o danych dotyczących jej sprzedaży, znajdującą się na stronie 20 062 akt postępowania administracyjnego – która pochodzi z notatek spółki Emesa – poprzedza wyrażenie „wiadomo, że” .

180    Taka wzmianka nie wyklucza jednak tego, że to ona była źródłem tych informacji (zob. pkt 173 i 174 powyżej).

181    Po drugie, należy zaznaczyć, że na stronach 30 035 i 30 036 akt postępowania administracyjnego – pochodzących od Tycsy – mowa jest o sprzedaży dokonywanej przez Fapricelę (w szczególności w styczniu i w lutym 2001 r. oraz prognozowanej sprzedaży w marcu 2001 r.: strona 30 036) oraz o kwocie, którą ta spółka dysponowała (strona 30 035).

182    Po trzecie, należy również mieć na względzie strony 28 544−28549 akt postępowania administracyjnego – które to dokumenty były w posiadaniu Emesy – do których odsyła załącznik nr 4 do zaskarżonej decyzji w zakresie dotyczącym spotkania w dniu 15 marca 2001 r.

183    Należy zauważyć, że między danymi zawartymi w tabelach, którymi dysponowała Emesa, i tymi, o których mowa w pochodzących z okresu naruszenia notatkach Tycsy, zachodzą pewne różnice liczbowe:

–        styczeń Hiszpania: Emesa: tabela na stronie 28 544: 157; tabela na stronie 28 547: 157; Tycsa na stronie 30 066: 157;

–        styczeń Portugalia: Emesa: tabela na stronie 28 544: 582; tabela na stronie 28 547: 582; Tycsa na stronie 30 066: 582;

–        luty Hiszpania: Emesa: tabela na stronie 28 544: 168; tabela na stronie 28 547: 168; Tycsa na stronie 30 066: 166;

–        luty Portugalia: Emesa: tabela na stronie 28 544: 628; tabela na stronie 28 547: 628; Tycsa na stronie 30 066: 686;

–        Emesa: prognoza na marzec - na dzień 15 marca 2001 r. Hiszpania: tabela na stronie 28 548: 100; Tycsa: prognoza na marzec: strona 30 066: 200;

–        Emesa: prognoza na marzec - na dzień 15 marca 2001 r. Portugalia: tabela na stronie 28 548: 200; Tycsa: prognoza na marzec strona 30 066: 600;

–        marzec Hiszpania: tabela na stronie 28 544: 636; Tycsa na stronie 30 066: brak wzmianki.

–        marzec Portugalia: tabela na stronie 28 544: 1709; Tycsa na stronie 30 066: brak wzmianki.

184    Jednakże, po pierwsze, należy stwierdzić, że dane dotyczące stycznia i lutego są podobne lub bardzo zbliżone i mogły ewentualnie zostać skorygowane w celu odzwierciedlenia najnowszych dostępnych danych, ponieważ tabele zostały prawdopodobnie przygotowane z wyprzedzeniem, a dane zawarte w notatkach Tycsy to dane zaktualizowane.

185    Po drugie, w odniesieniu do spotkania w dniu 15 marca 2001 r., na podstawie istniejących różnic między danymi prognostycznymi dotyczącymi sprzedaży w marcu, znajdującymi się w tabelach będących w dyspozycji Emesy, i notatkach Tycsy z okresu naruszenia nie można wyciągnąć żadnego wniosku, ponieważ Fapricela w każdym razie nie uczestniczyła w tym spotkaniu.

186    Ponadto żadnych wniosków nie można wyciągnąć z faktu istnienia podnoszonych przez skarżącą różnic między prognozami sprzedaży z dnia 15 marca 2001 r. w odniesieniu do Hiszpanii i Portugalii (znajdującymi się na stronie 28 548 akt postępowania administracyjnego) i wielkością sprzedaży w marcu 2001 r. zaksięgowanej w odniesieniu do Hiszpanii i Portugalii (znajdującej się na stronie 28 544 akt postępowania administracyjnego), które znaleźć można w tabeli sporządzonej na pewno najwcześniej pod koniec marca 2001 r.

187    Podsumowując, należy stwierdzić, że szczególnie chronione dokładne dane dotyczące Fapriceli, których nieprawidłowości spółka ta nie wykazała, były omawiane podczas spotkania w dniu 15 marca 2001 r.

188    W takich okolicznościach należy stwierdzić, że skarżąca nie przedstawiła żadnego prawdopodobnego alternatywnego wytłumaczenia faktu, iż inni członkowie klubu España dysponowali dokładnymi dotyczącymi jej danymi, przy czym najbardziej logicznym wyjaśnieniem, jak twierdzi Komisja, jest to, że dane te mogły zostać przekazane przez samą skarżącą.

189    Zatem skarżąca nie wykazała, że dowody przyjęte przez Komisję w odniesieniu do spotkania w dniu 15 marca 2001 r. nie posiadają żadnej − czy choćby ograniczonej − wartości dowodowej.

 g) g) W przedmiocie spotkania w dniu 23 marca 2001 r.

190    Jeśli chodzi o spotkanie w dniu 23 marca 2001 r., na którym, jak wspomina Komisja, obecna była spółka Socitrel, „która reprezentowała również Fapricelę”, należy zauważyć, że zgodnie z zaskarżoną decyzją „po rozstrzygnięciu sporu między Fapricelą, Tycsą i Emesą w kwestii tego, które przedsiębiorstwo będzie dokonywać dostaw do pewnego klienta, Fapricela »obiecała realizować porozumienie, które dawało tak dobre rezultaty« (oryginał w języku hiszpańskim) (przypis)” oraz że „na zakończenie omówiono dostawy i ceny splotek Fapriceli, Emesy i Tycsy w odniesieniu do pewnego klienta”.

191    Skarżąca kwestionuje fakt, że spółka Socitrel ją reprezentowała, i twierdzi w istocie, że protokół z tego spotkania świadczy o braku zgody między nią a innymi członkami klubu España, i, co za tym idzie, o zdystansowaniu się przez nią od owego klubu.

192    Należy jednak oddalić tę argumentację.

193    Zgodnie bowiem ze znajdującymi się na stronie 20 060 akt postępowania administracyjnego notatkami Emesy:

„Spotkanie rozpoczyna się, pan S. zgłasza się jako »reprezentant« pana T. [z Fapriceli], który odmówił udziału w spotkaniu. Pan S. postanawia do niego zadzwonić, aby szczerze przeprosić go w imieniu Tycsy i Emesy, których postawa szczególnie zabolała dyrektora Fapriceli; wydaje się, iż przyjmuje on przeprosiny i obiecuje realizować porozumienie, które dało tak dobre rezultaty. Zapewnia, że [J. C.] będzie uczestniczyć w następnych spotkaniach”.

194    Na podstawie owego protokołu ze spotkania Sąd do stwierdza, że wskutek sporu zaistniałego pomiędzy Fapricelą z jednej strony, a Emesą i Tycsą z drugiej strony, Fapricela postanowiła nie uczestniczyć w tym spotkaniu. Jednak pan S. zainterweniował w celu załagodzenia sporu między tymi spółkami. Pan T. z Fapriceli, przyjąwszy przeprosiny Emesy i Tycsy, poinformował, że Fapricela zamierzała realizować porozumienie istniejące pomiędzy członkami klubu España i że Fapricela weźmie udział w następnych spotkaniach klubu, co uczyniła piętnaście dni później i kontynuowała od dnia 9 kwietnia 2001 r.

195    W konsekwencji, nawet jeżeli brak jest podstaw do uznania, że Fapricela była formalnie reprezentowana na tym spotkaniu przez spółkę Socitrel, należy oddalić argumentację Fapriceli, że jej postawa podczas tego spotkania świadczy o zdystansowaniu się wobec klubu España.

 h) h) W przedmiocie spotkania w dniu 9 kwietnia 2001 r.

196    Bezsporne jest, że skarżąca uczestniczyła w spotkaniu w dniu 9 kwietnia 2001 r. i nie zaprzecza ona temu, iż brała czynny udział w rozmowach, które miały miejsce podczas tego spotkania.

197    Fapricela ogranicza się bowiem do twierdzenia, że rzeczywiście przyłączyła się przy tej okazji do klubu España, lecz uczyniła to pod presją ze strony pozostałych członków klubu, co zostanie zbadane w pkt 204 i nast. poniżej.

 i) i) Wniosek częściowy dotyczący spotkań, które odbyły się w okresie między dniem 18 października 2000 r. i dniem 9 kwietnia 2001 r.

198    Podsumowując, w świetle dowodów zebranych przez Komisję Sąd uważa, że:

–        Fapricela uczestniczyła w spotkaniu w dniu 18 października 2000 r. i nic nie świadczy o jakimkolwiek zdystansowaniu się z jej strony przy tej okazji;

–        Fapricela nie uczestniczyła w spotkaniach klubu España, które miały miejsce w listopadzie i grudniu 2000 r.;

–        w okresie od stycznia do dnia 15 marca 2001 r. dotyczące jej szczególnie chronione informacje były wymieniane czy też przynajmniej omawiane przez innych członków klubu España podczas spotkania w dniu 15 marca 2001 r., a także prawdopodobne jest, że informacje te zostały przekazane przez samą Fapricelę;

–        kryzys, który miał miejsce między Fapricelą i dwoma innymi członkami klubu España, został zażegnany w trakcie spotkania w dniu 23 marca 2001 r., przy okazji którego Fapricela poinformowała również, że będzie brała udział w następnych spotkaniach;

–        ponownie w pełni brała ona udział w spotkaniach klubu España począwszy od dnia 9 kwietnia 2001 r.

 j) j) W przedmiocie niezależnego i konkurencyjnego zachowania skarżącej w okresie między dniem 18 października 2000 r. a dniem 9 kwietnia 2001 r.

199    Co się tyczy argumentacji skarżącej, zgodnie z którą w okresie między dniem 18 października 2000 r. i dniem 9 kwietnia 2001 r. zachowywała się ona w sposób autonomiczny i konkurencyjny , należy stwierdzić, że Fapricela nie przedstawiła żadnego dowodu mogącego wykazać zasadność tego stwierdzenia.

