WYROK TRYBUNAŁU (druga izba)
z dnia 15 marca 2017 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Sieci i usługi łączności elektronicznej – Dyrektywa 2002/22/WE – Artykuł 25 ust. 2 – Biura numerów i spis abonentów telefonicznych – Dyrektywa 2002/58/WE – Artykuł 12 – Spisy abonentów – Udostępnienie danych osobowych dotyczących abonentów dla celów świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisu abonentów – Zgoda abonenta – Rozróżnienie według państwa członkowskiego, w którym świadczone są publicznie dostępne usługi biura numerów i spisu abonentów – Zasada niedyskryminacji
W sprawie C‑536/15
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez College van Beroep voor het bedrijfsleven (administracyjny sąd apelacyjny do spraw gospodarczych, Niderlandy) postanowieniem z dnia 3 lipca 2015 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 13 października 2015 r., w postępowaniu:
Tele2 (Netherlands) BV,
Ziggo BV,
Vodafone Libertel BV
przeciwko
Autoriteit Consument en Markt (ACM),
przy udziale:
European Directory Assistance NV,
TRYBUNAŁ (druga izba),
w składzie: M. Ilešič, prezes izby, A. Prechal, A. Rosas, C. Toader i E. Jarašiūnas (sprawozdawca), sędziowie,
rzecznik generalny: Y. Bot
sekretarz: R. Schiano, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 5 października 2016 r.,
rozważywszy uwagi przedstawione:
– w imieniu Tele2 (Netherlands) BV przez Q.R. Kroesa i M.P.F. Rekera, advocaten,
– w imieniu Ziggo BV przez W. Knibbelera oraz N. Lorjégo, advocaten,
– w imieniu Vodafone Libertel BV przez H.P. Wiersemę, advocaat,
– w imieniu rządu niderlandzkiego przez M. de Ree, M. Bultermana i J. Langera, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej przez H. Kranenborga, G. Brauna i L. Nicolae, działających w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 9 listopada 2016 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 25 ust. 2 dyrektywy 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (dyrektywy o usłudze powszechnej) (Dz.U. 2002, L 108, s. 51), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/136/WE z dnia 25 listopada 2009 r. (Dz.U. 2009, L 337, s. 11) (zwanej dalej „dyrektywą o usłudze powszechnej”).
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy z jednej strony Tele2 (Netherlands) BV, Ziggo BV oraz Vodafone Libertel BV, spółkami mającymi siedzibę w Niderlandach, a z drugiej strony Autoriteit Consument en Markt (ACM) (urzędem ochrony konkurencji i konsumentów) w przedmiocie decyzji wydanej przez ten urząd w ramach sporu pomiędzy tymi przedsiębiorstwami i European Directory Assistance NV (zwaną dalej „EDA” lub „spółką EDA”), przedsiębiorstwem mającym siedzibę w innym państwie członkowskim, który to spór dotyczył udostępnienia temu ostatniemu przedsiębiorstwu danych ich abonentów w celu świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisów abonentów oferowanych w tym ostatnim państwie członkowskim lub w innych państwach członkowskich.
Ramy prawne
Prawo Unii
Dyrektywa o usłudze powszechnej
3 Motywy 11 i 35 dyrektywy o usłudze powszechnej mają następujące brzmienie:
„(11) […] Dyrektywa 97/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 1997 r. dotycząca przetwarzania danych osobowych oraz ochrony prywatności w sektorze telekomunikacyjnym [(Dz.U. 1998, L 24, s. 1)] zapewnia abonentom prawo do prywatności w odniesieniu do umieszczania ich danych osobowych w publicznie dostępnych spisach abonentów.
[…]
(35) Zapewnienie usług biura numerów oraz spisów abonentów już jest otwarte dla konkurencji. Przepisy niniejszej dyrektywy uzupełniają przepisy dyrektywy 97/66/WE, dając abonentom prawo do umieszczania ich danych osobowych w drukowanym lub elektronicznym spisie abonentów. Wszyscy usługodawcy, którzy przypisują numery telefoniczne swoim abonentom, są zobowiązani udostępnić odnośne informacje w sposób uczciwy, uwzględniający koszty i niedyskryminacyjny”.
4 Artykuł 1 tej dyrektywy, zatytułowany „Przedmiot i zakres”, w ust. 1 stanowi:
„W ramach dyrektywy 2002/21/WE [Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywy ramowej) (Dz.U. 2002, L 108, s. 33 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 13, t. 29, s. 349)] niniejsza dyrektywa dotyczy dostarczania sieci i usług łączności elektronicznej dla użytkowników końcowych. Celem jest zapewnienie dostępności w całej [Unii Europejskiej] publicznie dostępnych usług dobrej jakości poprzez skuteczną konkurencję i wybór, a także zajęcie się okolicznościami, w jakich rynek nie zaspokaja w sposób zadowalający potrzeb użytkowników końcowych […]”.
