Υπόθεση T‑386/10
Aloys F. Dornbracht GmbH & Co. KG
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
«Ανταγωνισμός — Συμπράξεις — Βελγική, γερμανική, γαλλική, ιταλική, ολλανδική και αυστριακή αγορά ειδών υγιεινής — Απόφαση με την οποία η Επιτροπή διαπίστωσε παράβαση του άρθρου 101 ΣΛΕΕ και του άρθρου 53 της Συμφωνίας ΕΟΧ — Συντονισμός στις αυξήσεις τιμών και ανταλλαγή εμπορικώς ευαίσθητων πληροφοριών — Ένσταση ελλείψεως νομιμότητας — Σοβαρότητα της παραβάσεως — Ελαφρυντικές περιστάσεις — Ίση μεταχείριση — Αναλογικότητα — Μη αναδρομικότητα»
Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα)
της 16ης Σεπτεμβρίου 2013
1. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Εξουσία εκτιμήσεως της Επιτροπής — Δικαστικός έλεγχος — Πλήρης δικαιοδοσία του δικαστή της Ένωσης — Περιεχόμενο — Συνεκτίμηση των κατευθυντήριων γραμμών για τον υπολογισμό των προστίμων — Όρια — Τήρηση των γενικών αρχών του δικαίου
(Άρθρα 261 ΣΛΕΕ και 263 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 31· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής)
2. Ένδικη διαδικασία — Εισαγωγικό της δίκης δικόγραφο — Τυπικά στοιχεία — Συνοπτική έκθεση των προβαλλόμενων ισχυρισμών — Δεν υφίσταται — Απαράδεκτο
(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 44 § 1, στοιχείο γ΄)
3. Ένδικη διαδικασία — Προβολή νέων ισχυρισμών κατά τη διάρκεια της δίκης — Ανάπτυξη υφιστάμενου ισχυρισμού — Παραδεκτό
(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρα 44 § 1, στοιχείο γ΄, και 48 § 2)
4. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Γενικές αρχές του δικαίου — Ασφάλεια δικαίου — Νομιμότητα των ποινών — Περιεχόμενο
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 49 § 1)
5. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Νομικό πλαίσιο — Άρθρο 23, παράγραφοι 2 και 3, του κανονισμού 1/2003 — Εξουσία εκτιμήσεως που το εν λόγω άρθρο αναγνωρίζει στην Επιτροπή — Θέσπιση, εκ μέρους της Επιτροπής, κατευθυντήριων γραμμών για τον υπολογισμό των προστίμων — Παραβίαση των αρχών της νομιμότητας των ποινών και της ασφάλειας δικαίου — Δεν υφίσταται
(Άρθρo 101 § 1 ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 49 § 1· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 §§ 2 και 3· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής)
6. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Αρχές — Μη αναδρομικότητα των ποινικών κυρώσεων — Πεδίο εφαρμογής — Πρόστιμα που επιβάλλονται λόγω παραβάσεως των κανόνων ανταγωνισμού — Εμπίπτουν — Ενδεχόμενη παραβίαση λόγω εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών για τον υπολογισμό των προστίμων σε παράβαση προγενέστερη της θέσπισής τους — Προβλέψιμος χαρακτήρας των τροποποιήσεων που θεσπίσθηκαν με τις κατευθυντήριες γραμμές — Δεν συντρέχει παραβίαση
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 49· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 §§ 2 και 3· ανακοινώσεις της Επιτροπής 98/C 9/03 και 2006/C 210/02)
7. Συμπράξεις — Εναρμονισμένη πρακτική — Έννοια — Συντονισμός και συνεργασία που είναι ασυμβίβαστοι με την υποχρέωση κάθε επιχείρησης να καθορίζει αυτοτελώς τη συμπεριφορά της στην αγορά — Ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ανταγωνιστών — Αντικείμενο ή αποτέλεσμα που είναι αντίθετο προς τους κανόνες ανταγωνισμού — Τεκμήριο — Προϋποθέσεις — Συμμετοχή η οποία φέρεται ότι υπήρξε αποτέλεσμα εξαναγκασμού — Περίσταση που δεν συνιστά δικαιολογία για την επιχείρηση η οποία δεν έκανε χρήση της δυνατότητας καταγγελίας στις αρμόδιες αρχές
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ)
8. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Μέθοδος υπολογισμού προσδιοριζόμενη στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών που θέσπισε η Επιτροπή — Υπολογισμός του βασικού ποσού του προστίμου — Συνεκτίμηση των χαρακτηριστικών της παραβάσεως συνολικώς εκτιμώμενης — Συνεκτίμηση αντικειμενικών στοιχείων τα οποία αφορούν την κατάσταση κάθε επιχείρησης — Περιεχόμενο — Όρια
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημείο 22)