200    Niewątpliwie jej sprzedaż w marcu 2001 r. wzrosła w stosunku do stycznia i lutego 2001 r. (zob. załącznik VII do skargi, strona 33900) i przewyższyła prognozy (zob. załącznik VII do skargi, strona 33903).

201    Sama ta okoliczność nie wystarcza jednak do wykazania, że Fapricela opuściła kartel, w szczególności w odniesieniu do około sześciomiesięcznego okresu od października 2000 r. do dnia 9 kwietnia 2001 r.

202    Element ten należy bowiem postrzegać w jego kontekście – Fapricela była obecna na spotkaniu w dniu 18 października 2000 r., informacje na temat skarżącej były wymieniane w pierwszym kwartale 2001 r., zgodziła się ona, aby położyć kres sporowi z innymi członkami klubu España podczas spotkania w dniu 23 marca 2001 r. i ponownie brać udział w następnych spotkaniach, co też czyniła począwszy od spotkania w dniu 9 kwietnia 2001 r. – a teza Komisji, zgodnie z którą można to traktować jako środek nacisku zmierzający do wynegocjowania zwiększenia jej kwoty, stanowi, biorąc pod uwagę rzeczywisty przebieg spotkania, do którego doszło w dniu 23 marca 2001 r., bardziej prawdopodobne wyjaśnienie tych okoliczności, niż to przedstawione przez skarżącą (zob. pkt 190–195 powyżej).

203    Należy również oddalić przedstawioną przez skarżącą tytułem ewentualnym argumentację, zgodnie z którą ów podnoszony zamiar przyjęcia na rynku postawy autonomicznej i konkurencyjnej trwał przynajmniej jeden miesiąc, co wydaje się jeszcze mniej wiarygodne, natomiast zdaje się potwierdzać tezę Komisji, zgodnie z którą ów wzrost sprzedaży wyjaśnia podejście Fapriceli zmierzające do renegocjacji jej kwoty.

 k) k) W przedmiocie argumentów dotyczących wywieranej wobec skarżącej presji na przyłączenie się do kartelu

204    Należy również oddalić argument skarżącej, zgodnie z którym dołączyła do kartelu w kwietniu 2001 r. jedynie pod presją swych konkurentów.

205    Po pierwsze, skarżąca nie przedstawia żadnego dowodu na poparcie swojej tezy.

206    Po drugie, nawet przy założeniu, iż skarżąca przedstawiła dowody na jej poparcie, należy w każdym razie przypomnieć, że z ustalonego orzecznictwa wynika, iż naciski wywierane przez przedsiębiorstwa, zmierzające do skłonienia innych przedsiębiorstw do udziału w naruszeniu prawa konkurencji, bez względu na ich wagę, nie zwalniają danego przedsiębiorstwa z odpowiedzialności za popełnione naruszenie, nie zmieniają wagi kartelu i nie stanowią okoliczności łagodzącej dla celów obliczenia kwot grzywien, jako że dane przedsiębiorstwo miało możliwość doniesienia o ewentualnych naciskach właściwym władzom i wniesienia do nich skargi (zob. wyrok z dnia 19 maja 2010 r., Chalkor/Komisja, T‑21/05, Zb. Orz., EU:T:2010:205, pkt 72 i przywołane tam orzecznictwo).

 l) l) W przedmiocie zasadności trzeciego zarzutu

207    Podsumowując, Sąd uważa na podstawie dowodów, którymi dysponuje, iż Fapricela nie zdystansowała się od klubu España między dniem 18 października 2000 r. i dniem 9 kwietnia 2001 r.

208    Co najwyżej zostało ustalone, że w tym okresie miał miejsce spór z udziałem Fapriceli, który został zażegnany w dniu 23 marca 2001 r., co doprowadziło do tego, iż skarżąca wznowiła regularne uczestnictwo w kolejnych spotkaniach klubu España.

209    Tymczasem sama okoliczność, iż przedsiębiorstwo przeszło przez okres utrzymywania się różnicy zdań lub kryzysu w ramach kartelu, nie może wystarczyć do stwierdzenia zdystansowanie się przez nie wobec kartelu (zob. podobnie wyroki: z dnia 5 kwietnia 2006 r., Degussa/Komisja, T‑279/02, Zb.Orz., EU:T:2006:103, pkt 127 – 137; i z dnia 27 września 2006 r., Archer Daniels Midland/Komisja, T‑329/01, Zb.Orz., EU:T:2006:268, pkt 246–248).

210    Argumentację Fapriceli, zgodnie z którą zdystansowała się od klubu España między dniem 18 października 2000 r. i dniem 9 kwietnia 2001 r., należy zatem oddalić.

211    W konsekwencji nie można również uwzględnić argumentacji skarżącej dotyczącej roku referencyjnego, który powinien zostać przyjęty przez Komisję w odniesieniu do wartości sprzedaży, jaką należy uwzględnić przy obliczaniu kwoty grzywny.

212    Należy ponadto stwierdzić, że zaskarżona decyzja zawiera uzasadnienie pozwalające na zrozumienie powodów, dla których Komisja odrzuciła tezę skarżącej o rzekomym zdystansowaniu się z jej strony.

213    Co więcej, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Komisja nie jest zobowiązana w zaskarżonej decyzji sprawdzić i odpowiedzieć na każde twierdzenie stron przedstawione w postępowaniu administracyjnym, lecz że zgodnie z art. 296 TFUE musi ona przedstawić w jasny i jednoznaczny sposób swoje rozumowanie, by umożliwić zainteresowanym poznanie podstaw podjętej decyzji, a właściwemu sądowi dokonanie jej kontroli (zob. wyrok z dnia 27 września 2012 r., Koninklijke Wegenbouw Stevin/Komisja, T‑357/06, Zb.Orz., EU:T:2012:488, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo).

214    Należy zatem oddalić zarzut trzeci w całości.

 IV – IV – W przedmiocie części trzeciej zarzutu pierwszego, dotyczącej rozmiaru rynku produktów objętych porozumieniem, w którym Fapricela uczestniczyła w ramach klubu España

215    Fapricela utrzymuje w istocie, że Komisja nie wykazała jej uczestnictwa w klubie España w okresie od dnia 2 grudnia 1998 r. do dnia 19 września 2002 r. w odniesieniu do rynku splotek i kwestionuje dowody przyjęte przez tę instytucję w odniesieniu do spotkań w dniach 23 marca i 7 czerwca 2001 r.

 A – A – W przedmiocie dopuszczalności części trzeciej zarzutu pierwszego, według której brak jest dowodu na udział skarżącej w kartelu w odniesieniu do splotek, po pierwsze między dniem 2 grudnia 1998 r. i dniem 7 czerwca 2001 r. lub alternatywnie w okresie od dnia 2 grudnia 1998 r. do dnia 23 marca 2001 r., a po drugie w okresie od dnia 7 czerwca 2001 r. do dnia 19 września 2002 r.

216    Komisja twierdzi w istocie, że argumentacja skarżącej dotycząca jej nieuczestniczenia w kartelu iberyjskim dotyczącym splotek jest niedopuszczalna, ponieważ została przedstawiona dopiero na etapie repliki.

217    Należy zaznaczyć, że, jak wynika incydentalnie ze znajdującego się we wprowadzeniu do skargi pkt 15, a także z jej pkt 54, dotyczącego kwestii uczestnictwa Fapriceli lub jej świadomości istnienia klubu Europa, skarżąca zamierza również podważyć to, jakie produkty były przedmiotem porozumienia iberyjskiego w dotyczącym tej spółki zakresie.

218    Należy podkreślić, że argumentacja ta jest również podnoszona w ramach zarzutu drugiego w zakresie dotyczącym ustalenia współczynnika wagi naruszenia, a także naruszenia zasady proporcjonalności (pkt 133 i 145 skargi).

219    Skarżąca przedstawiła swoją argumentację w tym zakresie jako odrębną część zarzutu pierwszego (zob. pkt 49–54 repliki) dopiero ustosunkowując się wobec przedstawionej w tym względzie przez Komisję odpowiedzi o bardziej złożonej strukturze.

220    Należy przypomnieć, że niewątpliwie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem art. 48 § 2 akapit pierwszy regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r. przewiduje, iż nie można podnosić nowych zarzutów w toku postępowania, chyba że ich podstawą są okoliczności prawne i faktyczne ujawnione dopiero w toku postępowania. Jednak zarzut, które stanowi rozwinięcie zarzutu podniesionego wcześniej bezpośrednio lub pośrednio w skardze wszczynającej postępowanie i które ma z nim ścisły związek, należy uznać za dopuszczalny (wyrok z dnia 28 kwietnia 2010 r. Gütermann i Zwicky/Komisja, T‑456/05 i T‑457/05, Zb.Orz., EU:T:2010:168, pkt 199).

221    Poza tym argumenty, których istota pozostaje w ścisłym związku z zarzutem podniesionym w skardze wszczynającej postępowanie, nie mogą być uważane za nowe zarzuty i dopuszcza się ich przedstawienie na etapie repliki lub rozprawy (zob. podobnie wyrok z dnia 12 czerwca 1958 r. Compagnie des Hauts Fourneaux de Chasse/Wysoka Władza, Rec. EU:C:1958:5).

222    Należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie, mając na uwadze skargę, przedstawiona przez Fapricelę na etapie repliki i mająca bardziej złożoną strukturę argumentacja w przedmiocie jej nieuczestniczenia w klubie España w odniesieniu do splotek, nie stanowi nowego zarzutu, lecz stanowi rozwinięcie zarzutu istniejącego.