5 Rozdział II dyrektywy o usłudze powszechnej dotyczy obowiązku świadczenia usługi powszechnej. W tym rozdziale art. 5, zatytułowany „Biura numerów i spisy abonentów telefonicznych”, ma następujące brzmienie:
„1. Państwa członkowskie zapewnią, aby:
a) udostępniono użytkownikom końcowym co najmniej jeden pełny spis abonentów telefonicznych w formie zatwierdzonej przez odnośne władze – spis może być w postaci drukowanej lub elektronicznej lub w obu postaciach – oraz aby aktualizowano go regularnie, co najmniej raz w roku;
b) zapewniono wszystkim użytkownikom końcowym, włączając użytkowników płatnych publicznych automatów telefonicznych, co najmniej jedno pełno zakresowe biuro numerów.
2. Spisy abonentów, o których mowa w ust. 1 obejmują, z zastrzeżeniem przepisów art. 12 dyrektywy 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 2002 r. dotyczącej przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej) [(Dz.U. 2002, L 201, s. 37)], wszystkich abonentów publicznie dostępnych usług telefonicznych.
[…]”.
6 Rozdział IV dyrektywy o usłudze powszechnej dotyczy interesów i praw użytkowników końcowych. W tym rozdziale art. 25, zatytułowany „Usługi biura numerów i spisu abonentów”, stanowi:
„1. Państwa członkowskie zapewniają, aby abonenci publicznie dostępnych usług telefonicznych mieli prawo do figurowania w publicznie dostępnym spisie abonentów, o którym mowa w art. 5 ust. 1 lit. a), oraz aby informacje o nich zostały udostępnione dostawcom usług biura numerów lub spisu abonentów zgodnie z ust. 2.
2. Państwa członkowskie zapewniają, aby wszystkie przedsiębiorstwa, które przypisują numery telefoniczne abonentom, spełniały [uwzględniały] wszystkie, w granicach rozsądku, wymagania udostępnienia [wnioski o udostępnienie] dla celów świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisów abonentów ważnych informacji w uzgodnionym formacie i na uczciwych, obiektywnych, zorientowanych na koszty i niedyskryminacyjnych warunkach.
[…]
5. Ustępy 1–4 stosuje się z zastrzeżeniem wymogów zawartych w przepisach [Unii] dotyczących ochrony danych osobowych i prywatności oraz, w szczególności, art. 12 dyrektywy [2002/58]”.
Dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej
7 Zgodnie z motywem 39 dyrektywy 2002/58, zmienionej dyrektywą 2009/136 (zwanej dalej „dyrektywą o prywatności i łączności elektronicznej”):
„(39) Obowiązek informowania abonentów o celu(-ach) spisu abonentów, w których mają być umieszczone ich dane osobowe, powinien być nałożony na stronę zbierającą dane w celu takiego umieszczenia w spisie. W przypadku gdy dane będą mogły być przekazywane jednej lub więcej [większej liczbie] osób trzecich, abonent powinien zostać poinformowany o takiej możliwości oraz o odbiorcy lub kategoriach możliwych odbiorców. Każde przekazanie danych powinno mieć miejsce tylko pod warunkiem, że dane nie zostaną wykorzystane do celów innych niż cele, dla których zostały zebrane. Jeżeli strona zbierająca dane od abonenta lub strona trzecia, której dane zostały przekazane, zamierza wykorzystać dane w innym celu, ponowna zgoda abonenta musi być uzyskana przez stronę zbierającą dane lub przez stronę trzecią, której dane zostały przekazane”.
8 Artykuł 1 dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej, zatytułowany „Zakres i cel”, w ust. 1 stanowi:
„1. Niniejsza dyrektywa przewiduje harmonizację przepisów krajowych wymaganych do zapewnienia równoważnego poziomu ochrony podstawowych praw i wolności, w szczególności prawa do prywatności i poufności, w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych w sektorze łączności elektronicznej oraz w celu zapewnienia swobodnego przepływu [w Unii] tego typu danych oraz urządzeń i usług łączności elektronicznej”.
