Sprawa T‑754/14
Michael Efler i in.
przeciwko
Komisji Europejskiej
Prawo instytucjonalne – Europejska inicjatywa obywatelska – Transatlantyckie partnerstwo handlowo-inwestycyjne – Kompleksowa umowa gospodarczo handlowa – Oczywisty brak uprawnień Komisji – Wniosek dotyczący przyjęcia aktu prawnego w celu wprowadzenia w życie traktatów – Artykuł 11 ust. 4 TUE – Artykuł 2 ust. 1 i art. 4 ust. 2 lit. B) rozporządzenie (UE) nr 211/2011 – Równość traktowania
Streszczenie – wyrok Sądu (pierwsza izba) z dnia 10 maja 2017 r.
1. Obywatelstwo Unii – Prawa obywatelskie – Przedstawienie inicjatywy obywatelskiej – Rozporządzenie nr 211/2011 – Zakres stosowania – Akty prawne Unii – Pojęcie – Decyzja Rady upoważniająca do rozpoczęcia negocjacji w celu zawarcia umowy międzynarodowej – Zaliczenie
[art. 2 TUE, art. 11 ust. 4 TUE; art. 207 ust. 3, 4 TFUE, art. 218 TFUE, art. 288 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 211/2011, art. 2 ust. 1, art. 4 ust. 2 lit. b)]
2. Obywatelstwo Unii – Prawa obywatelskie – Przedstawienie inicjatywy obywatelskiej – Rozporządzenie nr 211/2011 – Przedmiot inicjatywy obywatelskiej – Zapobieżenie zawarciu umowy międzynarodowej mogącej zmienić porządek prawny Unii – Dopuszczalność – Naruszenie zasady równowagi instytucjonalnej – Brak
(art. 11 ust. 4 TUE; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 211/2011, art. 2 ust. 1)
1. Pojęcie aktu prawnego w rozumieniu art. 11 ust. 4 TUE, art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 211/2011 w sprawie inicjatywy obywatelskiej i art. 4 ust. 2 lit. b) tego rozporządzenia nie może w braku jakichkolwiek innych wskazań być rozumiane jako ograniczające się wyłącznie do ostatecznych aktów prawnych Unii wywołujących skutki prawne wobec osób trzecich. Ani treść wspomnianych przepisów, ani cele w nich założone nie uzasadniają w szczególności, aby decyzja upoważniająca do wszczęcia negocjacji w celu zawarcia umowy międzynarodowej, podjęta na podstawie art. 207 ust. 3 i 4 TFUE oraz art. 218 TFUE, a która w sposób oczywisty stanowi decyzję w rozumieniu art. 288 akapit czwarty TFUE, została wykluczona z pojęcia aktu prawnego do celów europejskiej inicjatywy obywatelskiej.
Wręcz przeciwnie, zasada demokracji, która, jak stanowią w szczególności preambuła traktatu UE, art. 2 TUE oraz preambuła Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, należy do podstawowych wartości, na których oparta jest Unia, jak też cel, do realizacji którego dąży w szczególności mechanizm europejskiej inicjatywy obywatelskiej, polegający na usprawnieniu demokratycznego funkcjonowania Unii poprzez przyznanie każdemu obywatelowi prawa do uczestnictwa w życiu demokratycznym, nakazują przyjęcie wykładni pojęcia aktu prawnego jako obejmującego akty prawne takie jak decyzja o wszczęciu negocjacji w celu zawarcia umowy międzynarodowej, która zmierza bezsprzecznie do zmiany porządku prawnego Unii.
(zob. pkt 35–37)
2. Przepisy dotyczące europejskiej inicjatywy obywatelskiej nie zawierają żadnej wskazówki, zgodnie z którą niemożliwe byłoby podjęcie przez obywateli działań w celu przeszkodzenia w przyjęciu aktu prawnego. O ile bez wątpienia, zgodnie z art. 11 ust. 4 TUE oraz art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 211/2011 w sprawie inicjatywy obywatelskiej, proponowany akt prawny powinien przyczyniać się do stosowania traktatów, o tyle jest tak na pewno w przypadku aktów, których celem jest uniemożliwienie zawarcia umów międzynarodowych, które zmierzają do zmiany porządku prawnego Unii.
W tym względzie cel obejmujący udział w życiu demokratycznym Unii, który leży u podstaw mechanizmu europejskiej inicjatywy obywatelskiej, obejmuje w sposób oczywisty możliwość złożenia wniosku o zmianę obowiązujących aktów prawnych lub ich wycofania w części lub w całości. W związku z tym nic nie uzasadnia także wykluczenia z debaty demokratycznej aktów prawnych dążących do cofnięcia decyzji zezwalającej na wszczęcie negocjacji w celu zawarcia umowy międzynarodowej, jak też aktów mających na celu uniemożliwienie podpisania i zawarcia takiej umowy, które to akty wywołują bez wątpienia autonomiczne skutki prawne poprzez uniemożliwienie, stosownie do okoliczności, zapowiadanej zmiany prawa Unii.
Ponadto, nie będąc bynajmniej ingerencją w przebieg toczącego się procesu ustawodawczego, proponowana europejska inicjatywa obywatelska zalecająca Radzie cofnięcie mandatu negocjacyjnego do zawarcia umowy międzynarodowej i odstąpienie od zawarcia innej umowy międzynarodowej stanowi wyraz rzeczywistego udziału obywateli Unii w unijnym życiu demokratycznym i nie prowadzi do zakwestionowania założonej w traktatach równowagi instytucjonalnej.
(zob. pkt 41–43, 47)