223    W konsekwencji część trzecią zarzutu pierwszego należy uznać za dopuszczalną.

 B – B – Przypomnienie dowodów przytoczonych przez Komisję w zaskarżonej decyzji

224    W pierwszej kolejności, Komisja oparła się na rozmowach, które miały miejsce podczas spotkania w dniu 23 marca 2001 r. Podnosi ona:

„[M]iędzy Tycsą i Emesą miała miejsce rozmowa dotycząca sprzedaży i cen splotek, w trakcie której stwierdzono, że Fapricela skarżyła się na trudności w sprzedaży splotek w Hiszpanii. Jak zostało podkreślone, spółki te ustaliły cenę na 98 escudo do czerwca, a następnie na 102 escudo (przypis 785). Odręczne notatki odkryte u Tycsy potwierdzają główne tematy rozmów (w szczególności w odniesieniu do zakończonych zamówień, wolumenu/cen dla poszczególnych klientów w Portugalii), które odbyły się w trakcie tego spotkania (przypis 786)” (pkt 512 zaskarżonej decyzji).

225    W drugiej kolejności, z zaskarżonej decyzji wynika, że, podczas spotkania, do którego doszło w dniu 7 czerwca 2001 r., jego pierwsza część, która miała miejsce w godzinach porannych i w której brała udział Fapricela, została całkowicie poświęcona renegocjacji rynku iberyjskiego splotek [motyw 515 zaskarżonej decyzji i załącznik 4 do zaskarżonej decyzji; Komisja odsyła w szczególności do stron 19 997 i 19 998 (informacje dostarczone przez Emesę) i do stron 30 046 i 30 047 (odręczne notatki Tycsy) akt postępowania administracyjnego].

226    W trzeciej kolejności z motywów 484 i 491 zaskarżonej decyzji i załącznika 4 do niej, a w szczególności z informacji dotyczących spotkań, do których doszło w dniu 1 czerwca 1993 r., w dniu 20 kwietnia 1995 r., we wrześniu, październiku i listopadzie 1995 r., w dniach 3 oraz 9 września 1996 r., w dniu 22 stycznia i w dniu 18 listopada 1997 r., pod koniec grudnia 1997 r. i w dniu 28 stycznia 1998 r. wynika, że przedsiębiorstwa biorące udział w klubie España od początku wymieniały się informacjami i zawarły porozumienie się w przedmiocie podziału rynku i ustalenia cen w odniesieniu do splotek.

227    Wreszcie, w czwartej kolejności, jak wynika z załącznika nr 4 do zaskarżonej decyzji, a w szczególności z informacji dotyczących spotkań, do których doszło w dniu 14 kwietnia i w dniu 21 września 1999 r., w dniu 8 września, w dniu 18 października, w dniach 15, 20 i 22 grudnia 2000 r., w dniu 23 marca, w dniu 17 maja, w dniu 18 czerwca i w dniu 6 lipca 2001 r. oraz w dniu 31 maja 2002 r., a także z motywów 502, 504, 506, 508, 510, 512, 515–517 i 521 zaskarżonej decyzji, w okresie, w którym Fapricela uczestniczyła w klubie España, negocjacje i wymiana szczególnie chronionych informacji dotyczących splotek były kontynuowane. Jak wynika w szczególności z załącznika nr 4, Fapricela była obecna na spotkaniu w dniu 8 września 2000 r., w trakcie którego ustalona została cena minimalna splotek na 2001 r., oraz w spotkaniu w dniu 18 października 2000 r., w trakcie którego zostały podzielone udziały w rynku splotek.

 C – C – W przedmiocie zasadności części trzeciej zarzutu pierwszego

228    Po pierwsze, należy stwierdzić, że Fapricela ogranicza się do zakwestionowania okoliczności, na które powołuje się Komisja, jedynie w odniesieniu do dwóch spotkań, które odbyły się, odpowiednio, w dniach 23 marca i 7 czerwca 2001 r.

229    Jednak nie podważa ona zaskarżonej decyzji w zakresie treści rozmów dotyczących splotek, które miały miejsce podczas spotkań, do których doszło w dniu 14 kwietnia i w dniu 21 września 1999 r., w dniu 8 września, w dniu 18 października, w dniach 15, 20 i 22 grudnia 2000 r., w dniu 17 maja, w dniu 18 czerwca i w dniu 6 lipca 2001 r. oraz w dniu 31 maja 2002 r.

230    Należy zaznaczyć, że w załączniku nr 4 do zaskarżonej decyzji Komisja rzeczywiście nie wskazuje, kto był uczestnikiem spotkań, które odbyły się w dniu 14 kwietnia i w dniu 21 września 1999 r., w dniach 15, 20 i 22 grudnia 2000 r. i w dniu 31 maja 2002 r., lecz ogranicza się do twierdzenia, że w tych przypadkach miały miejsce dyskusje dotyczące splotek.

231    Natomiast udział Fapriceli został przyjęty przez Komisję w zaskarżonej decyzji w odniesieniu do spotkań, do których doszło w dniu 8 września i w dniu 18 października 2000 r. (Fapricela ponadto potwierdziła na rozprawie, że uczestniczyła w tym ostatnim spotkaniu), w dniu 17 maja, w dniu 18 czerwca i w dniu 6 lipca 2001 r. Ponadto Komisja przedstawia różnego rodzaju wymienione w załączniku nr 4 do zaskarżonej decyzji dowody, które świadczą o tym, że przedmiotem prowadzonych podczas tych spotkań dyskusji były splotki.

232    Tymczasem Fapricela nie wysuwa żadnego argumentu, który zmierzałby do zakwestionowania jej uczestnictwa w tych spotkaniach lub treści prowadzonych podczas tych spotkań dyskusji.

233    Po drugie, jeśli chodzi o spotkanie, do którego doszło w dniu 23 marca 2001 r., Fapricela ponownie podnosi argumentację, iż nie uczestniczyła ona w nim i nie zgadza się z tym, że przy tej okazji reprezentował ją Socitrel.

234    Tymczasem, nawet jeśli nic nie pozwala uznać, że Socitrel reprezentował Fapricelę podczas tego spotkania, należy jednak oddalić tę argumentację z powodów przedstawionych w pkt 194 i 195 powyżej.

235    Następnie, jak wynika z załącznika 4 do zaskarżonej decyzji i z zebranych przez Komisję dowodów wymienionych w tym załączniku, podczas spotkania w dniu 23 marca 2001 r.:

„Strony omówiły również, w odniesieniu do poszczególnych klientów, oferty już złożone lub składane w przyszłości, w tym równiez na splotki […] Na koniec omówione zostały dostawy i ceny splotek Fapriceli, Emesy i Tycsy w odniesieniu do konkretnego klienta”.

236    W motywie 512 zaskarżonej decyzji Komisja wyjaśnia, co następuje:

„Między Tycsą i Emesą miała miejsce rozmowa dotycząca sprzedaży i cen splotek, w trakcie której stwierdzono, że Fapricela skarżyła się na trudności w sprzedaży splotek w Hiszpanii. Jak zostało podkreślone, spółki te ustaliły cenę na 98 escudo do czerwca, a następnie na 102 escudo […] Odręczne notatki odkryte u Tycsy potwierdzają główne tematy rozmów (w szczególności w odniesieniu do zakończonych zamówień, wolumenu/cen dla poszczególnych klientów w Portugalii), które odbyły się w trakcie tego spotkania […]”

237    Tak więc, wbrew temu, co twierdzi Fapricela, na podstawie tych informacji nie można w żaden sposób wykazać, że nie uczestniczyła ona w kartelu w zakresie splotek, lecz można na ich podstawie stwierdzić, że miała miejsce wymiana pochodzących w szczególności od Fapriceli informacji na temat splotek, co potwierdzają dwa różne źródła, a mianowicie Tycsa i Emesa.

238    Po trzecie, jeśli chodzi o spotkanie, do którego doszło w dniu 7 czerwca 2001 r., należy przede wszystkim przypomnieć, że przebieg tego spotkania został opisany w załączniku nr 4 do zaskarżonej decyzji w następujący sposób:

„Spotkanie w przedmiocie splotek rano, a po południu − w sprawie drutu. Omawiane są kwoty i ceny dla Aceralii, Tycsy i Fapriceli (»Acer, Tyc, Fabr«), a także klient przypisany do Tycsy, Fapriceli, Aceralii i Trefilerías Quijano (»Tyc, FAB, Acer, TQ«). Miała miejsce również dyskusja na temat przydziału klientów w zakresie robót publicznych.

Rano: trzy przedsiębiorstwa renegocjują porozumienie, w którym uczestniczą, i dzielą iberyjski rynek splotek. Kwota przysługująca Fapriceli ulega zwiększeniu (z 20%, patrz 18.10.2000) do 25%, ze szkodą dla dwóch innych grup [obniżenie (z 40%, patrz 18.10.2000) do 37,5%]. Szczegółowa dyskusja na temat przydziału klientów, w tym sporządzenia wykazu głównych producentów komponentów prefabrykowanych w Portugalii i Hiszpanii na podstawie ich zużycia splotek (w kolejności malejącej), z podaniem obecnego dostawcy lub dostawców zaopatrujących tych producentów (/konsumentów) w celu podziału tych klientów pomiędzy Tycsę, Emesę i Fapricelę. Wprowadzenie w życie szczególnej formy przydziału klientów w odniesieniu do niektórych projektów wymagających znacznych ilości splotek, obsługiwanych przez konsorcjum różnych przedsiębiorstw (oryginał w języku hiszpańskim): UTES (»Unión Temporal Empresas«): pierwsze wezwanie UTES do składnia ofert wygrała Fapricela, dzięki określonej wysokości ustalonej ceny za tonę, gdyż inni zaoferowali ceny wyższe; drugie wezwanie zostanie sztucznie przydzielone Tycsie, trzecie Emesie i sekwencja ta będzie kolejno powtarzana. Można tam również przeczytać: »Proderac musi przedstawić listę swoich klientów, bo w przeciwnym razie nie otrzyma żadnych informacji« (oryginał w języku hiszpańskim)”.

239    W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że Fapricela nie kwestionuje swojego uczestnictwa w tym spotkaniu.

