Υπόθεση T‑271/10 RENV II
Η
κατά
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 18ης Νοεμβρίου 2020
«Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Εθνικός υπάλληλος αποσπασμένος στην EUPM στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη – Απόφαση περί μετακίνησης – Κατάχρηση εξουσίας – Συμφέρον της υπηρεσίας – Ηθική παρενόχληση – Τιμωρητικός χαρακτήρας της μετακίνησης – Ευθύνη – Ηθική βλάβη»
1. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Μη στρατιωτικές αποστολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Προσωπικό – Τοποθέτηση – Εξουσία εκτιμήσεως των αρμόδιων αρχών – Δικαστικός έλεγχος – Όρια
(βλ. σκέψεις 43, 44, 49)
2. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Μη στρατιωτικές αποστολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Προσωπικό – Προσφυγή ενώπιον του δικαστή της Ένωσης – Προσφυγή αποσπασμένου εθνικού υπαλλήλου κατά αποφάσεως περί μετακίνησης – Μετακίνηση που διενεργείται σε πλαίσιο ηθικής παρενόχλησης – Λόγοι ακυρώσεως – Κατάχρηση εξουσίας – Έννοια – Απόφαση περί μετακίνησης ληφθείσα λόγω της καταγγελίας από τον συγκεκριμένο υπάλληλο παρατυπιών στη διαχείριση της αποστολής – Τιμωρητικός χαρακτήρας της μετακίνησης – Περιλαμβάνεται
(βλ. σκέψεις 44, 45, 48, 50, 55, 77)
3. Υπάλληλοι – Δικαιώματα και υποχρεώσεις – Ελευθερία της έκφρασης – Κοινολόγηση πραγματικών περιστατικών εκ των οποίων δύναται να τεκμαίρεται η ύπαρξη παράνομης δραστηριότητας ή σοβαρής παράβασης – Περιεχόμενο της σχετικής υποχρέωσης – Προστασία του υπαλλήλου που προέβη στην κοινολόγηση των εν λόγω πραγματικών περιστατικών – Περιεχόμενο – Δυνατότητα εφαρμογής σε μέλος αστυνομικής αποστολής της Ευρωπαϊκής Ένωσης
(Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, άρθρο 22α)
(βλ. σκέψη 76)
4. Ένδικη διαδικασία – Αντικείμενο της διαφοράς – Μεταβολή κατά τη διάρκεια της δίκης – Διεύρυνση του αιτήματος αποζημίωσης στο στάδιο του υπομνήματος απαντήσεως – Αίτημα στηριζόμενο σε στοιχεία που ανέκυψαν κατά τη διάρκεια της δίκης – Παραδεκτό
(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρα 76 και 84 § 1)
(βλ. σκέψεις 84, 88)
5. Ένδικη διαδικασία – Προσκόμιση αποδεικτικών στοιχείων – Προθεσμία – Εκπρόθεσμη πρόταση αποδεικτικών μέσων – Προϋποθέσεις – Δυνατότητα εφαρμογής σε διαδικασία κατόπιν αναπομπής ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου
(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 85 § 3)
(βλ. σκέψη 90)
6. Εξωσυμβατική ευθύνη – Προϋποθέσεις – Πραγματική και βεβαία ζημία που προκλήθηκε από παράνομη πράξη – Ακύρωση της προσβαλλόμενης παράνομης πράξης – Προσήκουσα ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης – Όρια
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 97, 98)
7. Εξωσυμβατική ευθύνη – Προϋποθέσεις – Έλλειψη νομιμότητας – Κατάφωρη παράβαση κανόνα δικαίου που απονέμει δικαιώματα σε ιδιώτες – Μη αναγκαία προϋπόθεση σε ένδικες διαφορές υπαλλήλων αστυνομικών αποστολών της Ευρωπαϊκής Ένωσης
(Άρθρα 268, 270 και 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ· Κανονισμός Υπηρεσιακής Καταστάσεως των υπαλλήλων, άρθρα 90 και 91)
(βλ. σκέψη 105)
8. Εξωσυμβατική ευθύνη – Προϋποθέσεις – Ζημία – Ζημία δεκτική αποζημιώσεως – Ηθική βλάβη προκληθείσα από τη μετακίνηση υπαλλήλου αστυνομικής αποστολής της Ευρωπαϊκής Ένωσης από θέση «senior» σε θέση «non senior» στο πλαίσιο καταγγελίας παρατυπιών από τον εν λόγω υπάλληλο – Περιλαμβάνεται
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 108)
Σύνοψη
Η προσφεύγουσα-ενάγουσα [στο εξής: προσφεύγουσα], Η, Ιταλίδα δικαστής, αποσπάστηκε στην Αστυνομική Αποστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPM)(1)στο Σεράγεβο (Βοσνία-Ερζεγοβίνη), προκειμένου να ασκήσει εκεί τα καθήκοντα του Criminal Justice Unit Adviser από τις 14 Νοεμβρίου 2008. Η απόσπασή της παρατάθηκε δύο φορές για να καλύψει τη θέση του Chief of Legal Office, η οποία στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Senior Legal Advisor/Legal Counsel.
