Υπόθεση T‑304/16

bet365 GroupLtd

κατά

Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Διαδικασία για την κήρυξη ακυρότητας – Λεκτικό σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης BET365 – Απόλυτος λόγος απαραδέκτου – Απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως – Απόδειξη – Χρήση του σήματος για περισσότερους σκοπούς – Άρθρο 7, παράγραφος 3, και άρθρο 52, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕΚ) 207/2009 [νυν άρθρο 7, παράγραφος 3, και άρθρο 59, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕE) 2017/1001]»

Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (ένατο τμήμα) της 14ης Δεκεμβρίου 2017

1.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Απόλυτοι λόγοι ακυρότητας – Καταχώριση αντίθετη προς το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχεία βʹ έως δʹ, του κανονισμού 207/2009 – Εξαίρεση – Απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως – Χρόνος κατά τον οποίο εκτιμάται η απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 7 §§ 1, στοιχεία βʹ έως δʹ, και 3, και 52 § 2)

2.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ορισμός και κτήση του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου – Σήματα στερούμενα διακριτικού χαρακτήρα – Εξαίρεση – Απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως – Σήμα στερούμενο διακριτικού χαρακτήρα εντός τμήματος της Ένωσης – Κτήση διακριτικού χαρακτήρα εντός του ιδίου τμήματος – Συναγωγή, λόγω της χρήσεως εντός ορισμένων κρατών, της αποκτήσεως διακριτικού χαρακτήρα σε άλλα κράτη μέλη

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 1 § 2, 7 §§ 2 και 3, και 52 § 2)

3.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ορισμός και κτήση του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου – Σήματα στερούμενα διακριτικού χαρακτήρα – Εξαίρεση – Απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως – Κριτήρια εκτιμήσεως

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρο 7 §§ 1, στοιχείο βʹ, και 3)

4.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Απόλυτοι λόγοι ακυρότητας – Καταχώριση αντίθετη στο άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχεία βʹ και γʹ, του κανονισμού 207/2009 – Εξαίρεση – Απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως – Λεκτικό σήμα BET 365

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 7 § 1, στοιχεία βʹ και γʹ, και 52 § 2)

5.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ορισμός και κτήση του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου – Σήματα στερούμενα διακριτικού χαρακτήρα – Εξαίρεση – Απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως – Χρήση σήματος ως τμήματος καταχωρισμένου σήματος ή σε συνδυασμό με αυτό

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρο 7 §§ 1, στοιχείο βʹ, και 3)

6.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ορισμός και κτήση του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου – Σήματα στερούμενα διακριτικού χαρακτήρα – Εξαίρεση – Απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως – Δεδομένα ικανά να συντελέσουν στην απόδειξη της αποκτήσεως διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρο 7 §§ 1, στοιχείο βʹ, και 3)

7.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ορισμός και κτήση του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου – Σήματα στερούμενα διακριτικού χαρακτήρα – Εξαίρεση – Απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως –Δεδομένα ικανά να συντελέσουν στην απόδειξη της αποκτήσεως διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρο 7 §§ 1, στοιχείο βʹ, και 3)

1.      Βάσει του άρθρου 52, παράγραφος 2, του κανονισμού 207/2009, για το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα σήμα καθεαυτό περιγραφικό και στερούμενο διακριτικού χαρακτήρα, το οποίο καταχωρίσθηκε κατά παράβαση του άρθρου 7 του κανονισμού 207/2009, δεν μπορεί να κηρυχθεί άκυρο εάν, λόγω της χρήσεώς του, απέκτησε μετά την καταχώρισή του διακριτικό χαρακτήρα για τα προϊόντα ή για τις υπηρεσίες για τα οποία καταχωρίσθηκε. Πράγματι, όπως υπογραμμίστηκε κατ’ ουσίαν στην απόφαση της 28ης Σεπτεμβρίου 2016, European Food κατά EUIPO – Société des produits Nestlé (FITNESS), T‑476/15, η προβλεπόμενη στο άρθρο 52 του κανονισμού 207/2009 διαδικασία κηρύξεως ακυρότητας για απόλυτους λόγους απαραδέκτου παραπέμπει ευθέως στους απόλυτους λόγους απορρίψεως της καταχωρίσεως που απαριθμούνται στο άρθρο 7 του ίδιου κανονισμού, καθώς και στην εξαίρεση της αποκτήσεως διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως που τους σχετικοποιεί, με μόνη, ενδεχομένως, επί της ουσίας διαφορά μεταξύ των δύο διαδικασιών τον χρόνο κατά τον οποίον πρέπει να εκτιμάται η απόκτηση τέτοιου διακριτικού χαρακτήρα. Συναφώς, στην απόφαση της 15ης Δεκεμβρίου 2016, Mondelez UK Holdings & Services κατά EUIPO – Société des produits Nestlé (Σχήμα πλάκας σοκολάτας), T‑112/13, το Γενικό Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι, στο πλαίσιο διαδικασίας κηρύξεως ακυρότητας για απόλυτους λόγους απαραδέκτου, ο δικαιούχος του επίμαχου σήματος μπορούσε είτε να αποδείξει ότι αυτό είχε αποκτήσει διακριτικό χαρακτήρα λόγω χρήσεως πριν την καταχώρισή του είτε να αποδείξει ότι αυτό είχε αποκτήσει διακριτικό χαρακτήρα μεταξύ της καταχωρίσεώς του και της ημερομηνίας της καταθέσεως της αιτήσεως κηρύξεως ακυρότητας.