240    W drugiej kolejności, dowody zgromadzone przez Komisję (dowody z dokumentów pochodzące od spółek GSW, Tycsa/Celsa, Emesa i Galycas) pozwalają udowodnić, że spotkanie w swej porannej części dotyczyło splotek, a w południowej − drutu i że Fapricela uczestniczyła w części spotkania poświęconej dyskusji na temat splotek.

241    W trzeciej kolejności należy stwierdzić, że skarżąca ogranicza się w odpowiedzi na argumenty Komisji do stwierdzenia, iż jej udział w tym spotkaniu nie wystarczy do tego, aby wykazać jej uczestnictwo w kartelu na tym rynku przed tą datą i po tej dacie.

242    Tymczasem należy stwierdzić, że Fapricela nie zaprzecza, iż w czasie tego spotkania miała miejsce wymiana szczególnie chronionych informacji na jej temat.

243    Po czwarte, Komisja słusznie podnosi, że w okresie, w którym Fapricela uczestniczyła w klubie España, porozumienia lub uzgodnione praktyki oraz wymiana szczególnie chronionych informacji dotyczących splotek były prowadzone w sposób ciągły (Komisja odsyła w tym względzie do załącznika nr 4 do zaskarżonej decyzji, a w szczególności − do informacji dotyczących spotkań, do których doszło w dniu 14 kwietnia i w dniu 21 września 1999 r., w dniach 15, 20 i 22 grudnia 2000 r., w dniu 31 maja 2002 r., a także do motywów 502, 504, 506, 508, 510, 512, 515–517, 521 i 530 zaskarżonej decyzji).

244    Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, Sąd uważa, że istnieje zbiór dowodów, które są wystarczająco dokładne i zgodne, aby na ich podstawie wykazać, iż w ramach uczestnictwa Fapriceli w klubie España, spółka ta, wbrew temu, co sama twierdzi, uczestniczyła w całokształcie porozumienia czy też uzgodnionej praktyki, w tym także w odniesieniu do splotek.

245    Część trzecia zarzutu pierwszego podlega w konsekwencji oddaleniu.

 V – V – W przedmiocie zarzutu drugiego, opartego na naruszeniu zasad proporcjonalności, równości traktowania i indywidualizacji kar

 A – A – Przypomnienie treści zaskarżonej decyzji

246    Według motywu 949 zaskarżonej decyzji:

„(949)  [...] W zakresie dotyczącym spółek Socitrel, Proderac, Fapricela i Fundia − przedsiębiorstw, które brały udział w klubie España (obejmującym jedynie Hiszpanię i Portugalię) lub, w odniesieniu do ostatniego z nich, w koordynacji dotyczącej Addtek − w przypadku których udało się wykazać świadomość jednolitego i ciągłego naruszenia dopiero w bardzo późnym jego stadium naruszenia (odpowiednio w dniach 17 i 14 maja 2001 r., zob. sekcja 12.2.2.4), Komisja przy określaniu części wartości sprzedaży wzięła pod uwagę bardziej ograniczony zakres geograficzny. Sytuacja była odmienna w przypadku innych uczestników klubu [España] (Emesa/Galycas, Tycsa/Trefilerías Quijano), którzy brali udział w kartelu jednocześnie na różnych poziomach lub też w przypadku których udało się wykazać znacznie wcześniejszą świadomość jednolitego i ciągłego naruszenia. Podobnie, w przypadku uczestników klubu Italia sytuacja była odmienna niż miało to miejsce w przypadku spółek Socitrel, Proderac i Fapricela, gdyż zakres geograficzny klubu Italia w dużym zakresie pokrywał się z porozumień paneuropejskich i wykraczał w związku z tym poza obszar geograficzny klubu [España] (obejmujący Hiszpanię i Portugalię)”.

247    Zgodnie z motywem 953 zaskarżonej decyzji:

„(953) Biorąc pod uwagę szczególne okoliczności niniejszego przypadku i uwzględniając omówione powyżej odpowiednie kryteria dotyczące charakteru naruszenia (zob. sekcja 19.1.3.1) i jego zasięgu geograficznego (zob. sekcja 19.1.3.3), część wartości sprzedaży, którą należy uwzględnić, winna wynosić 16% w przypadku Fundii, 18% w przypadku Socitrelu, Fapriceli i Proderacu oraz 19% w przypadku pozostałych przedsiębiorstw”.

248    Ponadto, zgodnie z motywami 987 i 988 zaskarżonej decyzji:

„(987) Fapricela [… powołuje się] również na [swój] ograniczony udziału w kartelu i powołuje się na [swój] udział w ograniczonej liczbie spotkań lub na przerwy w [jej] uczestnictwie w spotkaniach kartelu w pewnych okresach. Fapricela podnosi również, że nigdy nie zajmowała się koordynacją.

(988) Komisja zauważa, że Fapricela systematycznie uczestniczyła i brała czynny udział w ponad trzydziestu spotkaniach klubu [España] w latach 1998– 2002, kiedy to, jak sama przyznaje, w pełni uczestniczyła w uzgodnieniach w zakresie przydzielania kwot i klientów oraz w ustalaniu cen, a także wymieniała szczególnie chronione informacje handlowe z innymi uczestnikami klubu [España]. W 2001 r. Fapricela również wyraźnie »obiecała realizować porozumienia, które dawały tak dobre rezultaty«, co świadczy o osiągniętym przez nią po rozstrzygnięciu sporu zadowoleniu z kartelu (zob. motyw 509). Dlatego też jej rola nie może zostać uznana ani za »istotnie ograniczoną« w rozumieniu wytycznych z 2006 r., ani za bierną lub stanowiącą pójście w ślad za liderem w rozumieniu wytycznych z 1998 r., nawet jeśli nigdy nie działała w charakterze koordynatorki. Wreszcie, jak wyjaśniono już w motywach 527 i nast., a w szczególności w motywie 530, istnieją dowody przeczące twierdzeniu Fapriceli, zgodnie z którym przerywała ona uczestnictwo w kartelu w pewnych okresach”.

249    Wreszcie, jeśli chodzi o istotnie ograniczoną rolę Fapriceli, z zaskarżonej decyzji wynika, co następuje:

„(1016)[…] Fapricela deklaruje, że przynajmniej jeden raz udało jej się odebrać Emesie klienta dzięki zastosowaniu niższych od niej cen. […] a ponadto Fapricela wskazuje na istnienie konfliktów z innymi członkami kartelu […].

[…]

(1018)      Komisja zauważa przede wszystkim, że większość przedstawionych dowodów to głównie dane, które są poświadczone jedynie przez spółkę, która je przedkłada. W każdym razie, sporadyczne przypadki oszustw w odniesieniu do ustalonych cen i podziału przydzielonych kwot czy też klientów nie świadczą same w sobie o tym, że dany podmiot nie wykonywał tajnych porozumień. Spory wewnętrzne, rywalizacja i oszustwa są charakterystyczne dla wszystkich karteli, w szczególności jeżeli są one długoterminowe (zob. także motywy 604 i 680). Fakt, że przedsiębiorstwo nie przestrzegało niektórych porozumień, nie oznacza zatem, że nie zastosowało ono żadnego z mających znamiona zmowy porozumień, a jego postawa na rynku była w pełni konkurencyjna.

(1019) Stosowanie mających znamiona zmowy porozumień było zapewniane przez system kontroli (zob. sekcje 9.1.6, 9.2.1.7 i 9.2.2.5) i bardzo częste spotkania konkurentów w ramach kartelu, w trakcie których to spotkań regularnie wymieniano szczególnie chronione informacje, co umożliwiało stronom porównywanie obrotów i uzgadnianie lub rewidowanie kwot, cen i przydziału klientów. Jest bezsporne, że […] Fapricela […], podobnie jak wszyscy pozostali adresaci niniejszej decyzji, uczestniczyła regularnie w spotkaniach, w trakcie których omawiano i kontrolowano ceny, kwoty i klientów (zob. również pkt 9, pkt 14 i załączniki 2, 3 i 4 do decyzji) […].

[…]

(1022)      W rezultacie oczywiste jest, że żadna ze stron nie udowodniła, iż faktycznie uchylała się od stosowania mających znamiona naruszenia uzgodnień poprzez przyjęcie konkurencyjnej postawy na rynku lub że przynajmniej wyraźnie i w znaczącym stopniu naruszała zobowiązania mające na celu wprowadzenie tego kartelu w życie do tego stopnia, iż zakłócała ona samo funkcjonowanie tego kartelu. Z powyższego wynika, iż nie można przyjąć żadnej okoliczności łagodzącej wynikającej z uchylania się od stosowania porozumień lub odgrywania istotnie ograniczonej roli.

(1023) Komisja jest jednak gotowa uznać, że uczestnictwo Proderacu i Tramy w naruszeniu było ograniczone. Wynika to z faktu, że uczestnicy ci działali na marginesie kartelu, mieli bardziej ograniczone kontakty z innymi jego uczestnikami, a w naruszeniu brali udział tylko w sposób ograniczony”.

 B – B – Rozważania wstępne

250    Fapricela poświęciła w swych pismach procesowych długie rozważania rzekomemu błędowi systemowemu, którym mają być dotknięte wytyczne z 2006 r., co jej zdaniem prowadzi w istocie do tego, że nakładane w ich zastosowaniu kary są one bardziej uciążliwe dla małych przedsiębiorstw (jednoproduktowych), niż dla przedsiębiorstw dużych (o wieloproduktowym profilu działalności).

251    Jednakże w odpowiedzi na postawione podczas rozprawy pytania na temat znaczenia pkt 57 repliki Fapricela potwierdziła, iż nie zamierzała kwestionować zgodności wytycznych z 2006 r. z prawem, lecz jedynie ich zastosowanie przez Komisję w niniejszym przypadku.

252    Zarzut drugi dzieli się zatem na dwie części, z których pierwsza oparta jest na nieproporcjonalnym charakterze grzywny i na nieuwzględnieniu przy ustalaniu współczynnika wagi naruszenia i kwoty dodatkowej zastosowanej w celu osiągnięcia skutku odstraszającego różnego rodzaju elementów, a druga − na naruszeniu zasady równego traktowania.