Με έγγραφο της 17ης Μαρτίου 2010, η προσφεύγουσα και μια συνάδελφός της ενημέρωσαν τους ιεραρχικώς προϊσταμένους τους για φερόμενες παρατυπίες στη διαχείριση της EUPM. Στη συνέχεια, με δύο αποφάσεις του Αρχηγού της EUPM (2), η προσφεύγουσα μετακινήθηκε, για επιχειρησιακούς λόγους που συνίσταντο στην ανάγκη νομικής υποστήριξης από εισαγγελέα σε περιφερειακό γραφείο, στη θέση του Criminal Justice Adviser - Prosecutor στο περιφερειακό γραφείο της Μπάνια Λούκα (Βοσνία-Ερζεγοβίνη).
Η προσφεύγουσα άσκησε προσφυγή-αγωγή [στο εξής: προσφυγή] με αντικείμενο, πρώτον, αίτημα ακυρώσεως των αποφάσεων περί μετακινήσεως και, δεύτερον, αίτημα αποκαταστάσεως της υλικής ζημίας και ικανοποιήσεως της ηθικής βλάβης που ισχυρίζεται ότι υπέστη. Προς στήριξη του ακυρωτικού αιτήματός της, η προσφεύγουσα επικαλέστηκε, μεταξύ άλλων, την ύπαρξη ηθικής παρενόχλησης και κατάχρηση εξουσίας. Το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε τις προσβαλλόμενες αποφάσεις και δέχθηκε το αίτημα αποζημίωσης κατά το μέρος που αφορούσε την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης που προκάλεσαν οι αποφάσεις αυτές.
Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου
Κατ’ αρχάς, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει, αφενός, ότι οι αποφάσεις της EUPM στον τομέα του ανθρώπινου δυναμικού έχουν μια επιχειρησιακή διάσταση που εμπίπτει στην κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) και, αφετέρου, ότι συνιστούν, ως εκ της φύσεώς τους, πράξεις διαχειρίσεως του προσωπικού, όπως κάθε παρόμοια απόφαση που λαμβάνεται από τα θεσμικά όργανα της Ένωσης στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους.
Στη συνέχεια, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι η απόφαση περί μετακίνησης ενέχει κατάχρηση εξουσίας, αν εκδόθηκε στο πλαίσιο ηθικής παρενόχλησης και με σκοπό να θιγεί η προσωπικότητα, η αξιοπρέπεια ή η φυσική ή ψυχική ακεραιότητα του προσώπου που είναι αποδέκτης της απόφασης περί μετακίνησης. Το Γενικό Δικαστήριο παρατηρεί ότι τούτο ισχύει επίσης στην περίπτωση κατά την οποία η μετακίνηση ισοδυναμεί, στην πραγματικότητα, με τιμωρία της προσφεύγουσας για τις επικρίσεις της σχετικά με τη διαχείριση της EUPM. Κατά το Γενικό Δικαστήριο, τέτοιες περιστάσεις συνιστούν κατάχρηση εξουσίας, στο μέτρο που ο Αρχηγός της EUPM έχει κάνει χρήση των εξουσιών του για σκοπό διαφορετικό από εκείνον για τον οποίο του έχουν απονεμηθεί οι εξουσίες αυτές και, εξάλλου, η μετακίνηση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι προς το συμφέρον της υπηρεσίας. Στην προκειμένη περίπτωση, το Γενικό Δικαστήριο δέχεται τον λόγο που αφορά κατάχρηση εξουσίας.
Εξάλλου, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει ότι η επιδίκαση ποσού 30 000 ευρώ, υπολογιζόμενου ex æquo et bono, συνιστά πρόσφορη ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη η προσφεύγουσα λόγω της μετακίνησής της με τις προσβαλλόμενες αποφάσεις.
Όσον αφορά το αίτημα αποζημιώσεως για την αποκατάσταση της υλικής ζημίας, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι η προσφεύγουσα δεν διατύπωσε το αίτημα αυτό με το εισαγωγικό δικόγραφο της δίκης. Εντούτοις, εκτιμά ότι η υλική ζημία που ισχυρίζεται ότι υπέστη η προσφεύγουσα εντάσσεται σε πραγματικό πλαίσιο μεταγενέστερο της άσκησης της προσφυγής και, συγχρόνως, συνδέεται, κατά την προσφεύγουσα, με τις πράξεις ηθικής παρενόχλησης που φέρεται ότι υπέστη αυτή εντός της EUPM και οι οποίες μνημονεύονται στο δικόγραφο της προσφυγής. Υπό τις συνθήκες αυτές, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι θα ήταν αντίθετο προς την ορθή απονομή της δικαιοσύνης και προς την αρχή της οικονομίας της δίκης να υποχρεωθεί η προσφεύγουσα να ασκήσει νέο ένδικο βοήθημα όσον αφορά το επίμαχο αίτημα αποζημιώσεως. Επί της ουσίας, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει το αίτημα αυτό.
Η EUPM άρχισε να λειτουργεί την 1η Ιανουαρίου 2003, παρατάθηκε κατ’ επανάληψη και η εντολή της έληξε το 2012.