Υπόθεση C‑808/18
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
κατά
Ουγγαρίας
Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 17ης Δεκεμβρίου 2020
«Παράβαση κράτους μέλους – Χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης – Πολιτικές σχετικά με τους ελέγχους στα σύνορα, το άσυλο και τη μετανάστευση – Οδηγίες 2008/115/ΕΚ, 2013/32/ΕΕ και 2013/33/ΕΕ – Διαδικασία χορήγησης διεθνούς προστασίας – Πραγματική πρόσβαση – Διαδικασία στα σύνορα – Διαδικαστικές εγγυήσεις – Υποχρεωτική τοποθέτηση σε ζώνες διέλευσης – Κράτηση – Επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών – Προσφυγές που ασκούνται κατά των διοικητικών αποφάσεων περί απόρριψης αίτησης διεθνούς προστασίας – Δικαίωμα διαμονής στην επικράτεια»
1. Προσφυγή λόγω παραβάσεως κράτους μέλους – Εξέταση του βασίμου από το Δικαστήριο – Κατάσταση που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη – Κατάσταση κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 68, 156)
2. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας – Οδηγία 2013/32 – Χρονικό σημείο απόκτησης της ιδιότητας του αιτούντος διεθνή προστασία – Χρονικό σημείο της υποβολής αίτησης διεθνούς προστασίας – Δεν υπάρχει διοικητική διατύπωση
(Οδηγία 2013/32 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 2, στοιχείο γʹ, και 6 § 1)
(βλ. σκέψεις 97-100)
3. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας – Οδηγία 2013/32 – Πρόσβαση στη διαδικασία – Εθνική ρύθμιση δυνάμει της οποίας επιβάλλεται στους αιτούντες η υποχρέωση να υποβάλουν την αίτησή τους σε μια από τις ζώνες διέλευσης που βρίσκονται στα σύνορα – Δραστικός περιορισμός από τις εθνικές αρχές του αριθμού των αιτούντων στους οποίους επιτρέπεται να εισέλθουν ημερησίως στις ζώνες αυτές – Διοικητική πρακτική αντίθετη προς το δίκαιο της Ένωσης – Απόδειξη της ύπαρξης της πρακτικής αυτής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ανεπαρκής αντίκρουση εκ μέρους του καθού κράτους μέλους – Παράβαση κράτους μέλους
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ· οδηγία 2013/32 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 3 και 6)
(βλ. σκέψεις 93, 94, 102, 103, 106-108, 110, 114-128, 315 και διατακτ. 1)
4. Προσφυγή λόγω παραβάσεως κράτους μέλους – Απόδειξη της παραβάσεως – Βάρος το οποίο φέρει η Επιτροπή – Τεκμήρια – Δεν επιτρέπονται – Παράβαση κράτους μέλους απορρέουσα από διοικητική πρακτική αντίθετη προς το δίκαιο της Ένωσης – Ιδιαίτερες απαιτήσεις όσον αφορά την απόδειξη – Το καθού κράτος μέλος φέρει το βάρος της αντίκρουσης
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 111-113)
5. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία – Οδηγία 2013/33 – Έννοια της κράτησης – Αυτοτελής έννοια του δικαίου της Ένωσης – Υποχρέωση του αιτούντος να παραμείνει σε ζώνη διέλευσης – Εμπίπτει – Προϋποθέσεις
(Οδηγία 2013/33 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 2, στοιχείο ηʹ)
(βλ. σκέψεις 159, 160, 162-166)
6. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία – Οδηγία 2013/33 – Θέση υπό κράτηση – Λόγοι – Αιτών ο οποίος υποχρεούται να διαμείνει σε ζώνη διέλευσης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξέτασης της αίτησής του – Λόγος διαφορετικός από τους προβλεπόμενους στο άρθρο 8, παράγραφος 3, της οδηγίας 2013/33 – Δεν επιτρέπεται – Παράβαση κράτους μέλους
(Οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 2013/32, άρθρο 43, και 2013/33, άρθρο 8 § 3, εδ. 1)
(βλ. σκέψεις 168, 170-180, 185, 186, 209, 226, 315, διατακτ. 1)
7. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας – Οδηγία 2013/32 – Άρθρο 43 – Ειδικές διαδικασίες τις οποίες μπορούν να προβλέψουν τα κράτη μέλη στα σύνορά τους ή στις ζώνες διέλευσής τους – Θέση αιτούντος διεθνή προστασία υπό κράτηση σε ζώνη διέλευσης στο πλαίσιο τέτοιας διαδικασίας – Επιτρέπεται – Όρια – Μέγιστη διάρκεια και σκοπός της κράτησης
