Υπόθεση T‑593/11

Fares Al-Chihabi

κατά

Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας — Περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας — Δέσμευση κεφαλαίων — Δικαιώματα άμυνας — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Πλάνη εκτιμήσεως — Δικαίωμα ιδιοκτησίας — Δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή — Αναλογικότητα»

Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (έβδομο τμήμα)
της 30ής Απριλίου 2015

1.      Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Αρχές — Δικαιώματα άμυνας — Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας — Περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας — Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή οργανισμών που σχετίζονται προς το συριακό καθεστώς — Υποχρέωση γνωστοποιήσεως των ατομικών και εξειδικευμένων λόγων οι οποίοι δικαιολογούν τις εκδοθείσες αποφάσεις — Περιεχόμενο — Γνωστοποίηση στον ενδιαφερόμενο μέσω δημοσιεύσεως στην Επίσημη Εφημερίδα — Επιτρέπεται

(Άρθρο 296, εδ. 2, ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 41 § 2, 47 και 52 § 1· απόφαση 2011/522/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου· κανονισμός 878/2011 του Συμβουλίου)

2.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας — Περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας — Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή οργανισμών που σχετίζονται προς το συριακό καθεστώς — Δικαιώματα άμυνας — Γνωστοποίηση των επιβαρυντικών στοιχείων — Μεταγενέστερη απόφαση με την οποία διατηρήθηκε το όνομα προσώπου στον κατάλογο των προσώπων τα οποία αφορούν τα εν λόγω μέτρα — Έλλειψη νέων λόγων — Προσβολή του δικαιώματος ακροάσεως — Δεν υφίσταται

(Αποφάσεις του Συμβουλίου 2011/782/ΚΕΠΠΑ, 2012/739/ΚΕΠΠΑ και 2013/255/ΚΕΠΠΑ · κανονισμοί του Συμβουλίου 36/2012, 1117/2012 και 363/2013)

3.      Πράξεις των οργάνων — Αιτιολογία — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Περιεχόμενο — Περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας — Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή οργανισμών που σχετίζονται προς το συριακό καθεστώς — Απόφαση η οποία εντάσσεται σε πλαίσιο γνωστό στον ενδιαφερόμενο, το οποίο καθιστά δυνατή την κατανόηση του περιεχομένου του εις βάρος του επιβληθέντος μέτρου — Επιτρέπεται η συνοπτική αιτιολογία

(Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· αποφάσεις του Συμβουλίου 2011/273/ΚΕΠΠΑ, 2011/522/ΚΕΠΠΑ, 2011/782/ΚΕΠΠΑ, 2012/739/ΚΕΠΠΑ και 2013/255/ΚΕΠΠΑ· κανονισμοί του Συμβουλίου 878/2011, 36/2012, 1117/2012 και 363/2013)

4.      Πράξεις των οργάνων — Αιτιολογία — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Περιεχόμενο — Περιεχόμενο — Περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας — Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή οργανισμών που σχετίζονται προς το συριακό καθεστώς — Όρια της ως άνω υποχρεώσεως — Επιτακτικοί λόγοι οι οποίοι αφορούν την ασφάλεια της Ένωσης και των κρατών μελών της — Προσβολή των έννομων συμφερόντων του οικείου προσώπου

(Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· αποφάσεις του Συμβουλίου 2011/522/ΚΕΠΠΑ, 2011/782/ΚΕΠΠΑ, 2012/739/ΚΕΠΠΑ και 2013/255/ΚΕΠΠΑ· κανονισμοί του Συμβουλίου 878/2011, 36/2012, 1117/2012 και 363/2013)

5.      Ένδικη διαδικασία — Εισαγωγικό δικόγραφο — Τυπικά στοιχεία — Προσδιορισμός του αντικειμένου της διαφοράς — Σαφής και ακριβής έκθεση των προβαλλομένων λόγων — Έλλειψη σαφήνειας και ακρίβειας — Απαράδεκτο

(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 44 § 1, στοιχείο γ΄)

6.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας — Περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας — Απαγόρευση εισόδου και διελεύσεως, καθώς και δέσμευση κεφαλαίων ορισμένων προσώπων και οντοτήτων τα οποία είναι υπεύθυνα για τη βίαιη καταστολή του άμαχου πληθυσμού — Περιορισμός στο δικαίωμα ιδιοκτησίας και στο δικαίωμα σεβασμού στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή — Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας — Δεν υφίσταται

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 17· αποφάσεις του Συμβουλίου 2011/522/ΚΕΠΠΑ, 2011/782/ΚΕΠΠΑ, 2012/739/ΚΕΠΠΑ και 2013/255/ΚΕΠΠΑ· κανονισμοί του Συμβουλίου 878/2011, 36/2012, 1117/2012 και 363/2013)