 C – C – W przedmiocie pierwszej części drugiego zarzutu, opartej na nieproporcjonalnym charakterze grzywny i na nieuwzględnieniu przy ustalaniu współczynnika wagi naruszenia i kwoty dodatkowej zastosowanej w celu osiągnięcia skutku odstraszającego różnego rodzaju elementów

 1. 1. Przypomnienie obowiązujących zasad

253    Należy przypomnieć, że zgodnie z wytycznymi z 2006 r.:

„13. W celu ustalenia kwoty podstawowej grzywny Komisja uwzględni wartość sprzedaży [towarów] lub usług [osiągniętą] przez przedsiębiorstwo, [mającą] bezpośredni lub pośredni związek z naruszeniem, [na] danym [obszarze] geograficznym na terytorium EOG. Zazwyczaj Komisja będzie uwzględniać wartość sprzedaży przedsiębiorstwa za ostatni pełny rok[, w którym uczestniczyło ono] w naruszeniu.

[…]

(19) W celu ustalenia podstawowej kwoty grzywny pewna część wartości sprzedaży, której wielkość uzależniona jest od wagi naruszenia, zostanie pomnożona przez liczbę lat, w ciągu których dokonywano naruszenia.

(20) Ocena wagi naruszenia będzie dokonywana osobno dla każdego przypadku, dla każdego rodzaju naruszenia przepisów, z uwzględnieniem wszelkich okoliczności istotnych dla danego przypadku.

(21) Ogólną zasadą jest, że część uwzględnianej wartości sprzedaży będzie ustalana na poziomie do 30% wartości sprzedaży.

(22)      W celu podjęcia decyzji w kwestii, czy wartość sprzedaży, która ma zostać uwzględniona w danym przypadku, znajdować się będzie w niższej czy wyższej części tej trzydziestoprocentowej skali, Komisja rozważy takie czynniki jak: charakter naruszenia, wielkość skumulowanej części rynku, jaką dysponują dane przedsiębiorstwa, zakres geograficzny naruszenia oraz fakt, czy naruszenie zostało wprowadzone w życie, czy też nie”.

(23)      Porozumienia horyzontalne dotyczące ustalania cen, podziału rynku i ograniczenia produkcji, które są z reguły tajne, zaliczają się ze względu na swój charakter do najpoważniejszych ograniczeń konkurencji. Zgodnie z zasadami polityki konkurencji muszą one być surowo karane. W konsekwencji część sprzedaży, która brana jest pod uwagę w wypadku naruszeń tego rodzaju, znajdować się będzie zazwyczaj w górnym przedziale powyższej skali.”

254    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przy ustalaniu kwoty grzywien należy uwzględnić wszystkie elementy mogące wchodzić w skład oceny wagi naruszeń, takie jak między innymi rola odegrana przez każdą ze stron w naruszeniu i ryzyko, jakie naruszenia tego rodzaju stanowią dla celów Unii. Jeżeli naruszenie zostało popełnione przez kilka przedsiębiorstw, należy zbadać względną wagę udziału każdego z nich (zob. wyrok z dnia 8 lipca 1999 r. Jeżeli naruszenie zostało popełnione przez kilka przedsiębiorstw, należy zbadać względną wagę udziału każdego z nich (zob. wyrok z dnia 8 lipca 1999 r. Hercules Chemicals/Komisja, C‑51/92 P, Rec, EU:C:1999:357, pkt 110, oraz ww. w pkt 90 wyrok Cimenteries CBR i in./Komisja, EU:T:2000:77, pkt 4949 i przytoczone tam orzecznictwo).

255    Okoliczność, iż przedsiębiorstwo nie uczestniczyło we wszystkich istotnych elementach składających się na kartel lub że w zakresie, w jakim uczestniczyło, odgrywało podrzędną rolę, powinna być brana pod uwagę przy ocenie wagi naruszenia, a w odpowiednich przypadkach przy ustalaniu grzywny (wyrok z dnia 8 lipca 1999 r. Komisja/Anic Partecipazioni, C‑49/92 P, Rec, EU:C:1999:356, pkt 90; ww. w pkt 86 wyrok Aalborg Portland i in./Komisja, EU:C:2004:6, pkt 86 oraz ww. w pkt 135 wyrok Komisja/Verhuizingen Coppens, EU:C:2012:778, pkt 45).

256    Należy też przypomnieć, że w ramach obliczania kwoty grzywien nałożonych na przedsiębiorstwa uczestniczące w kartelu zróżnicowane traktowanie danych przedsiębiorstw jest nierozłącznie związane z wykonywaniem przysługujących Komisji w tej dziedzinie uprawnień. W ramach przysługującego tej instytucji swobodnego uznania jest ona bowiem zobowiązana do indywidualizacji kary w zależności od zachowań i swoistych cech tych przedsiębiorstw w celu zapewnienia w każdym przypadku pełnej skuteczności reguł obowiązujących w prawie konkurencji Unii (zob. wyroki z dnia 12 listopada 2009 r. SGL Carbon/Komisja, C‑564/08 P, EU:C:2009:703, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo oraz z dnia 5 grudnia 2013 r. Caffaro/Komisja, C‑447/11 P, EU:C:2013:797, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).

257    Ponadto zasada proporcjonalności wymaga, aby akty wydawane przez instytucje nie przekraczały granic tego, co jest stosowne i konieczne do realizacji wyznaczonego celu. W przypadku obliczania kwot grzywien waga naruszeń musi zostać ustalona na podstawie licznych czynników, przy czym żadnemu z nich nie należy przypisywać nieproporcjonalnie dużego znaczenia w porównaniu z innymi elementami oceny. Zasada proporcjonalności oznacza w tej sytuacji, że Komisja powinna ustalić grzywnę proporcjonalnie do czynników uwzględnionych przy ocenie wagi naruszenia i że w tym celu musi ona ocenić te czynniki w sposób spójny i obiektywnie uzasadniony (zob. wyrok z dnia 27 września 2006 r., Jungbunzlauer/Komisja, T‑43/02, Zb.Orz., EU:T:2006:270, pkt 226 – 228 i przytoczone tam orzecznictwo, oraz ww. w pkt 220 wyrok Gütermann i Zwicky/Komisja, EU:T:2010:168, pkt 264 i przytoczone tam orzecznictwo).

 2. 2.2. Zasadność pierwszej części drugiego zarzutu

258    Fapricela podnosi szereg argumentów na poparcie części pierwszej podnoszonego przez nią zarzutu drugiego, opartej na nieproporcjonalnym charakterze grzywny i na nieuwzględnieniu przy ustalaniu współczynnika wagi naruszenia i kwoty dodatkowej zastosowanej w celu osiągnięcia skutku odstraszającego różnego rodzaju elementów.

259    Po pierwsze, Fapricela twierdzi, że jest przedsiębiorstwem o najkrótszym czasie trwania uczestnictwa w kartelu.

260    Tymczasem, z jednej strony, czasu trwania naruszenia nie można mylić z jego wagą (art. 23 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003), a z drugiej strony, należy stwierdzić, że Komisja nie popełniła błędu określając czas trwania uczestnictwa skarżącej w klubie España na okres od dnia 2 grudnia 1998 r. do dnia 19 września 2002 r.

261    Po drugie, skarżąca podnosi, że jej uczestnictwo ograniczało się do półwyspu iberyjskiego.

262    Tymczasem należy stwierdzić, że Komisja należycie uwzględniła ten element przyjmując jako wartość sprzedaży tylko wartość sprzedaży zrealizowanej przez Fapricelę na półwyspie iberyjskim (zob. pkt 246 powyżej).

263    Po trzecie, skarżąca twierdzi, że nie wzięto pod uwagę jej nieznacznej roli. Podnosi również, że odegrała ona w ramach kartelu rolę wyłącznie bierną, a nie − sprawczą, w odróżnieniu od innych przedsiębiorstw iberyjskich, takich jak Tycsa i Emesa. Nigdy bowiem nie odgrywała roli polegającej na koordynowaniu działań, w odróżnieniu, przykładowo, od Tycsy, i zachowywała się na rynku w konkurencyjny sposób.

264    Jednakże Komisja odrzuciła te twierdzenia skarżącej w tym względzie w motywach 988 i 1019−1022 zaskarżonej decyzji, a ponadto należy stwierdzić, że w ramach swojej skargi Fapricela nie dowodzi w żaden sposób, że którykolwiek z tych elementów oceny jest błędny. 

265    Powyższej argumentacji nie można więc przyjąć.

266    Po czwarte, skarżąca podnosi, że jej obrót w 2001 r. był trzecim z najniższych spośród osiąganych przez adresatów zaskarżonej decyzji, zaś nałożono na nią siódmą pod względem wysokości grzywnę.

267    Okoliczność ta nie ma jednak wpływu na kwotę grzywny, ponieważ ustalając kwotę podstawową grzywny Komisja nie bierze pod uwagę realizowanego przez przedsiębiorstwo obrotu, lecz jedynie osiąganą przez nie wartość sprzedaży towarów lub usług mającą bezpośredni lub pośredni związek z naruszeniem na danym obszarze geograficznym na terytorium EOG.

268    Po piąte, Fapricela utrzymuje, że dołączyła do klubu España dopiero na późnym etapie jego funkcjonowania.

269    Tymczasem należy stwierdzić, że okoliczność ta została wzięta pod uwagę przez Komisję w kontekście czasu trwania zarzucanego naruszenia.

270    Po szóste, Fapricela uważa, że nie uwzględniono faktu, iż uczestniczyła ona w mniejszej liczbie spotkań niż inni członkowie kartelu.

271    Ta argumentacja pokrywa się jednak w istocie z argumentacją dotyczącą nieznacznej roli odgrywanej przez Fapricelę w klubie España, która to argumentacja nie może zostać uwzględniona z przyczyn wskazanych w pkt 263−265 powyżej.

272    Należy ponadto stwierdzić, że w okresie, kiedy Fapricela należała do klubu España, uczestniczyła ona w ponad trzydziestu spotkaniach.

