WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(pierwsza izba)

z dnia 5 lipca 2011 r.

Sprawa F-46/09

V

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

Służba publiczna – Członek personelu kontraktowego – Warunki zatrudnienia –Zdolność fizyczna – Wstępne badania lekarskie – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania ich danych osobowych – Tajemnica lekarska – Przekazywanie sobie danych dotyczących zdrowia przez instytucje – Prawo do poszanowania życia prywatnego

Przedmiot:      Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której V żąda tytułem głównym z jednej strony stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 19 grudnia 2008 r., mocą której dyrektor zarządzający personelem Parlamentu Europejskiego wycofał, ze względu na jej niezdolność do zatrudnienia, ofertę pracy złożoną V w dniu 10 grudnia 2008 r., oraz z drugiej strony stwierdzenia nieważności opinii lekarza zakładowego Parlamentu z dnia 18 grudnia 2008 r., a także naprawienia szkody, którą, jak twierdzi, poniosła.

Orzeczenie:      Stwierdza się nieważność decyzji z dnia 19 grudnia 2008 r., na mocy której Parlament wycofał ofertę pracy złożoną skarżącej. Parlament Europejski wypłaci skarżącej kwotę 25 000 EUR. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Parlament Europejski pokrywa, poza własnymi kosztami, koszty poniesione przez skarżącą. Europejski Inspektor Ochrony Danych, interwenient, pokrywa własne koszty.

Streszczenie

1.      Urzędnicy – Zatrudnienie – Odmowa zatrudnienia ze względu na fizyczną niezdolność do pracy – Kontrola sądowa – Zakres

(regulamin pracowniczy, art. 33)

2.      Urzędnicy – Zatrudnienie – Zdolność fizyczna – Komisja lekarska – Poszanowanie prawa do obrony

(regulamin pracowniczy, art. 33 akapit drugi; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 83)

3.       Prawa podstawowe – Poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego – Przekazywanie osobie trzeciej danych dotyczących czyjegoś zdrowia – Ingerencja w rozumieniu art. 8 europejskiej konwencji praw człowieka – Względy uzasadniające

4.      Urzędnicy – Skarga – Podniesienie w toku postępowania motywu, który mógłby pod względem prawnym uzasadnić sporną decyzję – Przeszkoda dla stwierdzenia nieważności decyzji – Brak, poza przypadkiem ograniczonej swobody administracji w tym zakresie

5.      Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Pojęcie – Zastosowanie w sprawach dotyczących regulaminu pracowniczego – Kryteria

6.      Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie – Stwierdzenie nieważności niezgodnego z prawem zaskarżonego aktu – Stosowne zadośćuczynienie za krzywdę – Granice

(regulamin pracowniczy, art. 91)

1.      O ile sąd Unii, w ramach kontroli zgodności z prawem odmowy zatrudnienia uzasadnionej brakiem fizycznej zdolności do pracy, nie może zastąpić swą oceną opinii o charakterze stricte medycznym, o tyle jest jednak właściwy w zakresie ustalenia, czy postępowanie w sprawie zatrudnienia odbyło się zgodnie z prawem, a w szczególności czy odmowa zatrudnienia opiera się na opinii lekarskiej zawierającej uzasadnienie, w którym wykazano zrozumiały związek pomiędzy ustaleniami lekarskimi zawartymi w tej opinii a wnioskami, do jakich się w niej dochodzi.

Lekarz zakładowy instytucji może oprzeć swą opinię w sprawie braku fizycznej zdolności kandydata do pracy nie tylko na istnieniu aktualnych zaburzeń stanu fizycznego czy psychicznego, lecz także na medycznie uzasadnionych rokowaniach co do przyszłych problemów zdrowotnych, które w dającej się przewidzieć przyszłości mogą przeszkodzić w normalnym pełnieniu określonych obowiązków.

Przysługujące lekarzowi uprawnienia dyskrecjonalne w zakresie medycznym nie zakazują sądowi z jednej strony weryfikacji rzetelności przytoczonego materiału dowodowego, jego wiarygodności i spójności, ale także z drugiej strony kontroli tego, czy te materiały stanowią zbiór istotnych danych, które należy wziąć pod uwagę w celu oceny złożonej sytuacji i czy może on stanowić podstawę dla wniosków wyciągniętych na jego podstawie.