9 Artykuł 12 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Spisy abonentów”, stanowi:
„1. Państwa członkowskie zapewniają, że abonenci są informowani w sposób wolny od opłat oraz przed umieszczeniem ich danych w spisach abonentów, o celu(-ach) spisów abonentów wydawanych w formie druku lub elektronicznej, publicznie dostępnych lub uzyskiwanych w telefonicznej informacji o numerach, w których ich dane osobowe mogą się znajdować oraz o wszelkich dalszych możliwościach wykorzystania na podstawie funkcji wyszukiwania znajdującej się w wersji elektronicznej spisu.
2. Państwa członkowskie zapewniają, że abonenci posiadają możliwość ustalenia czy ich dane osobowe znajdują się w publicznym spisie abonentów, a jeżeli tak, to które, w zakresie, w jakim te dane są niezbędne do celu spisu abonentów określonego przez dostawcę spisu abonentów i sprawdzania, poprawiania lub wycofywania tych danych. Zastrzeżenie numeru, sprawdzanie, poprawianie lub wycofywanie danych osobowych ze spisu abonentów jest wolne od opłat.
3. Państwa członkowskie mogą wymagać, aby dla jakiegokolwiek celu publicznego spisu abonentów innego niż przeszukiwanie danych do kontaktu osób, na podstawie podania ich nazwiska oraz, w miarę potrzeb, minimalnej ilości innych danych identyfikacyjnych, wymagana była dodatkowa zgoda abonentów.
[…]”.
Prawo niderlandzkie
10 Zgodnie z art. 1.1 lit. e) Besluit universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen (rozporządzenia w sprawie usług powszechnych i interesów użytkowników końcowych) z dnia 7 maja 2004 r. (Stb. 2004, nr 203, zwanego dalej „Bude”):
„[S]tandardowa usługa biura numerów oznacza publicznie dostępną usługę biura numerów, która pozwala na wyszukiwanie numerów telefonicznych wyłącznie na podstawie połączenia danych dotyczących nazwiska (nazwy) z danymi dotyczącymi adresu i numeru domu, kodu pocztowego lub miejsca zamieszkania abonenta telefonicznego”.
11 Artykuł 3.1 Bude ma następujące brzmienie:
„Dostawca, który przydziela numery telefoniczne, jest obowiązany uwzględnić wszystkie, w granicach rozsądku, wnioski o udostępnienie, dla celów świadczenia publicznie dostępnych usług spisu abonentów i publicznie dostępnych usług biura numerów, ważnych informacji w uzgodnionym formacie i na uczciwych, obiektywnych, zorientowanych na koszty i niedyskryminacyjnych warunkach”.
12 Zgodnie z art. 3.2 Bude:
„1. Dostawca publicznie dostępnych usług telefonicznych, który przed zawarciem umowy z użytkownikiem lub w momencie jej zawarcia zwraca się do niego o podanie nazwiska, adresu (numeru domu oraz kodu pocztowego i jego miejsca zamieszkania), musi także zwrócić się o zgodę na umieszczenie tego rodzaju danych osobowych i przydzielonych przez tego dostawcę numerów telefonicznych w każdym standardowym spisie abonentów oraz we wszystkich rejestrach abonentów wykorzystywanych do celów standardowej usługi biura numerów. Zgoda, o której mowa w poprzednim zdaniu, wymagana jest odrębnie dla każdego rodzaju danych osobowych.
2. Wyrażona zgoda stanowi ważną informację w rozumieniu art. 3.1.
3. Dostawca publicznie dostępnych usług telefonicznych, który zwraca się również o zgodę na umieszczenie w spisie abonentów innym niż standardowy spis abonentów lub w rejestrze abonentów wykorzystywanym nie tylko do celów standardowej usługi biura numerów, czuwa, aby sposób uzyskania zgody wymaganej w ust. 1 oraz forma udzielania tej zgody były co najmniej równoważne ze sposobem uzyskania pierwotnej zgody, o której mowa w niniejszym paragrafie, oraz z formą tej pierwotnej zgody”.
13 Artykuł 11.6 Telecommunicatiewet (ustawy o telekomunikacji) z dnia 19 października 1998 r. (Stb. 1998, nr 610) stanowi:
„1. Każdy, kto publikuje publicznie dostępny spis abonentów lub kto świadczy publicznie dostępną usługę biura numerów, bezpłatnie informuje abonenta, przed umieszczeniem odnoszących się do niego danych osobowych w spisie abonentów lub w rejestrze abonentów wykorzystywanym do celów usługi biura numerów, o:
a) celach, w jakich są utworzone przedmiotowe spisy abonentów i biuro numerów, oraz, jeśli chodzi o elektroniczną wersję spisu abonentów, o możliwościach wykorzystania na podstawie znajdującej się w niej funkcji wyszukiwania; oraz
b) rodzaju danych osobowych, które mogą być zawarte w przedmiotowym spisie abonentów lub biurze numerów, z uwzględnieniem celów, dla których zostały one utworzone.