(Οδηγία 2013/32 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 31 § 8, 33 και 43)
(βλ. σκέψεις 181-185)
8. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας – Οδηγία 2013/32 – Αιτούντες που χρήζουν ειδικών διαδικαστικών εγγυήσεων – Θέση υπό κράτηση στο πλαίσιο διαδικασιών τις οποίες μπορούν να προβλέψουν τα κράτη μέλη στα σύνορα ή στις ζώνες διέλευσής τους – Επιτρέπεται – Όρια – Υποχρέωση εξέτασης της συμβατότητας της κράτησης αυτής με τις ειδικές ανάγκες των εν λόγω αιτούντων και την επαρκή υποστήριξη που πρέπει να τους παρέχεται – Παράβαση – Παράβαση κράτους μέλους
(Οδηγία 2003/32 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 24 § 3)
(βλ. σκέψεις 191-199, 209, 226, 315, διατακτ. 1)
9. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία – Οδηγία 2013/33 – Κράτηση ευάλωτων ατόμων και αιτούντων με ειδικές ανάγκες υποδοχής – Εθνική ρύθμιση δυνάμει της οποίας επιβάλλεται στους ανήλικους αιτούντες, εξαιρουμένων των ασυνόδευτων ανηλίκων κάτω των 14 ετών, να διαμένουν σε ζώνη διέλευσης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξέτασης της αίτησής τους – Δεν επιτρέπεται – Παράβαση κράτους μέλους
(Οδηγία 2013/33 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 11)
(βλ. σκέψεις 201, 203, 209, 226, 315, διατακτ. 1)
10. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία – Οδηγία 2013/33 – Εγγυήσεις των οποίων απολαύουν οι αιτούντες που τελούν υπό κράτηση – Υποχρέωση έκδοσης γραπτής και αιτιολογημένης απόφασης με την οποία διατάσσεται η θέση υπό κράτηση – Παράβαση – Παράβαση κράτους μέλους
(Οδηγία 2013/33 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 9)
(βλ. σκέψεις 205, 208, 209, 226, 315, διατακτ. 1)
11. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Πεδίο εφαρμογής – Δεν υφίσταται γενική επιφύλαξη η οποία να εξαιρεί τα μέτρα που λαμβάνονται για τη δημόσια ασφάλεια – Αρμοδιότητα των κρατών μελών να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των ουσιωδών συμφερόντων ασφαλείας τους – Το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος φέρει το βάρος απόδειξης της ανάγκης να κάνει χρήση της αρμοδιότητας αυτής – Περιεχόμενο – Πολιτική ασύλου – Επίκληση κινδύνου διατάραξης της δημόσιας τάξης και της εσωτερικής ασφάλειας λόγω μαζικών αφίξεων αιτούντων διεθνή προστασία – Δεν αποδεικνύεται η ανάγκη παρέκκλισης από ορισμένες διατάξεις της οδηγίας 2013/32 – Δεν επιτρέπεται – Πραγματική δυνατότητα παρέκκλισης των κρατών μελών βάσει των οδηγιών 2013/32 και 2013/33 – Προϋποθέσεις
(Άρθρο 72 ΣΛΕΕ· οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 2013/32, άρθρα 24 § 3 και 43, και 2013/33, άρθρα 8 § 3, εδ. 1, στοιχείο εʹ, 10 § 1, 18 § 9)
(βλ. σκέψεις 212, 214-225)
12. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Μεταναστευτική πολιτική – Επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών – Οδηγία 2008/115 – Εθνική ρύθμιση βάσει της οποίας επιτρέπεται η αναγκαστική απομάκρυνση ενός τέτοιου υπηκόου ο οποίος εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας, χωρίς προηγούμενη τήρηση των διαδικασιών και εγγυήσεων που αυτή προβλέπει – Δεν επιτρέπεται – Παράβαση κράτους μέλους
(Οδηγία 2008/115 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 5, 6 § 1, 12 § 1, και 13 § 1)
(βλ. σκέψεις 248-254, 266, 315, διατακτ. 1)
13. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Μεταναστευτική πολιτική – Επιστροφή παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών – Οδηγία 2008/115 – Απομάκρυνση – Έννοια – Αναγκαστική μεταφορά ενός τέτοιου υπηκόου σε στενή λωρίδα γης που δεν διαθέτει καμία υποδομή, κείμενη πέραν της συνοριακής περίφραξης που έχει αναγερθεί στο έδαφος του οικείου κράτους μέλους – Εμπίπτει
