Sprawa T‑182/10

Associazione italiana delle società concessionarie per la costruzione e l’esercizio di autostrade e trafori stradali (Aiscat)

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Bezpośrednie udzielenie zamówienia na roboty związane z budową odcinka autostrady i na późniejsze zarządzanie tym odcinkiem – Decyzja o umorzeniu postępowania w sprawie skargi do Komisji – Skarga o stwierdzenie nieważności – Akt podlegający zaskarżeniu – Legitymacja procesowa – Indywidualne oddziaływanie – Dopuszczalność – Pojęcie pomocy – Zasoby państwowe

Wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 15 stycznia 2013 r. II‑0000

Streszczenie – Wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 15 stycznia 2013 r.

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Akty zaskarżalne przez autora skargi informującej o pomocy państwa – Pismo Komisji informujące skarżącą o braku wystarczających podstaw do przyjęcia opinii w sprawie – Decyzja w rozumieniu art. 4 rozporządzenia nr 659/1999 – Akt zaskarżalny

(art. 108 ust. 2, 3 TFUE, art. 263 TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 4, 13, art. 20 ust. 2)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja Komisji stwierdzająca, że środek krajowy nie stanowi pomocy państwa wydana bez wszczynania formalnego postępowania wyjaśniającego – Skarga zainteresowanych stron w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE – Dopuszczalność – Przesłanki – Rozróżnienie między skargami zmierzającymi do ochrony praw procesowych a skargami kwestionującymi zasadność decyzji Komisji

(art. 108 ust. 2, 3 TFUE, art. 263 akapit czwarty TFUE)

3.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja w dziedzinie pomocy państwa – Skarga stowarzyszenia zajmującego się obroną grupowych interesów przedsiębiorstw – Dopuszczalność – Przesłanki

(art. 108 ust. 2, 3 TFUE, art. 263 akapit czwarty TFUE)

4.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja w dziedzinie pomocy państwa – Skarga stowarzyszenia zajmującego się obroną grupowych interesów przedsiębiorstw – Dopuszczalność – Konieczność posiadania szczególnego pełnomocnictwa przez przedsiębiorstwa będące członkami stowarzyszenia – Brak

(art. 108 ust. 2, 3 TFUE, art. 263 akapit czwarty TFUE)

5.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja w dziedzinie pomocy państwa – Przedsiębiorstwo konkurencyjne względem przedsiębiorstwa będącego beneficjentem pomocy – Prawo do wniesienia skargi – Przesłanki – Skarga stowarzyszenia działającego w zbiorowym interesie swych członków – Indywidualne oddziaływanie na członków stowarzyszenia – Kontrola sądowa – Zakres

(art. 108 ust. 2, 3 TFUE, art. 263 akapit czwarty TFUE)

6.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja w dziedzinie pomocy państwa – Przedsiębiorstwo konkurencyjne względem przedsiębiorstwa będącego beneficjentem pomocy – Prawo do wniesienia skargi – Przesłanki – Skarga stowarzyszenia działającego w zbiorowym interesie swych członków – Wykazanie istotnego wpływu na ich pozycję konkurencyjną – Ocena

(art. 108 ust. 2, 3 TFUE, art. 263 akapit czwarty TFUE)

7.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Pomoc z zasobów państwowych – Finansowanie budowy odcinka autostradowego poprzez podwyżkę opłat autostradowych na innych odcinkach autostradowych – Sumy przepływające bezpośrednio i wyłącznie między przedsiębiorstwami prywatnymi eksploatującymi dane odcinki – Wyłączenie

(art. 107 ust. 1 TFUE)

1.      W dziedzinie pomocy państwa badanie wniesionej do Komisji skargi musi wiązać się ze wszczęciem wstępnego etapu badania, który Komisja musi zakończyć wydaniem decyzji na podstawie art. 4 rozporządzenia nr 659/1999 w sprawie stosowania art. 88 WE. W przypadku gdy po zbadaniu tej skargi Komisja stwierdzi, że na podstawie wyników przeprowadzonego dochodzenia nie może ona wyciągnąć wniosku o istnieniu pomocy państwa, w sposób dorozumiany odmawia ona wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego, którego to środka nie można uznać za jedynie tymczasowy. Po tym więc, jak podmiot wnoszący skargę do Komisji przedstawi dodatkowe uwagi w przedmiocie skierowanego przez tę instytucję pierwszego pisma informującego go, zgodnie z art. 20 ust. 2 zdanie drugie rozporządzenia nr 659/1999, że zdaniem Komisji nie istnieją podstawy wystarczające do wydania rozstrzygnięcia w danej sprawie, Komisja jest zobowiązana, zgodnie z art. 13 ust. 1 tego rozporządzenia, do zamknięcia etapu badania wstępnego poprzez wydanie decyzji na podstawie art. 4 ust. 2, 3 lub 4 tego rozporządzenia, to znaczy decyzji stwierdzającej, że pomoc nie występuje, decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń lub decyzji w sprawie wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego. Ponadto aby ustalić, czy dany akt Komisji stanowi taką decyzję, należy wziąć pod uwagę jedynie jego istotę, a nie to, czy spełnia on takie lub inne wymogi formalne, w braku czego Komisja mogłaby uniknąć kontroli sądowej poprzez zwykłe nieuwzględnienie takich wymogów formalnych.