2. Publicznie dostępny spis abonentów i rejestr abonentów wykorzystywany do celów usługi biura numerów zawierają dane osobowe abonenta, wyłącznie jeżeli wyraził on na to zgodę, i ograniczają się do danych dostarczonych w tym celu przez abonenta. Zastrzeżenie numeru w spisie abonentów lub w rejestrze abonentów wykorzystywanym do celów usługi biura numerów jest bezpłatne.
3. Jeżeli przetwarzanie danych osobowych zawartych w publicznie dostępnym spisie abonentów i w rejestrze abonentów wykorzystywanym do celów biura numerów służy celom innym niż możliwość wyszukania numerów na podstawie danych dotyczących nazwiska powiązanych z danymi takimi jak ulica, numer, kod pocztowy i miejscowość zamieszkania abonenta, to w odniesieniu do każdego z tych innych celów wymagana jest odrębna zgoda abonenta.
4. Abonent ma prawo bezpłatnego sprawdzania, poprawiania lub wycofywania dotyczących go danych osobowych w dostępnym publicznie spisie abonentów lub w rejestrze abonentów wykorzystywanym do celów usługi biura numerów”.
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
14 EDA jest spółką prawa belgijskiego oferującą dostępne z terytorium Belgii usługi biura numerów i spisu abonentów. Zwróciła się ona do przedsiębiorstw, które przypisują numery telefoniczne abonentom w Niderlandach (zwanych dalej „przedsiębiorstwami niderlandzkimi”), o udostępnienie jej danych dotyczących ich abonentów. Ponieważ owe przedsiębiorstwa odmówiły udostępnienia żądanych danych, w dniu 18 stycznia 2012 r. EDA wystąpiła do ACM z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu.
15 Decyzjami z dnia 5 czerwca 2013 r. ACM, jako krajowy organ regulacyjny, wydał rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku spółki EDA, przyjmując następujące środki. Po pierwsze, EDA może powołać się na art. 3.1 Bude w zakresie, w jakim wykorzystuje ona udostępnione jej numery i związane z nimi informacje dla potrzeb wprowadzenia na rynek standardowego biura numerów abonentów. Po drugie, przedsiębiorstwa niderlandzkie muszą udostępniać spółce EDA podstawowe dane dotyczące swoich abonentów (nazwiska, adresy, numery telefonu) na uczciwych, obiektywnych, zorientowanych na koszty i niedyskryminacyjnych warunkach. Po trzecie, przedsiębiorstwa niderlandzkie muszą upewnić się w rozsądnym terminie, że zgoda, o którą prosiły one swoich abonentów przy zawarciu umowy, w celu umieszczenia dotyczących ich danych we wszelkich standardowych spisach abonentów i rejestrach abonentów wykorzystywanych do celów usługi biura numerów, jest zgodna z przepisami art. 3.2 Bude.
16 Przedsiębiorstwa niderlandzkie odwołały się od decyzji ACM do College van Beroep voor het bedrijfsleven (administracyjnego sądu apelacyjnego do spraw gospodarczych, Niderlandy).
17 Sąd odsyłający wskazuje w pierwszej kolejności, że zważywszy, iż art. 3.1 Bude transponował do prawa niderlandzkiego art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej, należy ustalić zakres tego ostatniego przepisu, aby odpowiedzieć na sporne pomiędzy stronami w postępowaniu głównym pytanie, czy wspomniany art. 3.1 zobowiązuje przedsiębiorstwa niderlandzkie do udostępnienia EDA danych dotyczących ich abonentów, pomimo iż EDA nie ma siedziby w Niderlandach.
18 Sąd ów zauważa w tym względzie, że wykładnia art. 25 ust. 2 wspomnianej dyrektywy dokonana przez Trybunał w wyroku z dnia 5 maja 2011 r., Deutsche Telekom (C‑543/09, EU:C:2011:279), nie dotyczy ponadgranicznego udostępnienia danych dotyczących abonentów i w konsekwencji nie odpowiada na pytanie, czy ów przepis należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorstwo jest zobowiązane udostępnić dane dotyczące abonentów dostawcy usług biura numerów i spisu abonentów mającemu siedzibę w innym państwie członkowskim.
