Sprawa C‑40/15

Minister Finansów

przeciwko

Aspiro S.A.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez Naczelny Sąd Administracyjny)

Odesłanie prejudycjalne – Podatki – Podatek od wartości dodanej – Dyrektywa 2006/112/WE – Artykuł 135 ust. 1 lit. a) – Zwolnienie w sprawach dotyczących ubezpieczeń – Pojęcia transakcji „ubezpieczeniowych” oraz „usług pokrewnych świadczonych przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych” – Usługi likwidacji szkód świadczone w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela

Streszczenie – Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 17 marca 2016 r.

Harmonizacja ustawodawstw podatkowych – Wspólny system podatku od wartości dodanej – Zwolnienia – Zwolnienie dla czynności ubezpieczeniowych i usług pokrewnych czynnościom ubezpieczeniowym, dokonywanym przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych – Zakres stosowania – Usługi likwidacji szkód świadczone w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń – Wyłączenie

[dyrektywa Rady 2006/112, art. 135 ust. 1 lit. a)]

Artykuł 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112 w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że usługi likwidacji szkód, świadczone przez podmiot trzeci w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń, nie wchodzą w zakres zwolnienia przewidzianego w tym przepisie.

W tym względzie chociaż termin „transakcje ubezpieczeniowe” nie dotyczy wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli i jest co do zasady wystarczająco szeroki, by obejmować przyznanie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale który w ramach ubezpieczenia grupowego zapewnia swoim klientom taką ochronę, korzystając z usług ubezpieczyciela, który przejmuje ubezpieczone ryzyko, takie transakcje z natury oznaczają istnienie stosunku umownego pomiędzy podmiotem świadczącym usługę ubezpieczenia a osobą, której ryzyka są objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym. Tymczasem w wypadku gdy usługodawca sam nie podjął się zapewnienia ubezpieczonemu ochrony na wypadek ryzyka i w ogóle nie jest związany z ubezpieczonym stosunkiem umownym, mimo iż usługa likwidacji szkód stanowi istotny element transakcji ubezpieczeniowej, ponieważ obejmuje ustalenie odpowiedzialności i wysokości szkody, a także decyzję o wypłacie lub odmowie odszkodowania ubezpieczonemu, usługa ta, świadczona zresztą na rzecz ubezpieczyciela, nie stanowi transakcji ubezpieczeniowej w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112.

Stwierdzenia tego nie podważa argument, zgodnie z którym należy zrównać traktowanie pod względem podatku od wartości dodanej transakcji ubezpieczeniowych z traktowaniem mającym zastosowanie do usług finansowych. Trybunał orzekł bowiem, że analogia z usługami finansowymi nie może się utrzymać w odniesieniu do dziedziny transakcji ubezpieczeniowych, podkreślając różnicę w brzmieniu pomiędzy art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112, który dotyczy wyłącznie transakcji ubezpieczeniowych sensu stricte, a art. 135 ust. 1 lit. d) i f) tej dyrektywy, który obejmuje transakcje „dotyczące” lub „których przedmiotem są” określone transakcje bankowe.

Następnie co się tyczy pojęcia „usług pokrewnych świadczonych przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych”, wyrażenie „pokrewne” jest dość szerokie, by objąć różne usługi służące realizacji transakcji ubezpieczeniowych, w szczególności likwidację szkód, która stanowi jeden z istotnych elementów tych transakcji. Co się tyczy przesłanki, zgodnie z którą dane usługi powinny być „świadczone przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych”, formalny status spółki nie jest wystarczający do określenia, czy jej działalność wchodzi w zakres stosowania zwolnienia, czy też nie. Należy zbadać same cechy danej działalności. Do celów tego badania wymagane są dwie przesłanki. W pierwszej kolejności usługodawca powinien pozostawać w stosunku z ubezpieczycielem i ubezpieczonym. Stosunek ten może być wyłącznie pośredni, jeżeli usługodawca jest podwykonawcą brokera lub agenta. W drugiej kolejności jego działalność powinna obejmować istotne aspekty pośrednictwa ubezpieczeniowego, takie jak wyszukiwanie klientów ubezpieczeniowych i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem. Tymczasem działalność polegająca na likwidacji szkód w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela, w żaden sposób nie jest związana z wyszukiwaniem klientów i kontaktowaniem ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umów ubezpieczenia. Wynika z tego, że działalność taka nie należy do usług „świadczonych przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych” w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112 lecz musi być rozumiana jako rozczłonkowanie działalności wykonywanej przez zakłady ubezpieczeń.

(por. pkt 23–25, 27, 29, 33–37, 40–42, 45; sentencja)