(zob. pkt 72, 73, 81)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑10/93 A przeciwko Komisji, 14 kwietnia 1994 r., pkt 61, 62; sprawa T‑191/01 Hecq przeciwko Komisji, 12 maja 2004 r., pkt 63

2.      Artykuł 33 akapit drugi regulaminu pracowniczego przewiduje wewnętrzne postępowanie odwoławcze od negatywnej opinii wydanej przez lekarza zakładowego instytucji. Ustanawiając w przytoczonym przepisie odwoławczą komisję lekarską, prawodawca miał na celu stworzenie kandydatom dodatkowej gwarancji i w ten sposób wzmocnienie ochrony ich praw. Omawiana gwarancja, wiążąca się z zasadą przestrzegania prawa do obrony, stanowi istotny wymóg formalny.

Omawianej gwarancji należy ponadto bezwzględnie przestrzegać przed wydaniem odmownej decyzji w sprawie zatrudnienia, a nie na późniejszym etapie, ponieważ straciłaby ona swą rację bytu polegającą na zapewnieniu, że przestrzegane jest prawo do obrony kandydatów do pracy. Brzmienie art. 33 akapit drugi regulaminu pracowniczego jest jasne w tym względzie: kandydatowi do pracy przysługuje prawo zażądania w terminie 20 dni, by jego przypadek rozpatrzyła komisja lekarska; termin ten biegnie nie od chwili doręczenia odmownej decyzji w sprawie zatrudnienia, lecz od doręczenia opinii lekarza zakładowego.

(zob. pkt 92–94)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑51/92 P Hercules Chemicals przeciwko Komisji, 8 lipca 1999 r., pkt 75–78

Sąd Pierwszej Instancji: ww. sprawa A przeciwko Komisji, 8 lipca 2008 r., pkt 23; sprawa T‑48/05 Franchet i Byk przeciwko Komisji, pkt 151

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑95/05 N przeciwko Komisji, 13 grudnia 2007 r., pkt 69, 76

3.      Prawo do poszanowania życia prywatnego, ustanowione w art. 8 europejskiej konwencji praw człowieka i wynikające ze wspólnej tradycji konstytucyjnej państw członkowskich, stanowi jedno z praw podstawowych chronionych przez porządek prawny Unii. Obejmuje ono między innymi prawo osoby do zachowania swego stanu zdrowia w tajemnicy.

Przekazanie osobie trzeciej, w tym innej instytucji, danych osobowych dotyczących stanu zdrowia tej osoby zgromadzonych przez daną instytucję stanowi samo w sobie ingerencję w życie prywatne zainteresowanej osoby, bez względu na to, jak zostaną następnie użyte informacje w ten sposób przekazane.

Niemniej zgodnie z art. 8 ust. 2 konwencji ingerencja władzy publicznej w życie prywatne może być uzasadniona, o ile jest ona „przewidziana przez ustawę”, służy jednemu lub kilku enumeratywnie wymienionym celom oraz gdy jest „konieczna” do osiągnięcia tego celu lub celów.

Zważywszy na wyjątkowo intymny i delikatny charakter danych dotyczących zdrowia, możliwość przekazania takich informacji podmiotowi trzeciemu, nawet jeśli chodzi o inną instytucję czy inny organ Unii, bez zgody danej osoby, wymaga szczególnie rygorystycznego badania.

(zob. pkt 111–113, 123)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑62/90 Komisja przeciwko Niemcom, 8 kwietnia 1992 r., pkt 23; sprawa C‑404/92 P X przeciwko Komisji, 5 października 1994 r., pkt 17, 18; sprawy połączone C‑465/00, C‑138/01 i C‑139/01 Österreichischer Rundfunk i in., 20 maja 2003 r., pkt 73–75

4.      W ramach skargi urzędnika podnoszenie w trakcie postępowania motywu, który mógł pod względem prawnym uzasadniać sporną decyzję, nie może stanowić przeszkody w stwierdzeniu nieważności omawianej decyzji, poza przypadkiem ograniczonej swobody administracji w tym zakresie.

Tymczasem w ramach odmowy zatrudnienia ze względu na fizyczną niezdolność do pracy danej osoby instytucja nie może twierdzić, że znajdowała się w takiej sytuacji ograniczonej swobody, skoro korzysta w odniesieniu do motywu dotyczącego zerwania więzi zaufania, podniesionego w toku postępowania, z szerokiego zakresu uznania.