(Οδηγία 2008/115 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3, σημείο 5)
(βλ. σκέψεις 255-260)
14. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Πεδίο εφαρμογής – Δεν υφίσταται γενική επιφύλαξη η οποία να εξαιρεί τα μέτρα που λαμβάνονται για τη δημόσια ασφάλεια – Αρμοδιότητα των κρατών μελών να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των ουσιωδών συμφερόντων ασφαλείας τους – Το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος φέρει το βάρος απόδειξης της ανάγκης να κάνει χρήση της αρμοδιότητας αυτής – Περιεχόμενο – Επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών – Επίκληση κινδύνου διατάραξης της δημόσιας τάξης και της εσωτερικής ασφάλειας – Δεν αποδεικνύεται η ανάγκη παρέκκλισης από ορισμένες διατάξεις της οδηγίας 2013/32 – Δεν επιτρέπεται – Πραγματική δυνατότητα παρέκκλισης των κρατών μελών βάσει των οδηγιών 2013/32 και 2013/33 – Προϋποθέσεις
(Άρθρο 4 § 2 ΣΕΕ· άρθρο 72 ΣΛΕΕ· οδηγία 2008/115 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 6 §2, 7 § 4, 11 §§ 2 και 3, 12 § 1, εδ. 2, και 18)
(βλ. σκέψεις 261-264)
15. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας – Οδηγία 2013/32 – Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας – Προσφυγή κατά απόφασης περί απόρριψης αίτησης διεθνούς προστασίας – Δικαίωμα παραμονής στο έδαφος του οικείου κράτους μέλους μέχρι την παρέλευση της προθεσμίας για την άσκηση της προσφυγής αυτής ή εν αναμονή της έκβασής της – Κανόνες άσκησης καθοριζόμενοι από το κράτος μέλος αυτό – Προϋποθέσεις – Κανόνες άσκησης σύμφωνοι προς τα δικαιώματα που εγγυώνται οι οδηγίες 2013/32 και 2013/33 – Αρκούντως σαφείς και ακριβείς κανόνες άσκησης – Δεν υφίστανται – Παράβαση κράτους μέλους
(Οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 2013/32, άρθρο 46 § 5, και 2013/33)
(βλ. σκέψεις 286, 287, 289, 291-302, 314, 315, διατακτ. 1)
16. Πράξεις των οργάνων – Οδηγίες – Εκτέλεση από τα κράτη μέλη – Αναγκαιότητα σαφούς και ακριβούς μεταφοράς στο εσωτερικό δίκαιο
(Άρθρο 288, εδ. 3, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 288)
Σύνοψη
Η Ουγγαρία παρέβη τις υποχρεώσεις τις οποίες υπέχει από το δίκαιο της Ένωσης που αφορά τις διαδικασίες παροχής διεθνούς προστασίας και επιστροφής των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών. Ειδικότερα, ο περιορισμός της πρόσβασης στη διαδικασία διεθνούς προστασίας, η παράνομη κράτηση των αιτούντων την προστασία αυτή σε ζώνες διέλευσης καθώς και η μεταφορά των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών σε παραμεθόρια ζώνη, χωρίς να τηρούνται οι εγγυήσεις που διέπουν τη διαδικασία επιστροφής, συνιστούν παραβίαση του δικαίου της Ένωσης.
Αντιδρώντας στη μεταναστευτική κρίση και στη συνακόλουθη άφιξη πολλών αιτούντων διεθνή προστασία, η Ουγγαρία προσάρμοσε τη νομοθεσία της σχετικά με το δικαίωμα ασύλου και την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών. Συγκεκριμένα, με νόμο του 2015 (1) προβλέφθηκε, μεταξύ άλλων, η δημιουργία ζωνών διέλευσης στα σερβοουγγρικά σύνορα (2), στις οποίες διεξάγονται οι διαδικασίες ασύλου. Ο νόμος αυτός καθιέρωσε επίσης την έννοια της «κατάστασης κρίσης λόγω μαζικής μετανάστευσης» η οποία συνεπάγεται, σε περίπτωση κήρυξης τέτοιας κατάστασης από την κυβέρνηση, την εφαρμογή κανόνων που εισάγουν παρεκκλίσεις ως εάν επρόκειτο περί κανόνων γενικής εφαρμογής. Το 2017, ένας νέος νόμος (3) επέκτεινε τις περιπτώσεις στις οποίες μπορούσε να κηρυχθεί μια τέτοια κατάσταση κρίσης και τροποποίησε τις διατάξεις που επέτρεπαν παρέκκλιση από τις γενικές διατάξεις.