19 W drugiej kolejności sąd odsyłający wskazuje, co się tyczy uzyskania zgody abonenta, że art. 3.2 Bude przewiduje, iż dostawca uzyskuje ową zgodę na umieszczenie danych osobowych i przyznanych numerów telefonów w każdym standardowym spisie abonentów i w każdym rejestrze abonentów wykorzystywanym do celów standardowej usługi biura numerów. Sąd ów precyzuje, że zgodnie z wyjaśnieniem do art. 3.2 Bude „powodem tego jest uniknięcie sytuacji, w której każdy dostawca publicznie dostępnych spisów abonentów i usług biura numerów musiałby uzyskać indywidualnie od każdego abonenta zgodę na standardowe umieszczenie”.
20 Sąd odsyłający wskazuje, że strony w postępowaniu głównym nie zgadzają się w kwestii, po pierwsze, tego, czy art. 3.2 Bude pozwala uzyskać zgodę abonentów na wykorzystanie ich danych osobowych w różny sposób w zależności od tego, czy mają być one udostępnione niderlandzkim czy zagranicznym dostawcom usług biura numerów lub spisu abonentów, a po drugie, tego, czy należy pozostawić abonentom wybór pomiędzy udzieleniem i nieudzieleniem zgody w zależności od kraju, w którym przedsiębiorstwo żądające informacji świadczy usługi. W tym względzie sąd odsyłający uważa, że powstaje w istocie pytanie, w jaki sposób należy wyważyć poszanowanie zasady niedyskryminacji i ochrony prywatności w ramach wniosku o wyrażenie zgody.
21 W tej sytuacji College van Beroep voor het bedrijfsleven (administracyjny sąd apelacyjny do spraw gospodarczych) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej należy interpretować w ten sposób, że przez »wnioski« trzeba rozumieć także wniosek przedsiębiorstwa z siedzibą w innym państwie członkowskim, które wnosi o udzielenie informacji w celu świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisów abonentów oferowanych w tym państwie członkowskim lub w innych państwach członkowskich?
2) W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze: czy dostawca, który przydziela numery telefoniczne i który na podstawie krajowych przepisów prawnych jest zobowiązany poprosić abonentów telefonicznych o zgodę na [wykorzystanie] ich danych w standardowych spisach abonentów i wykorzystywanie tych danych w standardowych usługach biura numerów, może w świetle zasady niedyskryminacji przy zwracaniu się z prośbą o zgodę wprowadzić rozróżnienie w zależności od tego, w jakim państwie członkowskim przedsiębiorstwo zwracające się o udzielenie informacji w rozumieniu art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej oferuje spis abonentów i usługę biura numerów?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
22 W pytaniu pierwszym sąd odsyłający zastanawia się w istocie, czy art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „wniosku” zawarte w tym artykule obejmuje również wniosek złożony przez przedsiębiorstwo z siedzibą w państwie członkowskim innym niż to, w którym mają siedziby przedsiębiorstwa przypisujące numery telefoniczne abonentom, które to przedsiębiorstwo wnosi o udzielenie posiadanych przez owe przedsiębiorstwa istotnych informacji w celu świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisu abonentów w tym państwie członkowskim lub w innych państwach członkowskich.
23 Artykuł 25 dyrektywy o usłudze powszechnej należy do rozdziału IV tej dyrektywy, poświęconego interesom i prawom użytkowników końcowych. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu państwa członkowskie zapewniają, aby abonenci publicznie dostępnych usług telefonicznych mieli prawo do figurowania w publicznie dostępnym spisie abonentów, o którym mowa w art. 5 ust. 1 lit. a) wspomnianej dyrektywy, oraz aby informacje o nich zostały udostępnione dostawcom usług biura numerów lub spisu abonentów zgodnie z art. 25 ust. 2 tej samej dyrektywy.
24 Co się tyczy udostępnienia informacji dotyczących abonentów dostawcom usług biura numerów lub spisu abonentów, to z samego brzmienia art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej wynika, że przepis ten dotyczy wszystkich, w granicach rozsądku, wniosków o udostępnienie do celów świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisu abonentów. Ponadto przepis ów wymaga, aby wspomniane udostępnienie było dokonywane na niedyskryminacyjnych warunkach.
25 Przepis ten, jak zatem wynika z jego brzmienia, nie czyni żadnego rozróżnienia w zależności od tego, czy wniosek o udostępnienie danych dotyczących abonentów został złożony przez przedsiębiorstwo z siedzibą w tym samym państwie członkowskim co przedsiębiorstwo, do którego wniosek ten jest skierowany, lub czy został on złożony przez przedsiębiorstwo z siedzibą w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie przedsiębiorstwa będącego adresatem wspomnianego wniosku.
