Language of document : ECLI:EU:C:2017:129

Sprawa C‑507/15

Agro Foreign Trade & Agency Ltd

przeciwko

Petersime NV

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez rechtbank van Koophandel te Gent)

Odesłanie prejudycjalne – Przedstawiciele handlowi działający na własny rachunek – Dyrektywa 86/653/EWG – Koordynacja praw państw członkowskich – Belgijska ustawa transponująca – Umowa agencyjna – Zleceniodawca z siedzibą w Belgii i przedstawiciel z siedzibą w Turcji – Klauzula wyboru prawa belgijskiego – Prawo nieznajdujące zastosowania – Układ stowarzyszeniowy EWG–Turcja – Zgodność

Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 16 lutego 2017 r.

1.        Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Przedstawiciele handlowi działający na własny rachunek – Dyrektywa Rady 86/653 – Cel

(dyrektywa Rady 86/653, motyw 2, 3, art. 17, 18)

2.        Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Przedstawiciele handlowi działający na własny rachunek – Dyrektywa Rady 86/653 – Uregulowanie krajowe wykluczające z zakresu stosowania wspomnianej dyrektywy umowę agencyjną zawartą pomiędzy przedstawicielem handlowym mającym siedzibę w Turcji i prowadzącym w tym kraju działalność, a zleceniodawcą mającym siedzibę w danym państwie członkowskim – Dopuszczalność – Układ stowarzyszeniowy EWG–Turcja nierozszerzający przewidzianego w dyrektywie systemu ochrony, na przedstawicieli handlowych mających siedzibę w Turcji

(art. 21 TFUE; układ stowarzyszeniowy EWG–Turcja; dyrektywa Rady 86/653)

3.        Umowy międzynarodowe – Układ stowarzyszeniowy EWG–Turcja – Swobodny przepływ osób – Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Zasada standstill zawarta w art. 41 ust. 1 protokołu dodatkowego – Zakres stosowania – Przedstawiciel handlowy mający siedzibę w Turcji nieświadczący usług w państwie członkowskim – Wyłączenie

(Układ stowarzyszeniowy EWG–Turcja; protokół dodatkowy do układu stowarzyszeniowego EWG–Turcja, art. 41 ust. 1)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 28–31)

2.      Wykładni dyrektywy Rady 86/653/EWG z dnia 18 grudnia 1986 r. w sprawie koordynacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do przedstawicieli handlowych działających na własny rachunek oraz Układu ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją, podpisanego w dniu 12 września 1963 r. w Ankarze przez Republikę Turcji z jednej strony i przez państwa członkowskie EWG oraz Wspólnotę z drugiej strony, zawartego, zatwierdzonego i ratyfikowanego w imieniu tej ostatniej decyzją Rady 64/732/EWG z dnia 23 grudnia 1963 r. należy dokonywać w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, dokonującemu transpozycji tej dyrektywy do porządku prawnego danego państwa członkowskiego, które wyklucza ze swego zakresu stosowania umowę agencyjną, w ramach której przedstawiciel handlowy ma siedzibę w Turcji, gdzie prowadzi wynikającą z tej umowy działalność, a zleceniodawca ma siedzibę w omawianym państwie członkowskim, a tym samym w takich okolicznościach przedstawiciel handlowy nie może powoływać się na prawa, jakie omawiana dyrektywa gwarantuje przedstawicielom handlowym po rozwiązaniu takiej umowy agencyjnej.

Dla potrzeb ujednolicenia warunków konkurencji pomiędzy przedstawicielami handlowymi wewnątrz Unii nie jest bowiem konieczne zagwarantowanie przedstawicielom handlowym, którzy posiadają siedziby i prowadzą działalność poza terytorium Unii, ochrony porównywalnej z ochroną przedstawicieli, którzy posiadają siedziby lub prowadzą działalność wewnątrz Unii.

W tych okolicznościach, przedstawiciel handlowy prowadzący działalność wynikającą z umowy agencyjnej w Turcji, tak jak skarżąca w postępowaniu głównym spółka, nie jest objęty zakresem stosowania dyrektywy 86/653, niezależnie od tego, czy zleceniodawca ma swoją siedzibę w państwie członkowskim, a zatem niekoniecznie musi korzystać z ochrony zapewnianej przez tę dyrektywę przedstawicielom handlowym.

Ponadto, co się tyczy w szczególności stowarzyszenia pomiędzy Unią a Republiką Turcji, Trybunał orzekł już, że w celu ustalenia, czy przepis prawa Unii może być stosowany w drodze analogii w ramach tego stowarzyszenia, należy przeprowadzić porównanie z jednej strony celu układu stowarzyszeniowego i kontekstu, w który się on wpisuje, a z drugiej strony celu i kontekstu rozpatrywanego aktu prawa Unii (wyrok z dnia 24 września 2013 r., Demirkan, C‑221/11, EU:C:2013:583, pkt 48). Tymczasem należy przypomnieć, że układ stowarzyszeniowy i protokół dodatkowy mają przede wszystkim na celu wspieranie rozwoju gospodarczego Turcji, a tym samym realizują cel wyłącznie gospodarczy (zob. podobnie wyrok z dnia 24 września 2013 r., Demirkan, C‑221/11, EU:C:2013:583, pkt 50).

Natomiast w ramach prawa Unii ochrona swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług, poprzez system ustanowiony dyrektywą 86/653 w odniesieniu do przedstawicieli handlowych, wynika z celu polegającego na ustanowieniu rynku wewnętrznego stanowiącego obszar bez granic wewnętrznych w związku ze zniesieniem wszelkich przeszkód uniemożliwiających stworzenie takiego rynku.

Tym samym istniejące pomiędzy traktatami a układem stowarzyszeniowym różnice w odniesieniu do realizowanego przez nie celu stoją na przeszkodzie temu, aby można było przyjąć rozszerzenie ustanowionego dyrektywą 86/653 na rzecz przedstawicieli handlowych systemu ochrony na przedstawicieli handlowych z siedzibą w Turcji, w ramach omawianego układu.

(zob. pkt 34–35, 41, 42, 44, 45, 52; sentencja)

3.      Co się tyczy art. 41 ust. 1 protokołu dodatkowego, to zgodnie z utrwalonym orzecznictwem klauzule „standstill” ustanowione w art. 13 decyzji Rady Stowarzyszenia nr 1/80 z dnia 19 września 1980 r. w sprawie rozwoju stowarzyszenia, dołączonej do układu stowarzyszeniowego, i w art. 41 ust. 1 protokołu dodatkowego zakazują w sposób generalny ustanawiania wszelkich nowych przepisów krajowych, których celem lub skutkiem byłoby poddanie korzystania przez obywateli tureckich ze swobody gospodarczej na terytorium danego państwa członkowskiego bardziej restrykcyjnym wymogom niż te, które obowiązywały względem nich w chwili wejścia w życie wspomnianej decyzji lub wspomnianego protokołu dodatkowego w stosunku do danego państwa członkowskiego (wyrok z dnia 12 kwietnia 2016 r., Genc, C‑561/14, EU:C:2016:247, pkt 33).

Z tego wynika, że art. 41 ust. 1 protokołu dodatkowego dotyczy jedynie obywateli tureckich, którzy korzystają w państwie członkowskim ze swobody przedsiębiorczości lub swobody świadczenia usług.

W rezultacie przedstawiciel handlowy z siedzibą w Turcji, który nie świadczy usług w danym państwie członkowskim, taki jak skarżąca w postępowaniu głównym spółka, nie jest objęty zakresem podmiotowym stosowania tego przepisu.

(zob. pkt 47–49)