Το 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ήδη γνωστοποιήσει στην Ουγγαρία τις αμφιβολίες της ως προς τη συμβατότητα της νομοθεσίας της στον τομέα του ασύλου προς το δίκαιο της Ένωσης. Ο νόμος του 2017 δημιούργησε πρόσθετες ανησυχίες. Η Επιτροπή προσάπτει, μεταξύ άλλων, στην Ουγγαρία ότι, κατά παράβαση των ουσιαστικών και διαδικαστικών εγγυήσεων που προβλέπονται στην οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου» (4), στην οδηγία για την υποδοχή (5) και στην οδηγία για την επιστροφή (6), περιόρισε την πρόσβαση στη διαδικασία διεθνούς προστασίας, θέσπισε γενικευμένο καθεστώς κράτησης των αιτούντων την προστασία αυτή και προέβη σε αναγκαστική μεταφορά, σε μια παραμεθόρια λωρίδα γης, των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών, χωρίς να τηρήσει τις εγγυήσεις που προβλέπει η οδηγία για την επιστροφή. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή άσκησε προσφυγή λόγω παραβάσεως κράτους μέλους ενώπιον του Δικαστηρίου, ζητώντας να διαπιστωθεί ότι ουσιώδες μέρος της σχετικής ουγγρικής νομοθεσίας αντιβαίνει σε ορισμένες διατάξεις των οδηγιών αυτών.
Το τμήμα μείζονος συνθέσεως του Δικαστηρίου δέχθηκε, κατά το κύριο μέρος της, την ασκηθείσα από την Επιτροπή προσφυγή λόγω παραβάσεως κράτους μέλους.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
Προκαταρκτικώς, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι έχει ήδη αποφανθεί επί ορισμένων από τα ζητήματα που εγείρει η προσφυγή αυτή με πρόσφατη απόφασή του (7), εκδοθείσα στο πλαίσιο προδικαστικής παραπομπής υποβληθείσας από ουγγρικό δικαστήριο. Επισημαίνει επίσης ότι, για να συμμορφωθεί με την απόφαση αυτή, η Ουγγαρία έκλεισε έκτοτε τις δύο ζώνες διέλευσης. Το Δικαστήριο διευκρινίζει, εντούτοις, ότι το κλείσιμο αυτό δεν ασκεί επιρροή στην παρούσα προσφυγή, δεδομένου ότι η κατάσταση πρέπει να εκτιμηθεί με βάση την ημερομηνία που είχε ορίσει η Επιτροπή με την αιτιολογημένη γνώμη της για την κάλυψη των κενών που διαπιστώθηκαν, ήτοι την 8η Φεβρουαρίου 2018.
Πρώτον, το Δικαστήριο κρίνει ότι η Ουγγαρία παρέβη την υποχρέωσή της να διασφαλίσει πραγματική πρόσβαση στη διαδικασία χορήγησης διεθνούς προστασίας (8), καθόσον για τους υπηκόους τρίτων χωρών που επιθυμούσαν να έχουν πρόσβαση από τα σερβοουγγρικά σύνορα στη διαδικασία αυτή καθίστατο σχεδόν αδύνατον, στην πράξη, να υποβάλουν την αίτησή τους. Η παράβαση αυτή οφείλεται σε συνδυασμό της εθνικής ρύθμισης, κατά την οποία οι αιτήσεις διεθνούς προστασίας μπορούν, κατά γενικό κανόνα, να υποβάλλονται μόνο στη μία από τις δύο ζώνες διέλευσης, και μιας πάγιας και γενικευμένης διοικητικής πρακτικής των ουγγρικών αρχών, συνιστάμενης στον δραστικό περιορισμό του αριθμού των αιτούντων στους οποίους επιτρέπεται να εισέλθουν ημερησίως στις ζώνες αυτές. Κατά το Δικαστήριο, η ύπαρξη της πρακτικής αυτής αποδείχθηκε επαρκώς από την Επιτροπή, η οποία στηρίχθηκε σε πλείονες εκθέσεις διεθνών οργανισμών. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η υποβολή αίτησης διεθνούς προστασίας, πριν από την καταχώριση, την κατάθεση και την εξέτασή της, αποτελεί ουσιώδες στάδιο της διαδικασίας χορήγησης της προστασίας αυτής και ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούν να την καθυστερούν αδικαιολόγητα. Αντιθέτως, τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση, ακόμη και στα σύνορα, από τη στιγμή που θα εκδηλώσουν τη βούλησή τους συναφώς.