9. Συμπράξεις — Απαγόρευση — Παραβάσεις — Συμφωνίες και εναρμονισμένες πρακτικές που συνιστούν ενιαία παράβαση — Καταλογισμός ευθύνης σε μια επιχείρηση αναλόγως της συμμετοχής στην παράβαση, η οποία λαμβάνεται υπόψη στο σύνολό της — Προϋποθέσεις
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ)
10. Συμπράξεις — Εναρμονισμένη πρακτική — Έννοια — Αντικείμενο αντίθετο προς τους κανόνες ανταγωνισμού — Κριτήρια εκτιμήσεως — Έλλειψη αντίθετων προς τους κανόνες ανταγωνισμού αποτελεσμάτων εντός της αγοράς — Έλλειψη άμεσης σχέσης μεταξύ της εναρμονισμένης πρακτικής και των τιμών καταναλωτή — Δεν ασκεί επιρροή
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ)
11. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Σοβαρότητα της παραβάσεως — Οριζόντια σύμπραξη στον τομέα των τιμών — Πολύ σοβαρή παράβαση — Περιστάσεις που δεν αποκλείουν αυτόν τον χαρακτηρισμό
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής)
12. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Σοβαρότητα της παραβάσεως — Ελαφρυντικές περιστάσεις — Συμπεριφορά αποκλίνουσα από τη συμφωνηθείσα στο πλαίσιο της συμπράξεως — Μειωμένη συμμετοχή — Προϋποθέσεις — Περιεχόμενο του βάρους αποδείξεως
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 §§ 2 και 3· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημείο 29, τρίτη περίπτωση)
13. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Σοβαρότητα της παραβάσεως — Ελαφρυντικές περιστάσεις — Υποχρέωση συνεκτίμησης της έλλειψης γνώσεων μιας επιχείρησης μεσαίου μεγέθους — Δεν υφίσταται
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 §§ 2 και 3· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημεία 12 και 29)
14. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Ανώτατο ποσό — Υπολογισμός — Διάκριση μεταξύ τελικού ποσού και ενδιαμέσου ποσού του προστίμου — Συνέπειες
(Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2, εδ. 2)
15. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Επιβολή του ανώτατου ποσού σε μια επιχείρηση — Επιβληθέν μικρότερο ποσό για τους λοιπούς μετέχοντες στη σύμπραξη — Παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως — Δεν υφίσταται
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής)
16. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Σοβαρότητα της παραβάσεως — Εξουσία εκτιμήσεως της Επιτροπής
(Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής)
1. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 38, 245, 246, 252, 253)
2. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 44, 45)
3. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 51)
4. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 59-63)
5. Στον τομέα του ανταγωνισμού, η εκ μέρους της Επιτροπής θέσπιση των κατευθυντήριων γραμμών για τον υπολογισμό των προστίμων που επιβάλλονται δυνάμει του άρθρου 23, παράγραφος 2, στοιχείο α΄, του κανονισμού 1/2003, στο μέτρο που εντάσσεται στο νομικό πλαίσιο που επιτάσσει το άρθρο 23, παράγραφοι 2 και 3, του κανονισμού 1/2003, συνέβαλε στην οριοθέτηση της άσκησης της απορρέουσας από τη διάταξη αυτή εξουσίας εκτιμήσεως της Επιτροπής και δεν παραβίασε την αρχή της νομιμότητας των ποινών, αλλά συνέτεινε στην τήρησή της.
Συγκεκριμένα, πρώτον, κατ’ ουσίαν, η εκ μέρους της Επιτροπής θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών συμβάλλει στην εξασφάλιση της τήρησης της αρχής της νομιμότητας των ποινών. Συναφώς, οι κατευθυντήριες γραμμές καθορίζουν κατά τρόπο γενικό και αφηρημένο τη μέθοδο που εφαρμόζει η Επιτροπή για τον καθορισμό του ποσού των προστίμων και προασπίζουν, κατά συνέπεια, την ασφάλεια δικαίου των επιχειρήσεων. Δεύτερον, από την παράγραφο 2 των κατευθυντήριων γραμμών προκύπτει ότι οι διατάξεις τους εντάσσονται στο νομικό πλαίσιο που επιβάλλει το άρθρο 23, παράγραφος 3, του κανονισμού 1/2003, άρθρο το οποίο τηρεί τις επιταγές που απορρέουν από τις αρχές της νομιμότητας των ποινών και της ασφάλειας δικαίου. Τέλος, τρίτον, η Επιτροπή, θεσπίζοντας τις κατευθυντήριες γραμμές, δεν υπερέβη το περιθώριο εκτιμήσεως που της αναγνωρίζει το άρθρο 23, παράγραφοι 2 και 3, του κανονισμού 1/2003.