(zob. pkt 147, 148)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑173/02 Tomarchio przeciwko Komisji, 10 grudnia 2003 r., pkt 86; sprawa T‑10/04 Leite Mateus przeciwko Komisji, 15 marca 2006 r., pkt 43

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑67/09 Angulo Sánchez przeciwko Radzie, 15 grudnia 2010 r., pkt 76–78

5.      Powstanie odpowiedzialności administracji wymaga łącznego spełnienia szeregu warunków dotyczących bezprawności działania zarzucanego instytucjom, rzeczywistego charakteru szkody i istnienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zarzucanym instytucjom działaniem i podnoszoną szkodą. Te trzy przesłanki mają charakter kumulatywny. Niespełnienie jednej z nich powoduje oddalenie żądań odszkodowawczych.

Jeśli chodzi o związek przyczynowy, konieczne jest co do zasady, by skarżący przedstawił dowód bezpośredniego i niewątpliwego związku przyczynowego między bezprawnym działaniem instytucji a podnoszoną szkodą.

Jednakże wymagany w orzecznictwie stopień pewności związku przyczynowego zostaje osiągnięty, gdy naruszenie prawa popełnione przez instytucję Unii niewątpliwie pozbawiło daną osobę nie tyle zatrudnienia, co do którego zainteresowany nie mógłby nigdy udowodnić, że ma do niego prawo, ile poważnej szansy na zatrudnienie w charakterze urzędnika lub pracownika, z wynikającą z tego dla zainteresowanego szkodą materialną polegającą na utracie dochodów. W sytuacji gdy wydaje się niezwykle prawdopodobne w świetle okoliczności danego przypadku, że gdyby dana instytucja przestrzegała litery prawa, to doszłoby do zatrudnienia pracownika, wciąż pozostająca teoretyczna niepewność co do wyniku prawidłowo przeprowadzonej procedury nie może stanowić przeszkody w naprawieniu rzeczywistej szkody, jaką poniósł zainteresowany w związku z nieprzyjęciem go na stanowisko, którego objęcia miał wszelkie szanse.

(zob. pkt 157–159)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑136/92 P Komisja przeciwko Brazzelli Lualdi i in., 1 czerwca 1994 r., pkt 42; sprawa C‑348/06 P Komisja przeciwko Girardot, 21 lutego 2008 r., pkt 52

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑140/97 Hautem przeciwko EBI, 28 września 1999 r., pkt 85; sprawa T‑45/01 Sanders i in. przeciwko Komisji, 5 października 2004 r., pkt 150

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑46/07 Tzirani przeciwko Komisji, 22 października 2008 r., pkt 218

6.      Stwierdzenie nieważności niezgodnego z prawem aktu administracji może samo w sobie stanowić stosowne i co do zasady wystarczające zadośćuczynienie za krzywdę, jakiej mógł doznać urzędnik.

Jednakże stwierdzenie nieważności takiego aktu nie może stanowić pełnego zadośćuczynienia za krzywdę, w przypadku gdy akt ten zawiera ocenę umiejętności zainteresowanego lub jego zachowania, która mogłaby wyrządzić mu krzywdę, gdy jest ono pozbawione jakiejkolwiek skuteczności lub gdy popełnione naruszenie prawa jest szczególnie poważne. Tym samym naruszenie prawa do poszanowania życia prywatnego oraz rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych jest szczególnie poważne i uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia za krzywdę.

(zob. pkt 167, 169, 171–173)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑343/87 Culin przeciwko Komisji, 7 lutego 1990 r., pkt 25–29

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑60/94 Pierrat przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 26 stycznia 1995 r., pkt 62; sprawa T‑328/01 Robinson przeciwko Parlamentowi, 21 stycznia 2004 r., pkt 79; sprawa T‑16/03 Ferrer de Moncada przeciwko Komisji, 30 września 2004 r., pkt 68

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑42/06 Sundholm przeciwko Komisji, 13 grudnia 2007 r., pkt 44; ww. sprawa Tzirani przeciwko Komisji, pkt 223; sprawy połączone F‑99/07 i F‑45/08 Bernard przeciwko Europolowi, 7 lipca 2009 r., pkt 106