Δεύτερον, το Δικαστήριο επιβεβαιώνει ότι, όπως έχει ήδη αποφανθεί προσφάτως (9), η υποχρέωση των αιτούντων διεθνή προστασία να διαμένουν σε μία από τις ζώνες διέλευσης καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας εξέτασης της αίτησής τους αποτελεί κράτηση, κατά την έννοια της οδηγίας για την υποδοχή (10). Κατόπιν της διευκρίνισης αυτής, το Δικαστήριο κρίνει ότι το καθεστώς αυτό κράτησης θεσπίστηκε εκτός του πλαισίου των περιπτώσεων που προβλέπονται από το δίκαιο της Ένωσης και χωρίς να τηρούνται οι εγγυήσεις που πρέπει να διέπουν το καθεστώς αυτό υπό κανονικές συνθήκες.
Συγκεκριμένα, αφενός, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι οι περιπτώσεις στις οποίες επιτρέπεται η θέση υπό κράτηση αιτούντος διεθνή προστασία απαριθμούνται εξαντλητικώς στην οδηγία για την υποδοχή (11). Αφού όμως ανέλυσε καθεμία από τις εν λόγω περιπτώσεις, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το ουγγρικό καθεστώς δεν εμπίπτει σε καμία από αυτές. Το Δικαστήριο εξετάζει ειδικότερα την περίπτωση κατά την οποία κράτος μέλος μπορεί να θέσει υπό κράτηση τον αιτούντα διεθνή προστασία προκειμένου να αποφανθεί επί του δικαιώματος του αιτούντος να εισέλθει στο έδαφός του, καθόσον η θέση υπό κράτηση αυτή μπορεί να λάβει χώρα στο πλαίσιο διαδικασιών που διεξάγονται στα σύνορα, προκειμένου να εξακριβωθεί, πριν χορηγηθεί δικαίωμα εισόδου, μήπως η αίτηση είναι απαράδεκτη ή μήπως είναι αβάσιμη για ορισμένους συγκεκριμένους λόγους (12). Το Δικαστήριο εκτιμά ότι οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες επιτρέπεται η θέση υπό κράτηση στο πλαίσιο των διαδικασιών αυτών στα σύνορα δεν πληρούνται εν προκειμένω.
Αφετέρου, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι η οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου και η οδηγία για την υποδοχή επιβάλλουν, μεταξύ άλλων, η κράτηση αιτούντος διεθνή προστασία να διατάσσεται εγγράφως και να είναι αιτιολογημένη (13), οι ειδικές ανάγκες των αιτούντων που είναι ευάλωτα άτομα και χρήζουν ειδικών διαδικαστικών εγγυήσεων να λαμβάνονται υπόψη, προκειμένου να τους παρέχεται «επαρκής υποστήριξη» (14), και ακόμη, οι ανήλικοι να μην τίθενται υπό κράτηση παρά μόνον ως μέτρο έσχατης ανάγκης (15). Όμως, λόγω ιδίως του γενικευμένου και αυτόματου χαρακτήρα του, το καθεστώς κράτησης που προβλέπεται από την ουγγρική νομοθεσία στις ζώνες διέλευσης, το οποίο αφορά όλους τους αιτούντες πλην των ασυνόδευτων ανηλίκων κάτω των 14 ετών, δεν επιτρέπει στους αιτούντες να απολαύουν των εγγυήσεων αυτών.
Εξάλλου, το Δικαστήριο απορρίπτει το επιχείρημα της Ουγγαρίας ότι η μεταναστευτική κρίση δικαιολογεί την παρέκκλιση από ορισμένους κανόνες της οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου και της οδηγίας για την υποδοχή, με σκοπό τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και τη διαφύλαξη της εσωτερικής ασφάλειας, σύμφωνα με το άρθρο 72 ΣΛΕΕ (16). Συναφώς, υπενθυμίζει ότι το άρθρο αυτό πρέπει να ερμηνεύεται στενά και εκτιμά ότι η Ουγγαρία δεν αποδεικνύει επαρκώς την ανάγκη της να εφαρμόσει τις ως άνω παρεκκλίσεις. Επιπλέον, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι η οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου και η οδηγία για την υποδοχή λαμβάνουν ήδη υπόψη την περίπτωση κατά την οποία ένα κράτος μέλος πρέπει να αντιμετωπίσει πολύ σημαντική αύξηση του αριθμού των αιτήσεων διεθνούς προστασίας, καθόσον προβλέπουν, με ειδικές διατάξεις, τη δυνατότητα μη εφαρμογής ορισμένων από τους κανόνες που ισχύουν υπό κανονικές συνθήκες.