(βλ. σκέψεις 68-70, 78, 146)
6. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 84-90)
7. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 120-127, 132-134, 141)
8. Στον τομέα του ανταγωνισμού, όπως προκύπτει από τις κατευθυντήριες γραμμές για τον υπολογισμό των προστίμων που επιβάλλονται δυνάμει του άρθρου 23, παράγραφος 2, στοιχείο α΄, κανονισμού 1/2003, η μεθοδολογία που χρησιμοποίησε η Επιτροπή για τον καθορισμό των προστίμων περιλαμβάνει δύο στάδια. Αρχικά, η Επιτροπή καθορίζει ένα βασικό ποσό για κάθε επιχείρηση ή ένωση επιχειρήσεων. Το βασικό αυτό ποσό αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα της επίμαχης παραβάσεως λαμβανομένων υπόψη, σύμφωνα με την παράγραφο 22 των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών, των ιδιαίτερων στοιχείων της όπως είναι η φύση της, το συνολικό μερίδιο αγοράς όλων των ενδιαφερομένων, η γεωγραφική έκταση της παραβάσεως και το αν τελέστηκε ή όχι. Στη συνέχεια η Επιτροπή μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει το βασικό ποσό λαμβάνοντας υπόψη επιβαρυντικές ή ελαφρυντικές περιστάσεις που χαρακτηρίζουν τη συμμετοχή της σε καθεμία από τις οικείες επιχειρήσεις που μετέσχον στην παράβαση.
Όσον αφορά, ειδικότερα, το πρώτο στάδιο της μεθόδου καθορισμού των προστίμων, βεβαίως, το βασικό ποσό του προστίμου συνδέεται με τον συντελεστή «σοβαρότητα της παραβάσεως», ο οποίος αντανακλά τον βαθμό σοβαρότητας της παραβάσεως αυτής καθαυτήν. Ωστόσο, διαπιστώνεται ότι ήδη από το αρχικό αυτό στάδιο λαμβάνονται υπόψη και αντικειμενικά στοιχεία τα οποία αφορούν την ειδική και ατομική κατάσταση κάθε επιχείρησης που μετέσχε στην εν λόγω παράβαση. Συγκεκριμένα, ο συντελεστής «σοβαρότητα της παραβάσεως» εφαρμόζεται σε συνδυασμό με δύο επιμέρους αντικειμενικές παραμέτρους, ήτοι, αφενός, την αξία των πωλήσεων προϊόντων ή υπηρεσιών που πραγματοποιεί καθεμία από αυτές και που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την παράβαση στον οικείο γεωγραφικό τομέα εντός του εδάφους του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και, αφετέρου, τη διάρκεια της συμμετοχής τους στην επίμαχη σφαιρική παράβαση.
Ως εκ τούτου, η περιορισμένη συμμετοχή μιας επιχείρησης στη διαπιστωθείσα παράβαση, ήτοι όσον αφορά μία από τις τρεις υποκατηγορίες προϊόντων ή και μέρος της υποκατηγορίας, λαμβάνεται υπόψη από την Επιτροπή κατά τον καθορισμό του βασικού ποσού του προστίμου. Συγκεκριμένα, το βασικό αυτό ποσό υπολογίζεται, για κάθε επιχείρηση, βάσει της αξίας των πωλήσεων ανά κράτος μέλος και για κάθε υποκατηγορία προϊόντων.
Αντιθέτως, η Επιτροπή βασίμως καθόρισε το βασικό ποσό του προστίμου στηριζόμενη ιδίως στη σοβαρότητα της παραβάσεως συνολικώς εκτιμώμενης. Δεν μπορεί επομένως να γίνει δεκτό ότι η Επιτροπή όφειλε να λάβει υπόψη τον βαθμό εντατικότητας, εφόσον αυτός αποδειχθεί, των αθέμιτων διακανονισμών όσον αφορά μία από τις επίμαχες υποκατηγορίες προϊόντων.
(βλ. σκέψεις 147, 148, 154, 171)
9. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 159-161, 165)
10. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 176)
11. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 177-181, 185-188)
12. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 194, 197)
13. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 203, 204)
14. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 216-221, 223)
15. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 225)
16. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 230, 231)