WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(pierwsza izba)

z dnia 6 listopada 2012 r.

Sprawa F‑41/06 RENV

Luigi Marcuccio

przeciwko

Komisji Europejskiej

Służba publiczna – Urzędnicy – Przekazanie sprawy do Sądu po uchyleniu rozstrzygnięcia – Niepełnosprawność – Przeniesienie w stan spoczynku z powodu niepełnosprawności – Skład Komitetu ds. Inwalidztwa – Prawidłowość – Przesłanki

Przedmiot: Przekazanie sprawy wniesionej pierwotnie na mocy art. 236 WE i art. 152 EWEA do ponownego rozpoznania przez Sąd, w drodze wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie T‑20/09 P Komisja przeciwko Marcucciowi (zwanego dalej „wyrokiem przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania”), uchylającego w części wyrok Sądu z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie F‑41/06 Marcuccio przeciwko Komisji (zwany dalej „pierwotnym wyrokiem”), rozstrzygający skargę zarejestrowaną w sekretariacie Sądu w dniu 12 kwietnia 2006 r., w której L. Marcuccio żądał, po pierwsze, stwierdzenia nieważności decyzji Komisji z dnia 30 maja 2005 r. w sprawie przeniesienia go w stan spoczynku z powodu niepełnosprawności, a także szeregu aktów związanych z tą decyzją, a po drugie, zasądzenia od Komisji odszkodowania na jego rzecz.

Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Skarżący pokrywa własne koszty oraz zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez Komisję w sprawach F‑41/06, F‑41/06 RENV i T‑20/09 P.

Streszczenie

1.      Skargi urzędników – Zarzut dotyczący braku właściwości organu, który wydał akt niekorzystny, naruszenia istotnych wymogów proceduralnych i niewystarczającego uzasadnienia – Bezwzględna przeszkoda procesowa

2.      Urzędnicy – Decyzja indywidualna – Wewnętrzna decyzja administracyjna – Obowiązek podania wewnętrznych przepisów prawnych mających zastosowanie do zastępstw – Brak

(art. 253 WE; regulamin pracowniczy, art. 25)

3.      Urzędnicy – Niepełnosprawność – Komitet ds. Inwalidztwa – Prawa proceduralne urzędnika

(regulamin pracowniczy, załącznik II, art. 7, 9)

4.      Urzędnicy – Niepełnosprawność – Komitet ds. Inwalidztwa – Skład – Kontrola sądowa – Zakres

(regulamin pracowniczy, załącznik II, art. 7)

5.      Urzędnicy – Niepełnosprawność – Komitet ds. Inwalidztwa – Skład – Rezygnacja lekarza reprezentującego urzędnika – Obowiązek sprawdzenia przez pozostałych członków komitetu lub przez instytucję, że urzędnik był powiadomiony o tej rezygnacji – Brak – Wyjątki

(regulamin pracowniczy, załącznik II, art. 7)

6.      Urzędnicy – Prawa i obowiązki – Obowiązek lojalności – Pojęcie – Zakres – Obowiązek stawienia się przed Komitetem ds. Inwalidztwa na jego wezwanie

(regulamin pracowniczy, art. 21)

7.      Urzędnicy – Niepełnosprawność – Skierowanie sprawy do Komitetu ds. Inwalidztwa – Zakres uprawnienia ściśle wyznaczony przez art. 59 regulaminu pracowniczego

(regulamin pracowniczy, art. 59 ust. 4)

8.      Urzędnicy – Niepełnosprawność – Komitet ds. Inwalidztwa – Skład – Wyznaczenie lekarzy – Zmiana wyboru – Dopuszczalność

(regulamin pracowniczy, załącznik II, art. 7)

9.      Urzędnicy – Zwolnienie chorobowe – Badania lekarskie – Treść – Uznanie administracyjne – Kontrola sądowa – Zakres

(regulamin pracowniczy, art. 59 ust. 1, 4)

10.    Urzędnicy – Niepełnosprawność – Komitet ds. Inwalidztwa – Skład – Zastąpienie trzeciego lekarza wyznaczonego z urzędu przez prezesa Trybunału Sprawiedliwości lekarzem wybranym w drodze porozumienia przez pozostałych dwóch lekarzy – Dopuszczalność – Przesłanki

(regulamin pracowniczy, załącznik II, art. 7)

11.    Urzędnicy – Zabezpieczenie społeczne – Renta inwalidzka – Możliwość poddania przez Komitet ds. Inwalidztwa zmian w sytuacji urzędnika regularnym kontrolom – Zakres

(regulamin pracowniczy, załącznik VIII, art. 15)

12.    Urzędnicy – Niepełnosprawność – Komitet ds. Inwalidztwa – Przestrzeganie tajności prac – Zakres

(regulamin pracowniczy, art. 26a, art. 78 akapit piąty, załącznik II, art. 9 akapity drugi, trzeci)

1.      Zarzuty dotyczące braku właściwości organu, który wydał akt niekorzystny, naruszenia istotnych wymogów proceduralnych i niewystarczającego uzasadnienia zaskarżonej decyzji stanowią bezwzględną przesłankę procesową, którą sąd Unii powinien zbadać z urzędu.