(βλ. σκέψη 23)

2.      Όσον αφορά την εδαφική περιοχή για την οποία πρέπει να αποδειχθεί η απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως, ώστε να τύχουν εφαρμογής οι εξαιρέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 7, παράγραφος 3, και στο άρθρο 52, παράγραφος 2, του κανονισμού 207/2009 για τη σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με το άρθρο 1, παράγραφος 2, του κανονισμού αυτού (νυν άρθρο 1, παράγραφος 2, του κανονισμού 2017/1001), το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ενιαίο χαρακτήρα, οπότε παράγει τα ίδια αποτελέσματα στο σύνολο της Ένωσης. Από τον ενιαίο χαρακτήρα του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκύπτει ότι, για να γίνει δεκτή η καταχώριση σημείου, αυτό πρέπει να έχει διακριτικό χαρακτήρα στο σύνολο της Ένωσης. Έτσι, κατά το άρθρο 7, παράγραφος 2, του κανονισμού 207/2009 (νυν άρθρο 7, παράγραφος 2, του κανονισμού 2017/1001), η αρμόδια αρχή αρνείται την καταχώριση σήματος αν αυτό στερείται διακριτικού χαρακτήρα σε τμήμα της Ένωσης. Κατά συνέπεια, είναι αναγκαίο να αποδειχθεί η απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως στο σύνολο της εδαφικής περιοχής στην οποία το σήμα εξαρχής εστερείτο τέτοιου χαρακτήρα, η δε εδαφική περιοχή αυτή μπορεί να συνίσταται, αναλόγως της περιπτώσεως, ακόμα και σε ένα μόνον κράτος μέλος. Εντούτοις, έχει κριθεί ότι θα ήταν υπερβολικό να απαιτείται να αποδειχθεί η απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως για κάθε κράτος μέλος μεμονωμένα. Συναφώς, η συναγωγή, λόγω της χρήσεως εντός ορισμένων κρατών μελών, της αποκτήσεως διακριτικού χαρακτήρα σε άλλα κράτη μέλη δεν μπορεί να αποκλεισθεί, αρκεί να είναι δυνατόν να τεκμαρθεί, βάσει αντικειμενικών και αξιόπιστων στοιχείων, ότι οι εν λόγω αγορές είναι συγκρίσιμες όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτό το επίμαχο σήμα από το ενδιαφερόμενο κοινό.

(βλ. σκέψη 26)

3.      Η απόκτηση διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως του σήματος επιτάσσει τουλάχιστον να προσδιορίζονται τα σχετικά προϊόντα ή οι υπηρεσίες, από σημαντικό τμήμα του ενδιαφερόμενου κοινού, ως προερχόμενα από συγκεκριμένη επιχείρηση. Ωστόσο, οι περιστάσεις υπό τις οποίες είναι δυνατό να θεωρηθεί ότι πληρούται η προϋπόθεση που συνδέεται με την απόκτηση του διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως δεν μπορούν να προσδιορίζονται αποκλειστικώς βάσει γενικών και αφηρημένων στοιχείων. Πρέπει να ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως το μερίδιο της αγοράς που αναλογεί στο σήμα, η ένταση, η γεωγραφική έκταση και η διάρκεια της χρήσεως του σήματος αυτού, το μέγεθος των επενδύσεων στις οποίες έχει προβεί η επιχείρηση για την προώθησή του, το ποσοστό των ενδιαφερομένων κύκλων που αναγνωρίζουν, χάρη στο σήμα, το προϊόν ως προερχόμενο από συγκεκριμένη επιχείρηση, καθώς και οι δηλώσεις εμπορικών και βιομηχανικών επιμελητηρίων ή άλλων επαγγελματικών ενώσεων.

Υπενθυμίζεται επίσης ότι, κατά τη νομολογία, ο διακριτικός χαρακτήρας ενός σήματος, συμπεριλαμβανομένου αυτού που έχει αποκτηθεί λόγω χρήσεως, πρέπει επίσης να εκτιμάται σε σχέση με τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες για τα οποία ζητείται η καταχώριση του σήματος και λαμβανομένου υπόψη του τρόπου με τον οποίο τεκμαίρεται ότι ο μέσος καταναλωτής ο οποίος έχει τη συνήθη πληροφόρηση και είναι ευλόγως προσεκτικός και επιμελής αντιλαμβάνεται την κατηγορία των επίμαχων προϊόντων ή υπηρεσιών.