26 Ów brak rozróżnienia jest zgodny z celem dyrektywy o usłudze powszechnej, którym wedle art. 1 ust. 1 tej dyrektywy jest w szczególności zapewnienie dostępności w całej Unii publicznie dostępnych usług dobrej jakości poprzez skuteczną konkurencję i wybór oraz zajęcie się okolicznościami, w jakich rynek nie zaspokaja w sposób zadowalający potrzeb użytkowników końcowych, a także ze szczególnym celem art. 25 ust. 2 owej dyrektywy o usłudze powszechnej, jakim jest w szczególności zapewnienie przestrzegania przewidzianego w art. 5 ust. 1 tej dyrektywy obowiązku świadczenia usługi powszechnej (zob. podobnie wyrok z dnia 5 maja 2011 r., Deutsche Telekom, C‑543/09, EU:C:2011:279, pkt 35).
27 W tym względzie Trybunał orzekł już w pkt 35 wyroku z dnia 5 maja 2011 r., Deutsche Telekom (C‑543/09, EU:C:2011:279), powołując sią na motyw 35 dyrektywy o usłudze powszechnej, że na konkurencyjnym rynku nałożony na przedsiębiorstwa przydzielające numery telefonu obowiązek przekazania danych dotyczących ich własnych abonentów, zgodnie z art. 25 ust. 2 tej dyrektywy, zasadniczo nie tylko pozwala przedsiębiorstwu wyznaczonemu zapewnić przestrzeganie przewidzianego w art. 5 ust. 1 tej dyrektywy obowiązku świadczenia usługi powszechnej, lecz również umożliwia każdemu dostawcy usług telefonicznych stworzenie pełnej bazy danych i rozwinięcie działalności na rynku usług biura numerów i spisu abonentów. Wystarczy w tym względzie, aby dany dostawca zażądał od każdego przedsiębiorstwa przydzielającego numery telefonów istotnych danych dotyczących jego abonentów.
28 Tymczasem wykładnia art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej, w myśl której przepis ten dotyczy wyłącznie wniosków w granicach rozsądku złożonych przez państwa z siedzibą w państwie członkowskim, w którym mają siedzibę przedsiębiorstwa przydzielające numery telefoniczne abonentom, byłby sprzeczny z celem polegającym na zapewnieniu dostępności, w całej Unii, usług dobrej jakości użytkownikom końcowym dzięki skutecznej konkurencji, a w szczególności celowi polegającemu na przestrzeganiu obowiązku świadczenia usługi powszechnej przewidzianego w art. 5 ust. 1 dyrektywy o usłudze powszechnej, obejmującej w szczególności udostępnienie użytkownikom końcowym co najmniej jednego pełnego spisu abonentów.
29 Ponadto, jak zostało wskazane w pkt 24 niniejszego wyroku, art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej wymaga, aby przedsiębiorstwa, które przypisują numery telefoniczne abonentom, spełniały wszystkie, w granicach rozsądku, wnioski o udostępnienie do celów świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisów abonentów ważnych informacji na warunkach, które są niedyskryminacyjne. Tymczasem odmowa przez przedsiębiorstwa, które przypisują numery telefoniczne abonentom w Niderlandach, udostępnienia danych dotyczących ich abonentów wnioskodawcom z tego tylko powodu, że owi wnioskodawcy mają siedzibę w innym państwie członkowskim, byłaby niezgodna z tym wymogiem.
30 W świetle ogółu powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej powinien być interpretowany w ten sposób, że pojęcie „wniosku” zawarte w tym artykule obejmuje również wniosek złożony przez przedsiębiorstwo z siedzibą w państwie członkowskim innym niż to, w którym mają siedziby przedsiębiorstwa przypisujące numery telefoniczne abonentom, które to przedsiębiorstwo wnosi o udzielenie posiadanych przez owe przedsiębiorstwa istotnych informacji w celu świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisu abonentów w tym państwie członkowskim lub w innych państwach członkowskich.
W przedmiocie pytania drugiego
31 W pytaniu drugim sąd odsyłający zastanawia się w istocie, czy art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on temu, aby przedsiębiorstwo, które przypisuje numery telefoniczne abonentom i ma obowiązek, na mocy przepisów krajowych, uzyskania zgody tych abonentów na wykorzystanie dotyczących ich danych do celów świadczenia usług biura numerów i spisu abonentów, sformułowało ten wniosek w taki sposób, aby wspomniani abonenci wyrażali w sposób odmienny zgodę na to wykorzystanie w zależności od państwa członkowskiego, w którym świadczą te usługi przedsiębiorstwa mogące wnosić o udzielenie informacji, o których mowa w owym przepisie.