(zob. pkt 65)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑386/10 P Chalkor przeciwko Komisji, 8 grudnia 2011 r., pkt 64

Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑160/08 P Komisja przeciwko Putterie-De-Beukelaer, 8 lipca 2010 r., pkt 61 i przytoczone tam orzecznictwo

2.      Instytucja nie ma obowiązku wyszczególnienia w wewnętrznej decyzji administracyjnej skierowanej przez jedną z jej służb do jednego z jej urzędników oznaczeń wewnętrznych przepisów prawnych dotyczących systemu zastępstw, ani tym bardziej cytowania treści tych przepisów.

(zob. pkt 74)

3.      Prace Komitetu ds. Inwalidztwa nie należą do administracyjnego postępowania spornego wszczętego wobec urzędnika ani nie mają na celu rozstrzygnięcia konfliktu między organem administracji a jego pracownikiem. Celem prac Komitetu ds. Inwalidztwa jest poczynienie ustaleń medycznych umożliwiających administracji podjęcie decyzji, czy i w jakim stopniu dany urzędnik jest niepełnosprawny. Z tego względu przesłuchanie urzędnika przez taki komitet nie jest wymagane zgodnie z zasadami dotyczącymi prawa do obrony.

Natomiast w ramach szczególnych rodzajów postępowania administracyjnego, takich jak postępowanie w sprawie przeniesienia w stan spoczynku, zainteresowany urzędnik może korzystać z praw proceduralnych, które są właściwe dla tych postępowań, a zatem są odrębne od prawa do obrony.

Tym samym w toku prac Komitetu ds. Inwalidztwa interesy urzędnika są reprezentowane i chronione po pierwsze z racji obecności w składzie komitetu, na podstawie art. 7 załącznika II do regulaminu pracowniczego, reprezentującego go lekarza. Po drugie, wyznaczenie trzeciego lekarza w drodze porozumienia przez obu lekarzy wyznaczonych przez każdą ze stron lub w jego braku, przez prezesa Trybunału Sprawiedliwości, stanowi gwarancję bezstronności prowadzonych przez Komitet ds. Inwalidztwa prac. Po trzecie, zgodnie z art. 9 załącznika II do regulaminu pracowniczego zainteresowany urzędnik może przedłożyć Komitetowi ds. Inwalidztwa wszelkie sprawozdania i zaświadczenia od terapeutów, z którymi odbywał konsultacje.

(zob. pkt 79–81)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 2/87 Biedermann przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, 19 stycznia 1988 r., pkt 10, 16

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑42/10 Skareby przeciwko Komisji, 16 maja 2012 r., pkt 48

4.      Ze względu na wagę roli i uprawnień, jakie właściwe przepisy regulaminu pracowniczego powierzają Komitetowi ds. Inwalidztwa, od sądu Unii wymagane jest sprawowanie ścisłej kontroli norm dotyczących prawidłowego tworzenia i działania tego komitetu. Centralne miejsce zajmuje wśród nich reguła zawarta w art. 7 załącznika II do regulaminu pracowniczego, zapewniająca urzędnikowi, że jego prawa i interesy będą chronione dzięki obecności w składzie komitetu jego zaufanego lekarza. Należy zatem starannie badać istnienie przesłanek uzasadniających wyznaczenie tego lekarza z urzędu, z uwzględnieniem nie tylko zachowania danego urzędnika, lecz również wszelkich udostępnionych sądowi Unii użytecznych informacji.