273    Fakt, iż nie wzięła ona udziału we wszystkich spotkaniach kartelu w trakcie przyjętego wobec niej okresu naruszenia jest w tym względzie bez znaczenia, ponieważ zostało wykazane, że spółka ta uczestniczyła w sposób ciągły w naruszeniu w okresie od dnia 2 grudnia 1998 r. do dnia 19 września 2002 r.

274    Po siódme, argumentacja Fapriceli, zgodnie z którą nie uczestniczyła ona w kartelu w zakresie splotek w określonym czasie, jest przedmiotem części trzeciej zarzutu pierwszego, który powinien zostać oddalony jako bezzasadny (pkt 244 powyżej).

275    Po ósme, jeśli chodzi o argument skarżącej, zgodnie z którym nie uczestniczyła ona w spotkaniu, do którego doszło w dniu 23 marca 2001 r. i miała się jakoby zdystansować od kartelu pomiędzy październikiem 2000 i kwietniem 2001 r., należy przypomnieć, że argumentację tę należy uznać za bezzasadną (zob. pkt 210 powyżej).

276    Po dziewiąte, Fapricela podnosi brak wprowadzenia porozumień w życie, wojnę cenową, która wywiązała się między członkami kartelu i istnienie zaostrzonej konkurencji na rynku, której mają dowodzić nadzwyczaj ograniczone marże zysku w okresie trwania naruszenia.

277    Powyższej argumentacji nie można jednak przyjąć.

278    Należy bowiem przypomnieć, że niejawnym kartelom w istocie często towarzyszy klimat nieufności. Jednakże istnienie takiego klimatu niekoniecznie przekłada się na rzeczywisty wpływ kartelu na rynek (wyrok z dnia 27 września 2006 r., Roquette Frères/Komisja, T‑322/01, Zb.Orz., EU:T:2006:267, pkt 172 i 174).

279    Komisja przypomina w tym względzie, że spory wewnętrzne, rywalizacja i oszustwa są właściwe wszystkim kartelom, w szczególności jeżeli są one długoterminowe.

280    Tymczasem należy stwierdzić, że skarżąca nie przedstawiła żadnego dowodu na poparcie swych twierdzeń dotyczących braku realizowania porozumień – czy to przez członków klubu España, czy przez nią – i wojny cenowej, która miała się wywiązać w ramach klubu España w przyjętym wobec niej okresie trwania naruszenia od 1998 do 2002 r.

281    Dowody, a w szczególności treść dyskusji, które miały miejsce w tym okresie, w brzmieniu wynikającym z zaskarżonej decyzji, w szczególności z jej załącznika nr 4, przeciwnie, świadczą o nieprzerwanej i odnawianej koordynacji obejmującej Fapricelę.

282    Ponadto fakt, że członkowie kartelu mieli sporadycznie dystansować się od uzgodnień, nie oznacza, że nie wprowadzali oni porozumień kartelowych w życie. Przedsiębiorstwo, które – mimo uzgodnień z konkurentami – stosuje na rynku mniej lub bardziej niezależną politykę, może po prostu próbować wykorzystywać kartel dla swoich celów (wyrok z dnia 14 maja 1998 r. Cascades/Komisja, T‑308/94, Rec, EU:T:1998:90, pkt 230).

283    Wreszcie przedstawione przez Fapricelę w pkt 147 skargi skonsolidowanej dane liczbowe dotyczące marż zysku, nie są w żaden sposób poparte poświadczonymi dokumentami księgowymi, posiadającymi moc dowodową, a w każdym razie nie można na ich podstawie wykazać, iż nie brała ona udziału w porozumieniach, które są jej zarzucane, ani że ich nie wprowadzała w życie.

284    Po dziesiąte, Fapricela podnosi w istocie, że nigdy nie uczestniczyła, ani nie wiedziała o paneuropejskim aspekcie kartelu, co ma wpływ na wagę przyjętego wobec niej naruszenia.

285    Należy przypomnieć, że dwie pierwsze części zarzutu pierwszego trzeba uwzględnić, gdyż nie zostało wykazane, iż skarżąca miała świadomość istnienia klubu Europa.

286    Tymczasem Komisja, ustalając na 18% współczynnik wagi popełnionego naruszenia w przypadku zwłaszcza Socitrelu, Proderacu i Fapriceli, uwzględniła właśnie nabytą później świadomość paneuropejskiego aspektu kartelu przez owe trzy będące członkami klubu España przedsiębiorstwa.

287    W konsekwencji należy stwierdzić, że Komisja w ten sposób popełniła błąd w zakresie dotyczącym Fapriceli.

288    To samo dotyczy kwoty dodatkowej, o którą podwyższana jest grzywna w celu odstraszenia, a której wysokość została ustalona w zaskarżonej decyzji poprzez odwołanie do uzasadnienia przyjętego w odniesieniu do współczynnika wagi naruszenia i na jego podstawie (zob. motyw 962 zaskarżonej decyzji).

 D – D – W przedmiocie części pierwszej zarzutu drugiego, opartej na naruszeniu zasady równego traktowania

289    Skarżąca podnosi w istocie, że zasada równego traktowania została z jednej strony naruszona ze względu na to, iż Komisja, wydając drugą decyzję zmieniającą, nie przyznała jej obniżenia porównywalnego z tym przyznanym spółkom Arcelor i Ori Martin.

290    Fapricela podnosi, że zasada ta również została z drugiej strony naruszona ze względu na to, po pierwsze, iż skarżąca została potraktowana w sposób analogiczny do Socitrelu i Proderacu, podczas gdy jej sytuacja różni się od sytuacji tych dwóch przedsiębiorstw, po drugie, iż na podstawie wagi naruszenia została jej przyznana obniżka w wysokości zaledwie 1%, w porównaniu do przedsiębiorstw – w szczególności Emesy i Tycsy – dla których współczynnik wagi naruszenia został ustalony na 19%, podczas gdy przedsiębiorstwa, które należą do tej kategorii, popełniły naruszenia dużo bardziej poważne niż to, którego dopuściła się skarżąca, i, po trzecie, iż powinna ona była zostać potraktowana łagodniej niż Fundia, która brała udział w porozumieniu w sprawie Addteka będącego klientem znacznie większym niż klienci objęci porozumieniem, w którym uczestniczyła skarżąca.

291    Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem poszanowanie zasady równego traktowania wymaga, by porównywalne sytuacje nie były traktowane w sposób odmienny, a sytuacje odmienne nie były traktowane w sposób identyczny, chyba że jest to obiektywnie uzasadnione (zob. wyrok z dnia 3 maja 2007 r. Advocaten voor de Wereld, C‑303/05, Z.Orz., EU:C:2007:261, , pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo).

292    Odnośnie do pierwszego argumentu należy stwierdzić, że powody, które doprowadziły do przyjęcia drugiej decyzji zmieniającej – a mianowicie uwzględnienie, dla celów zastosowania pułapu 10%, obrotu spółki zależnej uczestniczącej w kartelu, a nie obrotów grupy – nie mogą prowadzić do obniżenia kwoty grzywny nałożonej na Fapricelę, która nie znajduje się w sytuacji podobnej do sytuacji Arceloru, SLM i Ori Martin, ponieważ po zakończeniu okresu, którego dotyczy naruszenie, nie została ona nabyta przez inne przedsiębiorstwo.

293    Nie może ona zatem w takich okolicznościach powoływać się na naruszenie zasady równego traktowania.

294    Jeśli chodzi o drugi zarzut, należy przede wszystkim przypomnieć, że w zaskarżonej decyzji (motyw 953) Komisja w celu określenia współczynnika wagi naruszenia stworzyła trzy kategorie w zależności od charakteru popełnionego naruszenia (motywy 939−945), łącznego udziału rynkowego (motyw 946) i zasięgu geograficznego kartelu (motywy 947−949):

–        kategoria 16%, do której należy jedynie Fundia, ponieważ przedsiębiorstwo to uczestniczyło tylko w „koordynacji” Addteka (motyw 939);

–        kategoria 18%, wydzielona na podstawie dwóch kryteriów: udziału jedynie w klubie España i uzyskania świadomości paneuropejskiego aspektu kartelu na późnym etapie; do tej kategorii należą Socitrel, Proderac i skarżąca (motyw 949);

–        kategoria 19%, w której znajdują się wszystkie inne przedsiębiorstwa, które uczestniczyły w kartelu (motyw 953).

295    Po pierwsze, należy stwierdzić, że sytuacja Fapriceli nie jest porównywalna z sytuacją Fundii, ponieważ spółka ta została w istocie pociągnięta do odpowiedzialności tylko ze względu na „koordynację” sprzedaży na rzecz jednego z klientów, a mianowicie Addteka, podczas gdy Fapricela uczestniczyła w naruszeniu charakteryzującym się podziałem rynku (ustalanie kwot), przydziałem klientów i horyzontalnym ustalaniem cen w ramach rynku iberyjskiego.

296    Po drugie, Emesa i Tycsa aktywnie uczestniczyły w klubie zuryskim (od 1992 r. w przypadku pierwszej i od 1993 r. w przypadku drugiej) i w klubie Europa, podczas gdy Fapricela nie uczestniczyła w żadnym z tych klubów.

297    Prawdą jest, że różnica między współczynnikami w kategoriach, do których należą, z jednej strony, Emesa i Tycsa, i, z drugiej strony, skarżąca, została zmniejszona, lecz należy przypomnieć, że zgodnie z pkt 21 wytycznych z 2006 r. część wartości sprzedaży, która brana jest pod uwagę w wypadku naruszeń, może wynieść nawet 30%, i że, zgodnie z pkt 23 wytycznych, porozumienia horyzontalne dotyczące ustalania cen, podziału rynku i ograniczania produkcji, które są z reguły tajne, zaliczają się ze względu na swój charakter do najpoważniejszych ograniczeń konkurencji i zgodnie z zasadami polityki konkurencji muszą one być surowo karane. W konsekwencji część sprzedaży, która brana jest pod uwagę w wypadku naruszeń tego rodzaju, znajdować się będzie zazwyczaj w górnym przedziale powyższej skali.