32 Zgodnie z art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej państwa członkowskie są zobowiązane zapewnić, aby wszystkie przedsiębiorstwa, które przypisują numery telefoniczne abonentom, spełniały wszystkie, w granicach rozsądku, wnioski o udostępnienie do celów świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisów abonentów ważnych informacji w uzgodnionym formacie i na uczciwych, obiektywnych, zorientowanych na koszty i niedyskryminacyjnych warunkach. Ponadto z art. 25 ust. 5 tej dyrektywy wynika, że art. 25 ust. 2 stosuje się „z zastrzeżeniem wymogów zawartych w przepisach [Unii] dotyczących ochrony danych osobowych i prywatności oraz, w szczególności, art. 12 [dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej]”.
33 Jak z tego wynika, aby odpowiedzieć na pytanie drugie, należy również zbadać, czy art. 12 ust. 2 tej ostatniej dyrektywy uzależnia przekazanie przez przedsiębiorstwo, które przypisuje numery telefoniczne abonentom, danych osobowych abonenta przedsiębiorstwu trzeciemu, którego działalność polega na świadczeniu publicznie dostępnych usług biura numerów i spisu abonentów w państwie członkowskim innym niż państwo zamieszkania owego abonenta, od odrębnej i szczególnej zgody tego ostatniego.
34 W tym względzie należy przypomnieć, że Trybunał orzekł w pkt 67 wyroku z dnia 5 maja 2011 r., Deutsche Telekom (C‑543/09, EU:C:2011:279), iż art. 12 wspomnianej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym zobowiązującym przedsiębiorstwo publikujące publiczne spisy abonentów do przekazania posiadanych przez nie danych osobowych abonentów innego dostawcy usług telefonicznych przedsiębiorstwu trzeciemu, którego działalność polega na publikowaniu drukowanego lub elektronicznego publicznego spisu abonentów lub na umożliwianiu uzyskiwania dostępu do takiego spisu za pośrednictwem usług biura numerów, bez uzależniania takiego przekazania od ponownej zgody abonentów. Jednak, po pierwsze, ci ostatni muszą zostać poinformowani przed pierwszym umieszczeniem ich danych w publicznym spisie abonentów o jego przeznaczeniu oraz o tym, iż ich dane mogą zostać udostępnione innemu dostawcy usług telefonicznych, oraz po drugie, musi zostać zapewnione, że dane te po ich przekazaniu nie zostaną wykorzystane do celów innych niż te, dla których zostały zebrane w związku z ich pierwszym opublikowaniem.
35 Aby dojść do tego wniosku, Trybunał uznał, w świetle motywu 39 i brzmienia art. 12 ust. 2 i 3 dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej, że jeśli abonent został poinformowany przez przedsiębiorstwo, które przydzieliło mu numer telefonu, o możliwości przekazania jego danych osobowych przedsiębiorstwu trzeciemu w celu ich opublikowania w publicznym spisie abonentów i jeśli wyraził on zgodę na opublikowanie tych danych w takim spisie, nie musi on ponownie wyrażać zgody na przekazanie tych samych danych innemu przedsiębiorstwu w celu ich opublikowania w drukowanym lub elektronicznym publicznym spisie abonentów lub umożliwienia uzyskiwania dostępu do takiego spisu za pośrednictwem usług biura numerów, pod warunkiem że dane, o których mowa, nie zostaną wykorzystane do celów innych niż te, dla których zostały zebrane w związku z ich pierwszym opublikowaniem. Zgoda należycie poinformowanego abonenta na opublikowanie jego danych osobowych, o której mowa w art. 12 ust. 2 owej dyrektywy, dotyczy bowiem celu tego opublikowania i obejmuje wszelkie późniejsze przetwarzanie tych danych przez przedsiębiorstwa trzecie działające na rynku publicznie dostępnych usług biura numerów i spisu abonentów telefonicznych, o ile przetwarzanie to służy temu samemu celowi. Trybunał wyjaśnił w tym względzie, że brzmienie art. 12 ust. 2 dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej nie pozwala stwierdzić, ie abonentowi przysługuje wybiórcze prawo decyzji na korzyść niektórych dostawców publicznie dostępnych usług biura numerów i spisu abonentów (zob. podobnie wyrok z dnia 5 maja 2011 r., Deutsche Telekom, C‑543/09, EU:C:2011:279, pkt 62–65).
36 Trybunał dodał, że jeśli abonent wyraził zgodę na przekazanie swych danych osobowych określonemu przedsiębiorstwu w celu ich opublikowania w publicznym spisie abonentów wydawanym przez to przedsiębiorstwo, przekazanie tych samych danych innemu przedsiębiorstwu w celu opublikowania publicznego spisu abonentów bez ponownego wyrażenia zgody przez tego abonenta nie może naruszać istoty prawa do ochrony danych osobowych, o którym mowa w art. 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zob. podobnie wyrok z dnia 5 maja 2011 r., Deutsche Telekom, C‑543/09, EU:C:2011:279, pkt 66).