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 36-43, 54, 55)

2.      Όσον αφορά απόφαση περί διατηρήσεως ονόματος προσώπου σε κατάλογο προσώπων τα οποία αφορούν τα περιοριστικά μέτρα, αντιθέτως προς όσα γίνονται δεκτά περί αρχικής εγγραφής, η αρμόδια αρχή της Ένωσης υποχρεούται, καταρχήν, να γνωστοποιήσει στο πρόσωπο, προ της εκδόσεως της οικείας αποφάσεως, τα στοιχεία τα οποία διαθέτει και στα οποία βασίζει την απόφασή της, ώστε το πρόσωπο αυτό να είναι σε θέση να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του.

Εντούτοις, όταν το Συμβούλιο συμπληρώνει την αιτιολογία περί της εγγραφής του ονόματος του προσφεύγοντος σε κατάλογο προσώπων τα οποία αφορούν τα περιοριστικά μέτρα, πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ των επίμαχων πράξεων.

Kαίτοι κάθε επακόλουθης αποφάσεως περί δεσμεύσεως κεφαλαίων πρέπει, καταρχήν, να προηγείται κοινοποίηση των νέων επιβαρυντικών στοιχείων και ακρόαση, τούτο δεν ισχύει όταν η αιτιολογία επακόλουθης αποφάσεως δεσμεύσεως κεφαλαίων ταυτίζεται κατ’ ουσίαν με εκείνη της οποίας ήδη έγινε επίκληση στο πλαίσιο προηγουμένης αποφάσεως. Ως εκ τούτου, μπορεί να εξαρκεί απλή δήλωση προς τον σκοπό αυτό.

Κατά συνέπεια, η έλλειψη ατομικής γνωστοποιήσεως τέτοιας αποφάσεως, για την οποία το Συμβούλιο απλώς επανέλαβε την αιτιολογία της αρχικής εγγραφής, χωρίς την παραμικρή προσθήκη ή τροποποίηση, δεν θίγει τα δικαιώματα άμυνας.

Αντιθέτως, όσον αφορά απόφαση για την οποία το Συμβούλιο τροποποίησε την αιτιολογία της αρχικής εγγραφής του ονόματος του προσφεύγοντος στον επίμαχο κατάλογο, υπενθυμίζεται ότι, στο πλαίσιο τέτοιων πράξεων, η γνωστοποίηση των νέων επιβαρυντικών στοιχείων και το δικαίωμα ακροάσεως πρέπει να διασφαλίζονται προ της εκδόσεως των πράξεων αυτών.

(βλ. σκέψεις 44-48)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 61-67, 71, 76)

4.      Όσον αφορά το συγκεκριμένο πλαίσιο της εγγραφής του ονόματος του προσώπου στους καταλόγους προσώπων έναντι των οποίων επιβάλλονται τα περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας, προκειμένου να εκπληρώσει ορθώς την υποχρέωσή του αιτιολογήσεως πράξεως με την οποία επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα, το Συμβούλιο οφείλει επίσης να αναφέρει τα πραγματικά και νομικά στοιχεία προς τα οποία συναρτάται η νόμιμη δικαιολόγηση της αποφάσεώς του και τις σκέψεις που το οδήγησαν να λάβει την απόφαση αυτή. Επομένως, κατ’ αρχήν, η αιτιολόγηση μιας τέτοιας πράξεως πρέπει να αφορά όχι μόνον τις νόμιμες προϋποθέσεις εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων, αλλά και τους ειδικούς και συγκεκριμένους λόγους για τους οποίους το Συμβούλιο εκτιμά, στο πλαίσιο ασκήσεως της διακριτικής εξουσίας του εκτιμήσεως, ότι πρέπει να ληφθούν τα μέτρα αυτά εις βάρος του θιγόμενου προσώπου.

Εντούτοις, η λεπτομερής δημοσίευση των αιτιάσεων που γίνονται δεκτές εις βάρος των ενδιαφερομένων μπορεί όχι μόνο να προσκρούει σε επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος σχετικούς με την ασφάλεια της Ένωσης και των κρατών μελών της ή σχετικούς με τις διεθνείς τους σχέσεις, αλλά και να βλάπτει τα έννομα συμφέροντα των εμπλεκομένων προσώπων και φορέων, καθόσον η δημοσίευση αυτή μπορεί να βλάψει σοβαρά τη φήμη τους, με αποτέλεσμα να γίνεται κατ’ εξαίρεση δεκτό ότι μόνον οι ουσιαστικές διατάξεις και μια γενική αιτιολογία πρέπει να περιλαμβάνονται στην απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων όπως αυτή δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα, εξυπακουομένου ότι η ειδική και συγκεκριμένη αιτιολογία της αποφάσεως αυτής πρέπει να διατυπώνεται και να γνωστοποιείται στους ενδιαφερομένους με κάθε άλλο ενδεδειγμένο τρόπο.