298    W niniejszej sprawie należy zaś stwierdzić, że, biorąc pod uwagę charakter naruszenia wskazanego w motywie 939 zaskarżonej decyzji (podział rynku/ustalanie kwot, przydział klientów i horyzontalne ustalanie cen), współczynnik wagi przyjęty przez Komisję dla tej kategorii popełnienia naruszenia znajduje się w dolnej części skali (15–30%), co prowadzi do zmniejszenia różnicy wobec innej kategorii popełnienia naruszenia, również w drodze porozumień horyzontalnych dotyczących ustalania cen, podziału rynku i ograniczenia produkcji.

299    Ponadto należy również stwierdzić, że dokonane przez Komisję rozróżnienie pomiędzy kategorią, do której należą, z jednej strony, w szczególności, Emesa i Tycsa, a tą, do której należą, z drugiej strony, Socitrel, Fapricela i Proderac, jest oparta na obiektywnych powodach.

300    Skarżąca nie może zatem na samej tylko podstawie małej różnicy między dwoma współczynnikami wagi przyjętymi przez Komisję powoływać się na naruszenie równości traktowania.

301    Po trzecie, wobec Socitrelu, Fapriceli i Proderacu zastosowano jednak współczynnik wagi 18% − a nie 19% − ze względu na to, że spółki te uczestniczyły jedynie w klubie España i późno powzięły świadomość paneuropejskiego aspektu kartelu.

302    Należy zaś przypomnieć, że nie zostało ustalone, iż Fapricela miała świadomość paneuropejskiego aspektu kartelu (zob. powyżej pierwszą i drugą część zarzutu pierwszego).

303    Komisja nie mogła zatem zakwalifikować Fapriceli do tej samej kategorii co Socitrel i Proderac.

304    Należy zatem przyjąć część drugą zarzutu drugiego.

305    W pozostałym zakresie należy jednak oddalić argumentację skarżącej, zgodnie z którą czas trwania uczestnictwa Socitrelu w kartelu był dłuższy niż w jej przypadku, ponieważ ten czynnik winien zostać wzięty pod uwagę przy obliczaniu czasu trwania naruszenia, a nie − w ramach oceny jego wagi.

306    Tak samo jest w odniesieniu do liczby spotkań, w których uczestniczyła spółka Socitrel, gdyż ten czynnik pozostaje, podobnie jak w przypadku Fapriceli, bez wpływu na ciągły charakter naruszenia, którego dopuściły się owe spółki (zob. pkt 273 powyżej).

 E - E - Wniosek wstępny

307    W konsekwencji należy uwzględnić zarzut drugi i w związku z tym stwierdzić, że określając kwotę podstawową grzywny Komisja dopuściła się błędu.

308    Należy zatem stwierdzić nieważność art. 2 zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim Komisja nakłada w nim grzywnę na Fapricelę.

[...]

 VI – VI I – W przedmiocie pierwszego zarzutu uzupełniającego, opartego na naruszeniu prawa Fapriceli do obrony, na naruszeniu istotnych wymogów proceduralnych oraz na braku uzasadnienia

 A – A – Przypomnienie treści zaskarżonej decyzji

400    Wydając pierwszą decyzję zmieniającą Komisja uzupełniła motyw 935 zaskarżonej decyzji wprowadzając do niego tabelę zawierającą wartości sprzedaży przyjęte dla różnych przedsiębiorstw. W odniesieniu do Fapriceli w pkt 6 tabeli wskazano: „Fapricela: odpowiedź z dnia 16 czerwca 2009 r.: 2.12.1998 – 19.9.2002: [wartość sprzedaży przyjęta dla Fapriceli]”.

 Ocena Sądu

401    Po pierwsze, w zakresie, w jakim zarzut ten pokrywa się częściowo z podniesionym podczas rozprawy zarzutem braku podania do wiadomości skarżącej pierwszej decyzji zmieniającej, które miało pociągnąć za sobą naruszenie prawa do obrony, należy odwołać się do rozumowania Sądu zawartego w pkt 79–82 niniejszego wyroku.

402    Po drugie, należy podkreślić, że w pierwszej decyzji zmieniającej Komisja skorygowała szereg istotnych błędów, które wkradły się do decyzji początkowej, ale nie zmieniła kwoty grzywny nałożonej na Fapricelę.

403    Co więcej, korekta, której Komisja dokonała w odniesieniu do spółki, miała na celu doprecyzowanie w zaskarżonej decyzji wartości sprzedaży zgodnie z tym, co Fapricela przekazała tej instytucji w swojej odpowiedzi na pismo Komisji z dnia 16 czerwca 2009 r.

404    Ponadto skarżąca przyznała podczas rozprawy, że obliczona przez Komisję w decyzji początkowej kwota podstawowa grzywny była prawidłowa i uwzględniała przyjętą w odniesnieniu do Fapriceli wartość sprzedaży, która obejmowała wartość sprzedaży splotek przez tę spółkę.

405    Skarżąca nie może zatem twierdzić, że przed wydaniem pierwszej decyzji zmieniającej nie mogła ona wiedzieć o tym, iż wartość sprzedaży wziętej pod uwagę przy obliczaniu kwoty grzywny obejmowała wartość sprzedaży splotek.

406    W konsekwencji należy w tym zakresie oddalić zarzut oparty na braku uzasadnienia decyzji początkowej.

407    Po trzecie, pierwsza decyzja zmieniająca zawiera uzasadnienie pozwalające na zrozumienie błędów, jakie Komisja zamierzała skorygować, i określające zmiany wprowadzone w stosunku do decyzji początkowej. W konsekwencji zarzut oparty na braku uzasadnienia pierwszej decyzji zmieniającej jest również w tym zakresie pozbawiony podstaw.

408    Po czwarte, zakładając, że za pomocą swej argumentacji Fapricela stara się uzasadnić twierdzenie, iż nie została wysłuchana przed wydaniem obu decyzji zmieniających, co jej zdaniem stanowi naruszenie prawa do obrony w toku postępowania administracyjnego, należy stwierdzić, w pierwszej kolejności, że skarżąca została wysłuchana przed wydaniem decyzji początkowej zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 1/2003, w drugiej kolejności, że za pomocą pierwszej decyzji zmieniającej wprowadzono w decyzji początkowej jedynie korekty dotyczące aspektów faktycznych, w trzeciej kolejności, że skarżąca nie wskazuje, w jaki sposób wysłuchanie jej opinii na temat elementów skorygowanych przez Komisję na podstawie informacji przekazanych przez nią tej instytucji w toku postępowania administracyjnego zmieniłoby w jakikolwiek sposób treść zaskarżonej decyzji lub pozwoliło jej na lepsze zorganizowanie swojej obrony (wyrok z dnia 18 czerwca 2013 r., Fluorsid i Minmet/Komisja, T‑404/08, Zb.Orz., EU:T:2013:321, pkt 110), i wreszcie, w czwartej kolejności, że kwota grzywny nałożonej na Fapricelę nie została zmieniona ani przez pierwszą decyzję zmieniającą, ani przez drugą.

409    Prawdą jest, że w drugiej decyzji zmieniającej Komisja dokonała zmiany kwoty grzywny nałożonej na dwa przedsiębiorstwa: Arcelor i Ori Martin.

410    Należy stwierdzić, że powody, które doprowadziły do przyjęcia drugiej decyzji zmieniającej – a mianowicie uwzględnienie, dla celów zastosowania pułapu 10%, zamiast obrotów grupy jedynie obrotu uczestniczącej w kartelu spółki zależnej – nie dotyczyły w żaden sposób Fapriceli, której sytuacja była całkowicie odmienna.

411    Nie może ona zatem w takich okolicznościach powoływać się na naruszenie zasady równego traktowania, ani rościć sobie prawa do bycia wcześniej wysłuchaną.

412    Z tych samych powodów należy również oddalić zarzuty dotyczące naruszenia zasady kontradyktoryjności czy też zasady dobrej administracji, ponieważ zmiany wprowadzone w drugiej decyzji zmieniającej nie dotyczyły skarżącej.

413    Po piąte, skarżąca miała w każdym razie możliwość dostosowania swych zarzutów i żądań po wydaniu każdej z decyzji zmieniających, z której skorzystała dwukrotnie, i nie może zatem twierdzić, że wydanie tych decyzji spowodowało jakiekolwiek naruszenie jej prawa do obrony.

414    Wobec tego należy oddalić zarzut uzupełniający w całości.

 VII – VIII – W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności art. 3 zaskarżonej decyzji

415    Skarżąca wnosi o stwierdzenie nieważności art. 3 zaskarżonej decyzji.

416    Należy jednak oddalić tę część zarzutu, ponieważ Komisja w art. 3 ust. 1 zaskarżonej decyzji zmierza do nakazania przedsiębiorstwom, które nie położyły jeszcze kresu naruszeniu, aby to uczyniły. Natomiast skarżąca twierdzi, że zakończyła naruszenie we wrześniu 2002 r. Zatem w dniu, w którym skarżąca wniosła skargę, nie miała interesu żądać stwierdzenia nieważności rzeczonego przepisu zaskarżonej decyzji.

417    W art. 3 ust. 2 Komisja ponadto zakazuje będącym adresatami decyzji przedsiębiorstwom powrotu do naruszenia. Jak zaś wynika z powyższego, Fapricela popełniła naruszenie i powinna zostać z tego tytułu pociągnięta do odpowiedzialności, co uzasadnia nałożenie na nią zakazu powrotu do naruszenia.

418    Jej żądanie stwierdzenia nieważności art. 3 zaskarżonej decyzji należy zatem częściowo odrzucić jako niedopuszczalne, a w pozostałej części − oddalić jako bezzasadne.

