Sprawa C‑356/15

Komisja Europejska

przeciwko

Królestwu Belgii

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Zabezpieczenie społeczne – Rozporządzenie (WE) nr 883/2004 – Artykuły 11 i 12 oraz art. 76 ust. 6 – Rozporządzenie (WE) nr 987/2009 – Artykuł 5 – Delegowanie pracownika – Objęcie systemem zabezpieczenia społecznego – Zwalczanie oszustw – Zaświadczenie A1 – Odmowa uznania przez państwo członkowskie wykonywania działalności zawodowej w przypadku oszustwa lub nadużycia

1.        Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Dowód na istnienie uchybienia – Ciężar dowodu spoczywający na Komisji – Domniemania – Niedopuszczalność – Przedstawienie dowodów wskazujących na uchybienie

(art. 258 TFUE)

2.        Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Pismo wszczynające postępowanie – Przedstawienie argumentów i zarzutów – Wymogi formalne – Sformułowanie żądań w sposób jednoznaczny

[art. 258 TFUE; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 120 lit. c)]

3.        Zabezpieczenie społeczne – Pracownicy migrujący – Właściwe ustawodawstwo – Pracownicy delegowani do państwa członkowskiego innego niż państwo prowadzenia działalności przez pracodawcę – Zaświadczenie A1 wydane przez właściwy organ państwa członkowskiego siedziby – Wartość dowodowa w stosunku do instytucji zabezpieczenia społecznego innych państw członkowskich – Granice – Obowiązek rozważenia w wypadku wątpliwości ze strony instytucji innego państwa członkowskiego – Postępowanie pojednawcze przed komisją administracyjną ds. zabezpieczenia społecznego w przypadku niezgody – Postępowanie w sprawie uchybienia w wypadku braku pojednania

(art. 4 ust. 3 TUE; art. 259 TFUE; rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 883/2004, art. 12 ust. 1; nr 987/2009, art. 5 ust. 1)

4.        Zabezpieczenie społeczne – Pracownicy migrujący – Właściwe ustawodawstwo – Pracownicy delegowani do państwa członkowskiego innego niż państwo prowadzenia działalności przez pracodawcę – Zaświadczenie A1 wydane przez właściwy organ państwa członkowskiego siedziby – Wartość dowodowa w stosunku do instytucji zabezpieczenia społecznego innych państw członkowskich oraz ich sądów – Uzyskanie zaświadczenia w sposób noszący znamiona oszustwa – Prawo sądu krajowego państwa członkowskiego oddelegowania do nieuwzględnienia zaświadczenia – Warunki – Przepisy państwa członkowskiego oddelegowania zezwalające jego własnym instytucjom na uznanie tego zaświadczenia za nieważne i jednostronne poddanie oddelegowanych pracowników jego własnemu systemowi zabezpieczenia społecznego – Niedopuszczalność

(rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 883/2004, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 76 ust. 6; nr 987/2009)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 25, 26)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 32–34)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 86, 87, 89–92)

4.      W razie nawet oczywistego błędu w ocenie warunków stosowania rozporządzenia 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, zmienionego rozporządzeniem nr 465/2012, i nawet gdyby okazało się, że okoliczności świadczenia pracy przez oddelegowanych pracowników w sposób oczywisty nie podlegają zakresowi przedmiotowemu stosowania przepisu, na którego podstawie wydano certyfikat A1, konieczne jest postępowanie zgodnie z procedurą, jaką należy stosować w celu rozwiązania ewentualnych rozbieżności pomiędzy instytucjami zainteresowanych państw członkowskich dotyczących ważności lub prawdziwości zaświadczenia A1.

Jeżeli byłoby dopuszczalne, by państwo członkowskie, do którego pracownik został oddelegowany, mogło uchwalić przepisy zezwalające jego własnym instytucjom na jednostronne uznanie zaświadczenia A1 za nieważne poprzez skierowanie skargi do sądu tego samego państwa członkowskiego, system oparty na lojalnej współpracy pomiędzy właściwymi instytucjami państw członkowskich mógłby zostać podważony. Zaświadczenie A1, do momentu jego cofnięcia lub stwierdzenia nieważności, obowiązuje co do zasady w ramach wewnętrznego porządku prawnego państwa członkowskiego, do którego dani pracownicy zostali oddelegowani, a tym samym jest wiążący dla jego instytucji.

W konsekwencji uregulowanie państwa członkowskiego oddelegowania, które zezwala jego właściwym organom na jednostronne poddanie pracownika ustawodawstwu tego państwa członkowskiego w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, sprzeciwia się ustanowionej w art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 zasadzie objęcia pracowników najemnych tylko jednemu systemowi zabezpieczenia społecznego, a także zasadzie pewności prawa, która wymaga w szczególności, by przepisy prawa były jasne, precyzyjne i przewidywalne co do ich skutków, w szczególności w przypadku, gdy mogą one mieć niekorzystne konsekwencje wobec jednostek i przedsiębiorstw.

Takie uregulowanie jest także niezgodne z przepisami rozporządzeń nr 883/2004 i nr 987/2009 regulującymi procedurę, jaką należy przeprowadzić w przypadku trudności w wykładni lub stosowaniu tych rozporządzeń, w szczególności w przypadku, gdy państwo członkowskie, do którego pracownik został oddelegowany, uznaje, że nie zostały spełnione warunki stosowania art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004.

Co się tyczy możliwości nieuwzględnienia zaświadczeń A1 uzyskanych w sposób noszący znamiona oszustwa, jeżeli w ramach przewidzianego w art. 76 ust. 6 rozporządzenia nr 883/2004 dialogu instytucja państwa członkowskiego, do którego pracownicy zostali delegowani, przedstawia instytucji wydającej zaświadczenia A1 konkretne dowody, pozwalające przypuszczać, że zaświadczenia zostały uzyskane w sposób stanowiący oszustwo, to do drugiej instytucji, zgodnie z zasadą lojalnej współpracy, należy ponowne rozpatrzenie zasadności wydania takich zaświadczeń w świetle tych informacji, a w stosownych wypadkach – ich wycofanie.

Jeżeli ta ostatnia instytucja zaniecha ponownego rozpatrzenia w rozsądnym terminie, na wspomniane dowody należy móc powołać się w ramach postępowania sądowego zmierzającego do uzyskania orzeczenia sądu państwa członkowskiego, do którego pracownik został delegowany, o nieuwzględnieniu rozpatrywanego zaświadczenia.

Tymczasem uregulowanie wspomnianego państwa członkowskiego oddelegowania nie spełnia tych warunków.

Po pierwsze bowiem, uregulowanie to nie przewiduje żadnego obowiązku wszczęcia procedury dialogu i koncyliacji przewidzianej w rozporządzeniach nr 883/2004 i nr 987/2009. Po drugie, rzeczone uregulowanie nie ogranicza się do przyznania wyłącznie sądowi krajowemu uprawnienia do stwierdzenia oszustwa i nieuwzględnieniu z tego powodu zaświadczenia A1, lecz przewiduje, że krajowe instytucje zabezpieczenia społecznego i krajowi inspektorzy socjalni, poza jakimkolwiek postępowaniem sądowym, decydują o objęciu pracowników delegowanych ustawodawstwem tego państwa członkowskiego w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.

(zob. pkt 93–96, 100, 101, 104, 105)