37 Z powyższych informacji wynika, że decydujące znaczenie dla oceny zakresu zgody abonenta ma cel pierwszego opublikowania danych osobowych abonenta, na które wyraził on tę zgodę. Należy w tym względzie wskazać, że art. 12 ust. 3 dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej przewiduje, iż państwa członkowskie mogą wymagać, aby dla jakiegokolwiek celu publicznego spisu abonentów innego niż przeszukiwanie danych do kontaktu osób, na podstawie podania ich nazwiska oraz, w miarę potrzeb, minimalnej ilości innych danych identyfikacyjnych, wymagana była dodatkowa zgoda abonentów.
38 Ponadto należy stwierdzić, że przedsiębiorstwo świadczące publicznie dostępne usługi biura numerów i spisu abonentów, niezależnie od miejsca jego siedziby w Unii, działa w bardzo zharmonizowanych ramach prawnych, które pozwalają zapewnić w całej Unii takie samo poszanowanie wymogów w zakresie ochrony danych osobowych abonentów, które wynika w szczególności z art. 25 ust. 5 dyrektywy o usłudze powszechnej oraz z art. 1 ust. 1 i art. 12 dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej.
39 W tej sytuacji, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 40 i 41 opinii, nie należy wprowadzać różnicy w traktowaniu w zależności od tego, czy przedsiębiorstwo wnoszące o przekazanie danych osobowych abonentów ma siedzibę na terytorium państwa członkowskiego tych abonentów, czy też w innym państwie członkowskim, o ile przedsiębiorstwo to zbiera te dane w celach identycznych z tymi, dla których zostały one zebrane w związku z ich pierwszym opublikowaniem, i w konsekwencji przekazanie to jest objęte zgodą wyrażoną przez tych abonentów.
40 W konsekwencji, w świetle tych rozważań oraz rozważań przedstawionych w pkt 23–30 niniejszego wyroku, przedsiębiorstwo przypisujące numery telefoniczne swoim abonentom nie powinno formułować wniosku o wyrażenie zgody skierowanego do abonenta w taki sposób, aby wyrażał on ową zgodę w odrębny sposób w zależności od państwa członkowskiego, do którego dotyczące go dane mogą zostać przekazane.
41 W świetle powyższych rozważań na pytanie drugie należy odpowiedzieć, iż art. 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on temu, aby przedsiębiorstwo, które przypisuje numery telefoniczne abonentom i ma obowiązek, na mocy przepisów krajowych, uzyskania zgody tych abonentów na wykorzystanie dotyczących ich danych do celów świadczenia usług biura numerów i spisu abonentów, sformułowało ten wniosek w taki sposób, aby wspomniani abonenci wyrażali w sposób odmienny zgodę na to wykorzystanie w zależności od państwa członkowskiego, w którym świadczą te usługi przedsiębiorstwa mogące wnosić o udzielenie informacji, o których mowa w owym przepisie.
W przedmiocie kosztów
42 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:
1) Artykuł 25 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (dyrektywy o usłudze powszechnej), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/136/WE z dnia 25 listopada 2009 r., należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „wniosku” zawarte w tym artykule obejmuje również wniosek złożony przez przedsiębiorstwo z siedzibą w państwie członkowskim innym niż to, w którym mają siedziby przedsiębiorstwa przypisujące numery telefoniczne abonentom, które to przedsiębiorstwo wnosi o udzielenie posiadanych przez owe przedsiębiorstwa istotnych informacji w celu świadczenia publicznie dostępnych usług biura numerów i spisu abonentów w tym państwie członkowskim lub w innych państwach członkowskich.
2) Artykuł 25 ust. 2 dyrektywy 2002/22, zmienionej dyrektywą 2009/136, należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on temu, aby przedsiębiorstwo, które przypisuje numery telefoniczne abonentom i ma obowiązek, na mocy przepisów krajowych, uzyskania zgody tych abonentów na wykorzystanie dotyczących ich danych do celów świadczenia usług biura numerów i spisu abonentów, sformułowało ten wniosek w taki sposób, aby wspomniani abonenci wyrażali w sposób odmienny zgodę na to wykorzystanie w zależności od państwa członkowskiego, w którym świadczą te usługi przedsiębiorstwa mogące wnosić o udzielenie informacji, o których mowa w owym przepisie.
Podpisy