(zob. pkt 85)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑376/94 Otten przeciwko Komisji, 21 marca 1996 r., pkt 47

5.      Informacje, które mogą sobie przekazywać w ramach postępowania w sprawie orzeczenia niepełnosprawności urzędnik i lekarz wyznaczony przez niego do reprezentowania go w Komitecie ds. Inwalidztwa w przedmiocie w szczególności istnienia lub utrzymania w mocy upoważnienia dla wyznaczonego w ten sposób lekarza lub zasad korzystania z tego upoważnienia mieszczą się w ramach stosunków umownych i zaufania łączących tego lekarza i reprezentowanego przez niego urzędnika. Dlatego też, z wyjątkiem przypadków poważnych podejrzeń i oczywistych przesłanek świadczących o faktycznym pochodzeniu powiadomień, które członkowie Komitetu ds. Inwalidztwa lub właściwe służby instytucji otrzymują bezpośrednio od wyznaczonego przez skarżącego lekarza, decyzja tego lekarza, powiadamiającego pozostałych członków komitetu o swojej rezygnacji z powierzonej mu przez urzędnika funkcji, nie rodzi po stronie tych lekarzy lub służb instytucji obowiązku sprawdzenia, czy omawiana decyzja faktycznie została podana również do wiadomości urzędnika, którego lekarz ma reprezentować. W ramach wspomnianych stosunków umownych i zaufania łączących tego lekarza i reprezentowanego przez niego urzędnika znajomość tego rodzaju decyzji przez urzędnika jest bowiem traktowana jako pewnik.

(zob. pkt 91)

6.      W sytuacji gdy Komitet ds. Inwalidztwa uzna za stosowne zbadać urzędnika, ten ostatni powinien, w ramach obowiązku lojalności i współpracy ciążącego na wszystkich urzędnikach na mocy art. 21 regulaminu pracowniczego, dołożyć wszelkich niezbędnych starań, aby stawić się na wezwania Komitetu ds. Inwalidztwa.

(zob. pkt 98)

7.      W przypadku urzędnika, który w sumie przebywał na zwolnieniu chorobowym dłużej niż 12 miesięcy w okresie trzech lat, skierowanie sprawy do Komitetu ds. Inwalidztwa nie należy do uprawnień dyskrecjonalnych organu powołującego. Przeciwnie, zakres tego rodzaju uprawnienia jest ściśle określony i wyraźnie ograniczony warunkami określonymi w art. 59 ust. 4 regulaminu pracowniczego.

(zob. pkt 104)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑84/98 C przeciwko Radzie, 16 czerwca 2000 r., pkt 66

8.      Ani litera, ani duch przepisów art. 7 załącznika II do regulaminu pracowniczego nie stoją na przeszkodzie temu, by instytucja albo urzędnik dokonali w razie potrzeby zmiany wyboru lekarza, któremu powierzono reprezentowanie ich w Komitecie ds. Inwalidztwa, zwłaszcza jeżeli rzeczony lekarz nie jest już dostępny.

W związku z tym, jeżeli jest to niezbędne, indywidualne decyzje organu powołującego dotyczące składu osobowego Komitetu ds. Inwalidztwa mogą zostać zmienione przez cały czas trwania jego prac.

Tym samym stopniowa wymiana jednego lub kilku członków Komitetu ds. Inwalidztwa, nawet prowadząca do całkowitej wymiany jego składu, nie powoduje automatycznie unieważnienia istnienia tego komitetu lub jego mandatu, i nie musi oznaczać, że organ powołujący powierzył w tym czasie sprawę dwóm różnym Komitetom ds. Inwalidztwa.

(zob. pkt 119, 120, 134)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑376/02 O przeciwko Komisji, 23 listopada 2004 r., pkt 42

9.      Artykuł 59 ust. 1 regulaminu pracowniczego pozwala instytucji poddać urzędnika przebywającego na zwolnieniu chorobowym w dowolnym czasie kontrolnym badaniom lekarskim, bez względu na to, czy ukonstytuował się Komitet ds. Inwalidztwa, o którym mowa w ust. 4. Co się tyczy zakresu tego badania, służba medyczna instytucji zatrudniającej urzędnika powinna zdecydować, w zależności od jego stanu zdrowia, jaki rodzaj badań jest właściwy lub niezbędny. Ze względu na swój charakter tego rodzaju decyzja nie podlega kontroli Sądu, z wyjątkiem przypadków oczywistego błędu.

(zob. pkt 124)

10.    Wyznaczenie z urzędu przez prezesa Trybunału Sprawiedliwości lekarza odpowiedzialnego za reprezentowanie urzędnika w Komitecie ds. Inwalidztwa nie oznacza, że tak wyznaczony lekarz nie ma działać na rzecz i w interesie urzędnika, którego reprezentowanie zostało mu powierzone. Przeciwnie, wykonując swe uprawnienia nadane regulaminem pracowniczym tenże lekarz działa w interesie reprezentowanego przez siebie urzędnika i jest z tego tytułu w pełni uprawniony do wyznaczenia na podstawie art. 7 akapit pierwszy załącznika II do regulaminu pracowniczego trzeciego lekarza, w drodze porozumienia z lekarzem wyznaczonym przez instytucję.