 VIII – IX – Wykonywanie przez Sąd przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania

 A – A – Przypomnienie sposobu obliczenia kwoty grzywny przez Komisję

419    Przypomnieć należy elementy przeprowadzonego przez Komisję obliczenia kwoty grzywny nałożonej na Fapricelę:

–        wartość zrealizowanej w 2001 r. sprzedaży stali sprężającej, w tym w formie kabli i splotek (a);

–        część wartości sprzedaży (b): 18%;

–        liczba lat (współczynnik czasu trwania) (c): 3,75;

–        wyrażona w procentach wielkość zastosowana w odniesieniu do kwoty dodatkowej (d): 18%;

–        łączna kwota podstawowa: [(a) x (b) x (c)] + [(a) x (d)];

–        podwyższenie grzywny ze względu na okoliczności obciążające: nie;

–        obniżenie z tytułu okoliczności łagodzących: nie;

–        kwota podstawowa ogółem (niezmieniona);

–        zastosowanie pułapu 10% obrotów: 8 874 000 EUR;

–        obniżenie w zastosowaniu programu łagodzenia sankcji: nie;

–        obniżka ze względu na brak zdolności przedsiębiorstwa do zapłaty grzywny, biorąc pod uwagę szczególne okoliczności społeczno-gospodarcze: nie;

–        ostateczna kwota grzywny: 8 874 000 EUR.

 B – B – Przypomnienie obowiązujących zasad

420    Obok zwykłej kontroli zgodności kary z prawem, która pozwala jedynie na oddalenie skargi o stwierdzenie nieważności lub stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu, nieograniczone prawo orzekania przyznane Sądowi na podstawie art. 261 TFUE w art. 31 rozporządzenia nr 1/2003 uprawnia go do zastąpienia jego oceną oceny dokonanej przez Komisję, a w konsekwencji do zmiany zaskarżonego aktu, nawet jeżeli nie stwierdza jego nieważności, z uwzględnieniem wszelkich okoliczności faktycznych, zmieniając w szczególności wysokość grzywny, w przypadku gdy ta kwestia zostaje mu przedłożona do rozważenia (zob. podobnie wyroki: z dnia 8 lutego 2007 r., Groupe Danone/Komisja, C‑3/06 P, Zb. Orz., EU:C:2007:88, pkt 61 i 62; z dnia 3 września 2009 r., Prym i Prym Consumer/Komisja, C‑534/07 P, Zb. Orz., EU:C:2009:505, pkt 86 i przytoczone tam orzecznictwo).

421    Ponadto zgodnie z brzmieniem art. 23 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003 przy ustalaniu wysokości grzywny uwzględnia się oprócz wagi naruszenia czas jego trwania.

422    Trybunał orzekł, że w celu określenia wysokości grzywien należy uwzględnić czas trwania naruszeń i wszystkie aspekty mogące wchodzić w ocenę wagi tych naruszeń, takie jak zachowanie każdego z przedsiębiorstw, rola odgrywana przez każde z nich w ustaleniu uzgodnionych praktyk, korzyść, którą mogły odnieść z tych praktyk, ich rozmiar i wartość danych towarów, jak również zagrożenie, jakie tego rodzaju naruszenia stanowią dla Unii (zob. wyrok z dnia 8 grudnia 2011 r. Chalkor/Komisja, C‑386/10 P, Zb.Orz., EU:C:2011:815, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo).

423    Trybunał wskazał również, że należy uwzględnić aspekty obiektywne, takie jak treść i czas trwania zachowań antykonkurencyjnych, ich liczbę i natężenie, zasięg dotkniętego naruszeniem rynku oraz pogorszenie stanu publicznego porządku gospodarczego. Analiza ta winna obejmować również względne znaczenie przedsiębiorstw odpowiedzialnych za udział w naruszeniu, ich udział w rynku, jak również ewentualny powrót do naruszenia (ww. w pkt 422 wyrok w sprawie Chalkor/Komisja, EU:C:2011:815, pkt 57).

424    W tym względzie należy podnieść, że z uwagi na jego charakter ustalenie grzywny przez Sąd nie jest ścisłym działaniem arytmetycznym. Ponadto Sąd nie jest związany obliczeniami Komisji ani jej wytycznymi, kiedy wykonuje nieograniczone prawo orzekania, powinien natomiast przeprowadzić własną ocenę, uwzględniając wszystkie okoliczności danego przypadku (zob. wyrok z dnia 12 grudnia 2007 r., BASF i UCB/Komisja, T‑101/05 i T‑111/05, Zb.Orz., EU:T:2007:380, pkt 213 i przytoczone tam orzecznictwo).

 C – C – Ocena Sądu w niniejszej sprawie

425    W niniejszej sprawie z art. 23 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003 wynika, że przy określaniu kwoty grzywny dla celów nałożenia sankcji za uczestnictwo spółki Fapricela w naruszeniu należy uwzględnić, oprócz wagi naruszenia, również okres jego trwania, a z zasady indywidualizacji kar wynika, iż sankcja powinna uwzględniać sytuację każdego sprawcy w odniesieniu do naruszenia.

426    Ustalone naruszenie popełnione przez Fapricelę polega na nieprzerwanym udziale tego przedsiębiorstwa jedynie w klubie España, ponieważ nie wykazano, że Fapricela miała świadomość istnienia klubu Europa (zob. części pierwsza i druga zarzutu pierwszego, pkt 130 i 142 powyżej).

427    Czasu trwania naruszenia popełnionego przez Fapricelę obejmuje okres od dnia 2 grudnia 1998 r. do dnia 19 września 2002 r., z tym, że nie zostało wykazane, iż Fapricela zdystansowała się od klubu España między dniem 18 października 2000 r. a dniem 9 kwietnia 2001 r. (zob. pkt 207 powyżej).

428    Co się tyczy wagi naruszenia popełnionego przez Fapricelę, należy przede wszystkim przypomnieć, że Komisja niesłusznie uznała, iż spółka owa miała świadomość, chociażby na późnym etapie, paneuropejskiego aspektu kartelu (zob. pkt 130 powyżej).

429    Kryterium tego nie można zatem brać pod uwagę przy ocenie obiektywnej wagi naruszenia popełnionego przez Fapricelę.

430    Zatem naruszenie popełnione przez Fapricelę ma mniejszą wagę, niż naruszenie popełnione przez Socitrel i Proderac, z którymi skarżąca została przez Komisję zrównana (motyw 953 zaskarżonej decyzji).

431    Jednak naruszenie popełnione przez Fapricelę jest poważniejsze niż naruszenie popełnione przez spółkę Fundia. Z zaskarżonej decyzji wynika bowiem, że Fundia uczestniczyła tylko w „koordynacji” sprzedaży jednemu klientowi, Addtekowi (motywy 935 i 953 zaskarżonej decyzji), podczas gdy Fapricela brała udział w „koordynacji” dotyczącej różnych innych klientów.

432    Jeśli chodzi o wartość sprzedaży, którą należy uwzględnić, należy oprzeć się na wartości przyjętej przez Komisję w zaskarżonej decyzji, która obejmuje splotki, ponieważ jest bezsporne, że Fapricela uczestniczyła również w porozumieniu w sprawie splotek w ramach klubu España (zob. pkt 244 powyżej). Poza tym, Komisja słusznie przyjęła tylko sprzedaż zrealizowaną przez Fapricelę w Hiszpanii i Portugalii (motyw 949 zaskarżonej decyzji).

433    Sąd nie może uwzględnić żadnej okoliczności łagodzącej ani obciążającej, czy też żadnej innej okoliczności szczególnej. Fakt, że skarżąca uczestniczyła jedynie w klubie España znajduje już bowiem odzwierciedlenie w fakcie uwzględnienia tylko jej sprzedaży w Hiszpanii i Portugalii.

434    Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że kwota grzywny nałożonej na Fapricelę nie może być niższa niż 17 000 000 EUR.

435    Jednakże po zastosowaniu pułapu 10%, przewidzianego w art. 23 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia nr 1/2003, kwota grzywny nałożonej na Fapricelę nie może przekraczać 8 874 000 EUR.

436    W tych okolicznościach Sąd orzeka, że kwotę grzywny, jaką należy nałożyć na Fapricelę, ustala się na 8 874 000 EUR, która to wysokość jest stosowna ze względu na charakter, czas trwania i wagę naruszenia popełnionego przez skarżącą.

 W przedmiocie kosztów

437    Zgodnie z art. 134 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron każda z nich pokrywa własne koszty. Jednakże, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, Sąd może orzec, że jedna ze stron pokrywa, oprócz własnych kosztów, część kosztów poniesionych przez stronę przeciwną.

438    Biorąc pod uwagę okoliczności niniejszej sprawy, należy postanowić, że każda ze stron pokryje własne koszty.

Z powyższych względów,

SĄD (szósta izba)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność decyzji Komisji z dnia 30 czerwca 2010 r. C(2010)4387 wersja ostateczna, dotyczącej postępowania na podstawie art. 101 TFUE oraz art. 53 porozumienia o EOG (Sprawa COMP/38344 – Stal sprężająca), zmienionej decyzją Komisji C(2010)6676 wersja ostateczna z dnia 30 września 2010 r. oraz decyzją Komisji C(2011)2269 wersja ostateczna z dnia 4 kwietnia 2011 r., w zakresie, w jakim Komisja stwierdziła w niej, że Fapricela – Indústria de Trefilaria, SA naruszyła art. 101 ust. 1 TFUE, uczestnicząc, poza naruszeniem tych przepisów na rynku iberyjskim, w kartelu obejmującym swym zasięgiem rynek wewnętrzny, a następnie − Europejski Obszar Gospodarczy (EOG), oraz nałożyła na nią grzywnę w kwocie 8 874 000 EUR.

2)      Kwota grzywny nałożonej na Fapricela – Indústria de Trefilaria zostaje ustalona na 8 874 000 EUR.

3)      W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

4)      Każda ze stron pokrywa własne koszty.

Frimodt Nielsen Dehousse Collins

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 15 lipca 2015 r.

Podpisy

** Język postępowania: portugalski

1 Poniżej zostały odtworzone jedynie te punkty wyroku, których publikację Sąd uznał za wskazaną.