Τέλος, προκύπτει από τη νομολογία ότι η απόδειξη του διακριτικού χαρακτήρα ο οποίος αποκτήθηκε λόγω χρήσεως δεν μπορεί να επιτευχθεί απλώς και μόνο μέσω μεμονωμένων στοιχείων, όπως απλώς και μόνον η γνωστοποίηση του όγκου πωλήσεων των οικείων προϊόντων ή υπηρεσιών και η προσκόμιση διαφημιστικού υλικού. Ομοίως, ούτε το γεγονός ότι το σημείο έχει χρησιμοποιηθεί στο έδαφος της Ένωσης για ορισμένο χρονικό διάστημα επαρκεί αφ’ εαυτού για να αποδείξει ότι το κοινό στο οποίο απευθύνονται τα επίμαχα προϊόντα ή οι επίμαχες υπηρεσίες εκλαμβάνει το σημείο αυτό ως ένδειξη εμπορικής προελεύσεως.

Συναφώς, η απόδειξη της αποκτήσεως διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως πρέπει να γίνεται χάρη στη «χρήση του σήματος ως σήματος», ήτοι τη χρήση του σήματος με σκοπό να προσδιορίζουν οι ενδιαφερόμενοι τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που αφορά το σήμα ως προερχόμενα από την επιχείρηση που το χρησιμοποιεί.

(βλ. σκέψεις 27-30)

4.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 31-77)

5.      Η απόκτηση από σήμα διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι αυτό έχει γίνει αντικείμενο ανεξάρτητης χρήσεως, αλλά μπορεί να απορρέει από τη χρήση του ως μέρους άλλου καταχωρισμένου σήματος ή από τη χρήση του από κοινού με άλλο καταχωρισμένο σήμα, υπό την προϋπόθεση, σε αμφότερες τις περιπτώσεις, ότι η γενόμενη χρήση συνεπάγεται ότι οι ενδιαφερόμενοι καταναλωτές αντιλαμβάνονται τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που προσδιορίζονται μόνον από το υπό εξέταση σήμα ως προερχόμενα από τη συγκεκριμένη επιχείρηση η οποία το χρησιμοποιεί ως τμήμα άλλου σήματος ή σε συνδυασμό με άλλο σήμα.

(βλ. σκέψη 39)

6.      Η χρήση σήματος ως ονόματος διαδικτυακού τόπου μπορεί να αποτελεί χρήση του σήματος ως σήματος. Πράγματι, όλα εξαρτώνται από τα έγγραφα και τις πληροφορίες που προσκομίζονται συναφώς και από το ποια στοιχεία προκύπτουν από αυτά προκειμένου να εκτιμηθεί ποια είναι η αντίληψη του ενδιαφερόμενου κοινού οσάκις βλέπει ή χρησιμοποιεί το σήμα κατά την περιήγησή του στο διαδίκτυο.

Συνεπώς, πληροφορίες όπως ο αριθμός των επισκέψεων στον ιστότοπο του δικαιούχου, η κατάταξή του από πλευράς επισκεψιμότητας σε διάφορες χώρες ή ο αριθμός των φορών που έγινε αναζήτηση για το επίμαχο σήμα ή για τα παράγωγά του σήματα σε διαδικτυακές μηχανές αναζητήσεως αποτελούν δεδομένα ικανά να συντελέσουν στην απόδειξη της αποκτήσεως από το επίμαχο σήμα διακριτικού χαρακτήρα λόγω χρήσεως. Το ίδιο είναι δυνατόν να ισχύει και για τα αποσπάσματα σελίδων του ιστοτόπου του δικαιούχου ή άλλων ιστοτόπων, σε διαφορετικές γλώσσες, όπου εμφανίζονται το επίμαχο σήμα ή τα παράγωγά του σήματα, αρκεί από το περιεχόμενο των προσκομιζόμενων στοιχείων να προκύπτει σημαντική χρήση του επίμαχου σήματος ως σήματος.

(βλ. σκέψεις 43, 46)

7.      Η χρήση σήματος ως εταιρικής επωνυμίας μπορεί να αποτελεί χρήση του σήματος ως σήματος. Συνεπώς, δημοσιεύματα που μνημονεύουν την εταιρία μπορούν να αποδείξουν χρήση του σήματος ως σήματος για τον προσδιορισμό της προελεύσεως των προσφερόμενων ή μνημονευόμενων υπηρεσιών, για τη διάκρισή τους από τις υπηρεσίες ανταγωνιστών και, αναλόγως της περιπτώσεως, για την προώθησή τους.

(βλ. σκέψεις 51, 52)