W związku z tym od momentu, gdy w Komitecie ds. Inwalidztwa lekarze pierwszy i drugi mają wykonywać swe obowiązki, jeden w interesie instytucji, a drugi – zainteresowanego urzędnika, ci dwaj lekarze powinni również móc wykonywać w pełni uprawnienia przyznane im przez regulamin pracowniczy. Dlatego z chwilą, gdy muszą objąć mandat członka Komitetu ds. Inwalidztwa, ci dwaj lekarze powinni móc wyznaczyć trzeciego lekarza, właśnie w interesie właściwego przebiegu prac Komitetu ds. Inwalidztwa, bądź podejmując decyzję o pozostawieniu już urzędującego trzeciego lekarza, bądź, na przykład z racji innych preferencji w zakresie specjalizacji tego lekarza, decydując się na wyznaczenie w drodze obopólnego porozumienia swojego zaufanego trzeciego lekarza.

Ponadto wyznaczenie trzeciego lekarza z urzędu przez prezesa Trybunału nie jest aktem o charakterze sądowym, lecz administracyjnym, który przez ten swój charakter nie musi wykluczać możliwości porozumienia między obydwoma lekarzami. Co więcej, jak wskazuje art. 7 załącznika II do regulaminu pracowniczego, porozumienie obu lekarzy w przedmiocie trzeciego lekarza ma pierwszeństwo przed wyznaczeniem go z urzędu przez prezesa Trybunału Sprawiedliwości, w związku z czym następuje ono i pozostaje ważne jedynie w braku porozumienia między rzeczonymi dwoma lekarzami.

Jako że art. 7 załącznika II do regulaminu pracowniczego ma na celu zapewnienie tak dalece, jak to możliwe, by trzeci lekarz cieszył się zaufaniem zarówno lekarza instytucji, jak i lekarza zainteresowanego urzędnika, obaj członkowie Komitetu ds. Inwalidztwa odpowiedzialni za reprezentowanie odpowiednio instytucji i zainteresowanego urzędnika nie mogą zostać pozbawieni uprawnienia, które wywodzą z pierwszego akapitu omawianego przepisu, czyli prawa do wyznaczenia w drodze porozumienia trzeciego lekarza, przez fakt jego wcześniejszego wyznaczenia z urzędu przez prezesa Trybunału Sprawiedliwości.

Natomiast opinia wydana jednomyślnie przez Komitet ds. Inwalidztwa nie może zaradzić w sposób ważny a posteriori ewentualnej nieprawidłowości, mającej wpływ na zgodność z prawem składu tego komitetu.

(zob. pkt 135, 136, 138–141)

Odesłanie:

Trybunał: ww. sprawa Biedermann przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, pkt 10

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑196/95 H przeciwko Komisji, 3 czerwca 1997 r., pkt 80

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑47/10 Hecq przeciwko Komisji, 14 września 2011 r., pkt 52

11.    Działalność zawodowa urzędnika uznanego za trwale w pełni niepełnosprawnego ulega jedynie zawieszeniu, a zmiany w jego sytuacji w strukturach instytucji są uzależnione od utrzymywania się warunków uzasadniających tę niepełnosprawność. Sytuacja ta może być zaś poddawana kontroli w regularnych odstępach czasu.

Stąd też Komitet ds. Inwalidztwa może wydać zainteresowanej instytucji zalecenie, które nie jest wiążące dla organu powołującego, przeprowadzenia ponownych okresowych badań urzędnika po upływie dwóch lat, a następnie co roku.

(zob. pkt 145, 146)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑198/07 P Gordon przeciwko Komisji, 22 grudnia 2008 r., pkt 47

12.    Artykuł 9 załącznika II do regulaminu pracowniczego jasno odróżnia wspomniane w akapicie drugim „wnioski komitetu” przekazywane organowi powołującemu oraz zainteresowanemu urzędnikowi, od wspomnianych w akapicie trzecim „prac komitetu”, które z kolei powinny pozostać „tajne”.

Tajność prac Komitetu ds. Inwalidztwa wynika z ich charakteru, treści i implikacji natury medycznej. Z tych właśnie powodów informacji o pracach Komitetu ds. Inwalidztwa nie można przekazywać ani organowi powołującemu, ani zainteresowanemu urzędnikowi. Natomiast nie ma powodu, by akty tego komitetu o charakterze administracyjnym lub proceduralnym, spoza jego zakresu odpowiedzialności natury medycznej, takie jak ostateczny podział głosów w komitecie lub wnioski, do których dochodzi w wyniku swych prac, były objęte wymogiem tajemnicy lekarskiej, zatem mogą zostać przekazane organowi powołującemu i zainteresowanemu urzędnikowi.

(zob. pkt 150, 151)