Spoczywający na Komisji obowiązek wydania decyzji po zakończeniu wstępnego etapu badania czy też kwalifikacja prawna jej reakcji na skargę nie są uzależnione od warunków dotyczących jakości informacji dostarczonych przez podmiot wnoszący skargę do Komisji, czyli od ich znaczenia dla sprawy i ich szczegółowości. Niska jakość informacji przedstawionych na poparcie skargi nie może zatem zwolnić Komisji ze spoczywającego na niej obowiązku wszczęcia wstępnego etapu badania czy też zakończenia tego badania decyzją wydaną na podstawie art. 4 rozporządzenia nr 659/1999. Taka wykładnia nie nakłada na nią nieproporcjonalnego obowiązku przeprowadzenia badania, w przypadku gdy dostarczone przez podmiot wnoszący skargę do Komisji informacje są niejasne lub dotyczą bardzo szerokiej dziedziny.

Wynika z tego, że w przypadku gdy Komisja wyraźnie zajęła stanowisko w tym znaczeniu, że jej zdaniem środki, o których poinformowała podmiot wnoszący skargę nie mają znamion pomocy państwa, decyzję tę należy uznać za wydaną na podstawie art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr 659/1999, zgodnie z którym „[w] przypadku gdy Komisja po przeprowadzeniu badania wstępnego stwierdza, że środek będący przedmiotem zgłoszenia nie stanowi pomocy, ustalenie to zostaje stwierdzone w formie decyzji”. Tego rodzaju decyzja stanowi akt, który może być przedmiotem skargi.

(por. pkt 27–31, 33)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 40–43)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 48)

4.      Aby stowarzyszeniu, do którego zadań statutowych należy obrona interesów jego członków, przysługiwała legitymacja procesowa do podejmowania działań przed sądami Unii, nie musi ono posiadać dodatkowo szczególnego pełnomocnictwa czy umocowania przez jego członków, których interesów stowarzyszenie to ma bronić. Tak samo, w zakresie w jakim wniesienie skargi do sądów Unii należy do zadań statutowych tego rodzaju stowarzyszenia, okoliczność, że niektórzy z jego członków mogą następnie zdystansować się od wniesienia konkretnej skargi, nie może pozbawiać go legitymacji procesowej.

(por. pkt 53, 54)

5.      W ramach skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej przez stowarzyszenie działające w zbiorowym interesie swych członków na decyzję w dziedzinie pomocy państwa zadaniem sądu Unii nie jest, na etapie badania dopuszczalności skargi, wypowiedzenie się w sposób ostateczny, gdy chodzi o indywidualne oddziaływanie na członków stowarzyszenia, w przedmiocie stosunku konkurencji między członkami tego stowarzyszenia i przedsiębiorstwem będącym beneficjentem pomocy. W tym kontekście jedynie do stowarzyszenia należy wskazanie we właściwy sposób powodów, dla których decyzja Komisji może naruszyć uzasadnione interesy jednego z jego członków lub ich szeregu, w znaczący sposób zmieniając ich pozycję na odpowiednim rynku.

(por. pkt 60)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 61, 64–66, 69, 78, 79)

7.      Za pomoc w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE uznawane są jedynie korzyści przyznane bezpośrednio lub pośrednio przy użyciu zasobów państwowych. Przepis ten dotyczy wszelkich środków pieniężnych, które władze publiczne mogą rzeczywiście wykorzystywać w celu wspierania przedsiębiorstw, bez względu na fakt, czy środki te w sposób stały są, czy też nie są częścią majątku państwowego. W konsekwencji, nawet jeśli kwoty związane z danym środkiem nie są w sposób stały w posiadaniu władz publicznych, fakt, iż pozostają one trwale pod kontrolą publiczną, a zatem w dyspozycji właściwych władz krajowych, wystarcza, by zakwalifikować je jako zasoby państwowe.

W przypadku gdy rozpatrywane sumy przepływają bezpośrednio i wyłącznie między przedsiębiorstwami prywatnymi, bez przejęcia posiadania czy kontroli nad nimi – choćby nawet przejściowo – przez podmioty publiczne, nie chodzi o zasoby publiczne. Tak jest w sytuacji, gdy w ramach finansowania budowy odcinka autostradowego poprzez podwyżkę opłat autostradowych na innych odcinkach, sumy odpowiadające przychodowi z podwyżki opłat autostradowych są przekazywane bezpośrednio koncesjonariuszowi danego odcinka autostradowego przez innych koncesjonariuszy, którzy są przedsiębiorstwami prywatnymi.

(por. pkt 103–105)