Τρίτον, το Δικαστήριο κρίνει ότι η Ουγγαρία παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από την οδηγία για την επιστροφή, καθόσον η ουγγρική νομοθεσία επιτρέπει την απομάκρυνση των παρανόμως διαμενόντων στο έδαφός της υπηκόων τρίτων χωρών, χωρίς να τηρούνται, προηγουμένως, οι διαδικασίες και εγγυήσεις που προβλέπονται στην οδηγία αυτή (17). Επ’ αυτού, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι οι εν λόγω υπήκοοι μεταφέρονται αναγκαστικά, από τις αστυνομικές αρχές, προς την άλλη πλευρά της περίφραξης που έχει αναγερθεί σε απόσταση λίγων μέτρων από τα σύνορα με τη Σερβία, σε μια στενή λωρίδα γης χωρίς καμία υποδομή. Κατά το Δικαστήριο, η αναγκαστική αυτή μεταφορά ισοδυναμεί με απομάκρυνση, κατά την έννοια της οδηγίας για την επιστροφή, δεδομένου ότι οι ενδιαφερόμενοι δεν έχουν, στην πράξη, άλλη επιλογή από το να εγκαταλείψουν στη συνέχεια το ουγγρικό έδαφος για να μεταβούν στη Σερβία. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ο παρανόμως διαμένων υπήκοος τρίτης χώρας που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για την επιστροφή πρέπει να υπόκειται σε διαδικασία επιστροφής, τηρουμένων των ουσιαστικών και διαδικαστικών εγγυήσεων που προβλέπει η οδηγία αυτή, πριν από την ενδεχόμενη απομάκρυνσή του, εξυπακουομένου ότι η αναγκαστική απομάκρυνση λαμβάνει χώρα μόνον ως έσχατη λύση. Εξάλλου, για λόγους ανάλογους με εκείνους που έχουν ήδη εκτεθεί, το Δικαστήριο απορρίπτει την επιχειρηματολογία της Ουγγαρίας ότι είχε δικαίωμα, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 72 ΣΛΕΕ, να παρεκκλίνει από τις ουσιαστικές και διαδικαστικές εγγυήσεις που θεσπίζει η οδηγία για την επιστροφή.
Τέταρτον, το Δικαστήριο κρίνει ότι η Ουγγαρία δεν σεβάστηκε το δικαίωμα που παρέχεται, κατ’ αρχήν, από την οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου σε κάθε αιτούντα διεθνή προστασία να παραμείνει στο έδαφος του οικείου κράτους μέλους μετά την απόρριψη της αίτησής του, μέχρι να λήξει η προθεσμία που προβλέπεται για την άσκηση προσφυγής κατά της απόρριψης αυτής, ή, σε περίπτωση που έχει ήδη ασκηθεί προσφυγή, μέχρι να εκδοθεί απόφαση επ’ αυτής (18). Ειδικότερα, το Δικαστήριο τονίζει ότι, σε περίπτωση που έχει κηρυχθεί «κατάσταση κρίσης λόγω μαζικής μετανάστευσης», η ουγγρική νομοθεσία εξαρτά την άσκηση του εν λόγω δικαιώματος από κανόνες που αντιβαίνουν στο δίκαιο της Ένωσης, ιδίως δε από την υποχρέωση διαμονής στις ζώνες διέλευσης, που προσομοιάζει με κράτηση αντίθετη προς την οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου και την οδηγία για την υποδοχή. Από την άλλη πλευρά, σε περίπτωση που δεν έχει κηρυχθεί τέτοια κατάσταση κρίσης, η άσκηση του δικαιώματος αυτού εξαρτάται από προϋποθέσεις οι οποίες, χωρίς να είναι κατ’ ανάγκην αντίθετες προς το δίκαιο της Ένωσης, δεν προβλέπονται κατά τρόπο αρκούντως σαφή και ακριβή ώστε να μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να γνωρίζουν την ακριβή έκταση του δικαιώματός τους και να είναι δυνατόν να εκτιμηθεί η συμβατότητα των προϋποθέσεων αυτών με την οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου και την οδηγία για την υποδοχή.