(βλ. σκέψεις 72, 73)

5.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 94-96)

6.      Το δικαίωμα ιδιοκτησίας περιλαμβάνεται μεταξύ των γενικών αρχών του δικαίου της Ένωσης και θεσπίζεται στο άρθρο 17 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εντούτοις, τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δεν απολαύουν, στο πλαίσιο του δικαίου της Ένωσης, απόλυτης προστασίας, αλλά πρέπει να εκτιμώνται υπό το πρίσμα της λειτουργίας τους εντός της κοινωνίας. Κατά συνέπεια, μπορούν να επιβληθούν περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό, υπό την προϋπόθεση ότι οι περιορισμοί αυτοί ανταποκρίνονται πράγματι σε σκοπούς γενικού συμφέροντος τους οποίους επιδιώκει η Ένωση και δεν συνιστούν, από απόψεως του επιδιωκόμενου σκοπού, δυσανάλογη και ανεπίτρεπτη επέμβαση που να θίγει την ίδια την υπόσταση των ούτως κατοχυρωμένων δικαιωμάτων.

Συναφώς, η επιβολή περιοριστικών μέτρων έναντι προσώπου το οποίο παρέχει οικονομική στήριξη στο συριακό καθεστώς είναι πρόσφορη καθόσον εντάσσεται σε σκοπό γενικού συμφέροντος τόσο θεμελιώδη για τη διεθνή κοινότητα όσο είναι η προστασία του άμαχου πληθυσμού. Συγκεκριμένα, η δέσμευση χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων ή στοιχείων από άλλες οικονομικές πηγές, καθώς και η απαγόρευση εισόδου στο έδαφος της Ένωσης προσώπων που έχουν ταυτοποιηθεί ως εμπλεκόμενα στη στήριξη του συριακού καθεστώτος δεν μπορούν, καθεαυτές, να κριθούν ως απρόσφορα μέτρα.

Περαιτέρω, τέτοια περιοριστικά μέτρα είναι επίσης αναγκαία, δεδομένου ότι με τη χρήση εναλλακτικών και λιγότερο καταναγκαστικών μέτρων, όπως το σύστημα χορηγήσεως προηγούμενης άδειας ή η υποχρέωση a posteriori δικαιολογήσεως της χρήσεως των καταβληθέντων κεφαλαίων, δεν επιτυγχάνεται το ίδιο αποτελεσματικώς η επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, ήτοι η καταπολέμηση της χρηματοδοτήσεως του συριακού καθεστώτος, ιδίως λαμβανομένης υπόψη της δυνατότητας καταστρατηγήσεως των επιβληθέντων περιορισμών.

Επιπροσθέτως, οι πράξεις περί εγγραφής του ονόματος του ενδιαφερομένου σε καταλόγους προσώπων έναντι των οποίων επιβάλλονται τα περιοριστικά μέτρα κατά της Συρίας ή περί διατηρήσεως του ονόματός του στους καταλόγους αυτούς προβλέπουν τη δυνατότητα να επιτρέπεται η χρήση των δεσμευμένων κεφαλαίων για την κάλυψη βασικών αναγκών ή την εκπλήρωση ορισμένων υποχρεώσεων και να χορηγούνται συγκεκριμένες άδειες για την αποδέσμευση κεφαλαίων, άλλων χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων ή οικονομικών πόρων, καθώς και τη δυνατότητα περιοδικής επανεξετάσεως του καταλόγου προκειμένου να διασφαλισθεί ότι τα πρόσωπα και οι οντότητες που δεν πληρούν πλέον τα κριτήρια ώστε να περιλαμβάνονται σε αυτόν θα διαγράφονται.

Τέλος, οι εν λόγω πράξεις προβλέπουν επίσης ότι η αρμόδια αρχή κράτους μέλους μπορεί να επιτρέψει την είσοδο στο έδαφός του για λόγους επείγουσας ανθρωπιστικής ανάγκης.

Κατά συνέπεια, δεδομένης της πρωταρχικής σημασίας της προστασίας του αμάχου πληθυσμού στη Συρία και των παρεκκλίσεων που προβλέπουν οι προσβαλλόμενες αποφάσεις, οι περιορισμοί του δικαιώματος ιδιοκτησίας και του δικαιώματος στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του ενδιαφερομένου τους οποίους συνεπάγονται οι προσβαλλόμενες αποφάσεις δεν είναι δυσανάλογοι σε σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό.

(βλ. σκέψεις 97-100, 102-104)